1 Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.
2 N – Deklination (schwache Nomen) Arkadiusz Więzowski
3 - dowiemy się czym jest tak zwana „N-deklinacja” rzeczowników w języku niemieckim - poznamy zasady jej tworzenia - poznamy grupy rzeczowników, które odmieniają się właśnie w ten sposób - dzięki dzisiejszej lekcji deklinacja słaba nie będzie już dla nas problemem! Zaczynamy! Dzięki dzisiejszej lekcji:
4 Was man über die N-Deklination (schwache Nomen) wissen sollte. Co powinniśmy wiedzieć o „N-deklinacji” Do grupy rzeczowników, które odmieniają się według odmiany słabej (schwache Nomen) należą tylko rzeczowniki rodzaju męskiego! Rzeczownik słaby, który odmieniamy według N-Deklinacji, otrzymuje w bierniku (Akkusativ), dopełniaczu (Genitiv) oraz w celowniku (Dativ) dodatkowe „-n”. Na przykład: Rzeczowniki „der Name” - nazwisko, oraz „der Junge” - chłopiec, są rzeczownikami słabymi które odmieniają się przez użycie N-deklinacji. Können Sie mir bitte den Namen buchstabieren? Czy mogłaby mi Pani przeliterować nazwisko? Das Mädchen ist mit dem Jungen ins Kino gegangen. Dziewczyna poszła z chłopakiem do kina.
5 N-Deklination - wyjaśnienie Aby lepiej zrozumieć N-deklinację spójrzmy na tabelkę poniżej, która przedstawia nam zasady odmiany rzeczowników słabych. Widzimy, że odmiana polega na dodaniu na końcu rzeczownika litery „n”, stąd też nazwa tej deklinacji, czyli „N-Deklination”. Ponieważ rzeczownik w tej odmianie wygląda we wszystkich przypadkach identycznie, tylko rodzajnik mówi nam o tym, w jakim przypadku jest on użyty w zdaniu.
6 N-Deklination und Pluralbildung Deklinacja słaba a tworzenie liczby mnogiej Liczbę mnogą rzeczowników słabych tworzymy w identyczny sposób jak ich liczbę pojedynczą, czyli poprzez dopisanie do rzeczownika dodatkowego „n”. Poniższy przykład przedstawia nam odmianę takiego rzeczownika w liczbie mnogiej. Znów trzeba pamiętać o tym, że rzeczownik w liczbie mnogiej wygląda tak samo i tylko poprzez rodzajnik stojący przed nim możemy się dowiedzieć, w jakim przypadku został on użyty. Musimy pamiętać, że tylko odmieniony rodzajnik pozwala nam odróżnić liczbę mnogą rzeczownika od liczby pojedynczej!
7 N-Deklination - Informacje Wiemy już, że deklinacja słaba polega na dodaniu do rzeczownika końcówki „n”, jednak nie zawsze tak się dzieje. Niektóre grupy rzeczowników otrzymują końcówkę „-en”, są również wyjątki, które w dopełniaczu (Genitiv) oprócz końcówki „en” otrzymują dodatkowe „s”. Za chwilę poznamy wszystkie grupy rzeczowników należących do N-deklinacji, poznamy wszystkie wyjątki oraz zapoznamy się ze zdaniami obrazującymi użycie tych rzeczowników. Liczba rzeczowników która należy do N-deklinacji jest relatywnie mała - więc bez obaw - na pewno uda nam się je zapamiętać, i poprawnie odmieniać w języku niemieckim!
8 Rzeczowniki słabe są zawsze rodzaju męskiego, jest to duże ułatwienie dla nas, ponieważ nie będziemy musieli się zastanawiać, czy przypadkiem rzeczownik „die Mutter” - mama, lub „das Kind” - dziecko, nie należy do tej grupy. Pierwszą grupą rzeczowników są rzeczowniki zakończone na -e. Do tej grupy rzeczowników należą przede wszystkim: der Buchstabe - litera der Gedanke - myśl der Name – nazwisko Te trzy rzeczowniki otrzymują również w bierniku (Genitiv) oprócz literki „n” dodatkowe „s”
9 der Buchstabe, der Gedanke, der Name - przykłady In der Unterrichtsstunde sollen die Schüler den Buchstaben H/h kennenlernen. Uczniowie powinni poznać na lekcji literkę H/h. Nach der Einführung des Buchstabens D/d lernen die Schüler den Buchstaben E/e. Po wprowadzeniu litery D/d uczniowie uczą się litery E/e. Heute werden wir über die Entstehung des Gedankens sprechen. Dzisiaj będziemy mówić o powstaniu myśli. Kann ich um die Wiederholung des Namens bitten? Mogę prosić o powtórzenie nazwiska?
