1 Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń dla bezrobotnych Kielce, r Agnieszka Stokowiec doradca zawodowy
2 POJĘCIE KOORDYNACJI SYSTEMÓW ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNEGOKoordynacja systemów zabezpieczenia społecznego to regulacje prawne, które uzupełniają prawo wewnętrzne danego państwa, chroniąc osoby wykonujące pracę za granicą przed utratą ochrony w zakresie zabezpieczenia społecznego.
3 Zasady koordynacji zasada stosowania jednego ustawodawstwazasada zachowania praw nabytych / zasada eksportu świadczeń zasada równego traktowania / zasada niedyskryminacji zasada sumowania okresów ubezpieczenia
4 P R Z Y K Ł A D Jan Kowalski, majster budowlany, 5 lat pracował w Niemczech. Wrócił do kraju i podjął zatrudnienie. Niestety po 4 miesiącach został zwolniony. Wystąpił do urzędu pracy o przyznanie mu prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Gdyby nie istniały zasady koordynacji, w tym zasada sumowania okresów ubezpieczenia mężczyzna nie uzyskałby prawa do zasiłku, bo miał za krótki staż pracy (nie spełniał warunku posiadania minimum 365 dni zatrudnienia w ostatnich 18 miesiącach). Jednak mężczyzna ten ma łącznie 5 lat i 4 miesiące zatrudnienia, zatem spełnia krajowe wymogi do przyznania prawa do polskiego zasiłku. Ponieważ ostatnim okresem zatrudnienia była praca w Polsce - nie ma przeszkód do przyznania i wypłaty polskiego zasiłku dla bezrobotnych. Przepisy unijne stanowią, iż dostajemy zasiłek, jeśli spełniamy wszystkie wymogi, w państwie, w którym ostatnio pracowaliśmy.
5 KRAJE WSPÓLNOTY UE, EOG I SZWAJCARIAPaństwa członkowskie Unii Europejskiej (UE): Austria, Belgia, Bułgaria, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry, Wielka Brytania, Włochy. Od r. Chorwacja. Państwa należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG): Islandia, Liechtenstein, Norwegia Państwa stowarzyszone z UE: Szwajcaria
6 JAKIE ŚWIADCZENIA PODLEGAJĄ KOORDYNACJI? Świadczenia, których dotyczy koordynacja to: emerytury, renty inwalidzkie, renty rodzinne, świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, świadczenia rodzinne świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa oraz równoważne świadczenia dla ojca, świadczenia dla osób bezrobotnych, świadczenia zdrowotne, w tym opieka medyczna, zasiłki pogrzebowe, świadczenia przedemerytalne.
7 Przepisy Unii Europejskiej dotyczące koordynacji w zakresie świadczeń z tytułu bezrobociaRozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
8 Przepisy polskie dotyczące koordynacji w zakresie świadczeń z tytułu bezrobociaUstawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 645 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, stypendium i dodatku aktywizacyjnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 1189). Wojewódzki Urząd Pracy, będący jednostką organizacyjną samorządu województwa świętokrzyskiego, realizuje zadania Samorządu Województwa, określone w art. 8 ust. 1 pkt 8 w/w ustawy o promocji zatrudnienia (…) wynikające z koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie świadczeń dla bezrobotnych, a w szczególności poprzez: pełni funkcję tzw. instytucji właściwej w ramach koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, przyjmuje i rozpatruje wnioski osób bezrobotnych o wydanie odpowiednich zaświadczeń (dokumentów PD U1 oraz PD U2) w sprawach świadczeń z tytułu bezrobocia, prowadzi korespondencję z zagranicznymi instytucjami właściwymi na dokumentach z serii SED w zakresie potwierdzania okresów zatrudnienia/ubezpieczenia/pracy na własny rachunek, wydaje decyzje w sprawach świadczeń z tytułu bezrobocia z uwzględnieniem dokumentu PDU1. realizuje zadania wynikające z dokumentu PD U2.
