1 Mi ę dzy panik ą a niefrasobliwo ś ci ą Doro ś li wobec zmian m ł odzie ż owej sceny narkotykowej

2 Spadek znaczenia heroiny (obecnie ok. 7% zg ł aszaj ą cych si ę do leczenia, w ci ą gu 2 lat spadek o po ł ow ę ) Cechy heroinizmu kompotowego:  niska cena  szybkie uzale ż nienie fizyczne i psychiczne  wzrost tolerancji, reakcja abstynencyjna po ok. 6 godz.  przyjmowanie drog ą iniekcji – zagro ż enie chorobami zaka ź nymi  70% zanieczyszcze ń – powa ż ne schorzenia organiczne  gwa ł towane zmiany biograficzne Stereotyp „ ć puna”  nieuleczalnie chory, niezdolny do pracy i nauki, nieobliczalny, zdemoralizowany, sk ł onny na „g ł odzie” do przest ę pstw, zara ż aj ą cy innych  Czeka to ka ż dego, kto zacz ął bra ć narkotyki

3 W ci ą gu ostatnich kilku lat – równie ż spadek znaczenia amfetaminy Cechy amfetaminizmu:  Brak uzale ż nienia fizycznego (fizycznej reakcji abstynencyjnej, konieczno ś ci zwi ę kszania dawek)  Niska cena  Uzale ż nienie psychiczne– prowadz ą ce po pewnym czasie do utraty kontroli i u ż ywania w ci ą gach  Aplikowana przez ś luzówki  D ł ugi okres dzia ł ania (ok. 12 godz.)  Szkodliwo ść : choroby organiczne, wyczerpanie i chudni ę cie, psychozy endogenne i polekowe

4 Cechy marihuanizmu:  Ł atwa dost ę pno ść i niska cena  Pó ź ne pojawienie si ę cech uzale ż nienia fizycznego i reakcji abstynencyjnej  Aplikowana przez palenie  Krótki okres dzia ł ania  Uwa ż ana za nieszkodliw ą  Szkody pojawiaj ą si ę w d ł ugich okresach czasu i s ą trudne do zauwa ż enia

5  niska cena – w granicach 20-50 z ł za dawk ę, co wi ąż e si ę ze spadkiem spo ż ycia narkotyków drogich i zarazem bardzo niebezpiecznych, takich jak brown sugar czy kokaina;  dost ę pno ść i legalno ść – m ł odzi ludzie si ę gaj ą ch ę tnie po substancje nie zabronione prawem, które mo ż na kupi ć w aptekach lub przez Internet, bez konieczno ś ci kontaktowania si ę z czarnym rynkiem;  unikanie wykrycia przez szko łę lub rodziców – preferowane s ą substancje o krótkim czasie dzia ł ania, tak aby po powrocie ze szko ł y wyj ść z domu na kilka godzin i móc wróci ć tego samego dnia po ustaniu odurzenia.  ca ł kowity odwrót od iniekcji (co trudno ukry ć ). W ostatnich latach równie ż od inhalacji (by ć mo ż e st ą d wzrost popularno ś ci sztucznych kannabinoidów)  Kszta ł tuje si ę przekonanie, ż e palenie lub za ż ywanie tabletek to nie narkomania.  ideologia zak ł adaj ą ca nieszkodliwo ść marihuany – d ąż enie do legalizacji

6 Doro ś li pozostaj ą na ogó ł nadal pod wra ż eniem stereotypu narkomana z lat 80 – co prowadzi do paniki lub zachowa ń unikowych Spora cz ęść u ż ytkowników (poza u ż ytkownikami dopalaczy):  D ł ugo utrzymuje si ę w rolach spo ł ecznych i zachowuj ą inne satysfakcjonuj ą ce aktywno ś ci  Nie odczuwaj ą przymusu si ę gni ę cia po substancj ę, ani fizjologicznej reakcji odstawiennej  Utrata kontroli i zmiany psychiczne, np. destabilizacja emocjonalna k ł opoty z pami ę ci ą, koncentracj ą, mobilizacj ą - pojawiaj ą si ę po d ł ugim czasie i s ą trudne do zauwa ż enia przez nastolatka  Spora cze ść m ł odych ludzi tylko pali lub u ż ywa w tabletkach  Straszenie stereotypem ć puna traktuj ą jako dowód niekompetencji doros ł ych

