1 mgr Maria Górnicka
2
3 Art. 325b KPK: § 1. Dochodzenie prowadzi się w sprawach o przestępstwa należące do właściwości sądu rejonowego: 1) zagrożone karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, z tym że w wypadku przestępstw przeciwko mieniu tylko wówczas, gdy wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 200.000 zł, 2) przewidziane w art. 159 (bójka lub pobicie z użyciem broni palnej), art. 254a (dotyczy elementu sieci) i art. 262 § 2 (ograbienie miejsca spoczynku zmarłych) Kodeksu karnego, 3) przewidziane w art. 279 § 1, art. 286 § 1 i 2 oraz w art. 289 § 2 (kradzieże i oszustwa oraz zabór pojazdu) Kodeksu karnego, jeżeli wartość przedmiotu przestępstwa albo szkoda wyrządzona lub grożąca nie przekracza 200.000 zł.
4 § 2. Spośród spraw o przestępstwa wymienione w § 1 pkt 1 nie prowadzi się dochodzenia w sprawach o przestępstwa określone w art. 155 (nieumyślne spowodowanie śmierci), art. 156 § 2 (nieumyślny ciężki uszczerbek na zdrowiu), art. 157a § 1 (uszkodzenie ciała dziecka poczętego), art. 165 § 2 (nieumyślne sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach), art. 168 (przygotowanie do wybranych przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu), art. 174 § 2 (nieumyślne sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa w ruchu), art. 175 (przygotowanie do sprowadzenia katastrofy), art. 181-184, art. 186 (wybrane przestępstwa przeciwko środowisku), art. 201 (kazirodztwo), art. 231 § 1 i 3 (przekroczenie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego), art. 240 § 1 (niezawiadomienie o przestępstwie), art. 250a § 1-3 (korupcja w głosowaniu), art. 265 § 3 (nieumyślne ujawnienie tajnych informacji) oraz w rozdziale XXXVI (przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu), z wyjątkiem art. 297 (korupcja w działalności gospodarczej) i art. 300 (udaremnienie zaspokojenia wierzyciela), i rozdziale XXXVII (przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi) Kodeksu karnego.
5 Art. 325a § 1 KPK: Dochodzenie prowadzi: Policja lub organy, o których mowa w art. 312 KPK, a którym przysługują uprawnienia Policji: Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Celnej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Żandarmerii Wojskowej, w zakresie ich właściwości, inne organy przewidziane w przepisach szczególnych, chyba że ze względu na wagę lub zawiłość sprawy prokurator postanowi o prowadzeniu w sprawie własnego dochodzenia.
6 Art. 325i § 1 KPK: Dochodzenie powinno być ukończone w ciągu 2 miesięcy. Prokurator może przedłużyć ten okres do 3 miesięcy, a w uzasadnionych wypadkach - na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż rok. W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, prokurator bezpośrednio przełożony nad prokuratorem prowadzącym lub nadzorującym dochodzenie może przedłużyć jego okres na dalszy czas oznaczony.
7 Art. 325a. § 2 KPK: Przepisy dotyczące śledztwa stosuje się odpowiednio do dochodzenia, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. Odformalizowanie: Art. 325f § 1 KPK: Instytucja umorzenia rejestrowego. Jeżeli dane uzyskane w toku czynności w niezbędnym zakresie lub prowadzonego przez okres co najmniej 5 dni dochodzenia nie stwarzają dostatecznych podstaw do wykrycia sprawcy w drodze dalszych czynności procesowych, można wydać postanowienie o umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw. Po wydaniu postanowienia Policja, na podstawie odrębnych przepisów, prowadzi czynności w celu wykrycia sprawcy i uzyskania dowodów. Jeżeli zostaną ujawnione dane pozwalające na wykrycie sprawcy, Policja wydaje postanowienie o podjęciu na nowo dochodzenia.
8 Art. 325h KPK: Instytucja dochodzenia skróconego, które to można ograniczyć do ustalenia, czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienia aktu oskarżenia lub innego zakończenia postępowania. Należy jednak dokonać czynności przewidzianych w art. 321 § 1-5 (zaznajomienie z materiałami śledztwa) oraz w art. 325g § 2 (powiadomienie o zarzutach), przesłuchać podejrzanego i pokrzywdzonego oraz przeprowadzić i utrwalić w protokołach czynności, których nie będzie można powtórzyć. Utrwalenie innych czynności dowodowych następuje w formie protokołu ograniczonego do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących udział w czynności.
9 Art. 325g KPK: Nie wydaje się postanowienia o przedstawieniu zarzutów, chyba że podejrzany jest tymczasowo aresztowany. Nie wydaje się postanowienia o zamknięciu dochodzenia, chyba że aresztowany jest tymczasowo aresztowany. Art. 325e KPK: Postanowienia o wszczęciu dochodzenia, odmowie wszczęcia dochodzenia, umorzeniu dochodzenia i wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw, umorzeniu dochodzenia oraz o jego zawieszeniu mogą zostać zamieszczone w protokole i nie wymagają uzasadnienia. Postanowienia, o których mowa, nie wymagają zatwierdzenia przez prokuratora, z wyjątkiem postanowienia o umorzeniu dochodzenia prowadzonego przeciwko osobie i postanowienia o zawieszeniu postępowania.
10
11 „Postępowanie szczególne to odmiana stanowiącego regułę zwyczajnego trybu postępowania, która z reguły polega na uproszeniu lub pominięciu określonych czynności”(Z. Świda i J. Skorupka [w:] J. Skorupka (red.) Postępowanie karne Część ogólna, Warszawa 2012, s. 29)
12 Postępowania szczególne kodeksowe Postępowania szczególne pozakodeksowe uregulowane w KPK, są to: Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego Postępowanie nakazowe Postępowanie przyspieszone uregulowane poza KPK, są to: Postępowanie w sprawach nieletnich Postępowanie karne skarbowe Postępowanie wykroczeniowe Postępowanie w sprawach podmiotów zbiorowych
13 Dział X KPK: Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego: rozdział 52 KPK, czyli art. 485 – art. 499 KPK. Postępowanie nakazowe: rozdział 53 KPK, czyli art. 500 – art. 507 KPK. Postępowanie przyspieszone: rozdział 54a KPK, czyli art. 517a – art. 517j KPK. W sprawach nieuregulowanych przepisami szczególnymi stosuje się przepisy o postępowaniu zwyczajnym.
14
15 Uregulowany w rozdziale 6 KPK: art. 59 – art. 61 KPK. Definicja w art. 59 KPK: Oskarżyciel prywatny to pokrzywdzony, który może wnosić i popierać oskarżenie o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Inny pokrzywdzony tym samym czynem może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej przyłączyć się do toczącego się postępowania.
