1

2 MARIA Kutryba klasa 5b

3 LUBIEŃ TENCZYN KRZECZÓW SKOMIELNA BIAŁA

4

5 Tarcza herbowa późnogotycka tzw. typu hiszpańskiego, a w niej: w polu błękitnym, szesnastopromienne słońce z obliczem ludzkim złote, a pod nim róg myśliwski w pas, ustnikiem do góry srebrny, o okuciach i przewieszce złotych. Gdzie błękit jest barwą Matki Bożej (kultu maryjnego), nieba i wiary. Złoto (żółcień) symbolizuje Boski majestat, a także króla – jako pomazańca Bożego, objawienie Ducha Świętego oraz szlachetność. Słońce jest symbolem światła i życia, symbolizuje także moc i zwycięstwo nad siłami ciemności. Symbolizuje również rekreacyjno-turystyczny charakter gminy. Słońce w przeszłości występowało jako znak napieczętny na najstarszej pieczęci wsi Lubień używanej od końca XVIII wieku do 2 połowy XIX wieku. Róg myśliwski jest szczerbieniem rodowego herbu Trąby, którym posługiwał się ród Jordanów z Zakliczyn, który zasłużył się założeniem m.in. na ziemi myślenickiej kilkunastu wiosek w tym: Skomielnej Białej. Róg ma podwójne znaczenie: a) uhonorowanie zasłużonego rodu Jordanów, który był obecny na tych ziemiach XVI i XVII wieku, łącznie ponad 100 lat, b) tradycje leśne i łowieckie mieszkańców gminy. Umieszczone w projekcie słońce i róg myśliwski wydają się symbolami neutralnymi, z którym mogą się utożsamiać się wszystkie sołectwa gminy Lubień: Lubień, Tenczyn, Krzeczów i Skomielna Biała. Co prawda w przeszłości wszystkie prawie sołectwa gminy znajdowały się w posiadaniu licznych rodów rycerskich (szlacheckich) szlacheckich od XIV wieku do roku 1945 było ich ponad dwadzieścia, ale żaden jednak nie trwał na tej ziemi dłużej niż 100 lat poza Jordanami, niczym szczególnym się dla niej nie przysłużył. Umieszczenie w herbie gminy godła jednego pozostałych rodów, uznać należy raczej za nieuzasadnione.

6

7 O najdawniejszych czasach dzisiejszej Gminy Lubień i jej okolic wiemy bardzo mało. Prawdopodobnie ok. 1200-400 r. p.n.e., w okresie łużyckim, tereny te były zamieszkane, o czym świadczą znalezione w dolinie Raby skorupy naczyń, krzesiwo i kamienny toporek, znajdujący się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Z niewyjaśnionych przyczyn ok. 400 r. tereny te opustoszały i do XIV wieku nikt się tu nie osiedlał. W tym czasie, od Myślenic po Tatry, rozciągała się Puszcza Karpacka, przecinał ją tylko trakt z Krakowa na Węgry - biegnący m.in. przez wsie naszej Gminy. Znajdowali w niej schronienie różni awanturnicy - do dziś zachowało się 31 głazów z wyrytymi oznaczeniami zbójnickimi - np. na Klimasie, czy na Szczeblu.

8 Pierwsze wzmianki w źródłach historycznych pojawiają się w roku 1360 - Kazimierz Wielki wystawił wówczas przywilej lokacyjny Mikołajowi z Uścia. W ten sposób osadzono wieś Lubień. Nazwa tej wsi wg historyków pochodzi od nazwy łąk (Łąki Lubien wymieniane są w źródłach historycznych przy lokalizacji Pcimia; słowo "lub" w języku starosłowiańskim oznaczało - mokry, wilgotny). Według legendy - od faktu, iż Kazimierz Wielki bardzo lubił przyjeżdżać tu na polowania.

9 Wsie naszej gminy, aż do roku 1772, należały do kasztelanii krakowskiej, ta zaś wchodziła w skład własności królewskiej. O latach 1655-1660 wiadomo niewiele. Istnieją tylko przekazy ustne o "potopie szwedzkim" oraz legenda o królu Janie Kazimierzu, którego podobno na Smugawie napadli Szwedzi. Obronili go lubieńscy chłopi, za co zostali obdarowani przez króla lasami Klimas i Szczebel. W VII wieku głośno było o wsiach naszej gminy za sprawą walki chłopów z uciskiem feudalnym. Po pierwszym rozbiorze Polski nasze wsie oficjalnie dostały się pod panowanie austriackie.

10 Dla naszej gminy wojna zaczęła się 3 września, kiedy to do Skomielnej Białej wkroczyli Niemcy, paląc zabytkowy kościółek z 1550 roku. 4 września wkroczyli do Lubnia - paląc zabytkowy kościół, plebanię oraz ok. 160 domów. Zginęło wówczas 9 ludzi. 20 czerwca 1943 roku miała miejsce pacyfikacja Krzeczowa, która objęła również część Tenczyna (zwaną Krzeczówką) i część Lubnia (zwaną Smugawą i Górniówką). W wyniku pacyfikacji zginęło 20 osób w Krzeczowie - przetrzymywanych w szkole, a później rozstrzelanych na pobliskim cmentarzu, aresztowano 6 osób. W tym m.in. proboszcza krzeczowskiego - ks. Leopolda Bukowskiego i proboszcza lubieńskiego - ks. Antoniego Wądrzyka, który zginął później w Gross Rosen. Według relacji ludzi pacyfikacja była skutkiem działalności kolaboranta, Polaka w randze kapitana. To jedyne wytłumaczenie nagłej pacyfikacji i śmierci tylu osób.

11

12 Lubień jest siedzibą władz samorządowych, Parafii pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela, Zgromadzenia S.S. Augustianek i innych instytucji, w tym: Gminnego Ośrodka Zdrowia wraz z apteką, Gminnej Biblioteki Publicznej, Gminnego Ośrodka Kultury, Urzędu Pocztowego, Klubu Sportowego "Szczebel" oraz Ochotniczej Straży Pożarnej. W Lubniu funkcjonuje Zespół Szkół Rolniczych z Samorządowym Technikum dla Dorosłych. Działa tutaj, bardzo rozwinięta, sieć handlowo-usługowa i gastronomiczna. Skorzystać można także z bazy noclegowej Domu Rekolekcyjnego, Ośrodka Domków Campingowych "PROFUS" oraz kwater prywatnych. Lubień to również punkt wyjściowy pieszych wycieczek na w/w wzniesienia. Poza uprawianiem turystyki pieszej - można uprawiać czynny sport i rekreację, wykorzystując istniejące we wsi dwie sale gimnastyczne i boisko sportowe nad Rabą. Na boisku tym, podczas wakacji, organizowane są cieszące się dużym zainteresowaniem festyny na świeżym powietrzu.

