1 MATERIAŁ DO ZAJĘĆ DLA SŁUCHACZY STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ZARZĄDZANIE OŚWIATĄ maj – wrzesień 2016 Prowadzący: mgr Maja Puszkarewicz-Kubińska

2 ŹRÓDŁA MATERIAŁ OPRACOWANO NA PODSTAWIE: B.Adamiak, J. Borkowski - Postępowanie Administracyjne i Sądowoadministracyjne, wyd. 13, Wolters Kluwer, Warszawa 2015 ; Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23); Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2015 r. poz. 2156); orzecznictwo sądów administracyjnych, w tym Wojewódzkich Sądów Administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego

3 Pojęcie postępowania administracyjnego POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE to regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej oraz inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w formie decyzji administracyjnej, jak i ciąg czynności procesowych podjętych w celu weryfikacji decyzji administracyjnej

4 RODZAJE, TRYBY I STADIA POSTĘPOWANIA Wyróżniamy dwa rodzaje postępowania – OGÓLNE I SZCZEGÓLNE POSTĘPOWANIE OGÓLNE regulowane jest przepisami k.p.a.; to postępowanie, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie większości spraw administracyjnych POSTĘPOWANIE SZCZEGÓLNE to postępowanie, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie spraw określonego rodzaju (np. postępowanie podatkowe, którego przedmiotem są sprawy podatkowe).

5 Zarówno w postępowaniu ogólnym, jak i szczególnym wyróżniamy dwa TRYBY postępowania: POSTĘPOWANIE GŁÓWNE – którego przedmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w trybie i formie przewidzianych przez przepisy prawa procesowego zgodnie z przepisami prawa materialnego; w ramach postępowania głównego wyróżniamy postepowanie przed organem I instancji oraz postępowanie przed organem II instancji POSTĘPOWANIA NADZWYCZAJNE – których przedmiotem jest przeprowadzenie weryfikacji decyzji wydanej w postępowaniu głównym; mają zatem charakter służebny w stosunku do postępowania głównego, gdyż ich zaistnienie uwarunkowane jest wcześniejszym przeprowadzeniem postępowania głównego zakończonego decyzją ostateczną; istotą tych postępowań jest stworzenie gwarancji represyjnych zrealizowania celu głównego, tj. wydania decyzji w pełni prawidłowej.

6 SYSTEM NADZWYCZAJNYCH TRYBÓW POSTĘPOWANIA POSTĘPOWANIE W SPRAWIE STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI DECYZJI – jego celem jest ustalenie czy decyzja nie dotknięta kwalifikowaną wadą, przede wszystkim materialnoprawną, wyliczoną wyczerpująco w art. 156 § 1 k.p.a., powodującą jej nieważność. POSTĘPOWANIE W SPRAWIE WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA – jego celem jest stworzenie możliwości prawnej ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postępowanie, w którym ona zapadła było dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową wyliczoną wyczerpująco w art. 145 § 1, art. 145a § 1 oraz art. 145b § 1 k.p.a. POSTĘPOWANIE MAJĄCE NA CELU UCHYLENIE LUB ZMIANĘ DECYZJI prawidłowej bądź dotkniętej wadami niekwalifikowanymi w wypadku wystąpienia wskazanych przepisami przesłanek – art. 154, 155 oraz 161 k.p.a.

7 STADIA POSTĘPOWANIA STADIUM WSTĘPNE obejmuje czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania w określonej sprawie STADIUM POSTĘPOWANIA WYJAŚNIAJĄCEGO obejmujące ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego STADIUM PODJĘCIA DECYZJI rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby będącą przedmiotem postępowania

8 ZAKRES STOSOWANIA PRZEPISÓW KPA POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE OGÓLNE Art. 1 pkt 1 i2 kpa Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych; 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1. Istnieją zatem cztery przesłanki pozytywne stosowania przepisów o postępowaniu administracyjnym ogólnym, które muszą wystąpić łącznie: - postępowanie w sprawie będzie prowadzić organ administracji publicznej, - sprawa pozostaje we właściwości tego organu - sprawa ma charakter indywidualny (podwójna konkretność) - przepisy dają podstawę do rozstrzygnięcia sprawy poprzez wydanie decyzji administracyjnej (władcze jednostronne rozstrzygnięcie egzekwowane z zastosowaniem przymusu państwowego)

9 SPRAWY SPORÓW O WŁAŚCIWOŚĆ (ART. 1 PKT 3 KPA) POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE W SPRAWIE WYDAWANIA ZAŚWIADCZEŃ (ART. 1 PKT 4 KPA) - uczestniczą w nim osoby ubiegające się o wydanie zaświadczenia potwierdzającego tylko zaistniałe wcześniej określone fakty lub prawa, a czynności organu związane z wydaniem zaświadczenia pozostają ograniczone. POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE W SPRAWACH SKARG I WNIOSKÓW (ART. 2 KPA) 2. [Zakres obowiązywania w postępowaniu w sprawie skarg i wniosków] Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępowanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, organami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji społecznych. - postępowanie o najszerszym zakresie stosowania pod względem podmiotowym; stosowane w każdym wypadku gdy zostanie wniesiona skarga (stanowi ona najczęściej wyrażenie niezadowolenia z działalności jednostek do których jest kierowana) lub wniosek

10 ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI DZIAŁANIA ORGANU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ I DBAŁOŚCI O PRAWORZĄDNE DZIAŁANIE STRON I UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA (art. 6 i 7 ab initio k.p.a.) Działanie na podstawie prawa oznacza obowiązek stosowania w sprawach indywidulanych przepisów prawa materialnego oraz przepisów postępowania, prawidłowego ustalania obowiązującego stanu prawnego spraw, poprawnej wykładni przepisów przy rozstrzyganiu o obowiązkach lub uprawnieniach. Organ prowadzący postępowanie ma obowiązek dbania o to, ażeby tylko legalnymi środkami dochodzić do wyjaśnienia sprawy z zachowaniem przewidzianych prawem procesowym uprawnień i obowiązków wszystkich uczestników postępowania.

11 ZASADA PRAWDY OBEKTYWNEJ Art. 7 k.p.a. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, z urzędu lub na wniosek stron podejmują wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. W wyroku z dnia 17 kwietnia 2014 r. (II FSK 1204/2012; Lexis.pl nr 8503092) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, iż: „Zaniechanie przez organ administracyjny podjęcia czynności procesowych zmierzających do zebrania pełnego materiału dowodowego, zwłaszcza gdy strona powołuje się na określone i ważne dla niej okoliczności, jest uchybieniem przepisom postępowania administracyjnego, skutkującym wadliwością decyzji (postanowienia).” W uzasadnieniu tegoż wyroku NSA wskazał, że z analizy art. 7 k.p.a., wynika obowiązek, którym obarczone są organy administracji publicznej w toku postępowania, a który polega na podjęciu wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Obowiązek przewidziany artykułem 7 k.p.a. koresponduje z obowiązkiem przewidzianym w art. 77 tej ustawy - obliguje on organy do wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Stosownie do przepisów art. 7 kpa i art. 77 § 1 kpa, podstawą niewadliwej decyzji w każdej sprawie może być tylko ocena zgromadzonego przez organ administracyjny pełnego materiału dowodowego, pozwalającego na ustalenie zgodnego bądź zbliżonego do rzeczywistości stanu faktycznego sprawy.

