1 mgr Paweł Szczęśniak Katedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji UMCS PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych

2 ZAKRES PODMIOTOWY Art. 1 UPDOFUstawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych. NIEOGRANICZONY I OGRANICZONY OBOWIĄZEK PODATKOWY ŁĄCZNE OPODATKOWANIE MAŁŻONKÓW OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCE DZIECI

3 NIEOGRANICZONY OBOWIĄZEK PODATKOWY – ZASADA REZYDENCJIArt. 3 ust. 1. Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). 1a. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która: 1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub WARUNEK ROZŁĄCZNY 2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

4 „Miejsce zamieszkania”Definicja wprowadzona od dnia 1 stycznia 2007 r. Definicja wyłącznie dla celów podatkowych 2 kryteria (o charakterze rozłącznym) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (zwyczajowy pobyt, Konwencja OECD)

5 OGRANICZONY OBOWIĄZEK PODATKOWY – ZASADA ŹRÓDŁAArt. 3 ust. 2a UPDOF Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy). 2b. Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z: 1) pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia; 2) działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia; 3) działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 4) położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości. 3. Od podatku dochodowego od dochodu uzyskanego ze źródeł przychodów położonych za granicą wolni są członkowie personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz inne osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na podstawie umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych, jak również członkowie ich rodzin pozostający z nimi we wspólnocie domowej, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

6 ZASADA REZYDENCJI versus ZASADA ŹRÓDŁAZASADA REZYDENCJI / DOMICYLU PODATKOWEGO - opodatkowaniu podlegają wszelkie dochody danego podmiotu, który ma siedzibę na terytorium danego państwa, niezależnie od miejsca (źródła) ich powstania ZASADA ŹRÓDŁA - niezależnie od miejsca siedziby podmiotu - opodatkowaniu w danym państwie podlegać będą te dochody, które w danym państwie mają źródło. Zob. szerzej uwagi do art. 3 A. Bartosiewicz, PIT. Komentarz, Warszawa 2014.

7 UPO A OBOWIĄZEK PODATKOWY NA GRUNCIE UPDOFArt. 4a UPDOF Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem (u)mów w sprawie unikania (p)odwójnego (o)podatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska. (92 UPO) Wykaz UPO: Dwa miejsca przebywania – decyduje silniejsze powiązanie osobiste i gospodarcze (centre of vital interests). Jeżeli nie da się tego ustalić, bierze się miejsce zwykłego przebywania (habitual abode). Ostatecznością jest wzajemne porozumienie organów obu państw.

8 REGUŁY KOLIZYJNE (TIE-BREAKER RULES in Tax Treaty Law)Art. 4 ust. 2 Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku: ➤ https://www.profinfo.pl/img/401/pdf _3.pdf Jeżeli, stosownie do postanowień ustępu 1, osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu umawiających się państwach, to jej status określa się według następujących zasad: a) osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, w którym ma ona stałe ognisko domowe; jeżeli ma ona stałe ognisko domowe w obu umawiających się państwach, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania tylko w tym państwie, z którym ma ona ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych);

9 centre of vital interestsb) jeżeli nie można ustalić, w którym państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych albo jeżeli nie posiada ona stałego ogniska domowego w żadnym z państw, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym umawiającym się państwie, w którym zwykle przebywa; habitual abode c) jeżeli przebywa ona zazwyczaj w obu państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, to uważa się ją za mającą miejsce zamieszkania w tym państwie, którego jest obywatelem; d) jeżeli osoba jest obywatelem obydwu państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to właściwe organy umawiających się państw rozstrzygną tę sprawę w drodze wzajemnego porozumienia.

10 KAZUS 1 Mateusz Gessler jest właścicielem restauracji w Warszawie oraz w Bordeaux. Restaurator posiada podwójne obywatelstwo. W każdym z państw spędza po 182 dni. W Polsce mieszka żona Mateusza Gesslera. We Francji zaś matka oraz dziadkowie. W Polsce Mateusz Gessler prowadzi program „MasterChef Junior”. We Francji restaurator udziela się w stowarzyszeniu winiarskim. Oceń rezydencję podatkową Mateusza Gessler.