13

14 ZARĘBKI ZARĘBKI: to malowniczo położony zakątek wzdłuż prawego brzegu Raby, u stóp Kiczory. Szczególnie atrakcyjny dla turystów - ze względu na oddalenie od ruchliwej "Zakopianki". Piękne widoki, bliskość rzeki i boiska sportowego stwarzają warunki do czynnego wypoczynku i rekreacji. Komunikację z Lubniem ułatwia most, asfaltowe drogi i telefonizacja.

15 SMUGAWA SMUGAWA: jest przysiółkiem położonym na granicy Lubnia i Tenczyna, w kotlinie równoległej do "Zakopianki". Malowniczo usytuowana kaplica, o ciekawej architekturze, daje początek tej części Lubnia. Po obu stronach drogi lokalnej położone są zabudowania. Drogą tą, z dala od zgiełku "Zakopianki" można dojść lub dojechać aż do Krzeczowa.

16 Lubień - największa w gminie wieś letniskowa, położona 350 m n.p.m., w dolinie rzeki Raby i jej dopływu - potoku Lubieńka, otoczona wzniesieniami Beskidu Wyspowego; od pd.wsch. - Szczebel (977 m), od pn.wsch. - Kiczora (726 m) i od zachodu pasmo Beskidu Średniego za wzniesieniami: górą Cyrla (666 m), górą Klimas (801 m) i najwyższą w tym paśmie - górą Zembalowa (858 m). Na szczyty te prowadzą szlaki turystyczne: czarny - na Szczebel, koło atrakcji turystycznej Lubnia, jaskini "Zimna Dziura", gdzie nawet w lecie panuje zerowa temperatura; żółty - przez Klimas na Zembalową oraz przez Kiczorę na Łysinę; zielony - na Szczebel.

17

18 GÓRA SZCZEBEL Szczebel (977 m) – wybitny szczyt w Beskidzie Wyspowym. Znajdujący się tuż obok drogi krajowej nr 7 (zwanej popularnie "zakopianką") Szczebel wznosi się ponad miejscowościami: Mszana Dolna, Glisne, Tenczyn, Lubień i Kasinka Mała[2]. Znajduje się w widłach Raby oraz Lubieńki i Tenczynki. Ponad miejscowość Tenczyn wznosi się na 616 m. W masywie wyróżnia się cztery wierzchołki: Czechówka (721 m), Szczebel (Strzebel, 977 m), Mały Szczebel (Mały Strzebel) i Mała Góra (883 m).

19 SZCZEBEL OPIS GÓRY Eugeniusz Janota, autor pierwszego polskiego przewodnika tatrzańskiego (1860 r.) zanotował przy opisie drogi z Krakowa w Tatry: "na południe od Lubnia między Rabą od wschodu a Krzeczówką od zachodu piękna, lasem okryta piramidalna góra Strzebel (3087 st.). Widać ją zaraz od Myślenic, skąd w prostym kierunku odległa jest o 2 1/4 mili, a nawet z wzgórz od Krakowa".[4] Jest to góra o zalesionym wierzchołku i większej części zboczy. W północnej części góry (przy czarnym szlaku turystycznym), na zboczach Małego Szczebla znajduje się jaskinia Zimna Dziura, opisywana przez geologów już w I połowie XIX w., w której lód utrzymuje się czasami aż do lata. Wchodząc od strony północnej szlakiem papieskim z Lubnia, lub czarnym, tuż przed szczytem mijamy niewielką polanę z wiatrołomami, z której rozpościera się rozległy widok na Lubomir, Lubogoszcz i dolinę Raby. Na szczycie znajduje się pomnik poświęcony papieżowi Janowi Pawłowi II, który był tutaj dwukrotnie w czasie swych górskich wędrówek. Na wierzchołku znajduje się również flaga Polski. W pobliżu krzyż upamiętniający śmierć w tym miejscu księdza z Krakowa[5]. W 2010 roku w ramach akcii "Odkryj Beskid Wyspowy" na szczycie Szczebla ustawiono kilka stołów i ławek, miejsce ogniskowe oraz mapę powiatu myślenickiego. W maju 2011 roku, niedaleko szczytu, przy czarnym szlaku z Lubnia z inicjatywy ludzi uprawiających paralotniarstwo powstało miejsce, z którego przy dobrej pogodzie startują paralotnie. Wschodnie zbocze Szczebla jest bardzo strome, gwałtownie opada ku dolinie Raby. Znajdują się w nim kilkunastometrowej wysokości wychodnie skalne w formie ścian i progów.

20 NAZWA SZCZEBEL Nazywany był dawniej również Strzeblem; pod taką nazwą w latach 1830-37 opisywany był przez Albrechta Sydowa, Ludwika Zejsznera, wspomnianego Eugeniusza Janotę czy Marię Steczkowską. Ta nazwa pochodzić miała od podobno często występującej dawniej w jego potokach ryby strzebli potokowej. Ten źródłosłów jednak wydaje się mało prawdopodobny, gdyż nazwa ryby jest rodzaju żeńskiego, a góry męskiego. Nazwa ta jest dalej jeszcze używana przez miejscowych. Niektóre źródła mówią że szczyt ten wcześniej jeszcze nazywał się: Strebl Według innej teorii góra posiada taką nazwę ze względu na swój strzeblisty kształt. Nazwa "Szczebel" została spopularyzowana przez współczesnych autorów przewodników turystycznych. Nieporozumienie ma swoje źródła w niezrozumieniu gwary okolicznej ludności, która zbitkę "strz" wymawia jako "szcz" (charakterystyczna cecha gwary sądeckiej i kliszczackiej, stąd "Strzebel" wymawiane jak "Szczebel"). Jako dowód przytacza się opinię etnografów, wedle której gdyby nazwa góry brzmiała "Szczebel" (jak np. szczebel od drabiny), to tamtejsi mieszkańcy wymawialiby ją jako "scybel" (tzw. mazurzenie, charakterystyczne m.in. dla gwary sądeckiej), co nie ma miejsca