10 Nationalitäten Narodowośći Pierwszą większą grupą rzeczowników słabych (odmieniających się według N-deklinacji) są rzeczowniki męskie określające narodowość. Należą do niej takie rzeczowniki jak: der Afghane – Afgańczyk der Brite – Brytyjczyk der Bulgare – Bułgar der Chinese - Chińczyk der Däne - Duńczyk der Franzose – Francuz der Grieche – Grek der Ire – Irlandczyk der Jude – Żyd der Jugoslawe - Jugosłowianin der Kroate – Chorwat Wszystkie te rzeczowniki, bez wyjątków, przy odmianie przez przypadki otrzymują końcówkę „n”. der Kurde - Kurd der Mongole – Mongoł der Pole – Polak der Russe – Rosjanin der Schotte – Szkot der Türke – Turek der Ungar – Węgier
11 Nationalitäten - Beispiele Narodowości - przykłady Ich habe heute einen netten Chinesen kennen gelernt. (Akkusativ) Poznałem dzisiaj miłego Chińczyka. Ich habe die Kroaten nie gesehen. (Akkusativ Plural) Nigdy nie widziałem Chorwatów. Wir haben gester zwei Afghanen gesehen. (Akkusativ Prular) Widzieliśmy wczoraj dwóch Afgańczyków. Ich habe dem Polen den Weg nach Zentrum gezeigt. (Dativ) Pokazałem Polakowi drogę do centrum.
12 Personen Osoby Kolejną grupą rzeczowników są rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na „-e” i oznaczające osoby. One także podczas deklinacji otrzymują koncówkę „-n” Oto one: der Angsthase – tchórz der Bote - goniec, kurier der Bube - chłopiec der Bursche – chłopak (daw. niemiecki student) der Erbe – spadkobierca der Experte – ekspert der Gatte – małżonek der Heide – poganin der Insasse – pasażer, wychowanek, więzień der Junge – chłopak der Junggeselle – kawaler der Knabe – chłopczyk der Kollege – kolega der Kommilitone – kolega ze studiów der Komplize – wspólnik, pomocnik der Kunde – klient der Laie – laik der Neffe – siostrzeniec, bratanek der Riese – olbrzym der Sklave – niewolnik der Zeuge – świadek
13 Personen - Beispiele Osoby - przykłady Heute ist ein Interview mit dem Experten. Dzisiaj jest wywiad z ekspertem. Letztens habe ich ein Buch „Die Rolle des Sklaven in Aristoteles Politik” gelesen. Ostatnio przeczytałam książkę „Rola niewolnika w polityce Arystotelesa.” Heutzutage sind die Erwartungen des Kunden immer höcher. Oczekiwania klienta są w dzisiejszych czasach coraz większe. Ich möchte den Urlaub mit dem Neffen verbringen. Chciałabym spędzić urlop z bratankiem.
14 Tiere Zwierzęta Następną grupą rzeczowników są zwierzęta rodzaju męskiego zakończone na „-e”. Oto ich przykłady: der Affe – małpa der Bär – niedźwiedź der Bulle – byk der Coyote – kojot der Drache – smok der Hase – zająć der Falke – sokół der Fink - zięba der Löwe - lew der Ochse - wół der Rabe – kruk der Schimpanse – szympans in die Höhle des Löwen gehen wejść do jaskini lwa
15 Tiere - Beispiele Zwierzęta - przykłady Menschen, die im Jahr des Affen (chinesisches Horoskop) geboren sind, gelten als intelligent, schlau und flexibel. Ludzie urodzeni w roku małpy (horoskop chiński) uchodzą za inteligentnych, przebiegłych oraz elastycznych. Ich habe den Wolf, den Fuchs und den Hasen gesehen. Widziałem wilka, lisa oraz zająca. Sie hat den Falken gesehen und ein Foto gemacht. Ona widziała sokoła i zrobiła zdjęcie. Hast du den Film „Mein Leben mit den Schimpansen” gesehen? Widziałaś film „moje życie z szympansami”?
16 Endung -and, -ant, -ent końcówka -and, -ant, -ent Kolejną grupą rzeczowników są rzeczowniki zakończone na -and, -ant, -ent (przeważnie osoby). Są to najczęściej rzeczowniki obcego pochodzenia. W tym wypadku musimy jednak pamiętać, że te przy odmianie otrzymują zawsze one końcówkę „-en”. der Absolvent – absolwent der Agent – agent der Assistent – asystent der Astronaut – astronauta der Demonstrant – demonstrant der Diamant – diament, brylant der Dirigent – dyrygent der Doktorand – doktorant der Elefant – słoń der Emigrant – emigrant der Konsonant – spółgłoska der Konsument – konsument der Lieferant – dostawca der Musikant – muzyk der Student – student der Präsident – prezydent der Produzent – producent
17 Endung -and, -ant, -ent – Beispiele Endung -and, -ant, -ent - przykłady Der Chor in meiner Schule hat den neuen Dirigenten. Chór w mojej szkole ma nowego dyrygenta. Der Professor gab dem Studenten das Buch. Profesor dał studentowi książkę. Welche sind die Aufgaben des Präsidenten? Jakie są zadania prezydenta? In diesem Zoo gibt es 10 Elefanten. W tym Zoo jest dziesięć słoni.