11 Art. 6 – WSPÓLNE OPODATKOWANIE MAŁŻONKÓW1. Małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. 2. Małżonkowie podlegający obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy mogą być, z zastrzeżeniem ust. 8, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9 ust. 1 i 1a, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot określonych w art. 26 i art. 26c; w tym przypadku podatek określa się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków.

12 małżonkowie ustalają wspólną podstawę opodatkowania w ten sposób, że dodają swoje dochody, uprzednio pomniejszone o kwoty ulg podatkowych podlegających odliczeniu od dochodu (określone w art. 26 u.p.d.o.f.) oraz pomniejszone o ulgę na nabycie nowych technologii (określoną w art. 26c u.p.d.o.f.) w sytuacji, gdy małżonkowie osiągają dochody z kilku źródeł, dochody ze wszystkich źródeł należy zsumować tak ustalona podstawa opodatkowania dzielona jest na pół i od tej połowy obliczany jest podatek według skali podatkowej określonej w ustawie. Tak obliczany podatek mnoży się razy dwa. Iloczyn to podatek należny od obojga małżonków.

13 2a. Wniosek, o którym mowa w ust2a. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, może być wyrażony przez jednego z małżonków. Wyrażenie wniosku przez jednego z małżonków traktuje się na równi ze złożeniem przez niego oświadczenia o upoważnieniu go przez jego współmałżonka do złożenia wniosku o łączne opodatkowanie ich dochodów. Oświadczenie to składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. 3. Zasada wyrażona w ust. 2 ma zastosowanie również, jeżeli jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie z art. 27, lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku uiszczenia podatku. 3a. Zasady i sposób opodatkowania, o których mowa w ust. 2 i 3, mają zastosowanie również do: 1) małżonków, którzy mają miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej, 2) małżonków, z których jeden podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Rzeczypospolitej Polskiej a drugi ma miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej - jeżeli osiągnęli podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego przez oboje małżonków w danym roku podatkowym i udokumentowali certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych; przepisy ust stosuje się odpowiednio.

14 KAZUS NR 2 Adam i Anna Zamojscy pozostają w związku małżeńskim od 1995 r. W stosunkach między nimi obowiązuje ustrój małżeńskiej wspólności ustawowej. Adam Zamojski zamieszkuje na stałe we Francji, natomiast Anna Zamojska w Polsce. Czy Adam i Anna Zamojscy mogą być opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów?

15 KAZUS NR 3 Bogdan i Janina Grzegorczyk pozostają w związku małżeńskich od 1981 r. Bogdan Grzegorczyk zmarł w lutym r. przed złożeniem zeznania podatkowego. Czy małżeństwo Grzegorczyków może skorzystać ze wspólnego rozliczenia za rok 2014 r.?

16 WSPÓLNE OPODATKOWANIE1. podleganie przez obydwoje małżonków nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu vs. art. 6 ust. 3a UPDOF 2. istnienie pomiędzy małżonkami wspólności majątkowej przez cały rok 3. pozostawanie przez cały rok w związku małżeńskim 4. niekorzystanie przez małżonków ze zryczałtowanych form opodatkowania lub podatku liniowego 5. złożenie wniosku o wspólne opodatkowanie

17 Art. 6a UPDOF 1. Wniosek o łączne opodatkowanie dochodów małżonków, między którymi istniała w roku podatkowym wspólność majątkowa, może być także złożony przez podatnika, który: 1) zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego; 2) pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego. 2. Do podatników, którzy złożyli wniosek, o którym mowa w ust. 1: 1)   stosuje się sposób opodatkowania określony w art. 6 ust. 2; 2)   stosuje się przepisy art. 6 ust. 3, 3a i 8-13; 3)   nie stosuje się przepisu art. 6 ust. 4.

