1 Małgorzata Nowak

2 Co to są dopalacze? spDopalacze z języka angielskiego określane jako smarts, legal highs, herbal highs, boosters. Jednakże powyższe terminy nie posiadają charakteru naukowego. Dopalacze to: -nowe substancje psychoaktywne pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, - „nowe narkotyki”, -szeroka grupa substancji o różnorodnym działaniu od stymulującego po halucynogenne. Ich nazwa pochodzi prawdopodobnie od pierwszego dystrybutora, który nazwał sieć sklepów „Dopalacze”. Miały spełniać funkcje „tabletek imprezowych”.

3  ciekawość, chęć eksperymentowania– „zakazany owoc” najlepiej smakuje; to co zakazane jest pociągające,  presja grupy rówieśniczej,  wiedza czerpana od rówieśników – dopalacz to wspomagacz dobrej zabawy; coś co dostarcza nowych i ekscytujących przeżyć; jest nieszkodliwy i jego zażywanie nie wiąże się z konsekwencjami prawnymi,  dostępność,  kryzys autorytetów,  dopalacz sprawia przyjemność,  zażycie dopalacza pozwala przełamać nieśmiałość i kompleksy,  brak asertywności,  brak umiejętności spędzania wolego czasu, nuda!!!

4 Jedno jest pewne, że powyższe praktyki prowadzą do negatywnych i poważnych skutków zdrowotnych. Badania laboratoryjne ujawniły niebezpieczną właściwość dopalaczy. Większość z nich jest mieszanką dwóch, trzech i więcej tego typu substancji.  Pomimo zapewnień wielu sprzedawców, „że skład produktów jest w 100% legalny, liczne kontrole wykazały, iż nie zawsze było to prawdą”. „Legalny” nie znaczy bezpieczny.  Również działanie dopalaczy przyjmowanych łącznie z innymi substancjami psychoaktywnymi- legalnymi jak alkohol, leki czy też nielegalnymi- nie zostało zbadane!!!

5 Lp.NazwaEfekty uboczne 1.Mefedronkołatanie serca, wzrost ciśnienia krwi, szczękościsk, oczopląs, bóle i zawroty głowy, drżenie rąk, nudności, halucynacje, rozdrażnienie, bezsenność, stany paranoidalne i depresyjne 2.Mieszanki ziołoweBóle głowy i klatki piersiowej, płytki oddech, apatia, zmęczenie psychiczne i fizyczne, brak koncentracji,stany lękowe 3.Szałwia wieszczaHalucynacje, którym towarzyszy brak kontroli nad zachowaniem; ataki szału, trudności w poruszaniu się, koszmary i urojenia, omamy, dreszcze, utrata świadomości, dreszcze, śmiech nie do opanowania

6 Lp.NazwaEfekty uboczne 1.BENZYLPIPERAZYNA (BZP), to s ubstancja psychoaktywna o działaniu stymulującym bóle brzucha, głowy, nudności, wymioty, kołatanie serca, stany lękowe, dezorientacja, okresowa impotencja 2.TRIFLUOROMETYLOFENYLPIPE RAZYNA (TFMPP); migreny, brak apetytu, bezsenność, wymioty, odwodnienie, przyspieszone tętno 3.JWH-018wzrost ciśnienia krwi, zaburzenia koordynacji ruchowej, przekrwienie gałek ocznych, zaburzenia uwagi, wysuszenie śluzówek, zawroty głowy, brak koncentracji uwagi, urojenia

7  Barbara Groszek- ordynator oddziału toksykologii szpitala Rydgiera w Krakowie „Najbardziej niepokojące objawy są z ośrodkowego układu nerwowego i z układu krążenia. Pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego może się objawiać zaburzeniami świadomości, orientacji, percepcji, postrzegania, co bezpośrednio nie stanowi zagrożenia życia lub zdrowia, ale pośrednio może doprowadzić do wyjścia przez okno z dziewiątego piętra- bo jest zaburzona percepcja, zdolność orientacji. Działanie dopalaczy może być zabójcze w połączeniu z alkoholem lub narkotykami (K. Warecki, Dopalacze, PWE Radom 2010, s. 62).  Dr Piotr Burda- szef Biura Informacji Toksykologicznej: „Zażycie takiego środka grozi śmiercią”.