12 Tożsamy pogląd został wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 sierpnia 2013 r. (II OSK 807/2012; Lexis.pl nr 8120145): „Wyrażona w art. 7 kpa zasada prawdy obiektywnej odnosi się w równym stopniu do zakresu i wnikliwości postępowania wyjaśniającego i dowodowego, jak i do stosowania norm prawa materialnego, to jest do całokształtu przepisów prawnych służących załatwieniu sprawy. Organy administracji publicznej mają obowiązek podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do jej wyjaśnienia i załatwienia w myśl art. 7 i art. 77 § 1 kpa.”.art. 7 Także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 listopada 1994 r. (sygn. Akt III ARN 55/94, OSNAPiU 1995/7/83) wskazał, iż „jako dowolne należy traktować ustalenia faktyczne znajdujące wprawdzie potwierdzenie w materiale dowodowym, ale niekompletnym, czy nie w pełni rozpoznanym. Zarzut dowolności wykluczają dopiero ustalenia dokonane w całokształcie materiału dowodowego (art. 80 kpa), zebranego w sposób wyczerpujący (art. 77 § 1 kpa), a więc przy podjęciu wszystkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, jako warunku wydania decyzji o przekonującej treści (art. 7 kpa)”. III ARN 55/94art. 80art. 77 § 1art. 7

13 ZASADA UWZGLĘDNIANIA W POSTĘPOWANIU I ZAŁATWIANIU SPRAW INTERESU SPOŁECZNEGO I SŁUSZNEGO INTERESU JEDNOSTKI (art. 7 in fine k.p.a.) przepis ten stanowi, że organ administracji publicznej winien załatwić sprawę mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli, przy czym należy zauważyć, iż nie ma miejsca na z góry ustaloną nadrzędność jednego z wymienionych w tym przepisie interesów, lecz konieczne jest wyważenie w każdej sprawie oddzielnie dominacji jednego z nich przy ferowaniu rozstrzygnięcia sprawy (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 listopada 1993 r.; sygn. III ARN 49/93, LexisNexis nr 300754).

14 Z punktu widzenia struktury i celów postępowania administracyjnego należy przyjąć, że interes społeczny i słuszny interes obywateli są prawnie równorzędne, wobec czego organ administracji nie może kierować się założeniem o nadrzędności interesu społecznego nad interesem obywatela. Jednolicie przyjmuje się także, iż pierwszeństwo interesu społecznego nad słusznym interesem strony nie jest wynikiem jego nadrzędności rozumianej w sposób formalny i mechaniczny, ale wynikiem stwierdzenia, że istniejący w konkretnym przypadku interes społeczny jest na tyle ważny i znaczący, że bezwzględnie wymaga ograniczenia uprawnień indywidualnych obywateli (zob. tezę pierwszą wyroku SN z 18 listopada 1993 r., III ARN 49/93, LexisNexis nr 300754,), a słuszny interes strony powinien być uwzględniony przez organ administracji aż do granic kolizji z interesem społecznym.III ARN 49/93 Istnieje zatem domniemanie załatwienia sprawy w sposób pozytywny dla strony, natomiast w przypadku kolizji interesu społecznego i interesu obywatela obowiązkiem organu administracji prowadzącego postępowanie jest wyważenie tych dwóch interesów, a nie automatyczne przyznanie pierwszeństwa interesowi społecznemu.

15 ZASADA BUDZENIA ZAUFANIA OBYWATELI DO ORGANÓW PAŃSTWA ART. 8 KPA Organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej. Z zasady wyrażonej w ww. przepisie wynika przede wszystkim wymóg praworządnego i sprawiedliwego prowadzenia postępowania i rozstrzygnięcia sprawy przez organ administracji publicznej, co jest zasadniczą treścią zasady praworządności. Tylko postępowanie odpowiadające takim wymogom i decyzje wydane w wyniku postępowania tak ukształtowanego mogą wzbudzać zaufanie obywateli do organów administracji publicznej. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 7 grudnia 1984 r., III SA 729/84, ONSA 1984, nr 2, poz. 117, podkreśla, że w celu realizacji tej zasady konieczne jest "przede wszystkim ścisłe przestrzeganie prawa, zwłaszcza w zakresie dokładnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, konkretnego ustosunkowania się do żądań i twierdzeń stron oraz uwzględniania w decyzji zarówno interesu społecznego, jak i słusznego interesu obywateli, przy założeniu, że wszyscy obywatele są równi wobec prawa".III SA 729/84

16 ZASADA UDZIELANIA INFORMACJI FAKTYCZNEJ I PRAWNEJ STRONOM ORAZ NIEZBĘDNEJ INFORMACJI PRAWNEJ STRONOM I UCZESTNIKOM POSTĘPOWANIA (ART. 9 KPA) Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

17 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Warszawie z dnia 20 lipca 1981 r. (SA 1478/81) 1. Jeżeli przepis prawa materialnego wymaga pisemnego oświadczenia strony, a zobowiązany ograniczył się do oświadczenia ustnego złożonego właściwemu urzędnikowi, który takie oświadczenie przyjął, nie pouczając strony o wymaganej formie oświadczenia ani nie zastosował formy przewidzianej w art. 63 i 67 k.p.a., to jest przyjęcia oświadczenia ustnego do protokołu, takie zaniedbanie urzędnika stanowi obrazę art. 67 k.p.a. i nie może szkodzić interesom strony. 2. Dopuszcza się obrazy art. 8 i 9 k.p.a. organ administracji, który skutki nieznajomości prawa przez podległych mu pracowników lub niedopełnienia przez nich obowiązków służbowych, przerzuca na obywateli. 3. Każda decyzja ostateczna korzysta z domniemania prawidłowości, a zatem organ administracji, który w znanych sobie okolicznościach wydał wadliwą decyzję uprawniającą, jest tą decyzją związany do czasu jej zmiany w sposób przewidziany prawem.

18 ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON W POSTĘPOWANIU Art. 10. § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. § 2. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od zasady określonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. § 3. Organ administracji publicznej obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady określonej w § 1.