7 niekorzystna sytuacja rodzinna: brak komunikacji, wsparcia, brak jasnych granic, brak stymulacji do rozwoju, niedostatki systemu warto ś ci konsekwencje: niepowodzenia szkolne, brak zainteresowa ń i celów (wizji siebie w przysz ł o ś ci), "puste ż ycie" silny zwi ą zek z destrukcyjn ą grup ą rówie ś nicz ą wzór u ż ywania: ró ż ne SPA + alkohol, zamiana amfetaminy z poprzedniego okresu na nowe stymulanty – co zwi ę ksza zagro ż enie zatruciami proces: brak reakcji abstynencyjnej i zmian tolerancji, co utwierdza w przekonaniu, ż e nie jest uzale ż niony ale: rozwój silnej potrzeby psychicznej, utrata kontroli i koncentracja na u ż ywaniu (w grupie rówie ś niczej), z utrat ą innych aktywno ś ci oraz rosn ą ca szkodliwo ść : najpierw spo ł eczna, nast ę pnie psychiczna (wynikaj ą ca z u ż ywania stymulantów) prognoza negatywna: uzale ż nienie, zablokowanie rozwoju i destrukcja linii ż ycia post ę powanie: praca z rodzin ą, ewentualnie motywowanie do zmiany w kierunku podj ę cia leczenia stacjonarnego

8 rodzina wychowuj ą ca autorytarnie, uwewn ę trznianie warto ś ci i norm oraz stymulowanie do rozwoju oparte na presji, selektywna komunikacja i wsparcie wyniki w szkole dobre ale nie wystarczaj ą rodzicom; zainteresowania i nastawienie na rozwój rozwijane pod presj ą - nie daj ą satysfakcji, konflikty wewn ę trzne i izolacja spo ł eczna prowadz ą do potrzeby samoleczenia wzór u ż ywania: leki OTC dost ę pne bez kontaktów z czarnym rynkiem, antydepresanty z przepisu lekarza Proces: pog łę bianie izolacji spo ł ecznej, szybkie pojawienie si ę silnej potrzeby psychicznej, prowadz ą ce nast ę pnie do stopniowej utraty kontroli, a przy u ż ywaniu opioidów - do pojawienia si ę reakcji abstynencyjnej i zmian tolerancji, inne satysfakcjonuj ą ce aktywno ś ci zachowywane s ą d ł u ż ej, Prognoza negatywna: stopniowe pog łę bianie si ę destrukcji - szkody spo ł eczne i psychiczne, niekiedy poszukiwanie akceptuj ą cej grupy destrukcyjnej, reakcje doros ł ych w kierunku rozpoznania psychiatrycznego, co jeszcze pog łę bia problemy Post ę powanie: przede wszystkim praca z rodzin ą, wczesna interwencja z odwo ł aniem si ę do kontraktu rodzinnego i kontroli rodzicielskiej, w przypadku fazy u ż ywania szkodliwego - psychoterapia indywidualna i grupowa skoncentrowana na problemach intrapsychicznych i interpersonalnych

9 - rodzina z dobr ą komunikacj ą i wsparciem, uwewn ę trzniaj ą ca warto ś ci i stymuluj ą ca do rozwoju, wychowanie liberalno-partnerskie, niekiedy brak granic lub granice niejasne - wyniki w szkole od wystarczaj ą cych do bardzo dobrych, rozwój zainteresowa ń i my ś lenia o przysz ł o ś ci, kontakty spo ł eczne zró ż nicowane, obecno ść konstruktywnych wi ę zi rówie ś niczych wzór u ż ywania: ograniczanie si ę do THC jako „bezpiecznego ś rodka rekreacji i samorozwoju” (ideologia legalizacyjna), niekiedy programowa abstynencja alkoholowa proces: przez d ł ugi czas brak wyst ę powania symptomów uzale ż nienia lub u ż ywania szkodliwego, co najwy ż ej szkody spo ł eczne (konflikty z rodzicami i z prawem) Prognoza negatywna: mo ż liwo ść rozwoju pe ł noobjawowego uzale ż nienia i/lub zaindukowania zaburze ń psychicznych Post ę powanie: wczesna interwencja, praca z rodzin ą w kierunku modyfikacji strategii wychowawczych i ustanowienia kontraktu rodzinnego

10  u ż ytkownicy nie stanowi ą ju ż jednorodnej grupy, maj ą zró ż nicowane potrzeby i mo ż liwo ś ci, wi ę kszo ść nie potrzebuje terapii stacjonarnej ani nawet ambulatoryjnej  adekwatne formy pracy: poradnictwo, krótkie interwencje (43% osób zg ł aszaj ą cych si ę do ambulatoriów Stowarzyszenia Monar)  Podstawowe znaczenie zmian w ś rodowisku naturalnym - wspó ł praca z rodzin ą i szko łą ALE RODZINY I INSTYTUCJE NIE CHC Ą WZI ĄĆ ZA TO ODPOWIEDZIALNO Ś CI!