21 CIEKAWOSTKI O SZCZEBLU W "Notatkach do historyi miasta Myślenic" dr. J. W. Kutrzeby znaleźć można informację jakoby w dawnych czasach na górze Szczebel znajdowała się kopalnia złota. Przeczytać można: "(...) zresztą także Starowolski i Rzączyński podają za Długoszem, że sąsiednie góry Kotoń i Strzebel miały obfitować w złoto i że je stamtąd dobywano." Z kolei Eugeniusz Janota w swym przewodniku z 1860 r. podaje przy opisie góry: "W boku zachodnim wyborne źródło, zwane Rząca woda (+ 8.4 ° C.Z.); drugie prawie pod szczytem zwane na Krzynowisku (+ 8.2 ° C.Z.). Pod szczytem dwie szczelinowate jamy w piaskowcu, w których wyobraźnia ludu umieściła zaklęte skarby"

22 GÓRA KICZORA Kiczora (901 m) – szczyt w grzbiecie łączącym Ćwilin z Jasieniem w Beskidzie Wyspowym. Znajduje się w nim pomiędzy Jasieniem (1052 m), a Banią (Kiczorką, 801 m). Grzbiet ten stanowi dział wodny między zlewnią Raby (po zachodniej stronie), a zlewnią Dunajca (po wschodniej stronie). Wznosi się ponad miejscowościami Półrzeczki i Wilczyce. Z jej stoków spływają potoki Wierzbienica i Łętówka (dopływy Mszanki) oraz Łososina (źródłowy potok rzeki Łososina). Na różnych mapach i w przewodnikach turystycznych dla szczytu tego podawane są nazwy Kobylica lub Kiczora. Nazwę Kobylica podaje np. mapa Beskidu Wyspowego 1:75 000 i przewodnik turystyczny, nazwę Kiczora niektóre mapy, na mapie Geoportalu występują obydwie te nazwy. Kiczora jest zalesiona, ale ma kilka widokowych polan. M.in. na przełęczy pomiędzy Kiczorą a Jasieniem (Przełęcz pod Kobylicą) znajduje się widokowa Polana Folwarczna z ciekawym widokiem na Beskid Wyspowy i Gorce. Na polanie tej krzyżują się 2 szlaki turystyczne.

23 GÓRA ZEMBALOWA Zembalowa lub Zębolowa– rozległy szczyt (859 m) oraz masyw górski, który według Jerzego Kondrackiego znajduje się w Beskidzie Wyspowym. Zembalowa otoczona jest niemal całkowicie dolinami trzech rzek: Krzczonówki, Raby i Smugawki. Jedynie od południowego wschodu opada nie do doliny rzeki, lecz do płaskowyżu Naprawy. Masyw Zembalowej jest w dużym stopniu zalesiony, jedynie podnóża zajęte są pod pola uprawne i zabudowania. Zembalowa wznosi się nad miejscowościami: Krzczonów, Lubień, Krzeczów, Łętownia i Tokarnia. Oprócz samego szczytu Zembalowej w skład masywu wchodzą liczne inne wierzchołki, m.in: Leśniakówka (702 m), Cymbałowa (823 m), Urbania Góra (674 m), Pawlikowa (596 m), Cyrla (666 m), Surgowa (562 m), Chobocia Góra (579 m), Hola (666 m). W północno-zachodnich stokach Urbaniej Góry znajduje się Kalwaria Tokarska.

24 NAZWA GÓRY ZEMBALOWA Góra w nazewnictwie miejscowej ludności ma wiele nazw. Mieszkańcy Łętowni nazywają ją Zębolową, mieszkańcy Tokarni Golcem, zaś mieszkańcy Krzczonowa, Lubnia, Krzeczowa i Tenczyna Klimasem. Nazwa Zębolowa pochodzi od roli Zębolowej, Golec od tego, że kiedyś stoki były tutaj gołe, nazwa Klimas prawdopodobnie od dość częstego w Lubniu nazwiska Klimas[3]. W nazewnictwie namieszali też kartografowie austriaccy. Główny wierzchołek nazwali Zębalową (zniekształcenie nazwy Zębolowa), jeden z krótkich grzbietów nazwali Cymbałową (również zniekształcona i powtórzona nazwa Zębolowa), nazwę Klimas przenieśli na zakończenie głównego grzbietu, a Golec na północno-zachodni grzbiet.

25 HISTORIA POWSTANIA GÓRY ZEMBALOWA W okresie międzywojennym miejscowość Lubień była dość popularnym ośrodkiem wypoczynkowym i turystycznym. Turyści zwiedzający Zębolową znajdywali na kamieniach wyryte tajemnicze znaki. Uważano, że są to znaki dawnych poszukiwaczy skarbów. Naukowe badania przeprowadzone w latach 1930. przez Stanisława Leszczyckiego wykazały, że są to tylko znaki graniczne między właścicielami gruntów. Znalazł on 17 takich kamieni granicznych z wykutymi krzyżami, gwiazdkami, inicjałami i datami. WIDOK Z LUBONIA MALEGO

26

27 SZKOŁY W LUBNIU Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Lubniu Gimnazjum im. Jana Pawła II w Lubniu Szkoła Podstawowa im. Króla Kazimierza Wielkiego w Lubniu Samorządowe Przedszkole w Lubniu

28 KOŚCIÓŁ W LUBNIU Parafia Rzymsko – Katolicka Św. Jana Chrzciciela

29 Dom Rekolekcyjny Dom rekolekcyjny w Lubniu znajduje się na dziedzińcu parafialnym obok plebani. Może pomieścić 55 osób. Posiada swoją kaplicę, aulę spotkań i zaplecze kuchenne. Gril z altaną na dziedzińcu.

30 KAPLICA NA SMUGAWIE Kaplica pw. Wniebowstąpienia Pana Jezusa

31

32 Gminny Ośrodek Kultury

33 Zespół regionalny "ZAGÓRZANIE" Zespół powstał w 2000 roku z inicjatywy Anieli Wilczak i Barbary Klimas. W 2005 roku obchodził 5-lecie działalności i przyjął oficjalną nazwę "Zagórzanie". Zespół liczy w chwili obecnej 22 członków. Kierownikiem "Zagórzan" jest Aniela Wilczak. "Zagórzanie" z Lubnia kultywują dawne tradycje i obrzędy, nawiązując czasami do działalności "Watry", nieistniejącego już lubieńskiego zespołu regionalnego. W swoim repertuarze mają i dawne lubieńskie śpiewki, i nowe - ułożone na specjalną okazję. Mają bardzo bogaty dorobek pieśni, przyśpiewek, scenek rodzajowych oraz noworocznych szopek.