19 z zasady ogólnej określonej przepisem art. 10 § 1 k.p.a. wynikają dla organu konkretne obowiązki, związane z zapewnieniem czynnego udziału w postępowaniu wszystkim podmiotom, którym przysługuje status strony, w tym przede wszystkim organ powinien powiadomić o wszczęciu postępowania wszystkie podmioty, które są stroną w sprawie (art. 61 § 4 k.p.a.), a następnie umożliwić im aktywne uczestnictwo w postępowaniu, tj. m.in. umożliwić im dostęp do akt sprawy (art. 73 i 74 k.p.a.) oraz zgłaszanie dowodów (art. 78 k.p.a.), zawiadamiać o terminie i miejscu przeprowadzania dowodów (art. 79 § 1 k.p.a.), umożliwić wypowiadanie się na temat zebranego materiału dowodowego przed wydaniem decyzji (art.10 § 1 i art. 81 k.p.a.), przy czym prawo strony w zakresie wypowiedzenia się co do całego materiału faktycznego i prawnego zgromadzonego w sprawie, który będzie podstawą do podjęcia decyzji, jest uznawane za szczególne uprawnienie strony.art. 61 § 4art. 78art. 79 § 1art. 81 Doniosłość braku stosowania przez organy zasady ogólnej czynnego udziału strony w postępowaniu wynika z wielu orzeczeń sądów administracyjnych w tym przedmiocie.

20 Jedynie dla przykładu można wskazać na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 stycznia 2013 r. ( II OSK 1608/2011, http://orzeczenia.nsa.gov.pl), w którego uzasadnieniu NSA stwierdził, iż brak czynnego udziału strony w postępowaniu przed organem I instancji powoduje, że postępowanie wyjaśniające obarczone jest taką wadą, że zachodzi konieczność powtórzenia czynności procesowych składających się na postępowanie wyjaśniające.http://orzeczenia.nsa.gov.pl Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 5 listopada 2015 r. (II SA/Ol 965/15): Zarzut naruszenia art. 10 § 1 k.p.a. poprzez niezawiadomienie strony o zebraniu materiału dowodowego i możliwości składania wniosków może odnieść skutek tylko wówczas, gdy stawiająca go strona wykaże, że zarzucane uchybienie uniemożliwiło jej dokonanie konkretnych czynności procesowych. Do strony stawiającej zarzut należy więc wykazanie istnienia związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem przepisów postępowania a wynikiem sprawy.

21 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 października 2015 r. (IV SA/Po 612/15) : 1. Stosownie do art. 10 § 1, art. 79 i 81 k.p.a. organ prowadzący postępowanie jest obowiązany zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, w tym zawiadomić strony o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, umożliwić im udział w przeprowadzeniu tego dowodu, zadawanie pytań świadkowi i składanie wyjaśnień, okoliczność faktyczna zaś może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów. Zachowanie tych wymagań nie jest pozostawione uznaniu organu, lecz stanowi jego bezwzględny obowiązek, niezależnie od treści i wagi przeprowadzonego dowodu. 2. Zachowanie wymogu art. 79 k.p.a., niezależnie od wagi i treści przeprowadzonego dowodu, jest bezwzględnym obowiązkiem organu administracji państwowej. Naruszenie tego obowiązku stanowi naruszenie przepisów o postępowaniu administracyjnym mającym wpływ na wynik sprawy.

22 ZASADA PRZEKONYWANIA Art. 11 kpa Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu.

23 ZASADA SZYBKOŚCI I PROSTOTY POSTĘPOWANIA Art. 12 kpa § 1. Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. § 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie. Art. 35 kpa § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. § 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. § 3. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

24 Art. 36 kpa § 1. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie określonym w art. 35 lub w przepisach szczególnych organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. przepisach § 2. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu. Art. 37 kpa § 1. Na niezałatwienie sprawy w terminie określonym w art. 35, w przepisach szczególnych, ustalonym w myśl art. 36 lub na przewlekłe prowadzenie postępowania stronie służy zażalenie do organu wyższego stopnia, a jeżeli nie ma takiego organu - wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.przepisach § 2. Organ wymieniony w § 1, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Organ stwierdza jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

25 ZASADA UGODOWEGO ZAŁATWIANIA SPRAW O SPORNYCH INTERESACH STRON Art. 13 kpa § 1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej (ugoda administracyjna). § 2. Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.

26 ZASADA PISEMNOŚCI Art. 14 kpa § 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2014 r. poz. 1114), doręczanego środkami komunikacji elektronicznej.ustawy § 2. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

27 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 grudnia 2011 r. (II GSK 1260/10): Z zasady pisemności statuowanej w art. 14 k.p.a. dla organu wynika obowiązek załatwiania sprawy w formie pisemnej, przy czym nie odnosi się to tylko do czynności kończącej postępowanie, tj. do wydania decyzji, ale również do wszystkich istotnych czynności w toku załatwienia sprawy, jak komunikowania się organu ze stronami i stron z organem, przyjmowania oświadczeń i wyjaśnień stron, przesłuchiwania świadków (protokoły), oględziny (protokoły) itp. Wszystkie czynności, nawet dokonane tylko ustnie (wyjaśnienia stron, zeznania świadków, odebranie opinii biegłego, ustalenia istotnych dla rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych itp.), muszą być utrwalone w protokole, a zatem w postaci pisemnej. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 2003.12.31) w Warszawie z dnia 23 października 1998 r. (IV SA 1672/96): Postępowanie administracyjne w fazie decyzyjnej ma charakter pisemny i jeśli nawet funkcjonariusz organu wyraża jakiś pogląd w prowadzonej sprawie, to przybiera on oficjalne znaczenie, o ile wyrażony zostanie następnie na piśmie w jakiejkolwiek dopuszczalnej formie procesowej.

28 ZASADA DWUINSTANCYJNOŚCI POSTĘPOWANIA Art. 15 kpa – Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 r. (II SA/Kr 373/15): Zasada dwuinstancyjności postępowania wymaga, aby w sprawie zapadły dwa rozstrzygnięcia dwóch organów różnych stopni. Konieczne jest jednak, by rozstrzygnięcia te poprzedzone zostały przeprowadzeniem przez każdy z organów, który wydał decyzje, postępowania umożliwiającego osiągnięcie celów, dla których jest prowadzone. Organ odwoławczy nie może ograniczyć się tylko do kontroli decyzji organu pierwszej instancji, ale jest zobowiązany ponownie merytorycznie rozstrzygnąć sprawę, a więc rozpatrzyć wszystkie żądania strony i ustosunkować się do nich w uzasadnieniu swojej decyzji. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 20 października 2015 r. (II SA/Kr 764/15): Stosownie do zasady ogólnej postępowania administracyjnego wyrażonej w art. 15 k.p.a. i doprecyzowanej w art. 127 k.p.a., postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Dwukrotne rozpoznanie oznacza obowiązek przeprowadzenia dwukrotnie postępowania wyjaśniającego, konsekwentnie do tego ukształtowane jest postępowanie odwoławcze, którego przedmiotem nie jest weryfikacja decyzji, a ponowne rozpoznanie sprawy administracyjnej.

