1 METYLOKSANTYNY

2 Teofilina 1860 r Henry Hyde Salter - 2 filiżanki kawy na czczo w leczeniu astmy oskrzelowej 1888 r - odkrycie teofiliny 1921 r - I doniesienie o działaniu rozkurczowym na oskrzela 20 lat później dożylne zastosowanie teofiliny w ciężkim napadzie astmy

3 Farmakokinetyka teofiliny (1)wchłania się z przewodu pokarmowego (pokarmy, wiek, inne leki) podana doustnie, jak i doodbytniczo - podrażnienie błony śluzowej wiąże się z białkami osocza 60-80% metabolizowana w wątrobie - układ cytochromu P450 85-90% unieczynniane do pochodnych dwumetylowych

4 Farmakokinetyka teofiliny (2)Nowowrodki - wydalana w postaci niezmienionej, część jest metabolizowana do kofeiny o dłuższym T1/2 - objawy niepożądane wydłużenie czasu wydalania: choroby wątroby: marskość, cholestaza niewydolność krążenia niewyrównane serce płucne leki

5 Wskazania (1) Astma oskrzelowa o ciężkim przebiegu, gdy kortykosteroidy i β2-mimetyki są niewystarczające, a także gdy lek był wcześniej stosowany przewlekle w astmie o łagodnym przebiegu teofilina ma znaczenie jako lek przeciwzapalny (zwykle łącznie z wziewnymi kortykosteroidami) POChP z niewydolnością oddechową

6 Wskazania (2) POChP z niewydolnością oddechowąlek zmniejszający liczbę bezdechów - pobudza ośrodek oddechowy u osób chorujących na obturacyjny bezdech podczas snu

7 Zasady stosowania teofiliny1. Ustalenie wskazań i przeciwwskazań 2. Ocena dotychczasowego leczenia teofiliną (czy była stosowana i w jakich dawkach) 3. Wybór drogi podania i preparatu 4. Ustalenie dawki wstępnej i korekcji dawki podtrzymującej w zależności od diety, stosowanych leków, chorób towarzyszących 5. Ustalenie konieczności kontroli stosowanego leczenia 6. Znajomość objawów niepożądanych, postępowania w przypadku ich wystąpienia i leczenia zatrucia teofiliną 7. W szczególnych sytuacjach jest konieczny pomiar stężenia teofiliny w surowicy krwi (terapia monitorowana)

8 Przeciwwskazania Nie ma bezwzględnych przeciwwskazańLek należy stosować ostrożnie w: zaburzeniach rytmu serca świeżym zawale serca kardiomiopatii przerostowej nadczynności tarczycy padaczce

9 W rutynowym podawaniu leku nie ma możliwości ani potrzeby kontrolowania stężenia w surowicy. Jest ono jednak szczególnie wskazane u chorych z ciężką postacią astmy, przy stosowaniu dużych dawek, niewystarczającej skuteczności mimo stosowania równocześnie innych leków rozszerzających oskrzela. Ponadto w: niewydolności krążenia marskości wątroby niewydolności oddychania objawach zatrucia mimo stosowania małych dawek celowym lub przypadkowym zatruciu

10 Teofilina - działanie w drzewie oskrzelowymrozkurcz mięśniówki gladkiej wzrost transportu rzęskowo-śluzowego zapobieganie skurczowi powysiłkowemu oskrzeli hamuje skurcz oskrzeli wywołany alerganami, histaminą, adenozyną, metacholiną, zimnym powietrzem obniża nadciśnienie płucne i zwiększa frakcję wyrzutową prawej komory

11 Teofilina - inne działania (1)obniża nadciśnienie płucne i zwiększa frakcję wyrzutową prawej komory poprawia kurczliwość przepony - istotne znaczenie u chorych z narastającą hiperkapnią (POChP) pobudza ośrodek oddechowy (barbiturany, wcześniaki)

12 Teofilina - inne działania (2)Podana doraźnie i.v. Zmniejsza przepływ mózgowy, ale podawanie przewlekłe zmniejsza tylko o 6%, co nie ma wpływu na funkcjonowanie neuropsychiczne zaburza strukturę snu: wzrost liczby wybudzeń, krótszy sen, zwiększa się udział fazy I - non-REM

13 Teofilina - inne działania: układ sercowo-naczyniowy wydzielanie żołądkowe ośrodkowy układ nerwowy

14 Działanie teofiliny związane z hamowaniem aktywności fosfodiesteraz (PDE)zmniejszenie napięcia mięśni gładkich zmniejszenie wydzielania przekaźników przez granulocyty kwasochłonne, nasilenie ich apoptozy zmniejszenie wydzielania histaminy przez komórki tuczne zmniejszenie wydzielania przekaźników przez makrofagi

15 działania niepożądane cinnarizinyzaburzenia pozapiramidowe (parkinsonizm, późne dyskinezy, akatyzje) niedociśnienie tętnicze zaostrzenie porfirii szum w uszach (szczególnie przy jednoczesnym przyjmowaniu leków ototoksycznych)

16 Leki rozszerzające naczynia obwodowePochodne kwasu nikotynowego Inne leki: bencyklan, naftidrofuryl, nifedypina Pentoksyfilina

17 Leki stosowane w chorobach naczyń żylnychW leczeniu farmakologicznym miejscowym i ogólnym stosuje się glikozydy flawonoidowe - eskulozydy, rutynozydy, heparynoidy - występujące w wielu połączeniach w różnych preparatach Leki te są szeroko reklamowane jako korzystne, jednak ich działanie nie jest udokumentowane

18 Leki stosowane w chorobach naczyń żylnychDIOSMINA - Detralex ESCYNA - Aescin, Haematoven, Reparil KASZTANOWIEC - Venescin (eskulina, rutyna, wyciąg z nasion kasztanowca), Venitan RUTYNA - Rutina, Rutinoscorbin TRIBENOZYD - Glyvenol TROKSERUTYNA - Rutinoven, Rutoven, Troxerutin, Troxevasin, Venoruton

19 standaryzacja unikalny składutrzymanie odpowiednich proporcji związków chemicznych odpowiedzialnych za działanie farmakologiczne i skuteczność leku wyeliminowanie kwasów alkilofenolowych (ginkgolowych) - zmniejszenie ryzyka działań niepożądanych (reakcje alergiczne)

20

21 efekty farmakologiczne EGb 761 w badaniach doświadczalnychzwiększenie tolerancji na niedotlenienie polepszenie warunków przepływu krwi polepszenie właściwości reologicznych elementów upostaciowanych krwi efekt neuroprotekcyjny zahamowanie rozwoju obrzęku mózgu oraz zmniejszenie obrzęku komórek siatkówki polepszenie pamięci i zdolności uczenia się kompensacja zaburzeń równowagi stymulacja wychwytu ACh przez komórki hipokampa zahamowanie zmniejszania gęstości receptorów muskarynowych i adrenergicznych

22 skład chemiczny EGb 761 22 - 27% glikozydy flawonoidowe = flawonoidyrozdział przy pomocy HPLC na: kwercetynę kempferol izoramnetynę 5-7% terpenoidy = terpeny % ginkgolidy % bilobalidy protantocjanidyny kwasy organiczne