18 Endung -oge, -ad, -at końcówka -oge, -ad, -at Kolejną grupą rzeczowników są rzeczowniki zakończone na -oge, -ad, -at (przeważnie oznaczające zawody). Również w tym przypadku przy deklinacji otrzymują one końcówkę „-en”. A oto one: der Automat – automat der Biologe – biolog der Bürokrat – biurokrata der Diplomat – dyplomata der Gynäkologe – ginekolog der Kamerad – kolega, druh der Kandidat – kandydat der Pädagoge – pedagog der Soldat – żołnierz der Soziologe – socjolog Heissgetränke aus dem Automaten Gorące napoje z automatu
19 Endung -oge, -ad, -at - Beispiele końcówka -oge, -ad, -at - przykłady Der Beruf des Biologen finde ich sehr interessant. Zawód biologa uważam za bardzo interesujący. Ich habe einen interessanten Film mit dem Soldaten in der Hauptrolle gesehen. Widziałam interesujący film z żołnierzem w roli głównej. Ich finde, Martin muss mit dem Pedagogen sprechen. Uważam, że Marcin musi porozmawiać z pedagogiem. Mein Vatter liest ein Interview mit dem Diplomaten. Mój tato czyta wywiad z dyplomatą.
20 Endung -ist końcówka -ist Następną, przedostatnią grupą rzeczowników, są rzeczowniki zakończone na „-ist” (przeważnie osoby lub zawody) Oto najważniejsze przykłady tych rzeczowników: der Autist – autysta der Christ – chrześcijanin der Egoist – egoista der Idealist – idealista der Journalist – dziennikarz der Kapitalist – kapitalista der Kommunist – komunista der Polizist – policjant der Sozialist – socjalista der Spezialist – specjalista der Terrorist – terrorysta der Tourist – turysta
21 Endung -ist - Beispiele końcówka -ist - przykłady Ich mag diesen Egoisten nicht! Nie lubię tego egoisty! Die Arbeit des Journalisten ist so interessant! Praca dziennikarza jest taka interesująca! Er hat Streit mit einem Polizisten. On kłócił się z policjantem. Die Meinung des Spezialisten ist sehr wichtig. Zdanie specjalisty jest bardzo ważne.
22 Ausnahmen Wyjątki I jak na język niemiecki przystało, ostatnia grupa to grupa wyjątków, jednak bez obawy, nie jest ona zbyt długa. Są to przeważnie określenia zawodów lub osób. Odmieniają się one wprawdzie według odmiany słabej, ale niektóre z nich przy odmianie otrzymują końcówkę „-n”, niektóre końcówkę „-en” a jeszcze inne dodatkowe „-s”. Popatrzmy na przykłady. der Architekt – architekt der Bauer (+ n) – rolnik, chłop der Chaot – oszołom der Depp – głupek das Herz (des Herzens) - serce der Held – bohater der Favorit – faworyt der Fotograf – fotograf der Graf – hrabia der Herr (+ n) - pan der Idiot – idiota der Mensch – człowiek der Nachbar (+ n) – sąsiad der Narr – błazen der Pilot – pilot der Prinz – książę Liebe kommt aus dem Herzen. Miłość płynie z serca.
23 Ausnahmen - Beispiele Wyjątki - przykłady das Herz – serce Der Klag des Herzens. Dźwięk (głos) serca. Ich gebe Dir mein Herz. Daje Ci swoje serce. Du bist immer in meinem Herzen. Ty zawsze jesteś w moim sercu.
24 Ausnahmen - Beispiele Wyjątki - przykłady der Herr (+ n) – pan Meine Damen und Herren! Panie i Panowie! das Büro des Herrn Müllerdas Büro des Herrn Müller Wo ist das Büro des Herrn Kowalski? Gdzie jest biuro Pana Kowalskiego? Ich möchte gern Herrn Kowalski sprechen. Chciałbym rozmawiać z Panem Kowalskim.
25 Ausnahmen - Beispiele Wyjątki - przykłady der Nachbar (+ n) – sąsiad Meine Nachbarn sind manchmal zu laut! Moi sąsiedzi są czasem za głośno! Ich habe meinen Nachbarn schon lange nicht gesehen. Już dawno nie widziałem swojego sąsiada. Ich treffe mich heute mit meinem Nachbarn. Spotykam się dziś ze swoim sąsiadem.
26 Ausnahmen - Beispiele Wyjątki - przykłady der Bauer (+ n) - rolnik Die Arbeit des Bauern ist schwer. Praca rolnika jest ciężka. Das Gespräch mit dem Bauern war sehr interessant. Rozmowa z rolnikiem była bardzo interesująca. Hast du irgendwann einen Bauern gesehen? Czy ty widziałeś kiedykolwiek rolnika?