16 Art. 60 KPK: W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego prokurator wszczyna postępowanie albo wstępuje do postępowania już wszczętego, jeżeli wymaga tego interes społeczny. Postępowanie toczy się wówczas z urzędu, a pokrzywdzony, który przedtem wniósł oskarżenie prywatne, korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego. Jeżeli prokurator, który wstąpił do postępowania, odstąpił potem od oskarżenia, pokrzywdzony powraca w dalszym postępowaniu do praw oskarżyciela prywatnego. Pokrzywdzony, który nie wniósł oskarżenia, może w terminie zawitym 14 dni od daty powiadomienia go o odstąpieniu prokuratora od oskarżenia złożyć akt oskarżenia lub oświadczenie, że podtrzymuje oskarżenie jako prywatne, a jeżeli takiego oświadczenia nie złoży, sąd lub referendarz sądowy umarza postępowanie.
17 Art. 60a KPK: Oskarżycielowi prywatnemu, który nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim, orzeczenie podlegające zaskarżeniu lub kończące postępowanie doręcza się wraz z tłumaczeniem; za zgodą oskarżyciela prywatnego można poprzestać na ogłoszeniu przetłumaczonego orzeczenia kończącego postępowanie, jeżeli nie podlega ono zaskarżeniu.
18 Art. 61 KPK: W razie śmierci oskarżyciela prywatnego postępowanie zawiesza się, a osoby najbliższe lub osoby pozostające na utrzymaniu zmarłego mogą wstąpić w jego prawa. Postanowienie o zawieszeniu postępowania może wydać także referendarz sądowy. Jeżeli w terminie zawitym 3 miesięcy od dnia śmierci oskarżyciela prywatnego osoba uprawniona nie wstąpi w prawa zmarłego, sąd lub referendarz sądowy umarza postępowanie.
19 Art. 487 KPK Akt oskarżenia może ograniczyć się do: oznaczenia osoby oskarżonego, zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.
20 Art. 488 KPK § 1. Policja na żądanie pokrzywdzonego przyjmuje ustną lub pisemną skargę i w razie potrzeby zabezpiecza dowody, po czym przesyła skargę do właściwego sądu. § 2. Na polecenie sądu Policja dokonuje określonych przez sąd czynności dowodowych, po czym ich wyniki przekazuje sądowi. Przepis art. 308 (postępowanie w niezbędnym zakresie) stosuje się odpowiednio.
21 Jan K., burmistrz gminy w Z., w związku z podjęciem kontrowersyjnej decyzji o budowie oczyszczalni ścieków niedaleko domów mieszkalnych stał się obiektem wielu negatywnych komentarzy mieszkańców gminy. Na jednym z forów internetowych pojawiły się obraźliwe wypowiedzi i komentarze na jego temat, oskarżające burmistrza m. in. o defraudację majątku gminy, zwiększenie jej zadłużenia oraz nepotyzm. W związku z uzyskaniem informacji o przedmiotowych wątkach internetowych burmistrz postanowił złożyć skargę, w której zarzucił nieznanym z imienia i nazwiska sprawcom, posługującym się wskazanymi na forum nickami popełnienie przestępstwa z art. 212 § 2 KK, jednocześnie wnosząc, aby na podstawie art. 488 § 1 KPK Policja ustaliła personalia tych sprawców oraz przekazała skargę do właściwego do rozpoznania sprawy sądu. Oceń czy Jan K. był uprawniony do złożenia powyższej skargi? Czy w trybie art. 488 KPK możliwe jest przeprowadzenie postępowania przygotowawczego?
22 Art. 489 – art. 495 KPK: Obligatoryjnie poprzedza rozprawę główną. Prowadzi sędzia lub referendarz sądowy. Może zostać zastąpione mediacją. Nieusprawiedliwiona nieobecność oskarżyciela prywatnego jest poczytywana jako odstąpienie od oskarżenia i postępowanie się umarza. Nieusprawiedliwiona nieobecność oskarżonego powoduje skierowanie sprawy na rozprawę główną. Rozpoczyna się wezwaniem stron do pojednania i w protokole odnotowuje się ich reakcję na to wezwanie oraz wyniki posiedzenia. Jeśli doszło do pojednania protokół podpisują także strony.
23 Postanowienie SN z dnia 4 listopada 2010 r., II KK 77/10, OSNK 2010, nr 12, poz. 110: Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego na spotkaniu mediacyjnym nie wywołuje skutków tożsamych z niestawiennictwem tego oskarżyciela i jego pełnomocnika na posiedzeniu pojednawczym (opisanych w art. 491 § 1 KPK), a tym samym nie daje podstawy do umorzenia postępowania w sprawie z oskarżenia prywatnego.
24 W razie pojednania postępowanie się umarza. Pojednanie może dotyczyć także innych spraw toczących się między tymi samymi stronami. Jednocześnie z pojednaniem strony mogą zawrzeć ugodę, której przedmiotem mogą być również roszczenia pozostające w związku z oskarżeniem. W razie niedojścia do pojednania kieruje się sprawę na rozprawę główną. Strony obecne na posiedzeniu powinny zgłosić wnioski dowodowe. Art. 499 KPK: Do pojednania może dojść także na rozprawie. Pojednanie może dotyczyć także innych spraw toczących się między tymi samymi stronami. Jednocześnie z pojednaniem strony mogą zawrzeć ugodę, której przedmiotem mogą być również roszczenia pozostające w związku z oskarżeniem.
25 Postanowienie SN z dnia 4 listopada 2004 r., VV KK261/04, OSNK 2004, nr 1, poz. 2006: Przepis art. 492 § 1 KPK jako znajdujący się w rozdziale 52 KPK oraz powiązany z innymi przepisami tego rozdziału może stanowić podstawę umorzenia postępowania tylko o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego. Pozytywne efekty mediacji przeprowadzonej między pokrzywdzonym a sprawcą przestępstwa publicznoskargowego mogą mieć jedynie wpływ na wymiar kary lub zastosowanie środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, nie mogą jednak prowadzić do umorzenia postępowania o takie przestępstwo.
26 Art. 496 KPK: Skutkuje umorzeniem postępowania. Możliwe jest przez oskarżyciela prywatnego samodzielnie do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej. Potem konieczna jest zgoda oskarżonego. Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej bez usprawiedliwionych powodów uważa się za odstąpienie od oskarżenia.
27 Uchwała SN z dnia 23 września 2008 r., I KZP 19/08, OSNK 2008, nr 10, poz. 77: Niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie głównej bez usprawiedliwienia, w każdej fazie jej prowadzenia, powoduje umorzenie postępowania na podstawie art. 496 § 3 i 1 KPK, przy czym jeżeli niestawiennictwo takie ma miejsce po rozpoczęciu przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej, warunkiem umorzenia jest wyrażenie zgody przez oskarżonego
28 Art. 497 KPK: § 1 Oskarżony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wnieść przeciwko oskarżycielowi prywatnemu będącemu pokrzywdzonym wzajemny akt oskarżenia o ścigany z oskarżenia prywatnego czyn, pozostający w związku z czynem mu zarzucanym. Sąd rozpoznaje o wówczas łącznie obie sprawy. § 2. Odstąpienie jednego z oskarżycieli prywatnych od oskarżenia powoduje umorzenie postępowania tylko w części dotyczącej wniesionego przezeń oskarżenia. § 3. Obaj oskarżyciele prywatni korzystają z uprawnień oskarżonego. Pierwszeństwo zadawania pytań i przemówień przysługuje temu oskarżycielowi prywatnemu, który pierwszy wniósł akt oskarżenia. Sąd w wyroku zaznacza, że postępowanie toczyło się z powodu oskarżeń wzajemnych.