9 W POLSC E FUNK CJĘ INSTY TUCJI WŁAŚ CIWEJ PEŁNI Ą:Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie świadczeń emerytalno-rentowych, świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa, świadczeń pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oddział Narodowego Funduszu Zdrowia, w którym dana osoba jest ubezpieczona w zakresie świadczeń z tyt. choroby i macierzyństwa oraz z tyt. wypadków przy pracy i chorób zawodowych Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w zakresie świadczeń emerytalno- rentowych, świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa, świadczeń pieniężnych z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych dla rolników wojewódzkie urzędy pracy właściwe dla miejsca zamieszkania lub pobytu w zakresie świadczeń dla bezrobotnych wyspecjalizowane organy Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Sprawiedliwości – w zakresie świadczeń pieniężnych z tyt. inwalidztwa, starości, zgonu, wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zasiłków pogrzebowych, świadczeń rodzinnych dla pracowników służb specjalnych świadczenia rodzinne oraz inne szczególne przypadki - ośrodki pomocy społecznej, wójt lub burmistrz gminy.
10 DOKUMENTY PRZENOŚNE Z SERII „U”Dokumenty przenośne, są wydawane przez właściwe instytucje na wniosek osoby bezrobotnej to: PD U1 – dokument potwierdzający okresy, które należy uwzględnić przy przyznawaniu świadczeń dla bezrobotnych; PD U2 – dokument potwierdzający zachowanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych (transferu zasiłku). Zastąpiły one stosowane dotychczas formularze z serii E-300.
11 SED (standardowy dokument elektroniczny)SED (standardowy dokument elektroniczny) służy do wymiany informacji między instytucjami właściwymi w zakresie ustalenia świadczenia z tytułu bezrobocia. SED U002 - służy przekazaniu informacji dotyczących ubezpieczenia/ zatrudnienia/ pracy na własny rachunek na terenie państw członkowskich UE w celu nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
12 ZASIŁEK PO PRACY ZA GRANICĄOsoby, które utraciły pracę na terenie państw UE/EOG i Szwajcarii mają możliwość ubiegania się o zasiłek dla bezrobotnych w państwie ostatniego zatrudnienia. W przypadku osób, które nie skorzystały z zasiłku w kraju ostatniego zatrudnienia i powróciły do Polski, prawo do zasiłku dla bezrobotnych z zaliczeniem okresów pracy za granicą ustalane jest na podstawie polskiego ustawodawstwa, z uwzględnieniem kryteriów określonych w art. 11 rozporządzenia Nr 987/2009, pozwalających ustalić, czy daną osobę można uznać za powracającą do swojego stałego miejsca zamieszkania. W związku z tym osoby składają stosowne oświadczenie. Okres pracy przebyty w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej musi znaleźć potwierdzenie na: dokumencie PD U1.
13 ZASIŁEK PO PRACY ZA GRANICĄOsoba ubiegająca się o zasiłek dla bezrobotnych w Polsce musi: zarejestrować się jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy właściwym ze względu na miejsce zameldowania; zgłosić się do wojewódzkiego urzędu pracy i wypełnić wniosek o przyznanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych; przedłożyć dokument PD U1; wypełnić oświadczenie, wyjaśniające sytuację życiową w okresie pobytu za granicą w myśl art. 11 rozporządzenia 987/2009.
14 ZASIŁEK PO PRACY ZA GRANICĄW przypadku, gdy osoba zainteresowana nie posiada dokumentu PD U1, wojewódzki urząd pracy występuje (za pośrednictwem dokumentu SED U001) do zagranicznej instytucji właściwej o potwierdzenie przebytych tam okresów zatrudnienia, ubezpieczenia lub pracy na własny rachunek. Dla potwierdzenia tych okresów osoba musi przedłożyć w wojewódzkim urzędzie pracy dokumenty potwierdzające zatrudnienie/ ubezpieczenie/ pracę na własny rachunek (np. świadectwa pracy, umowy o pracę, rozliczenia podatkowe, odcinki wypłat). Zagraniczna instytucja właściwa wystawia i przesyła do WUP dokument SED U 002. Taki dokument stanowi podstawę dla WUP do wydania stosownej decyzji dla osoby bezrobotnej i nie jest wydawany osobie bezrobotnej. Osoba zainteresowana winna indywidualnie wystąpić do zagranicznej instytucji właściwej o wydanie dokumentu PD U1.
