1 Kryteria wyboru tekstów narracyjnych i ich adaptacja dla potrzeb wczesnoszkolnego nauczania języków obcych dr Jolanta Gładysz

2 Kryteria ogólne wyboru tekstów narracyjnychWystępowanie typowych cech formalnych (Boueke i. in. 1995, 75): Obecność trzech występujących po sobie wydarzeń: początek, punkt kulminacyjny i zakończenie => wywołanie napięcia emocjonalnego (Leopold-Mudrack 1998, 119) Przerwanie ciągu wydarzeń / Niespodziewany przebieg wydarzeń (Boueke i. in. 1995, 15) => naruszenie istniejącego porządku, pojawienie się nieoczekiwanego a zarazem szczególnego wydarzenia (Kirsch 1992, 76; Bredella 2003, 51) Nacechowanie emocjonalne historyjek, opowiadań itp.. (Boueke i. in. 1995, 92) => emocjonalne włączanie słuchającego w bieg wydarzeń: Konfrontacja słuchającego z obiektami, sytuacjami itp., odznaczającymi się pewną dozą nowości => wywołanie u recypienta wewnętrznego konfliktu lub niepewności (Berlyne 1960, 1971 nach Boueke i. in. 1995, 92),

3 Przykład: „Wilk i siedem koźlątek“Otwieranie drzwi => scena nacechowana emocjonalnie (Betz 1986, 167f). „Macht auf, ihr lieben Kinder, eure Mutter ist da und hat jedem von euch etwas mitgebracht.“„Otwórzcie, drogie dziatki, wasza mama przyszła i każdemu coś przyniosła!” w: Strich, Ch. (1987): Das große Märchenbuch. Zürich: Diogenes Verlag, s. 481. w: Opis przebiegu wydarzeń przy użyciu różnego rodzaju środków językowych (Boueke i. in. 1995, 109; 114f)

4 Beispiel: The little red house with no doors nieznanego autoraTeksty narracyjne znane dzieciom zarówno z ich własnego kręgu kulturowego jak i zupełnie nieznane historyjki (Gerngroß 1999, 30; Kubanek-German 1993, 53; Kubanek-German 1992, 14) Treści zaczerpnięte nie tylko z najbliższego otoczenia dzieci ale również ze świata fikcyjnego (Gerngroß 1999, 30; Iluk 2002, 113). Treści opisujące dziecięce doświadczenia i problemy (Kubanek-German 1992, 14) Historyjki z elementami zagadkowymi (Kubanek-German 1992, 15) Beispiel: The little red house with no doors nieznanego autora (Kreis 2002, ) „Wo finde ich ein kleines, rotes Haus? Es ist rund und hat keine Türen und Fenster. Es hat aber einen Schornstein und drinnen einen Stern.“ Pozytywna ocena historyjek o charakterze zagadkowym: „Podobała mi się zagadka.” / „Das Rätsel hat mir gefallen.” „Bo była fajna zagadka, którą później zadałem mamie.” / „Weil mir das Rätsel gut gefallen hat. Ich habe es später meiner Mutter aufgestellt.”

5 Treści opisujące doznane przeżycia i doświadczenia (Piepho 2000, 44)„This morning my son Oliver was sick. He had a headache and a fever: 38,5 degrees. That is a lot in the morning. But he said: ‘I must go to school. It’s my turn to tell a story this morning.’ So he got up and went to school. – Anybody at this morning? A lot of girls and boys have a cold or the flu.” Opowiadania, historyjki lub bajki dające się przedstawić np. w formie dramy, podziału na role czy pantomimy (Gerngroß 1999, 30; Groß 2002, 12) Opowiadania, historyjki lub bajki umożliwiające multisensoryczną i kinestetyczną prezentację ich treści (Gerngroß 2004, 4) Przykład: Eddie’s week / Eddie’s Woche (Gerngroß 2004, 4f) Eddie’s week On Monday Eddie goes to school by bus. On Tuesday he goes to school by underground. On Wednesday he walks to school. On Thursday he goes by car with his mum. On Friday he goes by bike. On Saturday he doesn’t go to school. He walks his dog. Eddie’s Woche Am Montag fährt Eddie mit dem Bus in die Schule. Am Dienstag fährt er mit der U-Bahn in die Schule. Am Mittwoch geht er zu Fuß in die Schule. Am Donnerstag fährt er mit seiner Mutti mit dem Auto in die Schule. Am Freitag fährt er mit dem Rad zur Schule. Am Samstag geht er nicht in die Schule. Er geht mit seinem Hund spazieren.