29 Art. 498 KPK: § 1. Oskarżenie wzajemne jest niedopuszczalne, jeżeli prokurator wcześniej wszczął postępowanie albo przyłączył się do postępowania. § 2. Jeżeli po wniesieniu oskarżenia wzajemnego prokurator przyłączy się do jednego z oskarżeń wzajemnych, sąd wyłącza oskarżenie przeciwne do osobnego postępowania. Przepis art. 60 § 2 stosuje się. § 3. W razie objęcia przez prokuratora obu oskarżeń wzajemnych postępowanie toczy się z urzędu, zaś oskarżeni korzystają w odpowiednim zakresie również z uprawnień oskarżycieli posiłkowych.
30 Paweł D. i Kamil Z. wybrali się 21 lutego 2015 r. do Legnicy na parapetówkę do wspólnego kolegi. Podczas imprezy Paweł D. dowiedział się od znajomych, że Kamil Z. od jakiegoś czasu spotyka się z Weroniką K., która była dziewczyną Pawła D. W związku z uzyskanymi informacjami Paweł D. podszedł do Kamila Z. i uderzył go w twarz, czego skutkiem było złamanie nosa z przemieszczeniem. O zdarzeniu powiadomiono Prokuraturę Rejonową w Legnicy. Postępowanie przygotowawcze w sprawie zakończyło się skierowaniem do Sądu Rejonowego w Legnicy aktu oskarżenia przeciwko Pawłowi D., w którym zarzucono mu czyn z art. 157 § 1 KK. W toku postępowania jurysdykcyjnego, po przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego sąd uznał jednak, że obrażenia, jakich doznał Kamil Z., wywołały naruszenie czynności ciała oraz rozstrój zdrowia trwające nie dłużej niż 7 dni i na tej podstawie zmienił kwalifikację zarzucanego Pawłowi D. czynu na art. 157 § 2 KK. Postępowanie zakończyło się wydaniem wyroku skazującego Pawła D. za powyższy czyn. Wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego, zarzucając mu naruszenie bezwzględnej dyspozycji art. 17 § 1 pkt 9 KPK i w efekcie rozpoznanie sprawy mimo braku skargi uprawnionego oskarżyciela (art. 439 § 9 KPK), co wynika z faktu, iż w przedmiotowej sprawie zmiana kwalifikacji prawnej czynu pociągnęła za sobą także zmianę trybu publicznoskargowego na prywatnoskargowy, a zatem w sytuacji nieobjęcia oskarżenia przez uczestniczącego w sprawie prokuratora postępowanie powinno zostać umorzone. W związku z tym w ocenie obrońcy oskarżonego orzeczenie dotknięte jest tego rodzaju uchybieniem, które bez względu na wpływ tego uchybienia na treść zaskarżonego orzeczenia powoduje konieczność jego uchylenia. Jak oceniasz zasadność apelacji obrońcy oskarżonego?
31
32 Art. 500 KPK: w sprawach, w których prowadzono dochodzenie, uznając na podstawie zebranego w postępowaniu przygotowawczym materiału, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, w wypadkach pozwalających na orzeczenie kary ograniczenia wolności lub grzywny, jeżeli na podstawie zebranych dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości. Sąd może wydać wyrok nakazowy.
33 Wyrok SN z dnia 23 września 2009 r., IV KK 59/09, KZS 2010, z. 2, poz. 21: Wydanie wyroku nakazowego (pomimo istnienia instytucji sprzeciwu) w żaden sposób nie może być traktowane jako wydanie orzeczenia „na próbę”. Przeciwnie, jest to instytucja prawa procesowego, której stosowanie zastrzeżono do najbardziej oczywistych przypadków, gdzie materiał dowodowy istniejący w aktach sprawy jest tak jednoznaczny, że nie nasuwa żadnych istotnych wątpliwości co do winy i okoliczności popełnienia zarzuconego czynu.
34 Art. 501 KPK: Wydanie wyroku nakazowego jest niedopuszczalne: w sprawie z oskarżenia prywatnego, jeżeli zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 79 § 1 (obrona obligatoryjna).
35 Art. 500 § 4 KPK: Posiedzenie bez udziału stron
36 Art. 502 KPK: Kary i środki karne jakie można orzec wyrokiem nakazowym: karę ograniczenia wolności, grzywnę w wysokości do 100 stawek dziennych albo do 200.000 złotych, środki karne określone w ustawie. Sąd może poprzestać na orzeczeniu środka karnego, jeżeli zachodzą warunki orzeczenia tylko tego środka.
37 Wyrok SN z dnia 21 lutego 2008 r., II KK 280/07, Prok. i Pr. – wkł. 2008, nr 7-8, poz. 27: Określony przepisem art. 502 § 1 KPK górny pułap kary grzywny, możliwej do wymierzenia w postępowaniu nakazowym, odnosi się nie tylko do kar jednostkowych orzekanych za poszczególne, zbiegające się przestępstwa, ale również do wymierzonej na ich podstawie kary łącznej.
38 Art. 504 § 2 KPK: Wyrok nakazowy może nie zawierać uzasadnienia. Art. 505 KPK: Odpis wyroku nakazowego doręcza się oskarżycielowi, a oskarżonemu i jego obrońcy - wraz z odpisem aktu oskarżenia. W każdym wypadku odpis tego wyroku doręcza się prokuratorowi. Wraz z odpisem wyroku doręczyć należy pouczenie przytaczające przepisy o prawie, terminie i sposobie wniesienia sprzeciwu oraz skutkach jego niewniesienia.
39 Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej nakazem karnym z dnia 10 lutego 2016 r. uznał Radosława C. winnego tego, że 5 września 2015 r., będąc w stanie nietrzeźwości, jechał falistym ruchem po jezdni samochodem i za to na podstawie art. 178a § 2 KK skazał go na 12 miesięcy kary ograniczenia wolności, orzekł wobec niego na podstawie art. 42 § 1 KK zakaz prowadzenia samochodów przez okres jednego roku, a na podstawie art. 49a § 1 KK orzekł świadczenie pieniężne w kwocie 100 zł i zwolnił go z kosztów sądowych. Czy sąd może orzec nakazem karnym powyższe środki karne?
40 Art. 506 KPK: Oskarżonemu i oskarżycielowi przysługuje prawo wniesienia sprzeciwu do sądu, który wydał wyrok nakazowy, w terminie zawitym 7 dni od doręczenia tego wyroku. Prezes sądu odmawia przyjęcia sprzeciwu, jeżeli został wniesiony po terminie lub przez osobę nieuprawnioną. W razie wniesienia sprzeciwu wyrok nakazowy traci moc; sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych. Sprzeciw może być cofnięty do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej. Sąd rozpoznający sprawę po wniesieniu sprzeciwu nie jest związany treścią wyroku nakazowego, który utracił moc.