34 ORLIK Uroczystość otwarcia kompleksu sportowego "Orlik 2012" Dnia 7.11.2009 roku na terenie kompleksu sportowego "Orlik 2012" odbyły się rozgrywki turnieju piłkarskiego o puchar Wójta dla gimnazjalistów z terenu Gminy Lubień. Spośród wszystkich drużyn zostały wyłonione dwie najlepsze, których mecz finałowy został rozegrany w dniu 9.11.2009 roku o godzinie 11 00. Po wspominanym meczu o godz. 12 00 miało miejsce oficjalne otwarcie kompleksu sportowego "Orlik 2012".

35 Gminna Biblioteka Publiczna W Gminnej Bibliotece Publicznej w Lubniu znajduje się wypożyczalnia, czytelnia, a od 2004 roku dostępne są dla mieszkańców 3 stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu.

36 OŚRODEK ZDROWIA NZOZ "LUB-MED s.c

37 OSP LUBIEŃ Ochotnicza Straż Pożarna w Lubniu powstała w roku 1910, założona przez ówczesnego wójta, Leopolda Burtana. Dokładnie w dzień Bożego Ciała 1910 roku w okolicy kościoła parafialnego w Lubniu, na roli Wojtanowej, wybuchł pożar. Paliły się właśnie zabudowania lubieńskiego wójta. Wielu ludzi widziało pożar, bo działo się to zaraz po mszy w modrzewiowym kościółku w Lubniu. Niestety, zabudowania doszczętnie spłonęły, gdyż zabudowa była wówczas drewniana, a w Lubniu nie było strażaków. Po tym pożarze p. Burtan postanowił założyć straż. Kupił ręczną sikawkę na kółkach, białe mundury z lnu, znalazł kilkunastu ochotników i utworzył Ochotniczą Straż Pożarną w Lubniu. Prezesem został ówczesny proboszcz parafii lubieńskiej, ks. Kowalczyk.

38

39 Gospodarstwo agroturystyczne Rozalii i Franciszka Warzechów Gospodarstwo agroturystyczne Joanny i Dominika Wojtanów AGROTURYSTYKA

40 Ośrodek wypoczynkowy Prof-Us Ośrodek wczasowy w Lubniu położony jest na skraju lasu, u podnóża góry Szczebel, w czystym ekologicznie rejonie. Stosunkowo łatwo dostępne góry otaczające ośrodek wraz z urozmaiconą rzeźbą terenu i bogatą szatą roślinną, tworzą doskonałe warunki do uprawiania turystyki, rekreacji oraz różnych form czynnego wypoczynku. Lubień to wieś letniskowa położona 350 m n. p. m. w dolinie rzeki Raby i jej dopływu - potoku Lubieńka. Pasmo Beskidu Wyspowego i Beskidu Średniego oraz szerokie pasma lasów są gwarantem pięknych krajobrazów oraz korzystnych warunków biometeorologicznych. Warto odwiedzić Gospodarstwo Agroturystyczne i Hodowlę Strusi „Na Zagrodzie”, która oferuje zwiedzanie hodowli strusi afrykańskich i australijskich EMU, staw rybny, młyn żarnowy oraz izbę regionalną a na indywidualne zamówienie można skosztować jajecznicy ze strusiego jaja oraz potraw ze strusiego mięsa.

41

42 Tenczyn – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Lubień (wraz ze Skomielną Białą, Krzeczowem i Lubniem).

43 PREHISTORIA Przed 100 milionami lat na terenie dzisiejszego Tenczyna znajdowało się głębokie morze Tetydy. Do morza, z okolicznych lądów, rzeki znosiły różnej wielkości okruchy skalne: żwiry, piaski, muły. Na dnie tego głębokiego morza, zgniecione własnym ciężarem i ciężarem wody, okruchy skalne zlepiły się, tworząc lite skały: zlepieńce, piaskowce, iły i łupki. Nazywano to fliszem karpackim. Są to naprzemianległe warstwy zlepieńców, piaskowców, iłów, łupków szarych i pstrych. Między tymi warstwami skalnymi można odnaleźć ślady pełzania zwierząt (hieroglify). Można je spotkać w dolinie Tenczynki, powyżej ujścia Kunowego Potoku. Często w warstwach skalnych można spotkać ślady podmorskiego osuwania się mas skalnych (ripremarki). W pęknięciach warstw skalnych widać zabliźnienia wypełnione drobnymi, białymi żyłkami kalcytu. Potężne siły górotwórcze fałdowania alpejskiego w erze kenozoicznej wydźwignęły góry w postaci fałd i płaszczowin. Płaszczowina nasunięta na terenie Tenczyna nosi nazwę magurskiej. Ukształtowała się ona w epokach geologicznych: eocenie i górnym oligocenie (okres 60-30 mln lat temu). Piaskowce eksploatowane w kamieniołomie tenczyńskim od 1934 to grubo ławicowe piaskowce serii magurskiej. Wydźwignięty teren przez miliony lat rozcinany był dolinami rzecznymi. Tam, gdzie skały były miękkie, powstawały doliny. Tam, gdzie były twarde, ukształtowały się góry. Charakterystyczną ich cechą są niesymetryczne stoki, łagodne od południa, a strome od północy.

44 ŚREDNIOWIECZE Pierwsze wzmianki historyczne wsi sięgają początków XV w. Wtedy osada nazywała się Toporów i należała do rodu Tęczyńskich herbu Topór. Później przyjęła się nazwa Tenczyn. Jan Tęczyński – wojewoda i kasztelan krakowski - w roku 1468 w parafii Pcim na surowym korzeniu osadził wieś. Pierwotnie nazywała się ona Toporów. Legenda wiąże tę nazwę z zasadźcami przybyłymi w te tereny, którzy toporami karczowali nieprzebyte puszcze od wierzchu Lubonia i Szczebla po płynący pośrodku potok. W rzeczywistości jednak nazwa odnosi się do herbu Tęczyńskich – Topór. Nie wiadomo, dlaczego i kiedy nazwę tę zmieniono na Tęczyn – od rodu założycieli. Brak też informacji, kiedy i dlaczego pojawiła się pisownia Tenczyn, która funkcjonuje do dziś. Taką pisownię wyjaśnia jednak jedna z legend. Mówi ona o romantycznym czynie króla Kazimierza Wielkiego z Kasieńką, do jakiego doszło pod wielkim dębem na terenie dzisiejszego Tenczyna. Druga zaś o niechlubnym czynie – zabójstwie, do jakiego doszło pomiędzy dwoma braćmi karczującymi toporami las. Źródła historyczne wspominają Tenczyn – jako głośną z wystąpień chłopskich wieś kasztelani krakowskiej – dopiero w 1581 roku. W tym czasie jest już jednak wsią rozległą, licząca 30 łanów kmiecych, pół łanu sołtysiego, dwóch zagrodników i ośmiu komorników.

