1 mgr Małgorzata J. JanuszewskaInflacja mgr Małgorzata J. Januszewska

2 Pojęcie inflacji – 2 rozumienia:Jako zmiana średniego poziomu cen Jako zmiana ilości pieniądza na rynku

3 Różnorodność definicji inflacjiz inflacją (pieniężną) mamy do czynienia wtedy, gdy rośnie podaż pieniądza, a z deflacją (pieniężną), gdy spada jego podaż. inflacja (cenowa) jest równoważna ze wzrostem ogólnego poziomu cen, a deflacja (cenowa) ze spadkiem poziomu cen. inflacja to nadmierna podaż pieniądza (w stosunku do popytu na niego), a deflacja to nadmierny popyt na pieniądz (w stosunku do jego podaży). inflacja to „zwiększenie podaży pieniądza w gospodarce, które nie polega na zwiększeniu ilości kruszcu pieniężnego”

4 Przeciętna cena dóbr Określana m.in. przez:wskaźnik cen detalicznych WCD (i pochodne tej miary, (consumer price index CPI), albo deflator – uwzględnia ceny wszystkich dóbr wliczanych do PKB. także stosowany przez rządy: indeks cen producenta (producer price index, PPI)

5 Rodzaje inflacji Popytowa (demand-pull inflation) – przyczyną wzrostu cen jest nadmierny popyt w stosunku do istniejącej podaży. Jeśli konsumenci zgłaszają zapotrzebowanie na ilość towaru przekraczającą możliwości rynku, powstaje tak zwana luka inflacyjna. W krótkim okresie producenci nie są w stanie nadążyć z produkcją, dochodzi więc do wzrostu cen. Oczywiście zjawisko to doprowadzi do inflacji tylko i jedynie w przypadku, jeśli dotyczy całej gospodarki lub jej dużej części. Taka inflacja jest również nazywana inflacją pieniężną. duży deficyt budżetowy, ekspansywna polityka banku centralnego („zarządzanie popytem”).

6 Rodzaje inflacji Kosztowa (cost-push, sellers inflation) – podwyżka wynagrodzeń, wzrost cen surowców, podwyżka podatków; ‘spirala cen i płac”.

7 Rodzaje inflacji inflację importowaną (wariant kosztowej), którą wywołuje wzrost cen za granicą. Wzrost cen towarów sprowadzonych z zagranicy powoduje podniesienie się cen krajowych. Jako przykład można wyobrazić sobie sytuację, w której wzrost cen importowanej ropy naftowej powoduje podnoszenie się cen dóbr, do produkcji których zużywa się ropę.

8 Rodzaje inflacji inflację strukturalną, której przyczyną jest niedostosowanie struktury produkcyjnej do zmieniających się potrzeb nabywców. Inflacja strukturalna ma charakter popytowo – kosztowy.

9 Rodzaje inflacji Trudność w rozróżnieniu czy inflacja jest popytowa czy kosztowa! Inflacja czysta – ceny i dochody rosną w tym samym tempie

10 Podobieństwa w teoriach inflacjiSkładowe inflacji: a) poziom cen krajowych, b) istnienie nadwyżki popytu w stosunku do podaży, c) podaż pieniądza na rynku krajowym, d) deprecjacja pieniądza krajowego .

11 Różnice między teoriami inflacjiOdmienna kolejność występowania składników (inny ciąg przyczynowo- skutkowy): Dla monetarystów – podaż pieniądza-> nadwyżka popytu -> ceny -> deprecjacja pieniądza. Teoria kosztowa – płace -> zwiększenie dochodów -> koszty i ceny -> deprecjacja pieniądza i jego podaży. Teoria dochodowa - nie zawiera jednostronnego spojrzenia na początek

12 Skutki inflacji: skutek alokacyjny - inflacja skraca horyzont czasowy dla działalności gospodarczej, co powoduje pogorszenie alokacji zasobów. skutek produkcyjny - Stymulujący wpływ inflacji uznawano w okresie umiarkowanej inflacji (lata '50-'60) negatywną rolę podkreślano w okresie nasilenia (lata '70) skutek redystrybucyjny - inflacja przesuwa dochody od warstw pasywnych (emeryci, renciści, pracownicy o stałych dochodach) do warstw aktywnych gospodarczo (pracodawcy). Dla zwolenników strukturalnej teorii inflacji jest to zjawisko pozytywne - zwiększa szansę akumulacji i industrializacji. Dla dochodowej - jest to źródło konfliktów klasowych oraz braku stabilizacji gospodarczej i politycznej.

13 Skutki inflacji: d) realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji e) koszty zdartych zelówek, wynikające z tego, że przy wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z koniecznością dojazdu do banku lub bankomatu f) koszty zmiany karty dań, powodowane tym, że przy wysokiej inflacji firmy częściej muszą dostosowywać swoje ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami (restauracje muszą częściej wymieniać karty dań). g) napędzanie sektorów produkujących dobra trwałe

14 Polityka antyinflacyjnato zespół działań i decyzji zmierzających do ograniczenia inflacji do poziomu nie zagrażającego sprawnemu funkcjonowaniu gospodarki w sensie osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego mierzonego wzrostem realnej wielkości dochodu narodowego. Poziom wzrostu cen określa się na kilka procent w stosunku rocznym.

15 Działania stosowane przy inflacji popytowejograniczenie popytu poprzez: politykę fiskalną np. zwiększenie podatków i ograniczenie wydatków rządowych politykę monetarną: nałożenie restrykcji na udzielanie pożyczek przez banki i poniesienie stopy procentowej – zabiegi zmniejszają tempo wzrostu podaży pieniądza zaostrzenie warunków sprzedaży ratalnej: podwyższenie sumy pierwszej raty i skrócenie czasu spłat. Zwiększenie podaży poprzez: doskonalenie systemu szkolenia i zmiany kwalifikacji pracowników, tak aby siła robocza była bardziej mobilna, udzielenie dotacji zachęcającej do inwestowania w nowoczesny wyposażenie techniczne promowanie przez rząd integracji poziomej przedsiębiorstw tam, gdzie mogłoby to prowadzić do uzyskania korzyści skali import dóbr i usług

16 Działania stosowane przy inflacji kosztowejpolityka dochodowa – próba bezpośredniego wpływania na wysokość płac i innych dochodów. Kontrola cen – rząd jest uprawniony do kontroli cen poprzez np. ustalenie stawek podatku VAT, cen urzędowych na niektóre dobra i usługi, ustalenie taryf celnych.

17 Działania stosowane przy inflacji strukturalnejPolityka strukturalna (w długim okresie), która zmierza do zmiany struktury gospodarki z nieefektywnej, inflacjogennej  na proefektywnościową: Prywatyzacja zwiększenie konkurencyjności w gospodarce (administracyjne rozbijanie monopoli, promocję i wspieranie zakładania nowych przedsiębiorstw, pobudzanie konkurencyjności zewnętrznej, wprowadzeniu i przeprowadzaniu reformy systemu fiskalnego) zmienianie prawa i instytucji w ten sposób, aby inflacja nie mogła się łatwo pojawić (eliminacja pokusy zwiększania podaży pieniądza -> kontrola działań BC, kontrola systemu bankowego, niezależność BC od rządu!) zastosowanie środków przystosowujących do życia z inflacją (indeksacja świadczeń socjalnych czy płac)