18 (Niższe) zaliczki na podatek art. 32 ust. 1aJeżeli podatnik złoży płatnikowi oświadczenie, że za dany rok zamierza opodatkować dochody łącznie z małżonkiem bądź na zasadach określonych w art. 6 ust. 4, a za rok podatkowy przewidywane, określone w oświadczeniu: 1) dochody podatnika nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej - zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej; 2) dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali, a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali, zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18% dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

19 Art. 6 – OSOBY SAMOTNIE WYCHOWUJĄCE DZIECI4. Od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci: 1) małoletnie, 2) bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną, 3) do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej - podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

20 Art. 7 - OPODATKOWANIE DOCHODÓW MAŁOLETNICH DZIECI1. Dochody małoletnich dzieci własnych i przysposobionych, z wyjątkiem dochodów z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku, podlegające opodatkowaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci. 2. Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków. 3. Przepis ust. 2 nie ma zastosowania do małżonków, w stosunku do których orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów.

21 KAZUS NR 4 Stefan i Alicja Padło pozostają w związku małżeńskim od 1996 r. W 1998 r. urodził się syn małżeństwa Padłów – Robert, zaś w 2000 r. córka Katarzyna. Stefan Padło w roku 2009 r. został skazany przez Sąd Okręgowy w Lublinie na karę 15 lat pozbawienia wolności za usiłowanie zabójstwa wspólnika, z którym prowadził przedsiębiorstwo handlowo-usługowe. Od tego czasu Alicja Padło samotnie wychowuje dwójkę dzieci. Czy Alicji Padło może rozliczać się na zasadach preferencyjnych jako osoba samotnie wychowująca dzieci?

22 KAZUS NR 5 Siedmioletni Jan w marcu 2014 r. otrzymał czynsz z tytułu wynajmu nieruchomości lokalowej, której jest współwłaścicielem. Czy Jan powinien złożyć zeznanie podatkowe w celu rozliczenia podatku dochodowego za rok 2014?

23 Wspólnicy spółek niemających osobowości prawnej a PITPodatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych są wspólnicy spółek niemających osobowości prawnej, nie zaś same spółki, o których mowa: wspólnicy spółki cywilnej; wspólnicy spółki jawnej; wspólnicy (partnerzy) spółki partnerskiej; wspólnicy (komplementariusze i komandytariusze) spółki komandytowej; wspólnicy (komplementariusze i akcjonariusze) komandytowo-akcyjnej.

24 PRZEDMIOT OPODATKOWANIAistotny element konstrukcji prawnej każdego podatku w ujęciu teoretycznym przedmiot opodatkowania to stany faktyczne lub prawne, od których zaistnienia ustawodawca uzależnia powstanie obowiązku podatkowego

25 ZAKRES PRZEDMIOTOWY Art. 10 ust. 1 UPDOF Źródłami przychodów są:1) stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta; 2) działalność wykonywana osobiście; 3) pozarolnicza działalność gospodarcza; 4) działy specjalne produkcji rolnej;

26 6)   najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą; 7) kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c; 8) odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa wieczystego użytkowania gruntów, innych rzeczy, - jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

27 PRZEDMIOTOWE WYŁĄCZENIA PODATKOWEArt. 2 ust. 1 UPDOF Przepisów ustawy nie stosuje się do: 1) przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej; 2) przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach; 3) przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn; 4) przychodów wynikających z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy; (+ art. 2 ust. 6 UPDOF) 5) przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich; 6) przychodów (dochodów) przedsiębiorcy żeglugowego opodatkowanych na zasadach wynikających z ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1353, z 2008 r. Nr 209, poz oraz z 2012 r. poz. 1540), z zastrzeżeniem art. 24a ust. 1a; 7) świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

28 JAK OPODATKOWANA JEST DZIAŁALNOŚĆ ROLNICZA?Dochody z działalności rolniczej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z art. 2 ust. 1 UPDOF podlegają one bowiem wyłączeniu podatkowemu. Podatnicy uzyskujący dochody z działalności rolniczej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych lub podatkowi dochodowemu od osób prawnych, lecz jedynie podatkowi rolnemu. Podatek ten nie ma jednak charakteru dochodowego. Jest to podatek majątkowy pobierany od gruntów. Wyjątkiem od tego są dochody z DZIAŁÓW SPECJALNYCH PRODUKCJI ROLNEJ, o czym dalej.