8  Prof. Jolanta B. Zawilska :Wizje, na skutek niewielkiego impulsu z zewnątrz (wejście do pokoju, zapalenie światła, zmiana muzyki) zamiast przyjemności mogą wywołać przerażenie, myśli samobójcze czy też atak agresji. Przekonanie, że można pokonywać swobodnie każdą przestrzeń, chodzić po każdej powierzchni, jednoczyć się ze światem, w zderzeniu z rzeczywistością może dać tragiczne skutki.  Irena Rej, prezes Izby Gospodarczej „Farmacja Polska”: „Dopalacze są groźne jak muchomory. Najgroźniejsze są te, które zawierają śmiertelne alkaloidy, takie same, jak w trujących śmiertelnie muchomorach. Ten, kto kupuje takie preparaty, podpisuje na siebie wyrok śmierci. A na ratunek często jest za późno, tym bardziej, że nie wiadomo, co w nich się znajduje. Dlatego uważam, że należy z nimi walczyć zdecydowanie, stanowczo”. http://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/nalogi/dopa lacze-objawy-zatrucia-i-skutki-uboczne-zazywania- dopalaczy_37554.html

9 „Nieustający kontakt z piekielnymi postaciami, na plecach czułem oddech śmierci. Zwidy, halucynacje, myśli euforyczne. KUUURDE to mnie nie zabiło, to jestem niezniszczalny”. „Wczoraj wziąłem z kumplem 15 torebek coco loung i do tej pory nie śpię. Mam kłopoty z mówieniem i chodzeniem, halucynacje. Wziąłem dwie tabletki na sen, ale nie działają”. „Czułam się jakbym była we własnym mózgu. Dopiero w szpitalu odzyskałam świadomość”. „Dzisiaj już leci drugi tydzień pod rząd, miałem wkręte, że wszedłem w jakąś grę, taką własną ze swojej wyobraźni, kompletne odcięcie od świata”.  Użytkownicy dopalaczy nie uważają siebie za narkomanów.  Młodsi głównie uczniowie gimnazjów i liceów- nie są zainteresowani gruntowną wiedzą na temat dopalaczy i nie obchodzą ich konsekwencje zdrowotne ich zażywania.

10 Ograniczenie czy też zlikwidowanie zagrożeń związanych z dopalaczami objęły IV obszary: - zmiany legislacyjne- kontrola nad obrotem, - - działania profilaktyczne – dotarcie do środowisk potencjalnych użytkowników, - -działania interwencyjno –prawne- wyeliminowanie „dopalaczy” z rzeczywistości społecznej, - - zaangażowanie w problematykę innych krajów europejskich.-

11  W trzech kolejnych nowelizacjach ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (w latach 2009-2011) wpisano ponad 40 nowych substancji.  Wprowadzono kontrolę prawną nad mefedronem i grupą syntetycznych kanabinoli /na podstawie Ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 10 czerwca 2010 r./.  Na listę substancji kontrolowanych wprowadzono 23 nowe substancje wykryte w „dopalaczach” /4 marca 2011 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii/.  Od stycznia 2015 r. kontrolą objętych zostało 114 nowych substancji psychoaktywnych.  Dopalacze zdefiniowane zostały jako środek zastępczy (ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia 8 października 2010 r.).  Prawo w sposób jednoznaczny skierowane jest przeciw osobom i podmiotom wprowadzającym „dopalacze” na rynek substancji.

12  Akcja edukacyjno – profilaktyczna pt. „Dopalacze mogą Cię wypalić. Poznaj fakty”.  Kampania informacyjna pt.„Dopalacze-wypalacze”.  Program profilaktyki uniwersalnej „Smak życia, czyli debata o dopalaczach”.  Poradnik „Bliżej siebie dalej od narkotyków”.  Poradnik dla rodziców „O lekach, marihuanie, dopalaczach bez histerii”.

13 -Akcja wymierzona bezpośrednio w punkty sprzedaży „dopalaczy”- w 2010 r. zamknięto 1300 sklepów i hurtowni handlujących „dopalaczami”. Podejmując w/w działania kierowano się art. 27.1 oraz 31 a ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o inspekcji sanitarnej: „w przypadku bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia ludzi m.in. unieruchomienie zakładu pracy lub jego części, wycofanie z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku czy też innego przedmiotu mogącego mieć wpływ na zdrowie”. - - Zabezpieczono 12 tysięcy próbek dopalaczy, których znaczna liczba została przebadana. - OBECNIE dopalacze „wróciły” na rynek sprzedawane są w sex shopie, lombardzie czy też hot spocie. Sprzedawcy ukrywają cel swojej działalności. Handel „kwitnie” również w internecie.

