1 Liturgia – podejście praktyczne KONFERENCJA DIECEZJALNEJ DIAKONII LITURGICZNEJ

2 Co na dzisiaj? Wstęp ogólny Służba Liturgiczna i komentarz Modlitwa Wiernych Procesja z darami Liturgia godzin Krąg liturgiczny i uwagi ogólne

3 Wstęp CZYLI PO CO TO WSZYSTKO

4 Co to jest służba? „Służba - praca na rzecz jakiejś wspólnoty, wykonywana z poświęcenie" (SJP PWN) Charyzmatem Ruchu Światło-Życie jest charyzmat diakonii, gdzie wzorem służby jest Jezus Chrystus Sługa

5 Co to jest liturgia? „Liturgia jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i jednocześnie jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc" (KL 10) Słowo liturgia pochodzi od greckiego wyrazu "leiturgia" ("leitos" - publiczny, "ergon" - służba, praca). Wyraz ten oznaczał więc zarówno służbę publiczną w Grecji, jak i odnosił się do czynności religijnych. Samo słowo liturgia do użytku Kościoła wchodziło dosyć opornie. Na wschodzie od IV w. nazywano tak cały kult, zaś od IX w. liturgią określano już tylko Eucharystię. Kościół Zachodni słowo 'liturgia' wprowadził do swojej nomenklatury; na określenie kultu bożego (officium divinum) dopiero w XVIII w. Wcześniej na określenie tego, co dziś nazywamy liturgią używano takich słów jak: ministeria, eclessiastica, celebratio, servitia, cultus, officium divinum, sacri ritus, opus dei, caeremonia lub agenda.

6 DYREKTORIUM DUSZPASTERSTWA SŁUŻBY LITURGICZNEJ 20. Człowiek wierny otrzymanemu powołaniu stara się gorliwie służyć ludziom tym charyzmatem, który otrzymał. Swoim działaniem obejmuje członków rodziny i środowisko pracy, a także szersze grono osób, z którymi się spotyka i do których jest posyłany. Ta postawa służby osiąga swój szczyt, gdy uczestniczymy on w liturgii Kościoła. Wówczas bowiem aktywność ludzka zostaje w sposób sakramentalny włączona w działanie Chrystusa, w Jego mękę, śmierć i zmartwychwstanie.

7 ŚWIĘTA KONGREGACJA OBRZĘDÓW "MUSICAM SACRAM" INSTRUKCJA O MUZYCE W ŚWIĘTEJ LITURGII 15. Wierni spełniają swoją funkcję liturgiczną przez pełny, świadomy i czynny udział, czego domaga się sama natura Liturgii, i do czego lud chrześcijański na mocy Chrztu świętego ma prawo i obowiązek. To zaś uczestnictwo: a) powinno przede wszystkim być wewnętrzne przez to, że wierni jednoczą swoje myśli z tym, co wypowiadają lub słyszą i że współpracują z łaską Bożą. b) powinno być również zewnętrzne, to jest takie, które poprzez gesty, postawę ciała, wezwania, odpowiedzi i śpiew daje wyraz temu, co wierni wewnętrznie przeżywają. Wiernych należy pouczać, by słuchając tego, co duchowni, lub zespoły śpiewają, starali się przez wewnętrzne uczestnictwo wznosić myśli swoje do Boga.

8 Co oznacza dobrze uczestniczyć w liturgii? Poprawność? A czemu nie przeżycie?

9 Co oznacza przeżycie liturgii? Przygotowanie Rozumienie sensu znaków liturgicznych Tresurze mówimy stanowcze NIE! Życie liturgią także i po niej

10 Najważniejsze pytanie Dlaczego dbamy o poprawność liturgiczną? By zbliżyć ludzi do BOGA

11 OGÓLNE ZASADY Każdy posługujący w liturgii: Pamięta, że uczestniczy w misterium i ma innych do niego prowadzić Przygotowuje się do swoich zadań poprzez modlitwę, refleksję nad swoimi czynnościami, udział w próbie służby liturgicznej

12 Służba Liturgiczna POSŁUGI PRZY OŁTARZU I NIE TYLKO

13 PEŁNIĄCY SŁUŻBĘ SŁOWA Lektor Czytający wezwania modlitwy powszechnej Komentator

14 Lektor Funkcja lektora istnieje w Kościele od pierwszych wieków chrześcijaństwa. Z czasem lektor stał się posługą na drodze do święceń kapłańskich. Obecnie Kościół zachęca do podejmowania funkcji lektora zarówno mężczyzn jak i kobiety Zadaniem lektora jest czytanie Pisma Świętego w zgromadzeniu liturgicznym, by wierni ze czcią przyjęli Słowo Boże i wypełniali je w swoim życiu

15 Komentator Odczytuje swój komentarz spoza prezbiterium ze specjalnie przygotowanego miejsca. O komentarzu więcej w dalszej części konferencji.