11 Eksperymentowanie z ś rodkami zmieniaj ą cymi ś wiadomo ść sta ł o si ę w naszej kulturze zjawiskiem typowym dla okresu adolescencji. Stosunek do tego zjawiska doros ł ych, którzy albo nie zauwa ż aj ą ewidentnych symptomów szkodliwego u ż ywania, albo – przeciwnie - nadmiarowo reaguj ą na odosobnione epizody eksperymentowania balansuje MI Ę DZY PANIK Ą A NIEFRASOBLIWO Ś CI Ą. Utrzymywanie si ę stereotypu ć puna:  Przesadny l ę k prowadzi do paniki lub zachowa ń unikowych  Stereotyp zast ę puje realistyczn ą wiedz ę, informacje o zmianach na scenie narkotykowej s ą przyjmowane jedynie w zakresie wiedzy o zagro ż eniach  Brak wiedzy i operowanie stereotypowymi wyobra ż eniami nt u ż ywania narkotyków utrudnia komunikacj ę i interwencj ę  Realistyczne informowanie o ró ż nicach mi ę dzy dzia ł aniem ró ż nych narkotyków i o zasadach bezpiecze ń stwa przy u ż ywaniu – jest traktowane jako zach ę canie do narkotyków

12  "To nie jest nasz problem. Nie potrafimy się nim zajmować, nie jesteśmy specjalistami, interweniując możemy tylko zaszkodzić". "Zaprośmy specjalistów od profilaktyki, niech oni to za nas załatwią".  "I tak nie dowiemy się prawdy. Używanie środków psychoaktywnych jest elementem drugiego życia szkoły, którego nie jesteśmy w stanie wyeliminować".  "Rodzice i nadzór będą mieli do nas pretensje, obarczą nad odpowiedzialnością za to, że w szkole są narkotyki".  "Jeśli zdecydujemy zajmować się tym, że nasi uczniowie biorą, będziemy postrzegani jako szkoła dla "narkomanów" i tacy uczniowie zaczną do nas przychodzić, a rodzice "tych porządnych" nie będą do nas posyłać swoich dzieci. Nasza szkoła będzie gorsza od innych szkół, gdzie do takich problemów raczej się nie przyznają".  "Jedyne co możemy zrobić, to dołożyć wszystkich sił, aby nie dopuścić narkotyków do szkoły. Należy wzmóc kontrolę, stale współpracować z policją, narkomanów natychmiast usuwać". 

13 niefrasobliwe traktowanie problemu :  „moje dziecko nigdy…”,  „w naszej szkole nie ma narkotyków” dzia ł ania pozorne:  Rodzice: bezskuteczne próby zmuszenia dziecka do zmiany  Szko ł y: krótkie warsztaty zewn ę trzne skierowane do wszystkich, skoncentrowane na przekazywaniu ma ł o przekonywuj ą cych informacji o zagro ż eniach  Instytucje: rytualne akcje w populacji generalnej

14  usuwanie ze szko ł y  psychiatra  o ś rodki resocjalizacyjne  wymuszanie niepotrzebnej terapii stacjonarnej lub ambulatoryjnej  Najprostsze wyj ś cie: wywie źć dziecko do o ś rodka

15  Nauczy ć si ę wspó ł pracowa ć ze sob ą  Naprawi ć relacje z dzieckiem  Nauczy ć si ę realizowania skutecznych strategii wychowawczych: po łą czenie szacunku dla autonomii dziecka, wsparcia emocjonalnego i skutecznej kontroli

16 praca wychowawcza z ca łą spo ł eczno ś ci ą szkoln ą, praca z klasami uczniowskimi jako grupami wychowawczymi, intensywna praca indywidualna z uczniami zagro ż onymi i ich rodzicami (wspó ł dzia ł anie z instytucjami otoczenia spo ł ecznego) przygotowanie nauczycieli do pracy z rodzicami Potrzeba wsparcia systemowego - efektywne szkolenia, sta ł a wspó ł praca ze specjalistami, superwizje dla nauczycieli Realistyczne informowanie o zagro ż eniach

17  rozwój programów "OUT-REACH" – streetworking – praca skierowana do grup zagro ż onych w ich ś rodowisku naturalnym  oddzia ł y dzienne (wi ę kszo ść zagro ż onych dzieci i m ł odzie ż y nie potrzebuje i nie chce terapii stacjonarnej, natomiast mo ż na im skutecznie pomaga ć w trybie ambulatoryjnym, ale musz ą to by ć dzia ł ania intensywne)