29 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 stycznia 2015 r. (I OSK 1946/14): Jeżeli w postępowaniu nie uczestniczyły wszystkie strony, to organ odwoławczy zobowiązany jest zastosować się do treści art. 138 § 2 k.p.a., albowiem postępowanie administracyjne jest postępowaniem dwuinstancyjnym (art. 15 k.p.a.), a pozbawienie strony udziału w postępowaniu przed organem pierwszej instancji prowadziłoby do wadliwości wydanej przez ten organ decyzji. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 marca 2015 r. (I SA/Wa 3046/14): Zadaniem organu drugiej instancji w postępowaniu administracyjnym jest rozważenie, jak należy daną - indywidualnie rozpatrywaną - sprawę rozstrzygnąć zgodnie z zasadą praworządności i zasadą prawdy obiektywnej, a nie tylko, rozważyć czy utrzymać lub zmienić rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 27 października 2015 r. (II SA/Kr 812/15): Organ odwoławczy ma obowiązek ponownego merytorycznego rozpatrzenia sprawy oraz jej rozstrzygnięcia, w ramach czego następuje równolegle kontrola prawidłowości decyzji organu pierwszej instancji (art. 15, art. 138 k.p.a.). Organ ten nie może ograniczać się do przedstawienia i umotywowania własnego stanowiska. Obowiązek odniesienia się do twierdzeń strony ciąży w szczególności na organie drugiej instancji, który winien w swojej decyzji rozstrzygnąć zasadność podniesionych w odwołaniu zarzutów.

30 ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI ADMINISTRACYJNEJ Art. 14 par. 1 kpa Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub ustawach szczególnych.ustawach Decyzje OSTATECZNE: - decyzje wydane w I instancji i niezaskarżone odwołaniem lub wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w terminie lub z uchybieniem terminowi - decyzje wydane przez organ odwoławczy w wyniku zakończenia postępowania II instancji Decyzjom ostatecznym służy cecha trwałości, a jej skutkiem jest DOMNIEMANIE LEGALNOŚCI I MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ DECYZJI Uchylenie bądź zmiana decyzji ostatecznej może nastąpić tylko w ustawowo przewidzianym trybie i przez właściwy do tego organ administracji publicznej

31 ZASADA SĄDOWEJ KONTROLI DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH Art. 16 par. 2 kpa Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach.ustawach Wniesienie skargi do sądu administracyjnego na ostateczną decyzję administracyjną wszczyna spór co do zgodności z prawem decyzji administracyjnej.

32 PODMIOTY I UCZESTNICY POSTĘPOWANIA Podmioty postepowania: ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ STRONY POSTĘPOWANIA PODMIOTY NA PRAWACH STRONY (organizacja społeczna, prokurator) Uczestnicy postępowania: OSOBY ZAINTERESOWANE INNI UCZESTNICY POSTĘPOWANIA (świadkowie biegli)

33 ORGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE KOMPETENCJA OGÓLNA ORGANÓW – ZDOLNOŚC PRAWNA ORGANÓW ADMINISTRUJĄCYCH DO ZAŁATWIENIA SPRAW ADMINISTRACYJNYCH W DANYM UKŁADZIE POSTĘPOWANIA Art 1 pkt 1 i 2 kpa – zdolność prawną do prowadzenia postępowania administracyjnego mają organy administracji publicznej oraz inne organy państwowe i inne podmioty, gdy są powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w art. 1 pkt 1 kpa Np. dyrektor szkoły/placówki jako podmiot realizujący zlecone funkcje administracji publicznej (zawsze w I instancji). Delegację do załatwiania spraw w trybie KPA stanowią ustawy i akty wykonawcze. KOMPETENCJA SZCZEGÓLNA ORGANÓW – ZDOLNOŚC PRAWNA ORGANÓW ADMINISTRUJĄCYCH DO ZAŁATWIENIA KONKRETNEJ SPRAWY ADMINISTRACYJNEJ W OKREŚLONYM UKŁADZIE POSTĘPOWANIA

34 WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ – zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym - Właściwość ustawowa – wynikająca wprost z przepisu ustawy - Właściwość delegacyjna – wynikająca z delegacji, z uwagi na przekazanie danej sprawy lub czynności w sprawie jednemu organowi administracyjnemu przez drugi organ WŁAŚCIWOŚĆ RZECZOWA – zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA - zdolność prawna organów administracji publicznej do rozpoznawania i załatwiania spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju WŁAŚCIWOŚĆ INSTANCYJNA - zdolność prawna organów administracji publicznej do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej (organy wyższego stopnia).

35 Art. 19. Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Art. 20. Właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się według przepisów o zakresie jego działania. Art. 21. § 1. Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się: 1) w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej organów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości; 2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony; 3) w innych sprawach - według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu - według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju. § 2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w § 1, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca - do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m.st. Warszawie.

36 Art. 24. [Wyłączenie pracownika] § 1. Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie: 1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki; 2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia; 3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3; 5) w której brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji; 6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne; 7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej. § 2. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa (§ 1 pkt 2), przysposobienia, opieki lub kurateli (§ 1 pkt 3). § 3. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności niewymienionych w § 1, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika. § 4. Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

37 Art. 25. [Wyłączenie organu] § 1. Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych: 1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3; 2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 § 1 pkt 2 i 3. § 2. Przepis art. 24 § 4 stosuje się odpowiednio. Art. 26. [Wyznaczenie pracownika lub organu do załatwienia sprawy] § 1. W przypadku wyłączenia pracownika (art. 24) jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. § 2. W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia: 1) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt 1 - organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę; 2) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 § 1 pkt 2 - organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje stanowisko kierownicze. Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie gdy osobą wymienioną w art. 25 § 1 pkt 2 jest minister albo prezes samorządowego kolegium odwoławczego, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes Rady Ministrów. § 3. Jeżeli wskutek wyłączenia pracowników organu administracji publicznej organ ten stał się niezdolny do załatwienia sprawy, stosuje się odpowiednio § 2.

38 STRONA POSTĘPOWANIA Art. 28. [Pojęcie strony postępowania] Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Art. 30. [Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych] § 1. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.przepisów § 2. Osoby fizyczne nieposiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli. § 3. Strony niebędące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli. § 4. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni. § 5. W sprawach dotyczących spadków nieobjętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku - kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej.