29 DZIAŁY SPECJALNE PRODUKCJI ROLNEJArt. 2 ust. 3 UPDOF Działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin "in vitro", fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym. Art. 2 ust. 3a UPDOF x art. 24 ust. 7 UPDOF Nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w załączniku nr 2 do ustawy, zwanym "załącznikiem nr 2".

30 KAZUS NR 6 na podstawie ROZPORZĄDZENIA MINISTRA FIANSNÓWCzy uzyskiwanie dochodów z hodowli lisów jest dochodem z działów specjalnych produkcji rolnej? Czy uzyskiwanie dochodów z hodowli strusi jest dochodem z działów specjalnych produkcji rolnej? Z ilu pasiek bartnik musi uzyskiwać przychody, aby powstał wobec niego obowiązek podatkowy na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

31 ZADANIE DOMOWE NR 1 Proszę przeczytać:A. Hanusz, Podatek rolny, [w:] Źródła finansowania samorządu terytorialnego, red. idem, Warszawa 2015, s. 81 i nast. Na podstawie rozdziału proszę przygotować odpowiedzi na poniższe pytania: Jaki jest zakres podmiotowy i przedmiotowy podatku rolnego? Czy podatek rolny ma cechy regulacyjne wobec przychodów (dochodów) rolników, charakterystyczne dla podatków dochodowych? Czy podmiot uzyskujący przychody z działów specjalnych produkcji rolnej może być jednocześnie opodatkowany podatkiem rolnym?

32 → przychód – koszty uzyskania przychodów (art. 22 u.p.d.o.f.) =źródła przychodów (art u.p.d.o.f.) – KATALOG OTWARTY → przychód – koszty uzyskania przychodów (art. 22 u.p.d.o.f.) = PODSTAWA OPODATKOWANIA - DOCHÓD dochód ze źródła przychodów (lub strata ze źródła przychodów) nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 9 ust. 2 u.p.d.o.f.).

33 KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓWArt. 22 ust. 1 UPDOF Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. NIE KAŻDY KOSZT PONIESIONY BĘDZIE MÓGŁ BYĆ UZNANY ZA KOSZT UZYSKANIA PRZYCHODU!

34 KOSZTY CELOWE – 3 cele BEZPOŚREDNI ZWIĄZEK KOSZTU ZE ŹRÓDŁEM PRZYCHODU PONIESIENIE KOSZTU MIAŁO LUB MOGŁO MIEĆ BEZPOŚREDNI WPŁYW NA KWOTĘ OSIĄGNIĘTEGO PRZYCHODU POMIĘDZY PONIESIENIEM KOSZTU A MOŻLIWOŚCIĄ UZYSKANIA PRZYCHODU MUSI ZAISTNIEĆ ZWIĄZEK PRZCZYNOWY KOSZT UZYSKKANIA PRZYCHODÓW JEST ZAWSZE ZWIĄZANY Z UZYSKANIEM PRZYCHODU Z KONKRETNEGO ŹRÓDŁA PRZYCHODÓW - koszty uzyskania przychodu z danego źródła przychodów pomniejszają przychody z tego źródła KOSZTY UZYSKANIA PRZYCHODÓW MUSZĄ BYĆ UDOKUMENTOWANE. DOKUMENTACJA MUSI ODZWIERCIEDLAĆ ZDARZENIA W SPOSÓB RZETELNY

35 Art. 24 ust. 1 UPDOF U podatników, którzy prowadzą księgi rachunkowe, za dochód z działalności gospodarczej uważa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów, zaliczone uprzednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów.

36 Art. 24a ust. 1 UPDOF Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej "księgą", z zastrzeżeniem ust. 3 i 5, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 22a-22o.

37 Art. 24b UPDOF 1. Jeżeli ustalenie dochodu (straty) w sposób przewidziany w art. 24 i 24a nie jest możliwe, dochód (stratę) ustala się w drodze oszacowania. 2. W przypadku podatników niebędących podatnikami, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3, obowiązanych do prowadzenia ksiąg wymienionych w art. 24a, gdy określenie dochodu na podstawie tych ksiąg nie jest możliwe, dochód określa się w drodze oszacowania, z zastosowaniem wskaźnika dochodu w stosunku do przychodu w wysokości: 1)   5% - z działalności w zakresie handlu hurtowego lub detalicznego; 2)   10% - z działalności budowlanej lub montażowej albo w zakresie usług transportowych; 3)   60% - z działalności w zakresie pośrednictwa, jeżeli wynagrodzenie jest określone w formie prowizji; 4)   80% - z działalności w zakresie usług adwokackich lub rzeczoznawstwa; 5)   20% - z pozostałych źródeł przychodów.