15 TRANSFER ZASIŁKU Z KRAJÓW UE/ EOG I SZWAJCARII DO POLSKIOsoby, które nabyły prawo do zasiłku w jednym z państw UE/EOG i Szwajcarii mogą przyjechać do Polski w celu poszukiwania pracy i pobierać świadczenie dla bezrobotnych przez okres 3 miesięcy w wysokości, jaka została ustalona za granicą. Na uzasadniony wniosek bezrobotnego zasiłek ten może zostać przedłużony maksymalnie do 6 miesięcy - decyzję o tym podejmuje wyłącznie instytucja właściwa państwa, która przyznała prawo do tego zasiłku. UWAGA!!! Zasiłek jest wypłacany przez instytucję właściwą, która przyznała prawo do zasiłku, bezpośrednio na konto bankowe wskazane przez bezrobotnego. Transfer zasiłku następuje na podstawie dokumentu PD U2.
16 TRANSFER ZASIŁKU Z KRAJÓW UE/EOG I SZWAJCARII DO POLSKIzarejestrować się jako osoba bezrobotna we właściwej instytucji ds. bezrobocia w państwie ostatniego zatrudnienia, nabyć prawo do zasiłku dla bezrobotnych, na podstawie tamtejszego ustawodawstwa, pozostawać w dyspozycji zagranicznej instytucji ds. bezrobocia przez co najmniej 4 tygodnie, uzyskać dokument PD U2 z instytucji właściwej państwa, które przyznało prawo do tego zasiłku, po przyjeździe do Polski, zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy, w ciągu 7 dni od daty początkowej wskazanej na dokumencie PD U2 w celu uzyskania statusu osoby poszukującej pracy. po dokonaniu rejestracji w urzędzie pracy, jako osoba poszukująca pracy, zgłosić się z dokumentem PD U2 do Wojewódzkiego Urzędu Pracy. Aby skorzystać z tego uprawnienia osoba zainteresowana musi:
17 TRANSFER ZASIŁKU Z KRAJÓW UE/EOG I SZWAJCARII DO POLSKIWojewódzki urząd pracy wysyła zagranicznej instytucji właściwej potwierdzenie o rejestracji poszukującego pracy na druku SED U009. W przypadku, gdy zagraniczna instytucja wnioskuje o raporty miesięczne dotyczące osoby bezrobotnej, wtedy wysyłane są potwierdzenia na drukach SED U013. W przypadku, gdy zaistnieje okoliczność powodująca utratę zasiłku transferowego WUP przesyła do zagranicznej instytucji właściwej SED U010. Na tej podstawie instytucja ta wstrzymuje wypłatę zasiłku. Natomiast osobie poszukującej pracy WUP przekazuje dokument PD U3.
18 POTWIERDZANIE OKRESÓW ZATRUDNIENIA W POLSCE DLA OSÓB WYJEŻDŻAJĄCYCH DO KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJDokumentem potwierdzającym okresy zatrudnienia, ubezpieczenia, pracy na własny rachunek przebyte w Polsce jest dokument PD U1. Dokument ten stanowi podstawę do zaliczenia ww. okresów nabytych w Polsce do ustalenia prawa do zasiłku dla bezrobotnych w innym państwie członkowskim UE/EOG i Szwajcarii.
