1 MAKROEKONOMIA Dr Monika Wyrzykowska-AntkiewiczKierunek ZARZĄDZANIE - Wykład Studia II stopnia Dr Monika Wyrzykowska-Antkiewicz MAKROEKONOMIA

2 Budżet państwa

3 Budżet państwa - plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Jest sporządzany na okres jednego roku i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Funkcje budżetu państwa: fiskalna, redystrybucyjna, stymulacyjna.

4 Funkcja fiskalna Polega na gromadzeniu dochodów budżetowych (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań. Funkcja redystrybucyjna Umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego (np. zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów, niwelowanie nadmiernego zróżnicowania dochodów różnych grup społecznych. Realizację tej funkcji umożliwia system podatkowy oraz wydatki budżetowe realizowane głównie w formie tzw. transferów.

5 Funkcja stymulacyjna Polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne. Za pomocą odpowiednio skonstruowanych systemów podatkowych oraz wydatków budżetowych można np. wpływać na poziom dochodu narodowego, zmiany strukturalne w gospodarce, tempo wzrostu gospodarczego, regulować poziom i kierunki konsumpcji.

6 Budżet państwa składa się z dochodów i wydatków centralnych władz państwowych, władz lokalnych i ubezpieczeń społecznych. Gdy wydatki budżetu państwa przekroczą dochody, występuje deficyt budżetowy. Gdy mamy do czynienia z sytuacją odwrotną - nadwyżka budżetowa.

7 Zasady polityki budżetowej:zasada rocznego budżetowania Plan dochodów i wydatków budżetowych obejmuje okres jednego roku. zasada zupełności Budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa. zasada jedności Budżet powinien tworzyć jedną całość, tzn. wszystkie dochody i wydatki budżetu państwa powinny być ujęte w jednym zestawieniu.

8 zasada jawności Budżet powinien być podany do publicznej wiadomości (dotyczy to zarówno tworzenia i uchwalania budżetu, jak i jego wykonania oraz kontroli). zasada równowagi budżetowej Polega na dążeniu do tego, żeby bieżące dochody budżetu centralnego były wystarczające do pokrycia płatności za produkty i usługi finansowanych przez rząd, płatności transferowych i innych wydatków budżetowych.

9 Źródłami dochodów budżetu państwa są:podatki, cła, dochody ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw, opłaty sądowe, skarbowe, notarialne i inne. Podatki - przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych. Płatnika mi podatków mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne.

10 Podatki uzasadnione są m.in. następującą koniecznością:zdobycia pieniędzy na finansowanie wydatków sektora publicznego, dokonywania redystrybucji dochodów między różne sektory gospodarki i grupy ludności dysponujące różnymi dochodami, ograniczania konsumpcji niektórych produktów, wykorzystania ich jako narzędzia polityki antyinflacyjnej.

11 Klasyfikacja podatków (według kryterium przedmiotu opodatkowania):podatki dochodowe Pobierana są od dochodów osobistych ludności oraz od dochodów osób prawnych. podatki konsumpcyjne (od wydatków) Nakładane są na produkty i usługi będące przedmiotem obrotu. podatki majątkowe Płacone są od posiadanego majątku (kapitału) oraz od przenoszenia praw do majątku.

12 Klasyfikacja podatków (według kryterium źródeł pokrycia podatków):podatki bezpośrednie Nakładane są na dochody i majątek. Podmiot odpowiedzialny za płacenie podatku ponosi jego ciężar i bezpośrednio rozlicza się z budżetem państwa. podatki pośrednie Zawarte są w cenie nabywanego produktu lub usługi. Konsument płaci je „pośrednio”, za pośrednictwem sprzedawcy, który jest zobowiązany do uiszczenia podatku.

13 Obciążenia podatkowe mogą być naliczane:proporcjonalnie Wszyscy podatnicy płacą ten sam procent swoich dochodów, czyli obowiązuje jedna stopa podatkowa. progresywnie Osoby uzyskujące wyższe dochody obciążone są wyższą stopą podatkową. degresywnie Wraz ze wzrostem dochodu nakładane są coraz mniejsze procentowe stawki podatkowe.

14 Krzywa Laffera Przychody z podatków T max T2 T10 t t t t t Stopa opodatkowania

15 Wydatki budżetu państwa (z punktu widzenia przeznaczenia):wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji, jak: obrona narodowa, administracja , wymiar sprawiedliwości, wydatki związane z realizacją celów społecznych, wydatki wynikające z pełnienia funkcji interwencyjnych w gospodarce.