38

39 ZADANIE DOMOWE NR 2 Proszę zapoznać się z artykułem:A. Hanusz, Strony postępowania podatkowego a ciężar dowodu, „Przegląd Podatkowy” 2004 , nr 9: pp pdf (dostęp do pełnej treści)

40 Art. 9 ust. 1a UPDOF W sytuacji, gdy podatnik uzyskuje dochody z więcej niż z jednego źródła, podstawą opodatkowania będzie SUMA DOCHODÓW ZE WSZYSTKICH ŹRÓDEŁ PRZYCHODÓW: 1) USTALENIE WYSOKOŚCI DOCHODU Z KAŻDEGO ŹRÓDŁA 2) ZSUMOWANIE DOCHODÓW

41 Art. 9 ust. 3 UPDOF – POSTĘPOWANIE ZE STRATAMI POTRĄCENIE WEWNĘTRZNE STRATY O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, można obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. prawo do odliczenia straty od dochodu z tego samego źródła w kolejnych 5 latach podatkowych, jednakże nie więcej niż 50% straty w jednym roku

42 podstawa opodatkowania (dochód do opodatkowania)ODLICZENIA OD DOCHODU Art. 26 UPDOF składki na ubezpieczenie społeczne, wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, wydatki na cele rehabilitacyjne, wydatki ponoszone z tytułu użytkowania sieci Internet, darowizny art. 26 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f. = podstawa opodatkowania (dochód do opodatkowania)

43 odliczenia od podstawy opodatkowania (art. 26c u.p.d.o.f.)= podstawa opodatkowania, do której stosuje się stawkę podatkową według skali, podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art e u.p.d.o.f., pobiera się od podstawy jego obliczenia według następującej skali:

44 KALKULATOR PDOF: http://www.finanse.mf.gov.pl/pit/kalkulator-pit

45

46 PODATEK NALEŻNY ZA ROK PODATKOWY podatek do zapłaty (lub nadpłata)ODLICZENIA OD PODATKU odliczenia od podatku (art u.p.d.o.f.),np. składki na ubezpieczenie zdrowotne, ulga na dzieci Kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. = PODATEK NALEŻNY ZA ROK PODATKOWY – wpłacone (pobrane przez płatnika) zaliczki w roku podatkowym (rozdział 7 u.p.d.o.f.) podatek do zapłaty (lub nadpłata)

47 ZASADY OPODATKOWANIA DOCHODÓWPodatek dochodowy od osób fizycznych – podatek progresywny – progresja szczeblowana (skala progresywna) OPODATKOWANIE WG SKALI PODATKOWEJ versus PODATEK LINIOWY – 19% i FORMY ZRYCZAŁTOWANE OPODATKOWANIA DOCHODÓW na ten temat zobacz szerzej: dodatkowes.pdf Podatek dochodowy od osób prawnych –podatek liniowy - (skala proporcjonalna)

48 PODATEK LINIOWY NA GRUNCIE UPDOFOPODATKOWANIE DOCHODÓW Z DZIAŁALOŚCI GOSPODARCZEJ LUB DZIAŁÓW SPECJALNEJ PRIDUKCJI ROLNEJ WEDŁUG SKALI LINOWEJ (STAWKA 19%) PODATEK LINIOWY NA GRUNCIE UPDOF

49 Art. 30c ust. 1 UPDOF – 19% Podatek dochodowy od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej uzyskanych przez podatników, o których mowa w art. 9a ust. 2 lub 7, z zastrzeżeniem art. 29, i 30d, wynosi 19% podstawy obliczenia podatku.