6 „Da nahm Susi einen Anlauf und sprang Historyjki umożliwiające transparentną wizualizację ich treści (Gerngroß 1999, 30; Groß 2002, 12) Warunek: Korelacja treści przekazywanych werbalnie z ich wizualizacją (Iluk 2002, 46) „Da nahm Susi einen Anlauf und sprang in das Schlauchboot des kleinen Jungen.“ w: Tomlinson, J.: Das Kätzchen, das nach Hause wollte. Franz Schneider Verlag, 1974, s. 20. Dopasowanie długości historyjki do zdolności dzieci do skupiania uwagi (Groß 2002, 12) Przekazywanie treści interkulturowych (ibidem)

7 Kryteria językowe wyboru tekstów narracyjnych1. Powtarzalność zwrotów i wyrażeń w tekście (Vatter 1999, 23) Przykłady: Bajka „Vom dicken, fetten Pfannkuchen”: „Dicker, fetter Pfannkuchen, bleib stehen, ich will dich fressen!“ (5x) w: „... und lief kantapper, kantapper in den Wald hinein.“ (6x) ___________________________________________________________________________________ Eric Carle „Die Raupe Nimmersatt” (w: Brumen, Robnik 1999, 31-33) Am __________ (Wochentag) fraß sie sich (5x) durch ____________ (ein Stück Obst), aber satt war sie noch immer nicht. ... Sie machte sich auf den Weg, (6x) um Futter zu suchen. ilustracje: K. Kozolubska

8 Wywołanie pozytywnej motywacji poprzez włączanie dzieci w proces narracji w miejscu pojawiania się redundantnych struktur językowych: -    „Cieszyłam się, że umiałam coś powiedzieć po niemiecku.” / „Ich habe mich gefreut, dass ich etwas auf Deutsch sagen kann.” (1x) -    „Lubię czytać w języku niemieckim.”; „Lubię czytać po niemiecku.” / „Ich lese gern auf Deutsch.” (2x) -  „Cieszę się, że umiem coś z języka niemieckiego.” / „Ich freue mich, dass ich etwas auf Deutsch kann.” (3x) -   „Bo cieszyłam się, że umiem czytać po niemiecku.”; „Cieszyłam się, że umiałam czytać.” / „Ich habe mich gefreut, dass ich auf Deutsch lesen kann.” (2x) ___________________________________________________________________________________ Stawianie pytań jako rozwiązanie alternatywne w przypadku braku redundantnych struktur językowych => Przykład: Rübenziehen / Bajka o rzepce (Iluk 2011) „Wer kommt zu Hilfe?” oder „Wen ruft Väterchen (Mütterchen, Kindchen ...) zu Hilfe?“, „Was geschieht dann?“ , „Wer fällt auf Kätzchen (Hühnchen, Hähnchen)?“

9 Występowanie dialogów (Dines 2002, 42; Muller 2004, 205) Przekazywanie optymalnego inputu językowego (Groß 2002, 11) Teksty odznaczające się autentycznością językową (Dopasowanie treści tekstów do poziomu rozwoju mentalnego dzieci) / (Kubanek-German 1993, 52; Iluk 2002, 114) Duża częstotliwość użycia struktur językowych (Groß 2002, 12; Dines 2002, 36) Przykład: Goldlöckchen und die drei Bären dom, meble: kitchen, table, chair, bedroom etc. jedzenie: breakfast, porridge rodzina: mother, father, baby, girl czynności: go for a walk in the forest, come home, go into the house, go up the stairs. Usunięcie wyrazów i zwrotów archaicznych zarówno w warstwie leksykalnej jak i gramatycznej (Dines 2002, 36) Rotkäppchen: Stube, ein Käppchen von rotem Sammet. Hänsel und Gretel: „... wart nur, Gretel, bis der Mond aufgeht ...“ – archaiczna forma trybu rozkazujacego; „Da ward gutes Essen aufgetragen ...“ – archaiczna forma czasu przeszłego „Imperfekt”. Brak progresji gramatycznej (ibidem)

10 Adaptacja tekstów narracyjnychoryginalna wersja bajki „Die drei Schweinchen” wersja bajki „Die drei Schweinchen” po adaptacji wersja bajki „Goldlöckchen und die drei Bären“ dla dzieci w wieku przedszkolnym wersja bajki „Goldlöckchen und die drei Bären“ dla dzieci w wieku szkolnym

11 Adaptacja tekstów narracyjnych (alternatywni bohaterowie / alternatywne sceny)Przykład nr 1: Eric Carle „Die Raupe Nimmersatt” scena 1 scena 2 scena 3 scena 4 ... ilustracje: K. Kozolubska