41 Wyrok SN z dnia 21 sierpnia 2008 r., III KK 224/08, OSNK 2088, nr 1, poz. 1665: Na skuteczność cofnięcia sprzeciwu od wyroku nakazowego nie ma wpływu fakt, że został on przekazany do właściwego wydziału sądu po dacie wydania wyroku na rozprawie, skoro sprzeciw został zawarty w terminie określonym w art. 506 § 5 KPK.
42 Art. 507 KPK: Nie wniesiono sprzeciwu. Sprzeciw cofnięto.
43
44 Art. 517b KPK: ujęcie sprawcy na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa lub bezpośrednio po nim, zatrzymanie oraz w ciągu 48 godzin doprowadzenie przez Policję i przekazanie go do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym.
45 Art. 517f KPK: brak możliwości rozpoznania sprawy z zachowaniem dopuszczalnego dla trybu czasu przerw w rozprawie: łączny czas przerw nie może przekroczyć 14 dni. Art. 517g § 3 KPK: występująca w rozpoznawanej in concreto sprawie realna możliwość wymierzenia kary powyżej 2 lat pozbawienia wolności.
46 Art. 517b § 2KPK: Postępowanie przyspieszone toczy się w trybie publicznoskargowym także o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, jeżeli miały one charakter chuligański.
47 Art. 517b § 2a KPK: Można odstąpić od przymusowego doprowadzenia do sądu sprawcy ujętego, jeżeli zostanie zapewnione uczestniczenie przez sprawcę we wszystkich czynnościach sądowych, w których ma on prawo uczestniczyć, w szczególności złożenie przez niego wyjaśnień, przy użyciu urządzeń technicznych, umożliwiających przeprowadzenie tych czynności na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. W takim wypadku złożenie wniosku o rozpoznanie sprawy jest równoznaczne z przekazaniem sprawcy do dyspozycji sądu. Art. 517ga KPK: Możliwość ta jest wyłączona jeśli konieczna staje się przerwa.
48 Art. 517b § 3 KPK: Można odstąpić od zatrzymania i przymusowego doprowadzenia do sądu sprawcy ujętego lub zwolnić zatrzymanego, zobowiązując go do stawienia się w sądzie w wyznaczonym miejscu i czasie, w okresie nieprzekraczającym 72 godzin od chwili zatrzymania albo oddania sprawcy w ręce Policji, ze skutkiem wezwania. Wniosek o rozpoznanie sprawy przekazuje się w takim wypadku sądowi wraz z materiałem dowodowym w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania albo oddania sprawcy w ręce Policji, a gdy termin ten upływa w dniu wolnym od pracy - w najbliższym dniu roboczym, tak jednak aby sąd mógł przystąpić do rozpoznania sprawy przed upływem 72 godzin od chwili zatrzymania albo oddania sprawcy w ręce Policji. W stosunku do sprawcy występku o charakterze chuligańskim przepis powyższy może być stosowany wyjątkowo, jeżeli z okoliczności wynika, że sprawca stawi się w sądzie w wyznaczonym miejscu i czasie oraz nie będzie utrudniał postępowania w inny sposób.
49 Art. 517c KPK: Dochodzenie można ograniczyć do przesłuchania osoby podejrzanej w charakterze podejrzanego oraz zabezpieczenia dowodów w niezbędnym zakresie. Oczywiście tutaj także konieczne są pouczenia. Policja sporządza wniosek o rozpoznanie sprawy zgodnie z art. 517d KPK i przekazuje go do sądu.
50 Zenon K., kibic piłki nożnej jednej z drużyn rozgrywających 10 lutego 2016 r. spotkanie towarzyskie we Wrocławiu za swoje skandaliczne zachowanie podczas meczu, polegające na rzucaniu butelkami po piwie oraz wyrywaniu ławek na trybunie, został zatrzymany przez Policję w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa stypizowanego w art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504 ze zm.). Jakie działania powinna podjąć Policja, aby postawić Zenona K. w stan oskarżenia? W jakim trybie będzie rozpatrywana niniejsza sprawa?
51 Art. 517e KPK: Odpis wniosku o rozpoznanie sprawy prezes sądu lub sąd doręcza oskarżonemu oraz jego obrońcy, jeżeli został ustanowiony, oznaczając czas na przygotowanie do obrony. Oskarżonemu należy umożliwić kontakt z obrońcą bez obecności osób trzecich. W wypadku określonym w art. 517b § 2a, czyli związanym z przeprowadzeniem przesłuchania na odległość prezes sądu lub sąd zawiadamia oskarżonego oraz jego obrońcę, jeżeli został ustanowiony, o doręczeniu wniosku o rozpoznanie sprawy i oznacza czas na przygotowanie się do obrony. Oskarżonemu oraz jego obrońcy doręcza się za pokwitowaniem przez funkcjonariusza Policji odpisy wniosku o rozpoznanie sprawy oraz udostępnia się kopie dokumentów materiału dowodowego. Zatrzymanemu oskarżonemu należy umożliwić, w miejscu jego przebywania, kontakt z obrońcą bez obecności osób trzecich. Art. 517j § 1 KPK: W celu umożliwienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy w postępowaniu przyspieszonym ustanawia się obowiązek pełnienia przez adwokatów i radców prawnych dyżurów w czasie i miejscu ustalonym w odrębnych przepisach.
52 Art. 517ea KPK: Szczególne podkreślenie ustności dotyczy trybu z art. 517 § 2a KPK, czyli związanego z przeprowadzaniem przesłuchania na odległość. Uczestnicy postępowania mogą składać wnioski oraz inne oświadczenia oraz dokonywać czynności procesowych wyłącznie ustnie do protokołu. O treści wszystkich pism procesowych, które wpłynęły do akt sprawy od chwili przekazania do sądu wniosku o rozpoznanie sprawy, sąd jest obowiązany poinformować przy najbliższej czynności procesowej oskarżonego oraz jego obrońcę. Na żądanie oskarżonego lub obrońcy sąd ma obowiązek odczytać treść tych pism. Pisma procesowe oskarżonego i jego obrońcy, których nie można było przekazać do sądu, mogą być przez nich odczytane na rozprawie. Z chwilą ich odczytania wywołują one skutek procesowy i są traktowane jako czynności dokonane w formie ustnej.
53 Art. 517a § 2 KPK: Niestawiennictwo oskarżyciela publicznego nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia. Jeżeli w rozprawie nie bierze udziału oskarżyciel publiczny, zarzuty oskarżenia odczytuje protokolant.