16 Czytający wezwania modlitwy powszechnej Podaje wezwania modlitwy powszechnej, która jest modlitwą błagalną – lud odpowiada na słowo Boże przyjęte z wiarą i zanosi do Boga prośby wykonując wynikającą z chrztu funkcję kapłańską O modlitwie wiernych powiemy sobie w dalszej części konferencji.

17 PEŁNIĄCY SŁUŻBĘ CZYNU Posługa krzyża Posługa światła Posługa księgi Posługa przy ołtarzu Posługa kadzidła Posługa darów Posługa ładu

18 Posługa krzyża Krzyż jest znakiem naszego zbawienia, należy do podstawowych symboli chrześcijańskich, wyraża Kościół i wiarę. Istnieją liczne formy kultu krzyża: ucałowanie, przyklęknięcie, pokłon, adoracja. Od VIII w. w liturgii pojawia się uczczenie krzyża w Wielki Piątek, od XI w. krucyfiks stawiany jest na ołtarzu albo w jego pobliżu. W procesjach krzyż idzie pomiędzy ministrantami światła, jeśli przejście jest wąskie, świece idą przodem. Posługa księgi Zadaniem jest posługiwanie do Mszału oraz innych ksiąg liturgicznych i podawanie ich diakonowi, prezbiterowi oraz biskupowi.

19 Posługa przy ołtarzu Przygotowują ołtarz i święte naczynia. W tej części pełnią obowiązki akolity. Do ich zadań nie należy natomiast przenoszenie konsekrowanej hostii ani nawet puszek z cząstkami Świętych Postaci, ani puryfikowanie kielicha i pateny. Mogą asystowań akolicie, diakonowi czy prezbiterowi przy tych czynnościach podając wino, wodę, rozkładając korporał. Posługa kadzidła Znak ten towarzyszył obrzędom liturgicznym już w Starym Testamencie, był zawsze obecny w liturgii kościoła. Wyraża on wzniesienie serca ludzkiego do Boga w modlitwie i ofierze całopalnej. Kadzidło oznacza także czystą i bezinteresowną miłości. Wskazuje na Chrystusa oddanego w ofierze.

20 Posługa ładu Zadaniem pełniących służbę ładu jest przygotowanie miejsca celebracji, wskazywanie wiernym miejsca w świątyni, czuwanie nad tym, by były wolne przejścia podczas procesji, kierowanie przychodzeniem i odchodzeniem wiernych podczas procesji. Dbają oni o piękno i porządek liturgii Posługa darów Służba darów należy do liturgii darów, czyli do tzw. liturgii miłości i przybiera formę potrójną: przynoszenie do ołtarza symbolicznych darów chleba i wina, zbieranie i przynoszenie do ołtarza kolekt pieniężnych, zbieranie i przynoszenie do ołtarza darów na potrzeby biednych.

21 PEŁNIĄCY SŁUŻBĘ ŚPIEWU Psałterzysta Kantor lub organista Schola lub chór

22 Psałterzysta "Kto śpiewa dwa razy się modli". Te słowa są szczególnie aktualne w przypadku psalmu, który stanowi słowo natchnione i echo poetyckie czytania biblijnego. Przez piękno łatwiej pamięta się przesłanie Bożego słowa Psalm powinien być w miarę możliwości śpiewany w całości, można także śpiewać tylko refren, w ostateczności dopuszczalna jest recytacja psalmu. !!! Psałterzysta wykonuje tylko psalm !!! - Śpiew przed Ewangelią należy już do scholii i kantora - Psalm wykonuje się z ambony lub innego odpowiedniego miejsca, a śpiew przed Ewangelię tylko z innego niż ambona odpowiedniego miejsca - Aklamacja przed Ewangelią nie jest głoszeniem słowa Bożego do zgromadzonych (jak psalm) lecz radosnym śpiewem wspólnoty skierowanym do Chrystusa

23 Kantor Spełnia dwa zadania: Podtrzymuje śpiew całego ludu i kieruje tym śpiewem (schola, chór). Kiedy nie ma chóru kantor sam czuwa nad wykonywaniem poszczególnych śpiewów. Wypełnia swoją funkcję z odpowiedniego miejsca, którym nie powinna być ambona (z wyjątkiem śpiewania intencji modlitwy wiernych).