50 PODSTAWA OPODATKOWANIAPodstawą obliczenia podatku liniowego jest dochód ustalony zgodnie z art. 9 ust. 1, 2, 3, 3a i 5, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e i ust. 4 zdanie pierwsze lub art. 24b ust. 1 i 2, lub art Dochód ten podatnicy mogą pomniejszać o składki na ubezpieczenie społeczne określone w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a i pkt 2a oraz wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego określone w art. 26 ust. 1 pkt 2b. Wysokość składek i wpłat ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.

51 Art. 30c ust. 6 UPDOF Dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej, opodatkowanych w sposób określony w ust. 1, nie łączy się z dochodami opodatkowanymi na zasadach określonych w art. 27 (dochody opodatkowane według skali), art. 30b (dochody z kapitałów pieniężnych), art. 30e (dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości) i art. 30f (dochody zagranicznych spółek kontrolowanych).

52 Art. 9a ust. 2 UPDOF – uprawnienie, nie obowiązekPodatnicy, z zastrzeżeniem ust. 3, mogą wybrać sposób opodatkowania dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej na zasadach określonych w art. 30c. W tym przypadku są obowiązani do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do dnia 20 stycznia roku podatkowego pisemnego oświadczenia o wyborze tego sposobu opodatkowania. Jeżeli podatnik rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, oświadczenie może złożyć na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a jeżeli podatnik nie złożył oświadczenia na podstawie tych przepisów - pisemne oświadczenie składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.

53 Art. 9a ust. 4 UPDOF MOŻLIWOŚĆ ZMIANYWybór sposobu opodatkowania dokonany w oświadczeniu, o którym mowa w ust. 2, dotyczy również lat następnych, chyba że podatnik, w terminie do dnia 20 stycznia roku podatkowego, zawiadomi w formie pisemnej właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tego sposobu opodatkowania lub złoży w tym terminie pisemny wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym.

54 Art. 9a ust. 3 UPDOF UTRATA PRAWA DO ROZLICZANIA SIĘ PODATKIEM LINIOWYMJeżeli podatnik, który wybrał sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2, uzyska z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie lub z tytułu prawa do udziału w zysku spółki niebędącej osobą prawną przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników: 1) (uchylony), 2) wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym - w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w sposób określony w art. 30c i jest obowiązany do wpłacenia zaliczek od dochodu osiągniętego od początku roku, obliczonych przy zastosowaniu skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, oraz odsetek za zwłokę od zaległości z tytułu tych zaliczek.

55 http://www.mf.gov.pl/documents/766655/3144515/Form-PIT-36L-11-2015-2016.pdf PIT 36L - art. 30c UPDOF

56 ZEZNANIA PODATKOWE SAMOOBLICZENIEpodatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (art. 45 i n. u.p.d.o.f.) PIT-37 poprzez platformę e-podatnik Od rozliczenia za 2014 r. złożyć deklarację PIT-37 będzie można albo samodzielnie - korzystając np. z programów do rozliczeń rocznych, albo automatycznie korzystając z druku wypełnionego za podatnika na platformie podatkowej, po zalogowaniu się do własnego profilu podatkowego.

57 Art. 45 ust. 6 UPDOF SAMOOBLICZENIE A DECYZJA OKREŚLAJĄCAPodatek dochodowy wynikający z zeznania jest podatkiem należnym od dochodów podatnika uzyskanych w roku podatkowym, chyba że właściwy organ podatkowy lub właściwy organ kontroli skarbowej wyda decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W razie niezłożenia zeznania o wysokości osiągniętego dochodu, właściwy organ podatkowy lub właściwy organ kontroli skarbowej wyda decyzję określającą wysokość zobowiązania w podatku dochodowym.

58 ZALICZKI NA PODATEK Art. 31 UPDOF Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, zwane dalej "zakładami pracy", są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy, a w spółdzielniach pracy - wypłaty z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej.