45 WARUNKI GEOGRAFICZNE Cała wieś leży w dorzeczu Tenczynki, do której z prawej strony dopływają potoki: Karpierzowy, Wilczakowy, Rapaczowy, Mikułowy, Kutrybkowy, Graczowy i Marytowy. Lewymi dopływami są potoki: Karpęczowy, Stojebowy, Kunowy, Jędryskowy, Potok, Bajakowy, Matlakowy, Leksandrowy i Wójcikowy. Rzeka Tenczynka jest typowym potokiem górskim, spadek jej wynosi 45%. Koryto rzeki ma szerokość od 1 m do 10 m. Rzece towarzyszy kamieniec o szerokości 15 do 40 m, oraz zalewowa trasa rzeczna o szerokości 1-1,5 m do 120 m. Na takiej trasie wybudowana jest szkoła i boisko sportowe. Kamieniec wyścielony jest płaskimi otoczkami piaskowcowymi. Kiedyś te płaskie kamienie, po wezbraniach wody, zbierano i układano z nich podmurówki domów, piwnice, ogródki i wykładano podwórka. Duże okruchy skalne pochodzą z miejscowego kamieniołomu. Skały te wrzucano do rzeki w miejscach intensywnej erozji rzecznej (np. pod mostem koło szkoły). Dolina u wylotu rozszerza się do około 500 m szerokości. W 2005 roku rzekę uregulowano, odbudowane zostało koryto i wybudowane cztery stopnie wodne. Obszar Tenczyna leży w umiarkowanym piętrze klimatycznym z typowym dla obszaru górskiego spadkiem temperatury wraz z wysokością. Na wysokości 340 – 600 m n.p.m. znajduje się piętro umiarkowanie ciepłe, a na wysokości 600 – 1100 m n.p.m. piętro umiarkowane chłodne. Charakterystycznymi cechami mikroklimatu Tenczyna jest chłodne lato, inwersja temperatur w zimie, mgielna jesień, duże nasłonecznienie zwłaszcza na stokach Szczebla, wiatry dolinne, wiatr halny, częste zjawiska tęczy, częste i nagłe zmiany pogody. Średnie temperatury roku w Tenczynie wynoszą około 5-8 stopni Celsjusza. Gleby w Tenczynie należą do mało żyznych IV, V i VI klasy bonitacyjnej. Są to gleby bielicowe, wytworzone na podłożu piaskowym i ilastym. Zawierają one niewielką warstwę próchnicy, są mało żyzne. Profil glebowy mają słabo rozwinięty. Spowodowane jest to dużym nachyleniem stoków (10–20 stopni w dolinach i 20–40 stopni w górnych partiach). Na tak stromych stokach bardzo intensywne jest wypłukiwanie gleby przez wody opadowe i roztopowe. Przy każdym wezbraniu w potokach płynie duża ilość materiału skalnego i humusu wypłukanego z pól uprawnych i lasów.

46 POŁOŻENIE Miejscowość położona jest przy drodze krajowej 7 (fragment międzynarodowej trasy E77) z Krakowa do Zakopanego, stanowiącej na tym odcinku część Zakopianki. Znajduje się na obszarze Beskidu Wyspowego, pomiędzy szczytami Zembalowej (od strony zachodniej), a Luboniem Wielkim i Szczeblem. Przez miejscowość przebiega lokalna droga łącząca ją poprzez Przełęcz Glisne z Mszaną Dolną. Wieś jest położona jest na skraju Beskidu Wyspowego, który jest częścią pasma Karpat. Cechą krajobrazu wyróżniającą ten obszar Beskidów są pojedyncze wysokie szczyty rozdzielone głębokimi dolinami rzecznymi. Tenczyn leży między Luboniem Wielkim (1022 m n.p.m.), Szczeblem (977 m n.p.m.) i Zembalową (858 m n.p.m.) w dolinie potoków Tenczynki i Krzeczówki. Wieś zajmuje powierzchnię 2 179 ha i rozpościera się na północnym stoku Lubonia Wielkiego, południowym stoku Szczebla i Czechówki (721 m n.p.m.) wschodnim stoku Czarnotowej Góry (525m n.p.m.). Granice wsi wyznaczone są w terenie naturalnymi liniami i biegną brzegami górskimi. Wieś podzielona jest na 42 role rozmieszczone wzdłuż potoku Krzeczówka, aż do granicy z Krzeczowem i wzdłuż potoku Tenczynka, aż do Przełęczy Glisne (634 m n.p.m.). Najniżej położonym miejscem jest dolina Tenczynki na roli Flagowej (400 m n.p.m.) Różnice wysokości w Tenczynie sięgają 622 m.

47 KOŚCIÓŁ W TENCZYNIE Parafia Rzymsko – Katolicka Matki Bożej Królowej Polski

48 DOM REKOLEKCYJNY Dom rekolekcyjny: może przyjąć 100 osób, oferuje pokoje 2, 3, 4, 5 osobowe oraz 3 pokoje wieloosobowe, posiada wewnętrzną kaplicę, dysponuje dwoma pomieszczeniami na spotkania grupowe do 25 osób, posiada wielofunkcyjną salę, która może pomieścić do 120 osób, wyposażony jest w przytulną kawiarnię oraz jadalnię na 100 osób, zapewnia pełne wyżywienie. Dom rekolekcyjny w Teczynie cieszy się szerokim zainteresowaniem ze względu na swoją bogatą ofertę, wspaniałą obsługę, przepiękne widoki, krystaliczne, świeże powietrze i przyjazną, miłą atmosferę dlatego wcześniejsza rezerwacja przyjazdu mile widziana jest na około pół roku przed przybyciem.