54 Art. 517g § 1 KPK: Jeżeli sąd przed rozprawą główną lub w jej toku stwierdzi, że sprawa nie podlega rozpoznaniu w trybie przyspieszonym, rozstrzyga w przedmiocie środka zapobiegawczego i przekazuje sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych, zawiadamiając o tym pokrzywdzonego. Jeżeli natomiast sąd stwierdzi jedynie, że sprawy nie można rozpoznać w postępowaniu przyspieszonym z zachowaniem dopuszczalnego czasu przerw w rozprawie, określonego w art. 517f § 1, rozpoznaje ją w dalszym ciągu w trybie zwyczajnym. Jeżeli jednak sąd stwierdzi niemożność zachowania łącznego czasu przerw, określonego w art. 517f § 1, już przed rozprawą, rozstrzyga w przedmiocie środka zapobiegawczego i przekazuje sprawę prokuratorowi do przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych, zawiadamiając o tym pokrzywdzonego.
55 Art. 517h KPK: § 1. Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku może być zgłoszony ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia albo złożony na piśmie w terminie zawitym 3 dni od daty doręczenia wyroku. Wniosek niepochodzący od oskarżonego powinien wskazywać tego z oskarżonych, którego dotyczy. § 2. Sąd sporządza uzasadnienie wyroku w terminie 3 dni od daty złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia. § 3. Termin do wniesienia apelacji wynosi 7 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem. § 4. W razie złożenia apelacji przekazuje się ją niezwłocznie wraz z aktami sądowi odwoławczemu, który rozpoznaje sprawę najpóźniej w ciągu miesiąca od daty jej wpływu do tego sądu. Przepisu art. 448 nie stosuje się (zawiadomienie o przyjęciu apelacji). § 5. W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika sąd odwoławczy dołącza do zawiadomienia o terminie rozprawy apelacyjnej odpis apelacji strony przeciwnej.
56 Art. 517i KPK: § 1. Jeżeli po rozpoznaniu środka odwoławczego sąd stwierdza, że zachodzi potrzeba uzupełnienia postępowania dowodowego co do istoty sprawy, może - uchylając wyrok - przekazać sprawę prokuratorowi w celu przeprowadzenia postępowania przygotowawczego na zasadach ogólnych. § 2. W wypadku uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania dalsze postępowanie toczy się w trybie zwyczajnym.
57
58 Postępowania po uprawomocnieniu się orzeczenia są postępowaniami dodatkowymi następczymi. Ich istotą jest załatwienie kwestii związanych lub wynikających z prawomocnego orzeczenia. Nie mają charakteru postępowań kontrolnych i nie polegają na kontroli prawomocnego orzeczenia.
59
60 Warunkowe umorzenie postępowania zostało uregulowane w art. 66 – 68 KK. Jest instytucją probacyjną, polegającą na umorzeniu postępowania na okres próby od roku do lat 3, po spełnieniu przesłanek pozytywnej prognozy kryminologicznej, społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna a okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości i jeśli przestępstwo jest zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności.
61 Wynika z negatywnego przebiegu próby (okres próby i do 6 miesięcy potem). Dokładne przesłanki zostały określone w art. 68 KK. Są: ObligatoryjneFakultatywne - Sprawca w okresie próby popełnił umyślne przestępstwo, za które został prawomocnie skazany. -Rażące naruszenie przez sprawcę w okresie próby porządku prawnego, w szczególności popełnienie innego przestępstwa. -Uchylanie się od dozoru. -Uchylanie się od wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego. -Niewykonanie zawartej z pokrzywdzonym ugody. -Rażące naruszenie porządku prawnego po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, ale przed jego uprawomocnieniem się.
62 Art. 549 KPK: O podjęciu postępowania warunkowo umorzonego sąd orzeka: na wniosek oskarżyciela, pokrzywdzonego lub sądowego kuratora zawodowego albo z urzędu.
63 Art. 550 § 1 i 2 KPK: W kwestii podjęcia postępowania warunkowo umorzonego orzeka sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy. Sąd orzeka na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo wziąć udział prokurator, oskarżony i jego obrońca oraz pokrzywdzony i jego pełnomocnik.
64 Postanowienie SO w Krakowie a dnia 4 czerwca 2007 r., II Ko 103/07, KZS 2007, z. 7-8, poz. 139: Sąd Okręgowy właściwy do rozpoznania sprawy kilku oskarżonych wskutek łączności przedmiotowej ich przestępstw, nie ma kompetencji do decydowania o podjęciu postępowania warunkowo umorzonego o czyn niewymieniony w art. 25 § 1 KPK, mimo, że w ten sposób zakończył postępowanie. Właściwość tego sądu jako „sądu pierwszej instancji” (art. 550 § 1 KPK) wygasła z chwilą wydania prawomocnego wyroku.
65 Kurator społeczny ma pełnić dozór nad skazanym Przemysławem P., wobec którego warunkowo umorzono postępowanie. Po kilkukrotnych nieudanych próbach skontaktowania się ze skazanym, postanowił skierować do sądu wniosek o podjęcie warunkowego umorzenia. Wskaż wymogi skutecznego złożenia wniosku, właściwość sądu oraz skład sądu w niniejszej sprawie.
66 Możliwe decyzje sądu w formie postanowienia: oddalenie wniosku, pozostawienie wniosku bez rozpoznania, podjęcie postępowania. Zgodnie z art. 550 § 3 KPK za postanowienie o pozostawieniu wniosku bez rozpoznania oraz w kwestii podjęcia postępowania przysługuje zażalenie.
67 Art. 550 § 4 KPK: O podjęciu postępowania warunkowo umorzonego należy powiadomić poręczającego. Art. 551 KPK: W razie podjęcia postępowania warunkowo umorzonego, sprawa toczy się od nowa na zasadach ogólnych, przed sądem właściwym do jej rozpoznania.
68 Sąd Rejonowy we Wrocławiu warunkowo umorzył postępowanie wobec Łukasza Ł., oskarżonego o czyn z art. 190 KK. W okresie próby Łukasz popełnił zbrodnię zabójstwa, tj. czyn z art. 148 § 1 KK. Sąd Okręgowy rozpoznając tę sprawę, wydał z urzędu na mocy art.549 KPK postanowienie o podjęciu postępowania warunkowo umorzonego. Powyższe orzeczenie doręczono jednie prokuratorowi. Oceń postępowanie sądu. Wskaż kto i w jakim terminie może złożyć zażalenie na to postanowienie.
69
70 Odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie oraz niesłuszne stosowanie środków przymusu zostało uregulowane w rozdziale 58 KPK, czyli w art. 552 – art. 558 KPK. Wynika także z uregulowań konstytucyjnych i konwencyjnych. Art. 558 KPK: W sprawach o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie i niesłuszne stosowanie środków przymusu przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się tylko w kwestiach nieuregulowanych w niniejszym kodeksie.
71 Roszczenie o odszkodowanie ma charakter cywilnoprawny, ale jest dochodzone w postępowaniu karnym. Skarb Państwa odpowiada na zasadzie ryzyka, a nie winy.
72 Art. 557 KPK: Skarb Państwa ma roszczenie regresowe do osób, które swym bezprawnym zachowaniem spowodowały niesłuszne skazanie, zastosowanie środka zabezpieczającego lub środka przymusu albo niesłuszne zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej lub kary, z której wykonania zwolniono oskarżonego, albo niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie osoby, wobec której nie prowadzono postępowania karnego, czyli zdarzenia podlegające odszkodowaniu. Powództwo dotyczące tych roszczeń może wytoczyć w postępowaniu cywilnym prokurator lub organ, który jest powołany do reprezentowania Skarbu Państwa. Jeżeli prokurator nie dopatrzy się podstaw do wytoczenia powództwa, wydaje w tej kwestii postanowienie i zawiadamia o tym uprawniony organ.