19 POTWIERDZANIE OKRESÓW ZATRUDNIENIA W POLSCE DLA OSÓB WYJEŻDŻAJĄCYCH DO KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJW celu uzyskania dokumentu PD U1 osoba musi złożyć wniosek o jego wydanie w wojewódzkim urzędzie pracy oraz załączyć: dowód osobisty świadectwa pracy decyzja wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej zaświadczenie z ZUS potwierdzające okres prowadzenia działalności gospodarczej z podaniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia, za które opłacana była składka na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, np. umowa zlecenia zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy potwierdzające okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych w Polsce dokumenty potwierdzające odbywanie służby zastępczej, pobieranie zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego . Dokument PD U1 wydawany jest w terminie 7 dni od daty wpływu prawidłowo wypełnionego wniosku oraz dołączenia właściwych dokumentów. W przypadku wskazania adresu do korespondencji za granicą WUP przesyła wydany dokument również listownie.
20 Transfer zasiłku następuje na podstawie dokumentu PD U2.TRANSFER ZASIŁKU DLA BEZROBOTNYCH Z POLSKI DO INNEGO PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE/ EOG I SZWAJCARII Osoba bezrobotna z prawem do zasiłku ma możliwość poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim UE/EOG i Szwajcarii, korzystając jednocześnie z możliwości pobierania, w tym kraju zasiłku dla bezrobotnych przez okres 3 miesięcy (na uzasadniony wniosek bezrobotnego zasiłek ten może zostać przedłużony na okres maksymalnie do 6 miesięcy). Transfer zasiłku następuje na podstawie dokumentu PD U2.
21 Aby skorzystać z tego uprawnienia osoba musi:TRANSFER ZASIŁKU DLA BEZROBOTNYCH Z POLSKI DO INNEGO PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE/EOG I SZWAJCARII Aby skorzystać z tego uprawnienia osoba musi: zarejestrować się jako osoba bezrobotna w powiatowym urzędzie pracy, właściwym ze względu na miejsce zameldowania, nabyć prawo do zasiłku dla bezrobotnych, na podstawie polskiego ustawodawstwa, pozostawać w dyspozycji powiatowego urzędu pracy przez co najmniej 4 tygodnie, złożyć wniosek o wydanie dokumentu PD U2 w wojewódzkim urzędzie pracy, załączyć zaświadczenie z powiatowego urzędu pracy potwierdzające okres, na który został przyznany zasiłek, datę rejestracji, zgłosić się do odpowiednich służb zatrudnienia w kraju poszukiwania pracy, w ciągu 7 dni od daty początkowej wskazanej w dokumencie PD U2 w celu zarejestrowania się jako osoba poszukująca pracy. UWAGA!!! Aby kontynuować pobieranie przysługującego zasiłku w Polsce należy powrócić do kraju i zgłosić się do właściwego powiatowego urzędu pracy najpóźniej w ostatnim dniu ważności dokumentu PD U2.
22 Co to jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego?Przed wyjazdem poza granice Polski warto zaopatrzyć się w Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), z której można korzystać do czasu podjęcia pracy. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) to bezpłatna karta i dotyczy osób, które mają opłacane w Polsce ubezpieczenie zdrowotne. Do czasu podjęcia pracy karta ta pozwala na bezpłatne korzystanie z podstawowej opieki lekarskiej za granicą w ramach NFZ. Nie wszystkie koszty leczenia mogą zostać pokryte przez NFZ. Przed wyjazdem upewnij się jakiej pomocy w ramach posiadanej karty możesz oczekiwać.
23 WZÓR EUROPEJSKIEJ KARTY UBEZPIECZENIA ZDROWOTNEGO
24 Co to jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego?Wniosek o Kartę składamy w oddziale wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia właściwym ze względu na miejsce zamieszkania: Świętokrzyski Oddział Wojewódzki NFZ Kielce ul. Jana Pawła II 9 Telefon: (41) , fax. (41)
25 Szczegółowych Informacji w zakresie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego udziela Wojewódzki Urząd Pracy w Kielcach Wydział Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego ul. Witosa Kielce tel (041)
26 Dziękuję za uwagę