12 Przykład nr 2: „Goldlöckchen und die drei Bären“Zuerst hat das Äffchen den Apfelsaft aus dem großen Becher gekostet ... Zuerst hat das Äffchen aus dem großen Buch gelesen ... Zuerst hat das Äffchen mit dem großen Ball gespielt ... Przykład nr 3: The Enormous Turnip / „Rübenziehen” (Iluk 2011)

13 Bibliografie Berlyne, D.E. (1960): Conflict, Arousal, and Curiosity. New York (dt.: Konflikt, Erregung, Neugier. Stuttgart 1974). Betz, F. (1986): Zur Bedeutung des Märchens in der Früherziehung. In: Dinges, O., Born, M., Janning, J. (Hg.): Märchen in Erziehung und Unterricht. Veröffentlichungen der Europäischen Märchengesellschaft, Bd. 9. Kassel: Röth 1986, Boueke, D. u.a. (1995): Wie Kinder erzählen. Untersuchungen zur Erzähltheorie und zur Entwicklung narrativer Fähigkeiten. München: Fink. Bredella, L. (2003): Lesen und Interpretieren im „Gemeinsamen europäischen Referenzrahmen für Sprachen“: Die Missachtung allgemeiner Erziehungsziele. In: Bausch, K.-R., Christ, H., Königs F. G. & Krumm H.-J. (Hg.): Der Gemeinsame Europäische Referenzrahmen für Sprachen in der Diskussion. Tübingen: Gunter Narr, Brumen, M., Robnik, N. (1999): Die Raupe Nimmersatt. Sprach- und Sachlernen in der Anfangsphase. In: Primar 21, Dines, P. (2002): Telling stories – discourse in the classroom. In: Bleyhl, W. (Hg.): Fremdsprachen in der Grundschule. Geschichten erzählen im Anfangsunterricht – Storytelling. Hannover: Schroedel, Gerngroß, G. (1999): Kinder faszinieren – Geschichten im Englischunterricht der Grundstufe I. In: Erziehung und Unterricht, Jänner/Februar 1-2, Gerngroß, G. (2004): Actions stories. Verstehen mit allen Sinnen und langfristiges Behalten. In: Primary English 1, 4-6. Gładysz, J. (2011): Rola tekstów narracyjnych we wczesnoszkolnym nauczaniu języków obcych. In: JowS, 1/2011 (w druku). Groß, Ch. (2002): Geschichten im frühen Fremdsprachenunterricht. In: Primar 30, Iluk, J. (2002): Jak uczyć małe dzieci języków obcych? Katowice: Wydawnictwo Gnome. Iluk, J. (2011): Praktische Anweisungen zum narrativen Ansatz im fremdsprachlichen Frühunterricht. (w druku). Kirsch, D. (1992): Der narrative Ansatz im frühen Fremdsprachenunterricht. In: Goethe-Institut, The British Council, ENS-Credif (Hg): Fremdsprachenlernen in der Grundschule. Triangle 11. Paris, Kreis, R. (2002): The little red house with no doors. In: Bleyhl, W. (Hg.)(2002): Fremdsprachen in der Grundschule. Geschichten erzählen im Anfangsunterricht – Storytelling. Hannover: Schroedel, Kubanek-German, A. (1992): Geschichten und narrative Prinzipien. Überlegungen am Beispiel des Frühen Fremdsprachenlernens. In: Der fremdsprachliche Unterricht 1, Kubanek-German, A. (1993): Zur möglichen Rolle des Narrativen im Fremdsprachenunterricht für Kinder. In: Primar 3, Leopold-Mudrack, A. (1998): Fremdsprachenerziehung in der Primarstufe: Voraussetzungen, Konzept, Realisierung. Münster, New York, München, Berlin: Waxmann. Muller, Ch. (2004): Geschichten im frühen Fremdsprachenunterricht. In: Kierepka, A. u.a. (Hg.): Frühes Fremdsprachenlernen im Blickpunkt. Status quo und Perspektiven. Gießener Beiträge zur Fremdsprachendidaktik. Tübingen: Gunter Narr, Piepho, H.-E. (2000): Story telling – which, when, why. In: Bleyhl, W. (Hg.): Fremdsprachen in der Grundschule. Grundlagen und Praxisbeispiele. Hannover: Schroedel, Strich, Ch. (Hg.)(1987): Das große Märchenbuch. Zürich: Diogenes Tomlinson, J. (1974): Das Kätzchen, das nach Hause wollte. Franz Schneider Verlag. Vatter, J. (1999): Wiederholung und Reihung als Prinzip beim Hörverstehen. In: Fremdsprachen Frühbeginn 4, Internetadressen