73 Sytuacje, w których można ubiegać się o odszkodowanie można podzielić na dwie główne grupy: niesłuszne skazanie zostało skorygowane dopiero w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania i kiedy nie doszło do wznowienia postępowania lub kasacji a nieprawidłowe zachowania organów zostały uchylone lub złagodzone jeszcze w toku postępowania instancyjnego.
74 Wykonanie niesłusznego skazania Niesłuszne wykonanie „słusznego” wyroku Oznacza niesłuszne wykonanie względem oskarżonego części lub całości kary lub środka karnego, lub wykonanie środka przymusu określonego w rozdziale VI KPK bądź środka zabezpieczającego, jeśli (art. 552 § 1, 2 zd. 1 i 3 KPK): w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania został uniewinniony lub w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania orzeczono następnie łagodniejszą karę lub środek karny albo środek związany z poddaniem sprawcy próbie lub po uchyleniu skazującego orzeczenia umorzono postępowanie na skutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu. Polega na „niewątpliwie niezasadnym” zarządzeniu wykonania kary warunkowo zawieszonej lub z której wykonania warunkowo zwolniono albo podjęciu warunkowo umorzonego postępowania i orzeczeniu kary lub środka karnego co zostało stwierdzone w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania (art. 552 § 4 KPK).
75 Odszkodowanie należy się w następujących sytuacjach nieprawidłowych zachowań organów uchylonych lub złagodzonych jeszcze w toku postępowania instancyjnego: zastosowanie względem oskarżonego środka przymusu z działu IV KPK w wypadkach (art. 552a § 1 KPK): uniewinnienia innego niż w wyniku kasacji lub wznowienia postępowania, umorzenia postępowania innego niż po uchyleniu skazującego orzeczenia na skutek okoliczności, których nie uwzględniono we wcześniejszym postępowaniu, wykonanie niewątpliwie niesłusznego zatrzymania wobec osoby innej niż oskarżony w związku z postępowaniem karnym (art. 552b KPK).
76 Art. 552a § 2 KPK: roszczenie przysługuje także oskarżonemu w razie skazania innego niż w wyniku wznowienia postępowania lub kasacji, z tytułu niezasadnego wykonywania środków zapobiegawczych lub zabezpieczenia majątkowego, w zakresie w jakim, z uwagi na rodzaj i rozmiar orzeczonych kar lub środków karnych, nie można było zaliczyć na ich poczet okresów wykonywania odpowiednich środków zapobiegawczych podlegających takiemu zaliczeniu lub w pełni wykorzystać zastosowanego zabezpieczenia majątkowego. Powyższe postanowienie stosuje się odpowiednio w razie orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania.
77 Art. 553 § 1 KPK: Umyślne wprowadzenia w błąd organu ścigania lub sądu poprzez fałszywe zawiadomienie o przestępstwie lub fałszywe zeznania pozostał bez zmian. Wyłączenie wyjątku: Art. 553 § 5 KPK, kiedy do fałszywego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub fałszywych wyjaśnień dochodzi w wyniku przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązku przez funkcjonariusza państwowego. Wyjątku nie stosujemy również do przesłuchań osób poniżej 15 lat oraz osób którym zadane zostały pytania sugerujące, a także osób przesłuchiwanych za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej, czy osób wobec których stosowana była hipnoza, środki chemiczne lub techniczne wpływające na procesy psychiczne czy kontrolujące nieświadome reakcje organizmu. Art. 553 § 2 KPK: Zastosowanie środka przymusu, które nastąpiło z powodu bezprawnego utrudniania postępowania przez oskarżonego.
78 Art. 553 § 3 KPK: Umorzenie postępowania nastąpiło z uwagi na niepoczytalność. Aby więc ten wyjątek miał miejsce muszą zajść dwie przesłanki: Zastosowanie środków zapobiegawczych ze względu na obawę popełnienia nowego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza gdy oskarżony popełnieniem takiego przestępstwa groził. Umorzenie postępowania z uwagi na niepoczytalność. Art. 553 § 4 KPK: Roszczenie odszkodowawcze nie przysługuje, jeśli okres wykonywania kar, środków karnych, środków zabezpieczających lub środków przymusu, których dotyczy wniosek o odszkodowanie, został zaliczony oskarżonemu na poczet kar, środków karnych lub środków zabezpieczających w innym postępowaniu. Nie wyklucza to jednak dochodzenia roszczeń o zadośćuczynienie z powodu wykonania tych kar, środków karnych, środków zabezpieczających lub środków przymusu.
79 Uprawniony do odszkodowania to osoba, wobec której zostały spełnione warunki przedmiotowe. Art. 556 § 1 KPK: W razie śmierci oskarżonego prawo do odszkodowania przysługuje temu, kto wskutek wykonania kary lub niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania utracił: należne mu od uprawnionego z mocy ustawy utrzymanie, stale dostarczane mu przez zmarłego utrzymanie, jeżeli względy słuszności przemawiają za przyznaniem odszkodowania. Osoby te mają swoje osobne roszczenie, a roszczenie uprawnionego nie jest dziedziczone. Jeśli uprawniony umrze w trakcie postępowania to jest ono umarzane.
80 Prokurator występuje jako rzecznik interesu publicznego, którego pozycja w II instancji staje się podobna do pozycji strony. Skarb Państwa natomiast nie jest reprezentowany w postępowaniu o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie oraz niesłuszne stosowanie środków przymusu.
81 Piotr P. zatrudniony u złośliwego teścia, właściciela zakładu naprawczego, chcąc mu dokuczyć, zgłosił w komisariacie Policji popełnienie przez niego przestępstwa oszustwa. W wyniku postępowania to Piotr P. został skazany, bowiem pracował u teścia w charakterze mechanika samochodowego. Dopiero w wyniku wznowienia postępowania, gdy ujawniono dowody przemawiające za tym, że Piotr P. nie dopuścił się żadnych czynów karalnych, został uniewinniony. Czy Piotr P. może domagać się odszkodowania za niesłuszne skazanie?
82 Oskarżony Tomasz T. odbywał karę pozbawienia wolności o przestępstwo z art. 178a KK. W wyniku rozpoznania nadzwyczajnego środka zaskarżenia, został uniewinniony, a czas, jaki spędził w zakładzie karnym, został zaliczony na poczet orzeczonej w międzyczasie kary za prowadzenie pojazdu mimo orzeczonego zakazu. Tomasz T. domaga się odszkodowania za niesłuszne skazanie o czyn z art. 178a KK. Oceń zasadność roszczenia.
