1 Krajowy system zbywalnych uprawnień do emisjiWarsztaty na temat: „Dyrektywa Unii Europejskiej w sprawie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych” dr.hab.inż. Janusz Mikuła Departament Inwestycji i Rozwoju Technologii Ministerstwo Środowiska
2 Cel wdrożenia systemu Ograniczenie emisji i szkodliwości stężeń zanieczyszczeń (SO2,NOx) Redukcja emisji gazów cieplarnianych Wywiązanie się z aktualnych i przyszłych zobowiązań międzynarodowych Redukcja kosztów wypełniania zobowiązań szczególnie technologicznych – emisja SO2, NOx (dyrektywa IPPC i LCP) Przygotowanie do uczestnictwa w unijnym i międzynarodowym handlu emisjami GC
3 Podstawa prawna Regulacje generalne- poprawka do ustawy „Prawo ochrony środowiska” lub - osobna ustawa o zbywalnych uprawnieniach do emisji Regulacje szczegółowe rozporządzenie Ministra Środowiska tworzące rynki handlu emisjami dla poszczególnych zanieczyszczeń
4 Zasięg i typ programu Cały obszar Rzeczpospolitej PolskiejSystem oparty na modelu Cap and Trade
5 Przedmiot handlu SO2 NOx CO2 - po przyjęciu Dyrektywy UEewentualne poszerzenie zakresu przedmiotu handlu o metan CH4 – znaczący potencjał redukcyjny
6 Potencjalny zakres HE w Polsce (po uwzględnieniu realnych warunków)1. Handel emisjami w skali kraju (w perspektywie 2-3 lat): CO2, CH4 (sektory bez ograniczeń) SO2, NOx (grupa obiektów LCP) 2. Handel emisjami w skali kraju (w perspektywie 4-6 lat): SO2, NOx (inne sektory) 3. Handel emisjami w skali wojewódzkiej lub strefowej (w perspektywie 4-6 lat) SO2, NOx
7 Zasadnicze elementy systemu
8 Szczebel regulacji ZAKŁAD (INSTALACJA)zgodne z istniejącym ustawodawstwem polskim jak i projektem Dyrektywy UE w sprawie handlu GC
9 Jednostka obrotu 1 uprawnienie opiewające na emisję 1 tony danego zanieczyszczenia posiadające unikalny numer identyfikacyjny
10 Uczestnicy systemu Systemem powinny być objęte źródła stacjonarne z możliwie wielu sektorów, Obowiązkowo podmioty powyżej określonego progu - sektor energetyczny przyjęcie progu 20 MW (zgodnie z projektem Dyrektywy 2001/0245(COD)) - konieczność ustalenie progów dla pozostałych sektorów
11 Alokacja uprawnień 1 Najprawdopodobniej Grandfathering (GF) – na podstawie danych o emisji z lat przeszłych, ewentualnie z niewielkim udziałem sprzedaży na aukcji, Alokacja odpłatna (np. aukcja) dla podmiotów nowopowstających lub dołączających (już istniejących) do programu
12 Alokacja uprawnień 2 Możliwe jest także negocjowanie poziomów i sposobu alokacji z zainteresowanymi stronami Alokacja coroczna Kluczową kwestią jest wyznaczenie całkowitego limitu emisji - niekorzystny jest nadmiar uprawnień na rynku, - powinien ulegać corocznemu proporcjonalnemu obniżeniu
13 Pozostałe elementy systemu 1Monitoring - zasady monitoringu muszą być zgodne z ustawodawstwem krajowym i UE - wymóg ciągłego monitoringu zanieczyszczeń konwencjonalnych (np. SO2, NOx) dla źródeł spalania o mocy >100 MW
14 Pozostałe elementy systemu 2Rejestry emisji i uprawnień - prowadzone centralnie, przez wydelegowaną instytucję o roboczej nazwie np. „Agencja Ochrony Atmosfery” (AOA) (nie Ministerstwo). Powinny być dostępne publicznie w internecie.