14  Rumunia wprowadziła podobne rozwiązania prawne do Polski.  Łotwa z kolei wprowadziła rozwiązania administracyjne. W kwietniu 2014 r. w Rydze działało 50 sklepów z dopalaczami. Po wprowadzeniu rozwiązań z zakresu prawa karnego spadła liczba zatruć (styczeń 2014 r. 95 zatruć w Łotwie, z kolei w lipcu już tylko 34).  Krajami, w których dopalacze są najtrudniej dostępne to: Finlandia, Grecja i Litwa.  Z kolei najłatwiej dostępne są: na Łotwie, w Irlandii, Bułgarii i Portugalii.  Łotwa i Polska są na II miejscu w Europie pod względem rozpowszechniania się dopalaczy.  Problem NSP wymaga współpracy różnych służb i podmiotów w wymiarze międzynarodowym!!!!

15 1. Należy wypić dużo wody mineralnej, 2. Ważne jest, by zachować opakowanie od dopalacza, które po okazaniu lekarzowi ułatwi mu podjęcie akcji ratowniczej. 3. Nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych. 4. Nie należy zażywać innych leków, gdyż mogą one wejść w interakcje z substancjami zawartymi w dopalaczu. A przede wszystkim trzeba natychmiast poszukać lekarza. Tu liczy się każda sekunda ! http://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/nalogi/dopalacz e-objawy-zatrucia-i-skutki-uboczne-zazywania- dopalaczy_37554.html http://www.poradnikzdrowie.pl/psychologia/nalogi/dopalacz e-objawy-zatrucia-i-skutki-uboczne-zazywania- dopalaczy_37554.html Kilku łodzianom, którzy dożylnie zażywają dopalacze, z powodu powikłań w układzie naczyniowym amputowano palce rąk lub przedramiona. Czytaj więcej: http://www.expressilustrowany.pl/artykul/3670248,amputacje-po- zazyciu-dopalaczy-martwica-tkanek-po-wstrzyknieciach,id,t.html?cookie=1 Czytaj więcej: http://www.expressilustrowany.pl/artykul/3670248,amputacje-po- zazyciu-dopalaczy-martwica-tkanek-po-wstrzyknieciach,id,t.html?cookie=1

16  W Polsce zmieniany jest skład dopalaczy, tak aby nie był on zgodny z obowiązującymi przepisami prawa.  Dawid Bratko założył w Łodzi Special Highs. W latach 2008-2010 otworzył w naszym kraju 130 sklepów z dopalaczami. Wcześniej prowadził agencję reklamową, lecz bez skutku. Pracował za granicą w gastronomii, pieniądze na założenie „interesu” pożyczył od kolegi./K.Warecki, Dopalacze, s.33/.  Szefowie Dopalacze.com samych zaległości podatkowych za 1 rok mają 3 mln zł!! Maciej Fiedler jako udziałowiec wniósł udział w wysokości 100 brytyjskich funtów!!! Firmę rozwiązano 16 lutego 2010 roku. Dzięki rejestracji firmy na Cyprze Urząd Skarbowy nie jest w stanie ściągnąć należności, a dane pozostałych właścicieli firmy są chronione.  / Kto wprowadził dopalacze na polski rynek? Uwaga.onet.pl 22.10.2010/ 

17

18  W dopingu sportowym jest to grupa steroidów wpływających na przemiany związane ze wzrostem tkanek, fachowo nazywane są one sterydami anabolicznymi lub anaboliczno – androgennymi.  Przyjmowane są doustnie, domięśniowo i poprzez skórę (żele i plastry).  Używane są przez sportowców, ale również przez młodych mężczyzn w celu uzyskania oczekiwanej masy ciała i sylwetki.  Steroidy są to najczęściej pochodne męskiego hormonu płciowego- testosteronu. Wywierają one nie tylko wpływ na cechy płciowe (stopień owłosienia ciała, rozwój organów płciowych, brzmienie głosu), ale również na masę siłę, wydolność mięśniową oraz rozwój tkanki tłuszczowej.