24 Chór Wykonuje części liturgii przeznaczone do śpiewu i troszczy się o to, by wierni brali czynny udział w śpiewie.

25 Komentarze KRÓTKO O PRZYGOTOWANIU

26 Komentarz Pomaga wiernym uczestniczyć w liturgii: Wprowadza wiernych w tajemnicę dnia, w misterium liturgii Wyjaśnia obrzędy, wskazuje na znaczenie poszczególnych elementów celebracji Podaje wskazówki dotyczące np. postaw ciała Kieruje zewnętrznym uczestnictwem wiernych w liturgii – ich odpowiedziami, modlitwami i śpiewem Ukazuje związek między liturgią a życiem Powinien być krótki i treściwy

27 Modlitwa wiernych PRZYGOTOWANIE

28 Uwagi ogólne  Jest to odpowiedź na usłyszane Słowo Boże – stąd powinna ona nawiązywać do czytań z Liturgii Słowa  Należy wziąć pod uwagę aktualny okres liturgiczny czy wydarzenia bieżące  Wezwań nie powinno być więcej niż 6 i mniej niż 4.  Wezwania powinny być pogrupowane w następującym porządku 1.W intencjach Kościoła 2.Za rządzących Państwami i w intencjach całego świata. 3.Za potrzebujących (tutaj tez umieszcza się modlitwę za zmarłych) 4.W intencji wspólnoty lokalnej

29 Czego się wystrzegać?  Wezwania powinny mieć formę prośby, nie dziękczynienia czy uwielbienia  Należy unikać formy negatywnej wezwań  Należy zachować jednolitość formy przez całą modlitwę (prośby nie powinny być „z różnych parafii”)  Nie należy zapominać o napisaniu początku i zakończenia modlitwy wypowiadanego przez celebransa

30 Procesja z darami PRZYGOTOWANIE I PRZEBIEG

31 Po modlitwie powszechnej Ministranci ustawiają na ołtarzu mszał, mikrofon i rozkładają kielich. Posługujący ustawiają się z tyłu nawy głównej w odpowiedniej kolejności. 1. Dary na potrzeby wspólnoty (kołacze, owoce, kwiaty itp.) 2. Dary eucharystyczne (woda i wino, chleb)

32 Procesja z darami Procesja wyrusza w momencie, gdy kapłan podejdzie przed ołtarz celem odebrania darów. Po złożeniu niesionego daru para bez ukłonu udaje się na koniec procesji. Gdy złożone zostaną ostatnie dary wszyscy posługujący składają głęboki ukłon i rozchodzą się na swoje miejsca. Ministranci asystują także przy odbieraniu darów: Kołacze, owoce, kwiaty i inne dary układają na kredensji lub na innym przygotowanym miejscu, nie na ołtarzu, natomiast ampułki odkładają na kredensję. Puszki z komunikantami układają na korporale na ołtarzu.

33 Częste błędy Nie robienie zamieszania - osoby wyznaczone do procesji z darami wychodzą z ławek w trakcie modlitwy powszechnej, co powoduje zamieszanie, szemranie, a czasem wręcz dość głośne rozmowy. Ani oni sami ani pozostali nie mogą się skupić na wysłuchaniu i duchowym włączeniu się w tę modlitwę, dlatego, że po prostu przeszkadzają innym. Właściwy ubiór posługujących - Służba jest to dla nas wyróżnienie, a więc powinniśmy być ubrani ładnie, tzn. mamy zachować ład na sobie. Trzeba, aby można było odróżnić kobietę od mężczyzny. Należy, aby mężczyźni ubrali ładne spodnie, a kobiety ładne spódnice bądź sukienki. W innym stroju idziemy przecież do kina, czy do pracy, inaczej też ubieramy się do lasu, na basen a inaczej powinniśmy pójść ubrani do kościoła. Po zakończeniu Eucharystii zabieramy ze sobą dary, które przynieśliśmy, abyśmy mogli je wspólnie spożyć. Czynimy to jednak nie w świątyni ale na zewnątrz. Pamiętamy o tym, że kościół jest to miejsce modlitwy.