49 SZKOŁY Samorządowe Przedszkole w Tenczynie Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Tenczynie Gimnazjum im. Sługi Bożego ks. Michała Rapacza w Tenczynie Szkoły znajdują się w jednym budynku

50 Zespół regionalny "TOPORZANIE" Zespół powstał w 1973, założony przez Zofię Rapacz, Franciszka Kołatka i Marię Łazarczyk. Do najważniejszych tradycji, kultywowanych przez zespół należą: obrzędy związane z okresem kolędowym - pasterze z gwiazdą i turoniem ; dożynki - stare dożynkowe przyśpiewki, młócenie zboża cepami i ośpiewywanie wieńca dożynkowego. Istotnym elementem kultury regionu kultywowanym przez zespół są dawne piosenki i przyśpiewki oraz kolędy. Nieodłączną częścią są również tańce - krzyżok, polki lub walczyki. Do tańca przygrywa kapela, w której skład wchodzą: skrzypce, skrzypce drugie, guzikówka (heligonka) - zastępowana coraz częściej akordeonem, trąbka oraz kontrabas (basy). Do innych tradycyjnych obrzędów należą: wesele, cepiny, skubanie pierza, zrękowiny, tradycje bożonarodzeniowe. W chwili obecnej zespół liczy 26 osób, a jego opiekunami są Barbara i Andrzej Druzgałowie.

51 Orkiestra Dęta OSP Tenczyn Orkiestra Dęta OSP Tenczyn jest zespołem popularnym i znanym w całej powiecie myślenickim (woj. małopolskie) o bardzo bogatej historii i tradycji. Orkiestra powstała w 1927 roku. Na przestrzeni tych wszystkich lat prowadziło ją wielu kapelmistrzów. Obecnym kapelmistrzem jest Andrzej Stojewski (od 1996 roku). Orkiestra Dęta OSP Tenczyn jest jedną z najbardziej aktywnych orkiestr w powiecie. Została laureatem licznych nagród konkursowych i przeglądów. Niezapomnianym przeżyciem było granie na audiencji u Jana Pawła II w Watykanie. Ważnym wydarzeniem była tez oprawa muzyczna pucharu ¦wiata w skokach narciarskich w Zakopanem ( 2002r.). Koncertowaliśmy również w Rzymie, Monte Casino, Padwie, Medjugorie, Wiedniu, Mariazell, Eger, Miszkolcu, Zakopanym, Ustce, Krakowie i wielu innych znanych miejscowościach. Nie sposób wymienić wszystkie istotne w życiu Tenczyńskiej Orkiestry koncerty i wydarzenia. Ich liczba rośnie z roku na rok. Jej występy stanowią oprawę wszystkich świąt patriotycznych i kościelnych w gminie Lubień, są stałym elementem licznych wydarzeń kulturalnych w tenczyńskich plenerach, często koncertuje w powiecie i całej Małopolsce. Mimo, iż przez wszystkie te lata zmieniał się skład orkiestry, jedno łączyło i łączy jej członków - miłość do muzyki. Wiele godzin prób nad poprawianiem warsztatu i zgraniem zespołu - wszystko po to, aby efekt końcowy - nowo przygotowany utwór i repertuar - dawał satysfakcję i radość. Zarówno wiernym i licznym słuchaczom, ale także i samym muzykom.

52 KS "Topór" Uczniowski Klub Sportowy „UKS TOPÓR TENCZYN” Ludowy Klub Sportowy "Topór" Tenczyn

53 TENCZYN - filia BIBLIOTEKA

54 AGROTURYSTYKA Gospodarstwo agroturystyczne Moniki i Zdzisława Wójcików Gospodarstwo agroturystyczne Anny i Antoniego Jędrysków Gospodarstwo agroturystyczne Teresy i Józefa Czarnotów

55 OSP Tenczyn

56

57 KRZECZÓW Sołectwo Krzeczów jest najmniejszą miejscowością w gminie. To wieś letniskowa, położona w dolinie potoku krzeczowskiego, na wysokości 420-450 m n.p.m. w południowo-zachodniej części Beskidu Wyspowego, pomiędzy górą Zembalowa (859 m n.p.m.) a Luboniem Wielkim (1022 m n.p.m.). Krzeczów został założony na prawie niemieckim na przełomie XIV i XV wieku. Na uwagę zasługuje zabytkowy kościółek drewniany z XVI wieku, przeniesiony tu z Łętowni w 1760 r. Podobno do transportu tego kościółka zaprzęgnięto wszystkie woły we wsi, a przewiezienia dokonano w jeden dzień. Obok kościółka rośnie ponad 500-letni dąb. W wieku XVII kiedy we wsiach beskidzkich wyjątkowo nasilił się ucisk feudalny, chłopi poczęli walczyć o swoje prawa. Wsławił się wówczas przywódca walk Walenty Marszałek - Kmieć z Krzeczowa. Podczas II wojny światowej działała we wsi komórka AK. W wyniku prowokacji w ręce gestapo dostała się lista członków tej organizacji czego następstwem była pacyfikacja wsi w 1943 r., podczas której zginęło 20 osób. W Krzeczowie znajduje się tablica upamiętniająca pacyfikację wsi natomiast na cmentarzu widnieje pomnik ofiar pacyfikacji. Obok "Zakopianki" usytuowany jest pomnik ku pamięci 5 posłów, którzy zginęli tragicznie w wypadku samochodowym w 1996 roku. Przez wieś prowadził w dawnych czasach trakt królewski, łączący Polskę z Węgrami. Dziś tym traktem można dojść do Lubonia Małego. Jak w każdej wsi gminy, tak i w Krzeczowie działa Ochotnicza Straż Pożarna i filia Biblioteki Publicznej.

58 KOŚCIÓŁ W KRZECZOWIE Kościół św. Wojciecha w Krzeczowie - drewniany kościół z przełomu XVI i XVII wieku, zlokalizowany w Krzeczowie, w województwie małopolskim, w powiecie myślenickim, w gminie Lubień. Zbudowany pierwotnie w Łętowni, w roku 1760 przeniesiony na nowe miejsce, montaż kościoła ukończono w 1765. Kościół pierwotnie znajdował się w Łętowni, jego fundatorem była rodzina Melsztyńskich. Po wybudowaniu nowego kościoła w Łętowni pozostawał nieużytkowany. W roku 1760 został zakupiony przez dwie mieszkanki Krzeczowa, których imiona - Jadwiga i Małgorzata - zostały przechowane w podaniu, według którego obie miały być szwaczkami. Według tej historii, zapisanej w kronice parafialnej, kościół przeniesiony został z odległej o 4 kilometry Łętowni w ciągu półtora dnia, pracowali przy przenoszeniu chłopi z całej okolicy Myślenic, za co w nagrodę objęci zostali przez krakowskiego biskupa Kajetana Sołtyka odpustem zupełnym. W latach 1958-1959 kościół został przebudowany, przebudowano wówczas ścianę ołtarzową i rozszerzono prezbiterium. W roku 1958 zakupiono dla kościoła nowe organy. W 1969 r. kościół wpisany został do rejestru zabytków. Jest elementem małopolskiego szlaku architektury drewnianej.