83 Art. 554.: Żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia należy złożyć w sądzie okręgowym, w którego okręgu wydano orzeczenie w pierwszej instancji, a w wypadku określonym w art. 552b - w sądzie okręgowym właściwym ze względu na miejsce, w którym nastąpiło zwolnienie zatrzymanego. Sąd okręgowy orzeka wyrokiem na rozprawie w składzie jednego sędziego i dwóch ławników. Postępowanie jest wolne od kosztów sądowych. W razie uwzględnienia roszczeń choćby w części wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika.
84 Art. 553a KPK: Ustalając wysokość odszkodowania, sąd uwzględnia zaliczenie oskarżonemu okresu niesłusznego stosowania kar, środków karnych, środków zabezpieczających lub środków przymusu, których dotyczy wniosek o odszkodowanie, na poczet kar, środków karnych lub środków zabezpieczających orzeczonych w innym postępowaniu.
85 Art. 555 KPK: Roszczenia przewidziane w niniejszym rozdziale przedawniają się po upływie 3 lat od daty uprawomocnienia się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania i zadośćuczynienia, a w wypadku określonym w art. 552b - po upływie 3 lat od daty zwolnienia.
86 Wyrok SN z dnia 14 stycznia 2004 r., III KK 207/03, Prok. i Pr. – wkł. 2004, nr 9, poz. 10: Przewidziane w art. 555 KPK terminy do zgłoszenia żądania odszkodowania i zadośćuczynienia są cywilnoprawnymi terminami przedawnienia i mają do nich zastosowanie rozwiązania przewidziane w art. 117 § 2 i art. 5 KC. Tak więc zgłoszenie żądania odszkodowawczego, po upływie wskazanych wyżej terminów, prowadzi do jego oddalenia tylko w razie podniesienia przez prokuratora zarzutu przedawnienia i to pod warunkiem, że podniesienie tego zarzutu nie zostanie uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
87
88 Ułaskawienie to przysługujący z mocy art. 139 Konstytucji RP indywidualny akt łaski – prerogatywa. Zakres ułaskawienia pozostawiony jest uznaniu Prezydenta RP i nie jest ograniczony przepisami Kodeksu karnego. Przyjmuje się, że polega ono na: Darowaniu kary i środka karnego (łaska pełna), Darowanie tylko kary lub tylko środka karnego (łaska niepełna), Złagodzeniu kary lub środka karnego, Złagodzenia tzw. karnych skutków skazania. Problem ułaskawienia po wydaniu wyroku nieprawomocnego.
89 Ułaskawienie może być: bezwarunkowe, kiedy darowanie lub złagodzenie kary nie jest uzależnione od zrealizowania przez skazanego jakichkolwiek warunków wstępnych, warunkowe, kiedy jest uzależnione od spełnienia określonych warunków.
90 Na wniosek: (art. 560 KPK)Z urzędu (art. 567 KPK): samego skazanego, osoby uprawnionej do składania na jego korzyść środków odwoławczych, krewnych w linii prostej, przysposabiającego lub przysposobionego, rodzeństwa, małżonka i osoby pozostająca ze skazanym we wspólnym pożyciu. Prośbę o ułaskawienie wniesioną przez osobę nieuprawnioną lub niedopuszczalną z mocy ustawy sąd pozostawia bez rozpoznania. Osoba, która wniosła prośbę o ułaskawienie, może ją cofnąć. z własnej inicjatywy Prokuratora Generalnego, § 1. Postępowanie o ułaskawienie może wszcząć z urzędu Prokurator Generalny, który może żądać przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sądów albo przedstawić akta Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej bez zwracania się o opinię. na żądanie Prezydenta RP: § 2. Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje. Większość doktryny przyjmuje, że Prezydent RP może ułaskawić nie stosując się do tych postępowań.
91 Art. 568 KPK: Uznając, że szczególnie ważne powody przemawiają za ułaskawieniem, zwłaszcza gdy uzasadnia to krótki okres pozostałej do odbycia kary, sąd wydający opinię oraz Prokurator Generalny mogą wstrzymać wykonanie kary lub zarządzić przerwę w jej wykonaniu do czasu ukończenia postępowania o ułaskawienie.
92 Postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 26 listopada 1998 r., II Akz 412/98, OSA 2000, z. 4, poz. 30: Na postanowienie sądu o zarządzeniu przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności, podjęte na podstawie art. 568 KPK, zażalenie nie przysługuje.
93 Obrońca skazanego Tomasza T. wniósł prośbę o ułaskawienie do sądu pierwszej instancji, który wydał wyrok skazujący. Równocześnie zawnioskował aby sąd wstrzymał wykonanie kary, ponieważ jego klient jest obłożnie chory. Sąd pierwszej instancji przekazał powyższy wniosek do rozpoznania sądowi wyższego rzędu, który wydał postanowienie o negatywnej treści. Adwokat zamierza złożyć zażalenie. Oceń postępowanie sądu oraz obrońcy.
94 Art. 561 § 1 i 1a KPK: Prośbę o ułaskawienie przedstawia się sądowi, który wydał wyrok w pierwszej instancji. W wypadku wyroku przejętego do wykonania w Rzeczypospolitej Polskiej prośbę o ułaskawienie przedstawia się sądowi, który orzekł w pierwszej instancji o przejęciu wyroku do wykonania. Art. 562 KPK: Sąd rozpoznaje prośbę o ułaskawienie w takim samym składzie, w jakim orzekał. W skład sądu powinni w miarę możności wchodzić sędziowie i ławnicy, którzy brali udział w wydaniu wyroku. Art. 561 § 2 KPK: Sąd powinien rozpoznać prośbę o ułaskawienie w ciągu 2 miesięcy od daty jej otrzymania.
95 Postanowienie SA w Krakowie z dnia 22 kwietnia 1999 r., II Ako 30/99, KZS 1999, z. 5, poz. 40: Wydanie opinii o ułaskawieniu należy do sądu wyrokującego, bez względu na późniejsze zmiany właściwości rzeczowej (art. 561 § 1 KPK).
96 Art. 564 KPK: § 1. Jeżeli w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał tylko sąd pierwszej instancji i wyda on opinię pozytywną - przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią, a w razie braku podstaw do wydania opinii pozytywnej - pozostawia prośbę bez dalszego biegu. § 2. Jeżeli w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał sąd odwoławczy, sąd pierwszej instancji przesyła mu akta lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią. § 3. Sąd odwoławczy pozostawia prośbę bez dalszego biegu tylko wtedy, gdy wydaje opinię negatywną, a opinię taką wydał już sąd pierwszej instancji; w innych wypadkach sąd odwoławczy przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta wraz z opiniami. § 4. Opinie pozytywne nie są dostępne dla osób wymienionych w art. 560 (wnioskodawców).
97 Art. 563KPK: Rozpoznając prośbę o ułaskawienie sąd w szczególności ma na względzie: zachowanie się skazanego po wydaniu wyroku, rozmiary wykonanej już kary, stan zdrowia skazanego i jego warunki rodzinne, naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, a przede wszystkim szczególne wydarzenia, jakie nastąpiły po wydaniu wyroku.
