1 Krótko, szybko, efektywnie.Ekonomiczny przekaz informacji bibliotecznej w trosce o czas użytkownika. Anna Myśliwska Zakład Informacji Naukowej Biblioteka Narodowa

2

3 Czytelnicy Biblioteki NarodowejDane na podstawie „Sprawozdania Biblioteki Narodowej za rok 2013” Dostęp online:

4 Współczesny czytelnikRzadziej korzysta z biblioteki Preferuje źródła cyfrowe zapewniają one łatwy i szybki dostęp do konkretnej publikacji Inaczej postrzega i przetwarza teksty brak rozróżnienia pomiędzy cytatem a przywłaszczeniem cudzej myśli Nastawiony na nieograniczone kopiowanie brak świadomości konsekwencji istnienia praw autorskich Przyzwyczajony do szybkiej obsługi wpływ działania Internetu Niechętny tradycyjnym katalogom spowalniają dotarcie do pożądanej publikacji

5 Pokolenie Millenium, Pokolenie Sieci - w opinii psychologów i socjologówINTERNET Naturalny środek komunikacji Środowisko codziennego życia Profil i konto w serwisie społecznościowym stanowi podstawę bytu Doskonale funkcjonują w świecie hipertekstów Przyzwyczajeni do informacji złożonych z obrazu, dźwięku i tekstu, które dopiero współistniejąc razem tworzą w pełni zrozumiały komunikat Z trudem radzą sobie z linearnym tekstem Łatwo docierają do wartościowych tekstów pomimo chaosu informacyjnego

6 Pokolenie Millenium, Pokolenie Sieci - w badaniach Biblioteki Narodowej31 V- 10 VI 2011, Warszawa – Kraków - Poznań Badanie wykonała firma MillwardBrown na zlecenie Biblioteki Narodowej. Metody: wywiady indywidualne (IDI-12 wywiadów) wywiady grupowe (MGI-6 mini wywiadów) Badaniem objęto: pracowników naukowych i dydaktycznych wyższych uczelni: adiunktów, doktorów, doktorów habilitowanych ; studentów, w tym: studiów III stopnia (doktorantów), studiów II stopnia (ostatni rok studiów uzupełniających magisterskich lub piątego roku studiów jednolitych magisterskich) Z badania wykluczono: przedstawicieli nauk informatycznych

7 „Sieciaki” na tropie informacji - stosowane narzędzia wyszukiwawcze„ Z reguły staram się gdzieś znaleźć w Google jakieś informacje, jak mam problem, jak ktoś rozwiązał taką samą sytuację” [doktorantka, elektrochemia, Warszawa] „ Jak czegoś szukam, to staram się szukać przez Google. Staram się chwycić jakiejś tematyki, a następnie chodzę po linkach” [student, maszyny lotnicze, Poznań] „Google jest najlepszy i najłatwiejszy. Później jest taka baza danych, gdzie jest zgromadzona cała literatura światowa. Nie pamiętam nazwy” [prac. nauk., ekonomia, Warszawa]

8 „Sieciaki” na tropie informacji - stosowane narzędzia wyszukiwawcze„[Wikipedia] pełni rolę podręcznika, który jest szybko dostępny, a także jest na każdy temat. Można w nim znaleźć informacje na temat wszystkich zagadnień. Jeśli poszukuję informacji to wchodzę do Wikipedii i już wiem, o czym mam pisać pracę, Jednak z Wikipedią jest ten problem, że ona jest często niewiarygodna. Taka encyklopedia, którą każdy może edytować, nie może być traktowana jako źródło naukowe […]” [student, maszyny lotnicze, Poznań]

9 Informacja Internetowa w opinii „Sieciaków”„[…] teraz jest straszny śmietnik w Internecie i trzeba bardzo uważać wpisując dane hasło, bo można uwierzyć w rzeczy, które nie są prawdziwe”. [doktorantka mikrobiologia, Kraków] Informacje oparte na nieistniejących źródłach Nadmiar informacji słabej jakości i adekwatność stron proponowanych przez wyszukiwarkę Pozorna trafność Wątpliwa wiarygodność tekstów

10 „Sieciaki” na tropie informacji - czas spędzony na wyszukiwaniuWnioski: Narzędzia takie jak Google czy Wikipedia, których podstawową funkcją miała być oszczędność czasu użytkownika, wydłużają poszukiwanie informacji Popularne wyszukiwarki zniechęcają użytkowników ogromną liczbą chybionych wyników

11 Informacja Internetowa w opinii „Sieciaków”„Wydaje mi się, że Google to jest trochę śmietnik niż źródło informacji. Na przykład pojawia się, że to jest ten artykuł, ale to jest też w jakimś cytowanym, więc wchodzę do trzech rzeczy, a okazuje się, że to tylko cytowanie, a nie artykuł. To jest bardziej czasochłonne.” [doktorantka, elektrochemia, Warszawa] „Google ma praktycznie dostęp do całych zasobów Internetu, tylko często trzeba mieć farta, żeby coś znaleźć wartościowego, bo zawsze wyskakują tysiące stron, ja przeglądam pierwsze dwie, trzy, a później jak zaczynają się wyniki rozbiegać, to zmieniam zadane hasło i liczę na to, że znajdzie się coś innego. W pewnym momencie jednak dochodzi się do takiego momentu, że znajduje się w kółko to samo i nie ma sensu dalej szukać.” [student, maszyny lotnicze, Poznań]