59 SZKOŁY W KRZECZOWIE Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół im. Świętej Jadwigi Królowej w Krzeczowie Gimnazjum w Zespole Szkół im. Świętej Jadwigi Królowej w Krzeczowie

60 KRZECZÓW – filia BIBLIOTEKA

61 OSP Krzeczów

62 ZESPÓŁ CYRNIAWA Zespół regionalny "CYRNIAWA" z Krzeczowa Zespół „Cyrniawa” powstał w lutym 2011 w Krzeczowie. Założyli go Janina Kowalczyk, Jan Kowalczyk, Stanisław Matlak. W przedsięwzięciu tym wsparli ich ksiądz proboszcz krzeszowskiej parafii – Antoni Płaczek i Piotr Wróbel. W skład Zespołu wchodzą: Janina Kowalczyk, Jan Kowalczyk (basy), Stanisław Matlak (skrzypce, śpiew), Małgorzata Kowalczyk (skrzypce, śpiew), Gabriela Matlak (skrzypce, śpiew), Magdalena Wóciak (skrzypce), Bartłomiej Słowiak (akordeon), oraz Edward Czopek, Genowefa Słowiak, Renata Słowiak, Czesław Słowiak, Monika Słowiak (śpiew),Mariola Słowiak, Magdalena Słowiak, Ania Słowiak, Tomasz Słowiak, Krystyna i Sabinka Burtan, Krystyna i Ania Francuziak, Janina, Nikodem i Wojciech Nowak, Zbigniew Czapnik, Ola i Tadeusz Matlak oraz Martyna Spórna. Zespół korzysta z pomocy instruktora Dziecięcego Zespołu Regionalnego „Robcusie” – p. Jana Surówki. Pierwszy publiczny występ zespołu miał miejsce 2 maja 2011 podczas uroczystości odpustowych w parafii Św. Wojciecha w Krzeczowie. Zespół wystepował także na uroczystościach z okazji 75-lecia powstania OSP w Krzeczowie, Jubileuszach posługi kapłańskiej księży pochodzących z Krzeczowa, 20-tej rocznicy wstąpienia do zakonu siostry Gizeli Spórna oraz 40 leciu kapłaństwa księdza kanonika Antoniego Płaczka. Zespół zaprezentował się szerokiej publiczności w czasie Dożynek Gminnych w Lubniu 14 sierpnia 2011r. Na Dożynkach Gminnych, poza występem, "Cyrniawa" odniosła także sukces kulinarny zajmując III miejsce w konkursie na tradycyjną kwaśnicę. Zespół często bierze udział w mszach świetych w krzeczowskim kościele a także wyjeżdża w ramach zaproszeń na gościnne występy.

63

64 SKOMIELNA BIAŁA Skomielna Biała – duża wieś letniskowa w (województwie małopolskim) w powiecie myślenickim, gminie Lubień (wraz z Krzeczowem, Tenczynem i Lubniem). W latach 1975– 1998 miejscowość położona była w województwie nowosądeckim. Skomielna Biała (do XVII w. pisana bez przydomku "Biała") znajduje się w Kotlinie Rabczańskiej i na zachodnim stoku Lubonia Małego (896 m n.p.m.) w zachodniej części Beskidu Wyspowego[2]. Przez miejscowość przepływa potok Skomielnianka uchodzący do Raby. W południowej części znajdują się góry: Birtałowa (626 m) i Zbójecka Góra (643 m). Charakterystycznym punktem Skomielnej jest neoromański kościół, wybudowany na miejscu spalonego 3 września 1939 w trakcie kampanii wrześniowej kościoła modrzewiowego. W skład wsi wchodzą też zabudowania oddalonej o ponad 4 km Polany Surówki. Jest kilka hipotez na temat nazwy miejscowości. Według jednej z nich nazwa wzięła się od niejakiego Skomelna, który miał być zasadźcą lub jednym z pierwszych mieszkańców miejscowości. Inna wskazuje na nazwę potoku, który stanowił granicę miejscowości (tu pojawia się pytanie o genezę nazwy tego potoku).

65 TURYSTYKA Ze względu na liczne lasy miejscowość cechuje dogodny mikroklimat. Rozwinięta komunikacja i obecność gospodarstw agroturystycznych powodują, że Skomielna Biała stanowi bardzo dobrą bazę wypadową dla turystyki zarówno pieszej jaki i rowerowej. Przez Skomielną prowadzą szlaki turystyczne w kierunku Tatr, jak i na okoliczne szczyty: Gorców – Turbacz, Stare Wierchy Pasma Babiogórskiego – Babią Górę niebieski szlak turystyczny z Jordanowa przez Luboń Mały na Luboń Wielki (1022 m n.p.m.) (Beskidu Wyspowego). W okresie wakacyjnym w budynku szkoły działa schronisko młodzieżowe kategorii III.

66 HISTORIA Dane historyczne na temat czasów najdawniejszych są bardzo skąpe. Przyjmuje się, że w latach 1200-400 r. p.n.e., okres łużycki, tereny te były zamieszkane. Świadczą o tym znalezione w dolinie Raby skorupy naczyń, krzesiwo i kamienny toporek, znajdujący się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Z nieznanych powodów ok. 400 r. p.n.e tereny te opustoszały. W czasach piastowskich prowadzona była mniej lub bardziej intensywna kolonizacja w kierunku Tatr. W XIV wieku król Kazimierz Wielki przeprowadził zakrojoną na szeroką skalę akcję lokacyjną na prawie magdeburskim. Została wtedy przeprowadzona lokacja wsi Lubnia (1360 i Rabki (1364). Prawdopodobnie również wtedy (1364 rok) lokowano Skomielną). Nie można jednak wykluczyć, że początkowo stanowiła jedynie przysiółek dla Rabki i lokowana była dopiero na początku XVI wieku przez ród Jordanów z Zakliczyna, założycieli miasta Jordanowa (patrz Spytek Jordan). Za pierwsze znane udokumentowane użycie nazwy Skomielna przyjmuje się wzmiankę w dokumencie lokacyjnym wsi Rabka (prawo magdeburskie) wystawionym przez Mikołaja, dziedzica z Niewiarowa dla Andrzeja i Piotra, synów kmiecia Jakusza z Olszówki w dniu 16 marca 1446 roku. Znajduje się tam nazwa potoku granicznego miejscowości: usque ad verticem Skomylna, od nurtu Glynyasty, aż do nurtu Skomylna). W 1550 z fundacji Jana Spytka Jordana powstaje pierwszy kościół i "fara" (istniała do 1565). W 1565 roku dokonuje się przeniesienie Skomielnej z parafii Łętownia do parafii Rabka.