15 Pozostałe elementy systemu c.d.Nadzór i kontrola nad systemem - kontrola konstytucyjna Ministerstwo Środowiska - większość kompetencji scedowanych na AOA Weryfikacja danych o emisji - odpowiednie struktury wojewódzkie, - na poziomie krajowym – Inspekcja Ochrony środowiska
16 System oparty na dwubiegunowości 1Zbywalne uprawnienia do emisji zanieczyszczeń funkcjonują obok niezbywalnych uprawnień do emisji Każdy uczestnik systemu będzie musiał posiadać niezbywalne pozwolenie zintegrowane (ew. pozwolenie na emisję GC),
17 System oparty na dwubiegunowości 2Niezbywalne uprawnienia do emisji czyli indywidualne limity emisji są kształtowane przez: - obiektowe normy emisji (dyrektywa LCP i dyrektywa dot.spalania odpadów), - ocena wpływu danego obiektu na środowisko – przy wydawaniu decyzji lokalizacji i pozwoleń emisyjnych - ocena zgodności z BAT – przy przyznawaniu pozwoleń zintegrowanych, - Programy Ochrony Powietrza (POP)
18 Udogodnienia systemu Możliwość zachowywania uprawnień na kolejne lata/okresy rozliczeniowe, Możliwość pożyczania uprawnień (borrowing) – pokrycie aktualnej emisji uprawnieniami wydanymi w przyszłości Włączenie do systemu jednostek redukcji uzyskanych z realizacji projektów inwestycyjnych np. JI i CDM
19 Obostrzenia i sankcje Niezbywalne uprawnienia do emisji – limity emisji Część uprawnień do emisji GC powinna być zbywalna tylko w kraju, aby zabezpieczyć wypełnienie zobowiązań Protokołu z Kioto Wprowadzenie ograniczenia zapobiegającego zachowywaniu nadmiernej liczby uprawnień Nakładanie kar za przekroczenie dopuszczalnego poziomu emisji wyrażonego liczbą posiadanych uprawnień
20 Najważniejsze problemy 1Silne ograniczenie swobody handlu emisjami przez inne instrumenty prawne Duża niepewność odnośnie nowych kluczowych elementów krajowego systemu ochrony powietrza (programy ochrony powietrza, pozwolenia zintegrowane, interpretacja BAT)
21 Najważniejsze problemy 2Niepewność odnośnie końcowego kształtu dyrektywy dot. handlu emisjami GHG w UE Niepewne perspektywy międzynarodowego handlu emisjami GHG
22 Krajowy system ochrony powietrza Możliwe zagrożenia dla przedsiębiorstw1. Pozwolenia zintegrowane (zgodność z BAT) => ryzyko zaostrzenia standardów emisji dla obiektów istniejących 2. Programy Ochrony Powietrza (zgodność z normami stężeń) => ryzyko zaostrzenia wymagań w pozwoleniu na emisję (niższe dopuszczalne emisje) 3. Krajowe pułapy emisji (uzgodnienia międzynarodowe) => ryzyko zaostrzenia dotychczasowych limitów krajowych np. GHG po 2012 r, SO2, NOx, VOC po roku 2010.
23 Wkomponowanie handlu emisjami w krajowy system ochrony powietrza
24 Możliwe kierunki wdrożenia handlu emisjami Model 1 - realizacja krajowych pułapów emisji
25 Możliwe kierunki wdrożenia handlu emisjami Model 2 - realizacja lokalnych wymagań redukcyjnych
26 Możliwe kierunki wdrożenia handlu emisjami Model 3 - realizacja zaostrzonych wymagań emisyjnych
27 Kluczowe kwestie Określenie zakresu wdrożenia handlu emisjami i elastycznych instrumentów do polskiego prawa Określenie formy prawnej zbywalnego uprawnienia do emisji oraz relacje pomiędzy uprawnieniem zbywalnym (allowance) a pozwoleniem niezbywalnym (permit) Określenie sposobu tworzenia pozwolenia niezbywalnego z uwzględnieniem nowych instrumentów ochrony powietrza (pozwolenie zintegrowane, POP) Wypracowanie interpretacji BAT, umożliwiających zachowanie dotychczasowych standardów emisji
28 Alternatywne podejścia do dalszych pracWariant 1 (ograniczony) węższy zakres wdrożenia handlu emisjami (wyłącznie krajowy Cap and Trade) minimalizacja zmian prawnych, ewent. redukcja opłat za emisję brak zmian innych mechanizmów elastycznych Wariant 2 (kompleksowy) szerszy zakres wdrożenia handlu emisjami (krajowy i lokalny) poszerzenie zakresu mechanizmu kompensaty redukcja opłat za emisję dla podmiotów z HE wypracowanie korzystnej interpretacji grupowego BAT
29 Główne założenia dla dalszych pracKoncentracja na opracowaniu strukturalnego modelu krajowego handlu emisjami (Model 1 i 3, przeznaczony najpierw do handlu CO2, SO2, NOx) Zgodność proponowanych rozwiązań z projektem dyrektywy UE odnośnie handlu emisjami GHG Maksymalne wykorzystanie istniejących mechanizmów i instytucji w polskim systemie ochrony powietrza Równoległe prowadzenie prac prawnych z projektowaniem systemu
30 MODEL KRAJOWEGO SYSTEMU W PRAWIE OCHRONY ŚRODOWISKAGłówne komponenty prac projektowych MODEL KRAJOWEGO SYSTEMU OCHRONY POWIETRZA Projekt dyrektywy UE (Model handlu emisjami GHG ) Doświadczenia zagraniczne (wdrożenia, projekty) Stosowane modele HE CO2, SO2, NOx PROJEKTOWANIE SYSTEMU HANDLU EMISJAMI W POLSCE PROJEKTOWANIE ZMIAN W PRAWIE OCHRONY ŚRODOWISKA (OCHRONA POWIETRZA)