39 UDOSTĘPNIANIE AKT Art. 73. [Zakres dostępu strony do akt sprawy] § 1. Strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania. § 1a. Czynności określone w § 1 są dokonywane w lokalu organu administracji publicznej w obecności pracownika tego organu. § 2. Strona może żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony. § 3. Organ administracji publicznej może zapewnić stronie dokonanie czynności, o których mowa w § 1, w swoim systemie teleinformatycznym, po identyfikacji strony w sposób określony w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.art. 20a ust. 12 Art. 74. [Ograniczenia dostępu do akt sprawy] § 1. Przepisu art. 73 nie stosuje się do akt sprawy zawierających informacje niejawne o klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne", a także do innych akt, które organ administracji publicznej wyłączy ze względu na ważny interes państwowy. § 2. Odmowa umożliwienia stronie przeglądania akt sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów, uwierzytelnienia takich kopii i odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

40 PROTOKOŁY I ADNOTACJE Art. 67. [Obowiązek sporządzenia protokołu] § 1. Organ administracji publicznej sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania, mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie. § 2. W szczególności sporządza się protokół: 1) przyjęcia wniesionego ustnie podania; 2) przesłuchania strony, świadka i biegłego; 3) oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale przedstawiciela organu administracji publicznej; 4) rozprawy; 5) ustnego ogłoszenia decyzji i postanowienia. Art. 68. [Elementy składowe protokołu] § 1. Protokół sporządza się tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby. § 2. Protokół odczytuje się wszystkim osobom obecnym, biorącym udział w czynności urzędowej, które powinny następnie protokół podpisać. Odmowę lub brak podpisu którejkolwiek osoby należy omówić w protokole.

41 Art. 69. [Protokół przesłuchania] § 1. Protokół przesłuchania powinien być odczytany i przedstawiony do podpisu osobie zeznającej niezwłocznie po złożeniu zeznania. § 2. W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu; tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania. Art. 71. [Skreślenia i poprawki] Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem. Art. 72. [Adnotacje] § 1. Czynności organu administracji publicznej, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności. § 2. Adnotacja może być sporządzona w formie dokumentu elektronicznego.

42 Burmistrz Miasta.................................., dnia....... 2003 r. Znak sprawy:................. PROTOKÓŁ PRZESŁUCHANIA ŚWIADKA/STRONY/BIEGŁEGO* W dniu........... r. w siedzibie Urzędu Miasta w................. stawił się Pan................. jako świadek/strona/biegły z zakresu.................* w sprawie.................. Obecni w trakcie przesłuchania świadka/strony/biegłego*: 1. inspektor Wydziału................. Urzędu Miejskiego w.................; 2. świadek.................; 3. strona.................; 4. pozostałe strony.................; 5. biegły z zakresu.................. Prowadzący przesłuchanie inspektor Wydziału.......................... pouczył świadka/stronę/biegłego* o odpowiedzialności karnej za składanie nieprawdziwych zeznań z art. 233 § 1 Kodeksu karnego oraz o prawie odmowy złożenia zeznań stosownie do treści art. 83 k.p.a. Staje świadek/strona/biegły* i podaje:................................................... Omówienie skreśleń i poprawek:................. Zeznanie odczytano.............................................. podpis składającego zeznanie Uwagi stron:................................................... Na tym zakończono przesłuchanie świadka/strony/biegłego.* Protokół odczytano stronom............................................... podpisy osób obecnych w trakcie przesłuchania Protokół sporządził:................. * Niewłaściwe skreślić.

43 CZYNNOŚCI WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO Art. 61. [Inicjatywa wszczęcia postępowania] § 1. Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. § 2. Organ administracji publicznej może ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć. § 3. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej. § 3a. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony wniesione drogą elektroniczną jest dzień wprowadzenia żądania do systemu teleinformatycznego organu administracji publicznej. § 4. O wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron należy zawiadomić wszystkie osoby będące stronami w sprawie.

44 Art. 39. USTAWY O SYSTEMIE OŚWIATY [Kompetencje dyrektora szkoły] 1. Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności: (…..) 2. Dyrektor szkoły lub placówki może, w drodze decyzji, skreślić ucznia z listy uczniów w przypadkach określonych w statucie szkoły lub placówki. Skreślenie następuje na podstawie uchwały rady pedagogicznej, po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. 2a. Przepis ust. 2 nie dotyczy ucznia objętego obowiązkiem szkolnym. W uzasadnionych przypadkach uczeń ten, na wniosek dyrektora szkoły, może zostać przeniesiony przez kuratora oświaty do innej szkoły. 2b. Dyrektor szkoły artystycznej realizującej wyłącznie kształcenie artystyczne skreśla ucznia z listy uczniów na pisemny wniosek rodziców lub pełnoletniego ucznia.

45 (miejscowość, data) (nazwa i adres organu) Zawiadomienie o wszczęciu postępowania znak: Zgodnie z art. 61 § 4 k.p.a. zawiadamia się, że w dniu zostało wszczęte z urzędu (na żądanie Pani/Pana ) z dnia ……….. postępowanie w sprawie (wymienić przedmiot sprawy) W związku z powyższym informuję, że w terminie 7 dni od daty otrzymania zawiadomienia strony mogą zapoznać się z aktami sprawy, uzyskać wyjaśnienia w sprawie, składać wnioski i zastrzeżenia. Otrzymują: 1. (strona) 2. (strona) (podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stan. służb. osoby pełniącej funkcję organu lub osoby upoważnionej)

46 PODANIA Art. 63. [Sposób wniesienia i treść podania] § 1. Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia) mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, za pomocą telefaksu lub ustnie do protokołu, a także za pomocą innych środków komunikacji elektronicznej przez elektroniczną skrzynkę podawczą organu administracji publicznej utworzoną na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.ustawy § 2. Podanie powinno zawierać co najmniej wskazanie osoby, od której pochodzi, jej adres i żądanie oraz czynić zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach szczególnych.przepisach § 3. Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do protokołu powinno być podpisane przez wnoszącego, a protokół ponadto przez pracownika, który go sporządził. Gdy podanie wnosi osoba, która nie może lub nie umie złożyć podpisu, podanie lub protokół podpisuje za nią inna osoba przez nią upoważniona, czyniąc o tym wzmiankę obok podpisu. (…) § 4. Organ administracji publicznej jest obowiązany potwierdzić wniesienie podania, jeżeli wnoszący tego zażąda. W przypadku wniesienia podania w formie dokumentu elektronicznego organ jest obowiązany potwierdzić wniesienie podania przez doręczenie urzędowego poświadczenia odbioru na wskazany przez wnoszącego adres elektroniczny. (…) §Art. 64. [Braki formalne podania] § 1. Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możności ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania. § 2. Jeżeli podanie nie czyni zadość innym wymaganiom ustalonym w przepisach prawa, należy wezwać wnoszącego do usunięcia braków w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania.przepisach

47 DOWODY I POSTĘPOWANIE DOWODOWE Art. 75. [Dowody w postępowaniu administracyjnym] § 1. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. (…) Z ZASADY PRAWDY OBIEKTYWNEJ WYNIKA DLA ORGANU OBOWIĄZEK DOKŁADNEGO USTALENIA STANU FAKTYCZNEGO SPRAWY, TJ. USTALENIA FAKTÓW I ICH WSZECHSTRONNEGO ZBADANIA. Realizację zasady prawdy obiektywnej zapewniają gwarancje zawarte w przepisach o postępowaniu dowodowym: Art. 77. [Postępowanie dowodowe] § 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. § 2. Organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu. (…) § 4. Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi z urzędu należy zakomunikować stronie.