12 „Sieciaki” na tropie informacji - trudności wyszukiwawcze - przyczyny:nieumiejętność dotarcia do tzw. ukrytych zasobów Internetu „[...] czasami całe dni schodzą na dotarciu do jednego artykułu. Są takie artykuły, do których nigdy nie dotarłam. [...] To jest takie kręcenie się wokół własnego ogona.” [prac. naukowy, ekonomia, Warszawa] „[..] jak szukam coś w Internecie to zawsze czuję taki niesmak, że na pewno ktoś o tym coś napisał, ale ja nie potrafię tego znaleźć. Nie wierzę, żeby ktoś na ten temat jeszcze nie napisał artykułu. Wpisując różne frazy wyskakuje mi to samo, więc w pewnym momencie jest bez sensu dalej szukać.” [ student, kier. techniczne]

13 „Sieciaki” na tropie informacji - trudności wyszukiwawcze - przyczyny:nadmiar informacji Internetowej, brak wiedzy o zaawansowanych narzędziach wyszukiwawczych oraz filtrach zawężających wyniki, brak dostatecznego rozpoznania problemu badawczego, nieumiejętność rozróżnienia zasobów wartościowych od bezużytecznych

14 „Sieciaki” na tropie informacji - osoby zawansowane w pracy naukowejposiadają większą wiedzę przedmiotową, mają długoletnie doświadczenie wyszukiwawcze, lepiej potrafią korzystać z narzędzi wyszukiwawczych „Zazwyczaj już wiem, co mam odrzucić, które strony są niewiele warte albo zupełnie nic nie warte, a które rezultaty mają rzeczywiście jakieś znaczenie.” [prac. naukowy, historia, Poznań] krytycznie oceniają znalezione informacje, nabywają nieufności do wypowiedzi ekspertów „Jeżeli znajdę artykuł doktora, którego nie kojarzę, to przeczytam, ale mam do tego drobny dystans, bo są różne ośrodki naukowe, niektóre pretendują tylko do tego, żeby być ośrodkami naukowymi.” [student, maszyny lotnicze, Poznań]

15 Internet czy Biblioteki ?Dlaczego Internet jest podstawowym źródłem wiedzy, skoro wypełniają go nierzetelne, cząstkowe informacje? Jakie znaczenie dla młodych badaczy ma dziś biblioteka ? Czy biblioteki i bibliotekarze potrafią sprostać zadaniom wyznaczanym im przez pokolenie Millenium ?

16 Współczesne biblioteki a Pokolenie Millenium„[…] nigdy nie było tak, że szłam z jakimś hasłem, że czegoś szukam i [pani z biblioteki] pomagała mi wyszukać […] nie śmiałam wykorzystywać jej nigdy” [doktorantka, mikrobiologia, Warszawa]

17 Nowe technologie biblioteczne a cenny czas czytelnikaOpac Łączy heterogeniczne zbiory, daje dostęp do pełnych tekstów z uwzględnieniem praw autorskich, aby szybciej uzyskać wynik zastosowano wyszukiwanie fasetowe, istnieje możliwość zamieszczania tagów Tradycyjne kartoteki Znaleziono zastosowanie dla tradycyjnych kartkowych kartotek w Internecie, co pozwala na ich upowszechnienie i zarazem uwiarygodnienie zamieszczanych w Sieci informacji

18 Nowe technologie biblioteczne a cenny czas czytelnikaStrony domowe bibliotek szybki sposób Komunikacji z czytelnikiem: , pytania do bibliotekarza Biblioteki cyfrowe „Smart Library” Zastosowanie „collective intelligence” - aktywne uczestnictwo użytkownika, wykorzystanie sieci semantycznej do powiązania heterogenicznych źródeł, wprowadzenie języka naturalnego – przyspieszy proces wyszukiwania dostępne z każdego miejsca o dowolnej porze dnia i nocy, platforma umożliwiająca użytkownikom wymianę pomysłów i opinii

19 Nowe technologie biblioteczne a cenny czas czytelnikaBiblioteki przenoszą większość swych usług do Internetu, są to: powiadomienia mailowe o zakupionych nowościach, monitorowanie zbliżających się terminów zwrotów, możliwość rezerwacji i wypożyczeń, elektroniczne kwerendy, wypożyczenia międzybiblioteczne

20 Nowe technologie biblioteczne a cenny czas czytelnika„Cyfrowa wypożyczalnia publikacji naukowych Academica” - od 2010 roku udostępnianie publikacji w postaci cyfrowej na dedykowanych terminalach zlokalizowanych w bibliotekach naukowych i publicznych w całej Polsce elektroniczny system rezerwacji publikacje należące do domeny publicznej – dostępne bez ograniczeń planowane jest udostępnianie ok 250 tys. publikacji: m. in. podręczników akademickich oraz czasopism naukowych

21 Nowe technologie biblioteczne a cenny czas czytelnika„Problem jest w tym, że nie zastąpi rozmowy. I to ze względów czasowych, jak i objętościowych. Poza tym w trakcie rozmowy można zareagować, zapytać o konkretną kwestię.” [prac. naukowy, Poznań]

22 Współczesny bibliotekarzumiejętnie konkretyzuje problem wyszukiwawczy doprecyzowuje potrzeby informacyjne czytelnika uczy technik skutecznego wyszukiwania w internetowym chaosie wskazuje, które źródła są wartościowe i godne uwagi wykorzystuje w swej pracy zarówno elektroniczne, jak i analogowe źródła informacji W ten sposób oszczędzamy czas użytkownika !

23 Dziękuję za uwagę !