1 Landratura opolska i jej funkcjonowanie w czasie II wojny światowejHenryk Niestrój 1

2 Budynek landratury w XIX wieku

3 Sprawniej, szybciej... Celem niniejszego regulaminu jest przekształcenie całości działalności urzędu, aby spełniał on wszystkie bieżące wymagania: sprawy były załatwiane sprawniej, szybciej. Wszystkie przestarzałe i nadmierne formalności mają zostać zlikwidowane, aby bez zbędnych kosztów można było rozpatrzyć sprawnie, szybko i skutecznie. 3

4 Zmniejszenie liczby urzędników...Przede wszystkim nowoczesna działalność urzędu wymaga od kierowników wydziałów i urzędników rozpatrujących sprawy pełnej osobistej odpowiedzialności, przy czym należy dążyć do tego, aby liczba urzędników współpracujących podczas załatwiania sprawy była maksymalnie niska (ale zgodna z obowiązującym prawem). Jednocześnie odpowiedzialność, jaką ponoszą urzędnicy nie zwalnia landrata i jego zastępcy od odpowiedzialności wynikającej z reprezentacji urzędu na zewnątrz. 4

5 Przejrzysta administracja...Należy unikać każdego niepotrzebnego formalizmu. Decyzje mają być zwięzłe, ale dostatecznie uzasadnione dla osób zainteresowanych. Im szybciej zostaje podjęta decyzja, tym bardziej służy ona interesowi strony. Spory odnośnie właściwości należy niezwłocznie wyjaśniać pomiędzy zainteresowanymi wydziałami, i nigdy nie mogą one niekorzystnie wpływać na wnioskodawcę. 5

6 Przyjazne państwo... Obywatel będzie tak postrzegał państwo, jak będzie traktowany przez jego urzędników, dlatego nawet jeśli konieczne jest wydanie decyzji niekorzystnej dla wnioskodawcy, należy to wykonać w przyjaznej, osobistej formie (nawet z zastosowaniem pewnych chwytów psychologicznych), co spowoduje, że będzie się on mógł z nią łatwiej pogodzić. 6

7 1944 rok niniejszy „Geschäftsordnung” wszedł w życie 1 kwietnia r., a wydany został 13 marca 1944 r. dramatyczna sytuacja na frontach, na krańcach państwa wojna, w centrum normalne funkcjonowanie administracji, 7

8 Treść zarządzenia sprawy osobowe urzędników (kwestie moralne, zachowania tajemnicy, dostępu do akt, godzin pracy, wyjazdów służbowych, urlopu, a nawet korzystania z telefonu), struktury urzędu i procedury załatwiania spraw, 8

9 Geneza urzędu 30 kwietnia 1815 r. - edykt królewski wprowadził nowy podział administracyjny państwa, tworząc 10 prowincji prowincję śląską, tworzyły początkowo 4, potem 3 rejencje, w tym rejencja górnośląska z siedzib w Opolu, początek funkcjonowania rejencji opolskiej - 7 maja 1816 r., pierwszym prezydentem był hrabia Karl Heinrich Fabian von Reichenbach rejencję opolską tworzyło u jej zarania 14 powiatów, rozkaz gabinetowy z 11 czerwca 1816 r. - zasady mianowania landrata oraz instrukcja z 31 grudnia 1816 r. - kompetencje 9

10 Systematyzacja akt landratur w archiwachbardzo zróżnicowane metody, ponieważ i landratury zajmowały się bardzo szerokim wachlarzem spraw, archiwach państwowych zespołom landratur nadano bardzo zróżnicowane układy, nie zawsze w oparciu o pierwotną strukturę registraturalną, 10

11 Stosunkowo prosty i przejrzysty układsprawy polityczne i policyjne sprawy ogólno – administracyjne sprawy gospodarcze sprawy medyczne i socjalne oświata, sprawy wyznaniowe 11

12 Układ bardzo szczegółowy cz. 1sprawy zwierzchności państwowej, granic, odznaczenia, dary ustawodawstwo, organizacja, zarządzanie statystyka, parcele, mieszkańcy, księgi gruntowe ordynacja powiatowa, sprawy komunalne, nadzór nad korporacjami sprawy rolnictwa handel, rzemiosło i przemysł, budownictwo 12

13 Układ bardzo szczegółowy cz. 2zarząd policji sprawy wojskowe sprawy sądowe sprawy finansowe sprawy szkoleniowe i szkolne sprawy lecznictwa i policja sanitarna 13

14 Podział na registraturyI. Registratura Policyjna: II. Registratura Wojskowa: III. Registratura Finansowa IV. Registratura Kościelna V. Registratura Szkolna VI. Wydział ds. Dysmembracji VII. Registratura Wojenna 14