67 HISTORIA cd. W 1772 roku w wyniku I rozbioru Polski miejscowość przechodzi pod władzę Austrii Habsburgów. W 1776 roku zakończono budowę kościoła modrzewiowego pod wezwaniem św. Sebastiana. W 1885 roku utworzono szkołę publiczną. W 1896 powstaje parafia Skomielna Biała (po odłączeniu się od Rabki). W 1911 założona zostaje Ochotnicza Straż Pożarna. 3 września 1939 roku wojska niemieckie palą część wsi i kościół w odwecie za czynny opór stawiany przez 10. Brygadę pancerno-motorową płk. Stanisława Maczka (jedna z bitew kampanii wrześniowej znana jako 'bitwa o Wysoką pod Jordanowem'). Po wojnie w 1953 roku następuje elektryfikacja wsi. W 1973 roku w wypadku samochodowym na 'zakręcie śmierci' ginie trener polskich kolarzy Henryk Łasak. Lata 90. to okres telefonizacji, gazyfikacji i kanalizacji wsi. W latach 1973 – 1999 w ramach reformy administracyjnej Skomielna Biała wchodzi w skład województwa nowosądeckiego, w ramach gminy Lubień. W latach 1997-2003 dokonuje się gruntowna rozbudowa (nowe skrzydło i hala sportowa) szkoły. W 1999 – po zakończonych skutkiem pozytywnym zabiegach powstaje gimnazjum im. Henryka Łasaka. W 1999 w ramach reformy administracyjnej Skomielna Biała wchodzi w skład województwa małopolskiego, powiat Myślenice, gmina Lubień. W latach 2003-2005 dochodzi do rozbudowy przebiegającej przez miejscowość "Zakopianki" (m.in. instalacja sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu dróg krajowych).

68 KOŚCIÓŁ W SKOMIELNEJ BIAŁEJ Parafia Rzymsko – Katolicka Św. Sebastiana Męczennika

69 SZKOŁY Samorządowe Przedszkole w Skomielnej Białej Szkoła Podstawowa im. Władysława Orkana w Skomielnej Białej Gimnazjum im. Henryka Łasaka w Skomielnej Białej

70 SKOMIELNA BIAŁA – filia BIBLIOTEKA

71 Amatorski Teatr im. Franciszka Macioła w Skomielnej Białej Amatorski zespół teatralny w Skomielnej Białej założony został w latach 30-tych ubiegłego wieku. Pierwsze przedstawienia prowadził nauczyciel miejscowej szkoły - Jan Fuliński. Przedstawienia początkowo odgrywane były z kościele pod dzwonnicą, a później od 1936 roku na scenie nowo wybudowanego Parafialnego Domu Ludowego na Kamieńcu. Po powrocie z wojska prowadzenie zespołu przejął Franciszek Macioł. Grano różne utwory religijne jak i świeckie komedie. W czasie II wojny światowej zespół przerwał swoją działalność, którą wznowił po zakończeniu działań wojennych. Po wojnie zespół został zarejestrowany przy OSP w Skomielnej Białej.

72 Orkiestra Dęta ze Skomielnej Białej Historia Orkiestry Dętej w Skomielnej Białej sięga początku XX wieku. W 1928 roku założono muzykę smyczkową zwaną "Handzlową". Zespół ten konkurował z muzyką "Słowiakową", którą prowadził organista Władysław Kołpak. Połączone muzyki liczyły siedemnaście instrumentów i dały początek orkiestrze dętej. Za namową kierownika szkoły postanowiono założyć "Stowarzyszenie Muzyczne w Skomielnej Białej". Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w sądzie w Myślenicach i otrzymało "Statut Stowarzyszenia Muzycznego w Skomielnej Białej". Od tego czasu orkiestra zaczęła pracować według statutu. Lekcje odbywały się dwa razy w tygodniu. Zaczęto chodzić po kolędzie, na festyny, imieniny i pochody. W 1932 roku Franciszek Macioł objął miejsce kapelmistrza orkiestry. Później przyszła II wojna światowa, która przerwała działalność orkiestry. Część instrumentów została zniszczona. Po wojnie orkiestra znów się na nowo odrodziła, a ponieważ władze komunistyczne nie pozwalały na samodzielną działalność orkiestry - działano przy Ochotniczej Straży Pożarnej w Skomielnej Białej. Niestety Franciszek Macioł w 1989 roku zmarł i orkiestra bardzo odczuła jego brak. Wówczas to w roku 1998 Orkiestrę postanowił wziąć w swoje ręce Macioł Wiesław (Marek). W połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku zaczęło przybywać nowych młodych ludzi, chcących grać w orkiestrze. Można powiedzieć, że orkiestra przeżyła odrodzenie. W roku 2000 zostały przepisane i uporządkowane wszystkie utwory. W roku 2003 do Orkiestry wstąpiły dwie dziewczyny z roli Żurowej. Przełamały tym samym dawne zwyczaje, że w orkiestrze grają tylko chłopcy i mężczyźni.

73 AGROTURYSTYKA Gospodarstwo agroturystyczne Zofii i Krzysztofa Wieśniuków Gospodarstwo agroturystyczne Rancho Catering

74 OSP Skomielna Biała

75 Maria Kutryba And =>

76 Opracowano na podstawie: http://lubien.pl/pl/index.php3?str=1_3&dz=0 /11 marca 2016r./-własność Gmina Lubień http://lubien.pl/pl/index.php3?str=1_1&dz=0 /11 marca 2016r./-własność Gmina Lubień