48 MATERIAŁ DOWODOWY – ogół dowodów, których zebranie jest konieczne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. DOWÓD – środek dowodowy; środek, który umożliwia dowodzenie, tj. pozwala na przekonanie się o istnieniu lub nieistnieniu oznaczonych faktów, a tym samym o prawdziwości względnie nieprawdziwości twierdzeń o tych faktach; W postępowaniu administracyjnym, z uwagi na przyjęcie OTWARTEGO SYSTEMU ŚRODKÓW DOWODOWYCH, to wszelkie źródła prawdziwych informacji umożliwiających dowodzenie.

49 KLASYFIKACJA ŚRODKÓW DOWODOWYCH KRYTERIUM SPOSOBU ZETKNIĘCIA SIĘ ORGANU ORZEKAJĄCEGO Z FAKTEM BĘDĄCYM PRZEDMIOTEM DOWODU: - BEZPOŚREDNIE – takie, przy których organ ma możliwość bezpośredniego spostrzegania i stwierdzania prawdziwości określonego faktu (oględziny) - POŚREDNIE – takie, przy których organ stwierdza istnienie określonego faktu nie na podstawie bezpośredniego spostrzegania, lecz pośrednio na podstawie spostrzegania innego faktu (np. zeznania świadków, opinie biegłych, dokumenty co do ich treści, przesłuchanie stron). KRYTERIUM RODZAJU ŹRÓDŁA INFORMACJI: - RZECZOWE – takie, w których źródłem informacji są cechy danej rzeczy lub zachowane na niej ślady pewnych zdarzeń (organ zaznajamia się z nimi poprzez oględziny) - OSOBOWE – takie, w których źródłami informacji są osoby (zeznania świadków, przesłuchanie strony).

50 KRYTERIUM DOPUSZCZALNOŚCI PRZEPROWADZENIA DANEGO ŚRODKA DOWODOWEGO: - PODSTAWOWE – takie, których przeprowadzenie nie jest obwarowane określonymi przesłankami (dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych) - POSIŁKOWE – takie, których dopuszczalność jest uzależniona od spełnienia określonych przesłanek (przesłuchanie stron). KRYTERIUM REGULACJI PRAWNEJ ŚRODKÓW DOWODOWYCH: - uregulowane w przepisach KPA – nazwane środki dowodowe - nieuregulowane w przepisach KPA – nienazwane środki dowodowe

51 DOWÓD Z DOKUMENTÓW Art. 76. [Dokumenty urzędowe] § 1. Dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone. § 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do dokumentów urzędowych sporządzanych przez organy jednostek organizacyjnych lub podmioty, w zakresie poruczonych im z mocy prawa lub porozumienia spraw wymienionych w art. 1 pkt 1 i 4. § 3. Przepisy § 1 i 2 nie wyłączają możliwości przeprowadzenia dowodu przeciwko treści dokumentów wymienionych w tych przepisach. Dokumenty urzędowe objęte są domniemaniem prawdziwości, tj. przyjmuje się, że pochodzą od organu, który je wystawił, oraz domniemaniem zgodności z prawdą oświadczenia organu, od którego dokument pochodzi. Przykłady: dowód osobisty, dowód doręczenia przesyłki pocztowej, akt notarialny, dyplomy i świadectwa szkolne, wyroki i postanowienia sądowe, odpisy z rejestrów sądowych, zaświadczenia wydane przez organy administracji publicznej.

52 ZEZNANIA ŚWIADKÓW Art. 82. [Niemożność bycia świadkiem] Świadkami nie mogą być: 1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń; 2) osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy; 3) duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi. Art. 83. [Prawo odmowy zeznań] § 1. Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem małżonka strony, wstępnych, zstępnych i rodzeństwa strony oraz jej powinowatych pierwszego stopnia, jak również osób pozostających ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. § 2. Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich wymienionych w § 1 na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej. § 3. Przed odebraniem zeznania organ administracji publicznej uprzedza świadka o prawie odmowy zeznań i odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania.

53 OPINIE BIEGŁYCH Art. 84. [Opinia biegłego] § 1. Gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ administracji publicznej może zwrócić się do biegłego lub biegłych o wydanie opinii. § 2. Biegły podlega wyłączeniu na zasadach i w trybie określonym w art. 24. Poza tym do biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.

54 OGLĘDZINY I PRZESŁUCHANIE STRONY Art. 85. [Oględziny] § 1. Organ administracji publicznej może w razie potrzeby przeprowadzić oględziny. § 2. Jeżeli przedmiot oględzin znajduje się u osób trzecich, osoby te są obowiązane na wezwanie organu do okazania przedmiotu oględzin. Art. 86. [Przesłuchanie strony] Jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub z powodu ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, organ administracji publicznej dla ich wyjaśnienia może przesłuchać stronę. Do przesłuchania stron stosuje się przepisy dotyczące świadków, z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu.

55 ZASADY POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO ZASADA DYSPONOWANIA ZAKRESEM POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO PRZEZ PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Art. 77. [Postępowanie dowodowe] § 1. Organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. § 2. Organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu. ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI POSTĘPOWANIA DOWODOWEGO – pełne, zgodne z zasadą prawdy obiektywnej rozpoznanie i rozstrzygnięci sprawy jest uwarunkowane przeprowadzeniem postępowania dowodowego przez organ orzekający w sprawie. - Wyjątek : regulacja w zakresie tzw. pomocy prawnej, zawarta w art. 52 kpa: Art. 52. [Pomoc prawna] W toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane.

56 ZASADA OTWARTEGO SYSTEMU DOWODÓW ZASADA RÓWNEJ MOCY ŚRODKÓW DOWODOWYCH ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRONY W POSTĘPOWANIU DOWODOWYM: Strona ma prawo żądania przeprowadzenia dowodów. Art. 78. [Wnioski dowodowe strony] § 1. Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy. § 2. Organ administracji publicznej może nie uwzględnić żądania (§ 1), które nie zostało zgłoszone w toku przeprowadzania dowodów lub w czasie rozprawy, jeżeli żądanie to dotyczy okoliczności już stwierdzonych innymi dowodami, chyba że mają one znaczenie dla sprawy. Prawo udziału strony w przeprowadzanych przez organ czynnościach dowodowych. Art. 79. [Udział strony w postępowaniu dowodowym] § 1. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem. § 2. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia. Brak prekluzji dowodowej.

57 ZASADA SWOBODNEJ OCENY DOWODÓW ART. 80 KPA: Organ administracji publicznej ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona. Art. 81. [Prawo strony] Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 10 § 2.

58 DECYZJA ADMINISTRACYJNA DECYZJA ADMINISTRACYJNA – jest jednostronnym i władczym rozstrzygnięciem organu administracji publicznej wydanym na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego rozstrzygającą konkretną sprawę indywidualnie oznaczonego podmiotu. Art. 104. [Pojęcie decyzji] § 1. Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. § 2. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób kończą sprawę w danej instancji.