59 UPROSZCZONE FORMY OPODATKOWANIA DOCHODÓW OSÓB FIZYCZNYCHUstawa z dnia 20 listopada 1998 r o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

60 RYCZAŁT PODATKOWY Ryczałt podatkowy polega na rezygnacji z pobierania podatku na zasadach ogólnych, czyli zasadach uwzględniających zindywidualizowany, co do ilości lub wartości, przedmiot opodatkowania. Podatek w formie ryczałtu ustalana się bowiem w oparciu o tzw. znamiona zewnętrzne. Podatku nie pobiera się na podstawie opodatkowania, rzeczywiście i konkretnie ustalonej dla indywidualnego podatnika. Na temat pojęcia ryczałtu zob. szerzej: A. Krzyżanowski, Nauka skarbowości, Poznań 1923, s ; H. Reniger, Problem podstawy wymiaru w socjalistycznym podatku rolniczym okresu przejściowego, Toruń 1963, s. 117; K. Ostrowski, Prawo finansowe. Zarys ogólny, Warszawa 1970, s ; M. Waluga, Zryczałtowane formy opodatkowania, Warszawwa 1989; S. Babiarz, S. Bogucki, A. Dumas, R. Pęk, S. Presnarowicz, J. Pustuł, Ryczałty w prawie podatkowym, Warszawa 2012, s

61 RYCZAŁT PODATKOWY SENSU STRICTE – KARTA PODATKOWA, RYCZAŁT OD OSÓB DUCHOWNYRYCZAŁT PODATKOWY SENSU LARGO – RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDNCJONOWANYCH Art. 6 ust. 1 UZPDOF Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 14 ustawy o podatku dochodowym, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych, zwanych dalej "spółką".

62 Art. 6 ust. 4 UZPDOF Podatnicy opłacają w roku podatkowym ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z działalności wymienionej w ust. 1, jeżeli: 1) w roku poprzedzającym rok podatkowy: a) uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w wysokości nieprzekraczającej euro, lub b) uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty euro, 2) rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej - bez względu na wysokość przychodów.

63 pisemne oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego. Art. 12 UZPDOF Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi: 1) 20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów, 2) 17 % przychodów ze świadczenia usług: reprodukcji komputerowych nośników informacji (PKWiU ), pośrednictwa w sprzedaży hurtowej samochodów osobowych i furgonetek prowadzonej przez Internet (PKWiU )

64 8,5 % od: przychodów z działalności usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5 %, z zastrzeżeniem pkt 1, 2, 4 i 5 oraz załącznika nr 2 do ustawy, przychodów związanych ze zwalczaniem pożarów i zapobieganiem pożarom (PKWiU ), przychodów ze świadczenia usług wychowania przedszkolnego (PKWiU ), przychodów ze świadczenia usług związanych z działalnością ogrodów botanicznych i zoologicznych oraz obszarów i obiektów ochrony przyrody (PKWiU ),  przychodów z działalności polegającej na wytwarzaniu przedmiotów (wyrobów) z materiału powierzonego przez zamawiającego, prowizji uzyskanej przez komisanta ze sprzedaży na podstawie umowy komisu, prowizji uzyskanej przez kolportera prasy na podstawie umowy o kolportaż prasy, 5,5% od: przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton, uzyskanej prowizji z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów, 3,0% od: przychodów: a)  z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, b)  z działalności usługowej w zakresie handlu,

65 Art. 12 ust. 2 UZPDOF Podatek zryczałtowany, o którym mowa w ust. 1, pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania. Art. 12 ust. 3 UZPDOF Jeżeli podatnik obowiązany do prowadzenia ewidencji przychodów prowadzi działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami określonymi w ust. 1, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych ustala się według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności, pod warunkiem że ewidencja przychodów jest prowadzona w sposób umożliwiający określenie przychodów z każdego rodzaju działalności. Art. 15 ust. 1 UZPDOF Podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są obowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencję wyposażenia oraz, odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencję przychodów, zwaną dalej "ewidencją", z zastrzeżeniem ust. 3 i 3a.

66 Literatura uzupełniającaKaźmierski A. (red.), MERITUM. Podatki 2017, Warszawa 2016, wyd. Wolters Kluwer (lub wydania wcześniejsze) 2. Szczęśniak P., Karta podatkowa, [w:] Źródła finansowania samorządu terytorialnego, red. A. Hanusz, Warszawa 2015, wyd. Wolters Kluwer. 3. Bartosiewicz A., PIT. Komentarz, Warszawa 2015, wyd. Wolters Kluwer Komentarz dostępny w Systemie Informacji Prawnej LEX (zob. E-źródła BG UMCS)