34 Liturgia Godzin KRÓTKO O PRZYGOTOWANIU

35 Dlaczego Liturgia Godzin na Oazie? Jest to modlitwa „urzędników” Kościoła – kapłanów – dlaczego więc świeccy? Na mocy chrztu św. my również jesteśmy kapłanami, abyśmy razem z Chrystusem wspólnie wielbili Boga i wstawiali się za zbawienie całego świata, składając ofiary. Jest więc to modlitwa całego Kościoła – oficjalna i zatwierdzona prawem. Jest to modlitwa, w której (podobnie jak w Eucharystii) objawia się jedność Kościoła – w każdym miejscu świata ta sama modlitwa.

36 Dlaczego Liturgia Godzin na Oazie? Jest to bezpośrednia modlitwa Słowem Bożym, w którym Pan do nas mówi, a my zwracamy się do niego (szczególna, podwójna funkcja Psalmów!) nierozerwalność liturgii i modlitwy Jest to modlitwa uświęcająca każdą porę dnia (stąd nazwa i poszczególne „godziny”), dzięki której „kroczymy” w Bożej obecności. nierozerwalność liturgii i życia LITURGIA GODZIN UCZY I POMAGA ŻYĆ LITURGIĄ! (a do tego wychowuje Ruch Światło-Życie)

37 Jak przygotować Liturgię Godzin? „Potrzebny jest też osobisty wysiłek zmierzający do osiągnięcia koncentracji myśli, skupienia, harmonii między myślą, a recytowanymi słowami. Dzięki takiemu wysiłkowi liturgia godzin stanie się prawdziwie modlitwą osobistą każdego jej uczestnika. Będzie sprawowana godnie, uważnie i gorliwie. Stanie się ona źródłem pobożności i wielorakiej łaski Bożej. Zasilać będzie modlitwę prywatną i umacniać do działania apostolskiego.” ks. Tarsycjusz Sinka Liturgika Praktyka wskazuje, że najpiękniej przeżywa się LG śpiewaną, urozmaicaną nowymi melodiami, odmawianą przez przygotowaną wspólnotę. 1.Wyznaczyć posługi poszczególnym osobom, zgodnie z ich możliwościami - unikamy przydzielania posług ciągle tym samym osobom, bo „ładnie śpiewają” - warto wyznaczyć kantorów, którzy będą „ciągnąć” poszczególne chóry

38 Jak przygotować Liturgię Godzin? 2.Przygotować wspólnotę do celebracji LG (np. na szkole śpiewu lub 5 min. przed celebracją): - dokładnie określić podział chórów oraz które części śpiewamy z podziałem (np. kantyk Zachariasza / pieśń Maryi) - przećwiczyć trudniejsze lub nowe melodie -czasem warto prześpiewać cały psalm „na sucho”, aż do nauczenia - przećwiczyć tempo i rytm śpiewu -śpiew nie może się rozwlekać! śpiewamy „sprawnie”, tak, jakbyśmy mówili -pomiędzy wersetami psalmu (w obrębie jednego chóru) należy zrobić pauzę, np. na czas powiedzenia w myślach „Zdrowaś Maryjo” -chóry wchodzą bezpośrednio po sobie, bez przerw Dzięki przygotowaniu osiągniemy PORZĄDEK, który sprzyja skupieniu i przeżywaniu spotkania z Bogiem w Słowie Bożym.

39 Inne uwagi ogólne O CZYM DODATKOWO WARTO PAMIĘTAĆ

40 Uwagi ogólne Osoby biorące udział w służbie liturgicznej powinny pojawić się w zakrystii co najmniej na piętnaście minut przed Eucharystią. Rozdawanie ulotek, materiałów etc. powinno odbywać się po opuszczeniu kościoła, aby nie przeszkadzać innym, jeszcze rozmawiającym z Panem. Do odpowiedniego przygotowania posług może posłużyć metoda Kręgu liturgicznego.

41 Bóg zapłać za wysłuchanie TERAZ CZAS ZASTOSOWAĆ TO W PRAKTYCE!