59 ELEMENTY FORMALNE DECYZJI Art. 107. [Elementy składowe decyzji] § 1. Decyzja powinna zawierać: - oznaczenie organu administracji publicznej, - datę wydania, - oznaczenie strony lub stron, - powołanie podstawy prawnej, - rozstrzygnięcie, - uzasadnienie faktyczne i prawne, - pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie, - podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji. Decyzja, w stosunku do której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia powództwa lub skargi.

60 § 2. Przepisy szczególne mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.Przepisy § 3. Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać: - wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, - dowodów, na których się oparł, oraz - przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa. § 4. Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony; nie dotyczy to jednak decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydanych na skutek odwołania.

61 MINIMUM ELEMENTÓW DECYZJI: - oznaczenie organu administracji publicznej, - oznaczenie strony lub stron, - rozstrzygnięcie, - podpis osoby upoważnionej do wydania decyzji. Jeżeli ww. warunki są spełnione to decyzja będzie wadliwa pod kątem formalnym, jednakże można ją uznać za istniejącą i wiążącą, tj. taką, która wchodzi do obrotu prawnego i wywołuje skutki prawne i może być poddana kontroli sądu administracyjnego. To czy dany akt czy też pismo organu jest w rzeczywistości decyzją administracyjną ocenia się zawsze z uwagi na ich treść – nigdy tylko i wyłącznie po tytule takiego aktu czy tez pisma.

62 Art. 109. [Doręczenie decyzji] § 1. Decyzję doręcza się stronom na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. § 2. W przypadkach wymienionych w art. 14 § 2 decyzja może być stronom ogłoszona ustnie. Art. 110. [Związanie organu decyzją] Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile kodeks nie stanowi inaczej.

63 Art. 111. [Uzupełnienie i sprostowanie decyzji] § 1. Strona może w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji zażądać jej uzupełnienia co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach. § 1a. Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, może ją uzupełnić lub sprostować z urzędu w zakresie, o którym mowa w § 1, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji. § 1b. Uzupełnienie lub odmowa uzupełnienia decyzji następuje w formie postanowienia. § 2. W przypadku wydania postanowienia, o którym mowa w § 1b, termin dla strony do wniesienia odwołania, powództwa lub skargi biegnie od dnia jego doręczenia lub ogłoszenia. Art. 112. [Błędne pouczenie] Błędne pouczenie w decyzji co do prawa odwołania albo wniesienia powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia.

64 UMORZENIE POSTĘPOWANIA Art. 105. [Umorzenie postępowania] § 1. Gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe w całości albo w części, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania odpowiednio w całości albo w części. § 2. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

65 WSPÓŁDZIAŁANIE ORGANÓW Art. 106. [Współdziałanie organów] § 1. Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ.przepis § 2. Organ załatwiający sprawę, zwracając się do innego organu o zajęcie stanowiska, zawiadamia o tym stronę. § 3. Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia mu żądania, chyba że przepis prawa przewiduje inny termin. § 4. Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. § 5. Zajęcie stanowiska przez ten organ następuje w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie. § 6. W przypadku niezajęcia stanowiska w terminie określonym w § 3 stosuje się odpowiednio przepisy art. 36-38.

66 POSTANOWIENIA AKTY ADMINISTRACYJNE ZEWNĘTRZNE I JEDNOSRTONNE WYDAWANE PRZEZ ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W TOKU PROWADZONEGO POSTĘPOWANIA; CO DO ZASADY NIE STANOWIĄ ROZSTRZYGNIĘĆ MERYTORYCZNYCH. Art. 123. [Pojęcie postanowienia] § 1. W toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. § 2. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Art. 125. [Doręczenie i ogłoszenie postanowienia] § 1. Postanowienia, od których służy stronom zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, doręcza się na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. § 2. W przypadkach wymienionych w art. 14 § 2 postanowienia mogą być stronom ogłaszane ustnie. § 3. Postanowienie, które może być zaskarżone do sądu administracyjnego, doręcza się stronie wraz z pouczeniem o dopuszczalności wniesienia skargi oraz uzasadnieniem faktycznym i prawnym.

67 ELEMENTY FORMALNE POSTANOWIENIA Art. 124. [Elementy składowe postanowienia] § 1. Postanowienie powinno zawierać: - oznaczenie organu administracji publicznej, - datę jego wydania, - oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu, - powołanie podstawy prawnej, - rozstrzygnięcie, - pouczenie, czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, oraz - podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania. § 2. Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie.

68 ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA Art. 97. [Przesłanki obligatoryjnego zawieszenia postępowania z urzędu] § 1. Organ administracji publicznej zawiesza postępowanie: 1) w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5, a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105); 2) w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony; 3) w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych; 4) gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. § 2. Gdy ustąpiły przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, organ administracji publicznej podejmie postępowanie z urzędu lub na żądanie strony. Art. 98. [Zawieszenie postępowania na zgodny wniosek stron] § 1. Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu. § 2. Jeżeli w okresie trzech lat od daty zawieszenia postępowania żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.

69 Art. 99. [Obowiązki organu] Organ administracji publicznej, który z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 1-3 zawiesił postępowanie wszczęte z urzędu, poczyni równocześnie niezbędne kroki w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania. Tak samo postąpi organ w razie zawieszenia z tej samej przyczyny postępowania wszczętego na żądanie strony, jeżeli interes społeczny przemawia za załatwieniem sprawy. Art. 101. [Forma zawieszenia postępowania] § 1. O postanowieniu w sprawie zawieszenia albo podjęcia postępowania organ administracji publicznej zawiadamia strony. § 2. W przypadku zawieszenia postępowania na żądanie strony lub jednej ze stron (art. 98 § 1) organ pouczy je o treści przepisu art. 98 § 2. § 3. Na postanowienie w sprawie zawieszenia postępowania albo odmowy podjęcia zawieszonego postępowania służy stronie zażalenie.

70 ZAGADNIENIE WSTĘPNE Art. 100. [Zagadnienie wstępne] § 1. Organ administracji publicznej, który zawiesił postępowanie z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 4, wystąpi równocześnie do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo wezwie stronę do wystąpienia o to w oznaczonym terminie, chyba że strona wykaże, że już zwróciła się w tej sprawie do właściwego organu lub sądu. § 2. Jeżeli zawieszenie postępowania z przyczyny określonej w art. 97 § 1 pkt 4 mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną szkodę dla interesu społecznego, organ administracji publicznej załatwi sprawę, rozstrzygając zagadnienie wstępne we własnym zakresie. § 3. Przepis § 2 stosuje się także wówczas, gdy strona mimo wezwania (§ 1) nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony. W tym ostatnim przypadku organ może uzależnić załatwienie sprawy od złożenia przez stronę stosownego zabezpieczenia.