15 Grup rzeczowych może być dużo...7. Więziennictwo 8. Telekomunikacja 9. Zażalenia 10. Rybołówstwo, hodowla, rolnictwo 11. Gmina żydowska 12. Handel, rzemiosło, przemysł spożywczy 13. Ubezpieczenia na życie i od ognia 14. Kontrola prasy i zgromadzeń 15. Obwody kominiarskie Sprawy osobowe, własnościowe i osiedleńcze Sprawy dróg wodnych, podziału terytorialnego i podatkowe Nadania obywatelstwa i wystawianie paszportów Sprawy organizacyjne i socjalne Prowadzenie biura i archiwum, wydatki służbowe Wybory do parlamentu 15

16 ...bardzo dużo 16. Kontrola ludności żydowskiej17. Choroby epidemiczne zwierzą 18. Sprawy dotyczące rzeczy zagubionych 19. Policja kryminalna i obyczajowa 20. Ruch na drogach kołowych i wodnych, lotnictwo 21. Sprawy gospodarcze szkół 22. Budżety szkół 23. Cmentarze kościelne 24. Wnioski na wystawianie dowodów osobistych 25. Cudzoziemcy 26. Kwestionariusze dla robotników 27. Wnioski o zmianę nazwiska 28. Przepustki dla ruchu granicznego 29. Kontrola cen 30. Księgi meldunkowe wsi 16

17 Landratura opolska - nazwaokólnik Ministra Spraw Wewnętrznych z r. - od r. oznaczenie „Landratsamt” (w obrocie wewnętrznym) pełna nazwa urzędu: Der Landrat des Kreises Oppeln z dodatkowym oznaczeniem, np.: Wirtschaftsamt 17

18 Ogólne zasady funkcjonowaniawydziały (Abteilung) i referaty (Sachgebiet) kierownik urzędu – landrat system bezdziennkowy (Tagebuchlose Registratur)

19 Proces załatwiania sprawod przyjęcia sprawy do wysyłki odpowiedzi

20 Wpływ przyjęcie, otwarcie (w dni robocze oraz w niedziele i święta)przesyłki wartościowe (nadinspektor rejencyjny) przyjmowanie gotówki przez urzędników ściśle wzbronione załączniki (adnotacje na piśmie przewodnim)

21 Wszczęcie postępowaniapieczęć wpływu - z datą, bez względu na godzinę wpływu przekazanie spraw między wydziałami

22 Dziennik podawczy (Tagebuch)standardowo czas załatwienia sprawy to 48 godzin; sprawy pilne (Eilt, Sofort) – 24 godziny załączniki prowadzone od 1 stycznia – systemem ciągłym cały rok rejestrowanie spraw dążenie do unikania pisemnego załatwiania spraw między urzędami, wydziałami (likwidacja biurokracji)

23 Pismo wychodzące unikać formy rękopiśmiennej – używać maszyny do pisania kolorowe teczki dla różnych spraw (w obrocie wewnątrz urzędu) podpis landrata, podpis kierownika wydziału – rodzaje spraw ekspedycja (do godz ) sprawy załatwione (zachować lub na makulaturę)

24 Registratura Terminkalender AktenverzeichnisAllgemeine Akten, Besondere Akten brakowanie – 1 września roku podzielnego przez 5 ekspertyza

25

26 Czas pracy godziny urzędowania:przyjęcia interesantów do południa (wyjątek – sprawy pilne) pierwszeństwo dla inwalidów, kobiet w ciąży odrabianie spraw pilnych w dni świąteczne (7:00-11:00 zimą, 6: :00 latem)

27 Funkcjonowanie urzędu w czasie wojnyzakaz zatrudniania nowych osób minimalny czas pracy wynosił 56 godzin zlikwidowano ograniczenie czasu pracy do 9 godz. dziennie w soboty i niedziele należało pracować tak długo, aż zostaną załatwione wszystkie sprawy ważne

28 Funkcjonowanie urzędu c.d.wyjazdy służbowe urlop zasady zachowania w urzędzie: dbałość o miejsce pracy i wygląd zakaz spożywania śniadania w obecności petentów i przyjmowania prywatnych odwiedzin

29 Funkcjonowanie urzędu c.d.telefon: tylko pilne sprawy, zamiejscowe za zgodą kierownika zakaz odsyłania dzwoniącego, gdy błędnie połączono zachowanie tajemnicy dostęp do akt – tylko za zgodą landrata pieczęć urzędowa

30 Landratura opolska dziśKamienica przy ul. Krakowskiej 53

31 Widok z drugiej połowy XIX wieku

32 Prezydium RN w latach 50-60tych

33 1969 rok

34 W prezentacji wykorzystano ilustracje z Wikipedii: http://commonsoraz serwisu fotopolska:

35 dr Henryk Niestrój