19 U osób biorących sterydy obserwuje się: - wzrost wagi i masy mięśniowej szybszy niż po zwykłym sportowym treningu, -agresywne zachowanie lub stan apatii, - nieprzyjemny zapach z ust, - tłusta (o oleistym odcieniu) skóra, - trądzik na skórze pleców i piersi, - czerwone lub fioletowe plamy na skórze, które mogą występować także na nosie, w ustach, - podwyższone ciśnienie krwi, - krwawienia z niezrozumiałych powodów.

20  Zaburzenia układu hormonalnego: spowolnienie lub zahamowanie wewnętrznego wydzielania testosteronu, co w efekcie może prowadzić do impotencji, zaniku jąder. Ginekomastia, czyli proces powstawania w ciele mężczyzny kobiecych piersi wraz gruczołami poprzez wytwarzanie się w organizmie większej ilości estrogenu (żeńskiego hormonu).  Zaburzenia układu krwionośnego (naczyniowego):zmniejszenie zdolności krzepnięcia krwi, nadciśnienie tętnicze, kołatanie serca, nieprawidłowe rozszerzenia mięśnia sercowego.  Zaburzenie gospodarki wodnej w organizmie: często występuję wada polegająca na zatrzymaniu wody i sodu w naczyniach i tkankach, co doprowadza do powstawianie obrzęków hiperwolemicznych.  Zaburzenia psychiczne: wzrost agresji, depresja, stany lękowe, bezsenność.  Inne skutki: podczas przyjmowania sterydów występują następujące problemy: trądzik (pobudzenie gruczołów łojowych), bóle głowy, brzucha i rozstępy.

21  jest to stan wywołany dłuższym zażywaniem leku o właściwościach uzależniających,  lek podobnie jak alkohol i inne substancje psychoaktywne powoduje przestrojenie czynności psychicznych oraz fizycznych do tego stopnia, że nagłe przerwanie przyjmowania leku wywołuje zaburzenia czynnościowe organizmu zwane objawami abstynencyjnymi.

22  nieodparta potrzeba jego zażywania,  zabezpieczenie jego zapasów,  obecność objawów abstynencyjnych pojawiających się po nagłym zmniejszeniu dawki lub też przerwaniu stosowania leków,  dochodzi do zależności psychicznej – polegania na lekach w radzeniu sobie z problemami, szybkie uśmierzanie napięcia psychicznego; „głód” leku. Młodzież wymienia się doświadczeniami za pośrednictwem stron internetowych: „Nadchodzi wieczór, nie mamy już nic do ćpania!!na szczęście istnieją apteki całodobowe, tylko w co się zaopatrzyć? Acatar jest drogi.. i jeszcze tyle roboty z nim. Kupujemy Acodin, wychodzi najekonomiczniej”. /http://www.nazdrowie.pl/artykul/odur zajace-otc.

23 Z dwóch powodów: łatwa dostępność oraz przekonanie, że leki bez recepty są bezpieczne. „Domowy sposób na odurzenie się”: - Aviomarin-dawka: rekreacyjne użycie 2-3 tabletki, po kilku dniach 8-12 tabletek, maksimum 15 jednorazowo. Odurzenie trwa od 8 do 12 godzin. - Acodin- dawka: 5 w celach „rekreacyjnych”, jednakże „zalecane” jest przyjęcie 20 tabletek (4 tabletki co minutę, popijane sokiem), odurzenie trwa 6 godzin, pojawiają się wizje, halucynacje słuchowe i wzrokowe. - Tantum rosa – po wypiciu 250 ml płynu odurzenie trwa 12 godzin, występują halucynacje, pseudoomamy. - Tussipect: dawka: całe opakowanie syropu lub 7-10 tabletek, odurzenie trwa 4 godziny, występuje euforia, pobudzenie psychoruchowe i bezsenność.

24  drażliwość,  spowolnione myślenie,  zawężenie zainteresowań,  trudności w skupieniu uwagi,  zawężenie pamięci,  niewyraźna mowa,  bezsenność,  depresja,  niskie/podwyższone ciśnienie Leczenie uzależnienia od leków uspokajających i nasennych polega na:  przeprowadzeniu bezpiecznego odstawienia leków uzależniających  rozpoznaniu i leczeniu zaburzenia będącego przyczyną uzależnienia; często niezbędna jest psychoterapia,  w przypadku uzależnienia od leków nasennych: unikanie substancji pobudzających – alkoholu, nikotyny, kofeiny. Unikanie drzemek w ciągu dnia. Przyczyną bezsenności mogą być powszechnie używane leki, np. służące do obniżania poziomu cholesterolu.

25