71 ODWOŁANIA Art. 127. [Prawo do odwołania] § 1. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. § 2. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.ustawa § 3. Od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy; do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji.

72 Art. 128. [Treść odwołania] Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji. Przepisy szczególne mogą ustalać inne wymogi co do treści odwołania.Przepisy Art. 129. [Sposób i termin wniesienia odwołania] § 1. Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. § 2. Odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie - od dnia jej ogłoszenia stronie. § 3. Przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy do wniesienia odwołania.Przepisy

73 Art. 130. [Wpływ odwołania na wykonanie decyzji] § 1. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu. § 2. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. § 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się w przypadkach, gdy: 1) decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności (art. 108); 2) decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.ustawy § 4. Ponadto decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.

74 Art. 131. [Obowiązek zawiadomienia stron] O wniesieniu odwołania organ administracji publicznej, który wydał decyzję, zawiadomi strony. Art. 132. [Względna dewolutywność odwołania] § 1. Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję, uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. § 2. Przepis § 1 stosuje się także w przypadku, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania. § 3. Od nowej decyzji służy stronom odwołanie. Art. 133. [Obowiązek przekazania odwołania organowi odwoławczemu] Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie siedmiu dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie, jeżeli w tym terminie nie wydał nowej decyzji w myśl art. 132.

75 Art. 134. [Postępowanie wstępne przed organem odwoławczym] Organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne. Art. 135. [Wstrzymanie wykonania decyzji] Organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji. Art. 136. [Uzupełniające postępowanie dowodowe] Organ odwoławczy może przeprowadzić na żądanie strony lub z urzędu dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję. Art. 137. [Cofnięcie odwołania] Strona może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ odwoławczy nie uwzględni jednak cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

76 DECYZJE ORGANU ODWOŁAWCZEGO DECYZJE MERYTORYCZNE 1) DECYZJA O UTRZYMANIU W MOCY DECYZJI ORGANU I INSTANCJI – art. 138 par. 1 pkt 1 KPA Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję. 2) DECYZJA MERYTORYCZNO-REFORMACYJNA – art. 138 par. 1 pkt 2 KPA Organ odwoławczy wydaje decyzję, w uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy.

77 DECYZJE KASACYJNE 1) DECYZJA KASACYJNA TYPOWA – art. 138 par. 1 pkt 2 in fine KPA Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której chylając decyzję organu I instancji w całości albo w części - umarza postępowanie pierwszej instancji w całości albo w części. 2) DECYZJA KASACYJNA Z PRZEKAZANIEM SPRAWY DO PONOWNEGO ROZPOZNANIA ORGANOWI I INSTANCJI – art. 138 par. 2 KPA Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji, gdy decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów postępowania, a konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotny wpływ na jej rozstrzygnięcie. Przekazując sprawę, organ ten powinien wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. DECYZJA O UMORZENIU POSTĘPOWANIA ODWOŁAWCZEGO – art. 138 par. 1 pkt 3 KPA

78 WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO PRZESŁANKI WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA: 145. § 1. W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: 1) dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe; 2) decyzja wydana została w wyniku przestępstwa; 3) decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27; 4) strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu; 5) wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nieznane organowi, który wydał decyzję; 6) decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu; 7) zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2); 8) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione. § 2. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. § 3. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także w przypadku, gdy postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.przepisach

79 Art. 145a. [Niezgodność z Konstytucją] § 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.Konstytucją § 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Art. 145b. [Naruszenie zasady równego traktowania] § 1. Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy zostało wydane orzeczenie sądu stwierdzające naruszenie zasady równego traktowania, zgodnie z ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. Nr 254, poz. 1700, z 2013 r. poz. 675 oraz z 2015 r. poz. 1268), jeżeli naruszenie tej zasady miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy zakończonej decyzją ostateczną.ustawą § 2. W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu.

80 Art. 146. [Ograniczenie dopuszczalności wznowienia] § 1. Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 oraz w art. 145a i art. 145b, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. § 2. Nie uchyla się decyzji także w przypadku, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.

81 PROCEDURA WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA Art. 147. [Inicjatywa wszczęcia postępowania] Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 oraz w art. 145a i art. 145b następuje tylko na żądanie strony. Art. 148. [Tryb i termin wniesienia podania o wznowienie postępowania] § 1. Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania. § 2. Termin do złożenia podania o wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 biegnie od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji.

82 Art. 149. [Forma wszczęcia oraz odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wznowienia] § 1. Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia. § 2. Postanowienie stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy. § 3. Odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze postanowienia. § 4. Na postanowienie, o którym mowa w § 3, służy zażalenie. Art. 150. [Właściwość organu] § 1. Organem administracji publicznej właściwym w sprawach wymienionych w art. 149 jest organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. § 2. Jeżeli przyczyną wznowienia postępowania jest działalność organu wymienionego w § 1, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy w sprawach wymienionych w art. 149 § 2. § 3. Przepis § 2 nie dotyczy przypadków, gdy decyzję w ostatniej instancji wydał minister, a w sprawach należących do zadań jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegium odwoławcze.

83 DECYZJE WYDAWANE W WYNIKU PRZEPROWADZENIA POSTĘPOWANIA W SPRAWIE WZNOWIENIA POSTĘPOWANIA Art. 151. § 1. Organ administracji publicznej, o którym mowa w art. 150, po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 149 § 2 wydaje decyzję, w której: 1) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b, albo 2) uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b, i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy. § 2. W przypadku gdy w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 146, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

84 STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI PODSTAWY STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI – art. 156 par. 1 KPA § 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która: 1) wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości; 2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa; 3) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną; 4) została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie; 5) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały; 6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą; 7) zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.prawa § 2. Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.

85 PROCEDURA STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI DECYZJI I DECYZJE WYDAWANE W WYNIKU PRZEPROWADZENIA POSTEPOWANIA Art. 157. § 1. Właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji w przypadkach wymienionych w art. 156 jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze - ten organ. § 2. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Art. 158. [Forma rozstrzygnięcia w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji] § 1. Rozstrzygnięcie w sprawie nieważności decyzji następuje w drodze decyzji. § 2. Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek okoliczności, o których mowa w art. 156 § 2, organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.

86 POSTĘPOWANIE W SPRAWIE UCHYLENIA LUB ZMIANY DECYZJI PRAWIDŁOWEJ LUB DECYZJI DOTKNIĘTEJ WADAMI NIEKWALIFIKOWANYMI Art. 154. [Wzruszenie decyzji, z której nie wynikają prawa strony] § 1. Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. § 2. W przypadkach określonych w § 1 właściwy organ wydaje decyzję w sprawie uchylenia lub zmiany dotychczasowej decyzji. Art. 155. [Wzruszenie decyzji, na mocy której strona nabyła prawo] Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony; przepis art. 154 § 2 stosuje się odpowiednio.przepisy