98 Art. 565 KPK: § 1. Jeżeli prośbę o ułaskawienie choćby jeden sąd zaopiniował pozytywnie, Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej prośbę o ułaskawienie wraz z aktami sprawy i swoim wnioskiem. § 2. Prośbę o ułaskawienie skierowaną bezpośrednio do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przekazuje się Prokuratorowi Generalnemu w celu nadania jej biegu zgodnie z art. 561 albo art. 567.
99 W 2010 r. wobec oskarżonego Mikołaja M. został wydany wyrok skazujący przez Sąd Rejonowy w Nysie, pozbawiając go wolności na okres 25 lat. Od tego orzeczenia wniósł apelację jego obrońca, którą Sąd Okręgowy w Opolu pozostawił bez rozpoznania. W 2015 r. Mikołaj M. wniósł prośbę o ułaskawienie. Sąd rejonowy wydał opinię negatywną, po czym przesłał akta sprawy wraz z opinią do sądu okręgowego. Oceń przebieg postępowania ułaskawieniowego. Jaką decyzję powinien podjąć sąd odwoławczy.
100 Art. 566 KPK: Ponowna prośba o ułaskawienie, wniesiona przed upływem roku od negatywnego załatwienia poprzedniej prośby, może być przez sąd pozostawiona bez rozpoznania.
101
102 Kara łączna została uregulowana w Rozdziale IX KK, czyli art. 85 i nast. KK. Art. 85 KK: Jeżeli sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu, sąd orzeka karę łączną. Podstawą orzeczenia kary łącznej są co do zasady wymierzone i podlegające wykonaniu, w całości lub w części kary lub kary łączne za przestępstwa. Jeżeli po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania kary lub kary łącznej sprawca popełnił przestępstwo, za które orzeczono karę tego samego rodzaju lub inną podlegającą łączeniu, orzeczona kara nie podlega łączeniu z karą odbywaną w czasie popełnienia czynu. Jeżeli kara wykonywana lub orzeczona stanie się następnie podstawą orzeczenia kary lub kar łącznych, zakaz łączenia kar odnosi się również do tej kary lub kar łącznych.
103 Art. 568a § 1 KPK: Sąd orzeka karę łączną: 1) w wyroku skazującym – w odniesieniu do kar wymierzonych za przypisane oskarżonemu tym wyrokiem przestępstwa (jest to ten sam sąd, który wydaje wyrok skazujący), 2) w wyroku łącznym – w pozostałych wypadkach.
104 Art. 570 KPK: Wyrok łączny sąd wydaje z urzędu lub na wniosek: skazanego albo prokuratora.
105 Art. 569 KPK: Jeżeli zachodzą warunki do orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby, którą prawomocnie skazano lub wobec której orzeczono karę łączną wyrokami różnych sądów, właściwy do wydania wyroku łącznego jest sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący lub łączny w pierwszej instancji, orzekający kary podlegające łączeniu. Jeżeli w pierwszej instancji orzekały sądy różnego rzędu, wyrok łączny wydaje sąd wyższego rzędu. W razie zbiegu wyroków sądu powszechnego i szczególnego, o karze łącznej orzeka ten z sądów, który wymierzył karę surowszą podlegającą łączeniu.
106 Art. 571 KPK: Sąd w razie potrzeby zwraca się do zakładów karnych, w których skazany przebywał, o nadesłanie opinii o zachowaniu się skazanego w okresie odbywania kary, jak również informacji o warunkach rodzinnych, majątkowych i co do stanu zdrowia skazanego oraz danych o wykonaniu kar orzeczonych w poszczególnych wyrokach. Wniosek o wydanie wyroku łącznego pochodzący od prokuratora powinien zawierać powyższe dane.
107 Art. 573 § 1 i 2 KPK: Wyrok łączny wydaje się po przeprowadzeniu rozprawy. Stawiennictwo osobiste skazanego nie jest obowiązkowe, chyba że sąd postanowi inaczej. Art. 574 KPK: W kwestiach nieuregulowanych przepisami niniejszego rozdziału do postępowania o wydanie wyroku łącznego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu zwyczajnym przed sądem pierwszej instancji. Dowody dopuszcza się i przeprowadza na wniosek stron lub z urzędu.
108 Art. 577 KPK: W wyroku łącznym należy, w miarę potrzeby, wymienić: okresy zaliczone na poczet kary łącznej. Wydając wyrok łączny sąd jest związany prawomocnością łączonych wyroków.
109 Wyrok SN z dnia 15 października 2008 r., IV KK 113/08, LEX nr 469408: Dopuścić należy co do zasady taki stan rzeczy, że wyrok łączny może pogorszyć sytuację skazanego (w szczególności przy łączeniu wyroków zawierających już kary łączne, a wprost przewiduje to art. 88 KK). Odmiennie np. Wyrok SN z dnia 19 marca 2008 r., IV KK 45/08, LEX nr 359245, Wyrok SN z dnia 19 grudnia 2006 r., IV KK 446/06, OSNK 2006, nr 1, poz. 2500.
110 Jest możliwe apelacją. Uprawnieni do niej są: skazany i jego obrońca oraz prokurator.
111 Art. 576 KPK: Z chwilą uprawomocnienia się wyroku łącznego, wyroki podlegające połączeniu nie ulegają wykonaniu w zakresie objętym wyrokiem łącznym. W wypadku wymierzenia w wyroku łącznym kary niższej od okresu odbytych i połączonych już kar pozbawienia wolności lub równej temu okresowi, przewodniczący niezwłocznie zarządza zwolnienie skazanego, jeżeli nie jest on pozbawiony wolności w innej sprawie. Przesyłając zarządzenie do wykonania, załącza się wydany wyrok łączny.
112 Art. 575 KPK: Jeżeli po wydaniu wyroku łącznego zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego, z chwilą jego uprawomocnienia się poprzedni wyrok łączny traci moc. Jeżeli choćby jeden z wyroków skazujących lub łącznych, stanowiących podstawę wyroku łącznego ulega uchyleniu lub zmianie, wyrok łączny traci moc, a sąd w miarę potrzeby wydaje nowy wyrok łączny.
113 Adwokat Pawła K. złożył w jego imieniu wniosek o wydanie wyroku łącznego. Sąd wezwał go do uzupełnienia wniosku, ponieważ nie dołączył do niego upoważnienia od obrony. Adwokat bardzo się zdenerwował, ponieważ bronił Pawła K. przed sądem pierwszej instancji, więc stosowny dokument uprawniający go do występowania w imieniu klienta przed sądem już dawno jest w aktach sprawy. Oceń postępowanie sądu.
114
115 Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 98, poz. 555 ze zm.), stan prawny sprzed 15 kwietnia 2016 r. Mikołajewicz Artur, Odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie oraz niesłuszne stosowanie środków przymusu w świetle znowelizowanego kodeksu postępowania karnego, „Wrocławskie Studia Sądowe” 2014, nr 2. Skorupka Jerzy (red.), Postępowanie karne. Materiały do ćwiczeń, Warszawa 2011. Świda Zofia (red.), Postępowanie karne. Część szczególna, Warszawa 2011.