1 Międzynarodowe obroty towarowe i usługowe
2 MIĘDZYNARODOWY PODZIAŁ PRACYto specjalizacja krajów w produkcji i wymianie towarów określa charakter, kierunki i strukturę towarową międzynarodowej wymiany handlowej, jednocześnie wymiana handlowa przyspiesza proces różnicowania i specjalizacji produkcji.
3 Czynniki kształtujące MPP:Wewnętrzne: warunki naturalne osiągnięty poziom rozwoju gospodarczego i istniejąca struktura gospodarcza postęp techniczny czynniki systemowe zdarzenia i sytuacje nieprzewidywalne Zewnętrzne
4 ŹRÓDŁA MIĘDZYNARODOWEGO PODZIAŁU PRACYpostęp techniczny powodujący wzrost produkcji wzrost popytu
5 EFEKTEM MPP jest specjalizacja produkcji, czyli koncentracja sił i środków na produkcji wybranych towarów, a rezygnacja z innych
6 Tradycyjny MPP ukształtował się ostatecznie na przełomie XVIII i XIX wieku.W jego ramach rozwijały się dwie specjalizacje: przemysłowa surowcowo-rolnicza
7 ŹRÓDŁA TRADYCYJNEGO MPP:rewolucja przemysłowa kolonializm wywóz kapitału migracje ludności polityka handlowa państwa
8 EFEKTY TRADYCYJNEGO MPPpodział krajów na: kraje surowcowo-rolnicze kraje przemysłowe
9 CZYNNIKI DEZINTEGRACJI TRADYCYJNEGO MPPstrukturalne: zróżnicowanie i nierównomierność rozwoju krajów, powstanie nowych ośrodków dominujących wzrost, następnie spadek roli USA w l powstanie bloku socjalistycznego i współzawodnictwo Zachodu z krajami socjalistycznymi – efekt demonstracji, przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego dekolonizacja krajów zależnych zmiany w strukturze popytu światowego – szerszy asortyment , wzrost popytu na artykuły konsumpcyjne, przemysł. II rewolucja przemysłowa (naukowo-techniczna) specjalizacja asortymentowa wzrost skali produkcji wzrost nakładów na B+R – skracanie czasu wdrożenia i cyklu życia produktu
10 koniunkturalne: Wielki Kryzys instytucjonalne (polityczne): powstanie ZSRR i bloku krajów socjalistycznych niepodległość państw Europy Wsch. i Płd. Polska, Czechy, Jugosławia, Węgry ruchy niepodłegłościowe w koloniach – wzrost znaczenia władz lokalnych inne: surowcowo-oszczędny typ postępu technicznego zmiana charakteru konkurencji – z cenowej na jakościową powiązania między krajami rozwiniętymi – integracja regionalna
11 KORZYŚCI ZE SPECJALIZACJI I WYMIANYhandel jako pośrednia metoda produkcji wpływ handlu na możliwości konsumpcyjne każdego kraju (bez wymiany są one równe możliwościom produkcyjnym, z handlem one rosną) lepsza alokacja zasobów produkcyjnych produkcja masowa rozłożenie się kosztów stałych, obniżka kosztów ogółem koncentracja środków rzeczowych, finansowych, siły roboczej w wielkich jednostkach produkcyjnych, a proces produkcyjny rozdzielony na poszczególne stadia szybszy wzrost wydajności możliwości większych nakładów na B+R (koncentracja wydatków – większa efektywność) wzrost popytu na zasoby pracy powoduje wzrost dochodów realnych społeczeństwa, czyli wzrost poziomu stopy życiowej
12 Rola handlu zagranicznego w gospodarce
13 wpływ na zmianę struktury dochodu narodowegowpływ na zwiększenie efektywności gospodarowania wpływ na wielkość i dynamikę dochodu narodowego
14 wpływ na zmianę struktury dochodu narodowegoCzynnikiem, który w znacznym stopniu może uniezależnić strukturę dochodu narodowego podzielonego od struktury istniejącego aparatu wytwórczego są obroty handlowe z zagranicą Import niezbędny, czyli przywóz z zagranicy surowców mineralnych i rolniczych niemożliwych do wytworzenia w danym kraju, czasem bardzo istotnie wzbogaca strukturę podzielonego dochodu narodowego Handel zagraniczny jest czynnikiem, który umożliwia transformację gospodarki danego kraju w kierunku przezeń pożądanym Handel zagraniczny może służyć do transformacji struktury dóbr konsumpcyjnych wytwarzanych w danym kraju (przesunięcia struktury popytu) Handel zagraniczny może stanowić jedyny sposób rozwiązania problemu niedoborów niektórych artykułów rolnych, powstałych w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych
15 wpływ na zwiększenie efektywności gospodarowaniaWpływ handlu zagranicznego na efektywność gospodarowania, czyli racjonalniejsze użytkowanie posiadanego zasobu czynników produkcji: zmniejszenie przeciętnego kosztu jednostkowego dóbr wytwarzanych w kraju obniżenie jednostkowych kosztów wytwarzania przez zwiększenie skali produkcji (pełniejsze wykorzystanie aparatu produkcyjnego, gromadzenie doświadczeń)
16 Specjalizacja międzynarodowa wpływa na obniżenie kosztów produkcji za pośrednictwem postępu technicznego Transfer technologii - import nowoczesnej technologii jest często najtańszym sposobem zlikwidowania luki technologicznej Konkurencyjność wyrobów zagranicznych na rynku krajowym
17
18 wpływ na wielkość i dynamikę dochodu narodowegood strony podaży od strony popytu
19 od strony podaży Handel zagraniczny poprzez dodatnie saldo obrotów handlowych z zagranicą, powiększa podaż towarów dostępnych w danym okresie w danym kraju W gospodarce zamkniętej Y=I+K+G Y- dochód narodowy I – inwestycje K – konsumpcja G – wydatki państwa
20 Każdy kraj, w mniejszym lub większym stopniu, dokonuje wymiany handlowej z zagranicąY = I+K+G +NX NX =Ex-Im
21 W gospodarce jest możliwa sytuacja,że wielkość dochodu narodowego wytworzonego nie będzie równa sumie dóbr przeznaczonych na inwestycje i konsumpcję wielkość dochodu narodowego podzielonego jest większa od wielkości dochodu narodowego wytworzonego Im>Ex wielkość dochodu narodowego wytworzonego jest większa od wielkości dochodu narodowego podzielonego Ex>Im
22 Możliwość utrzymania przez pewien czas nadwyżki importu nad eksportem ma duże znaczenie dla dynamiki wzrostu gospodarczego
23 od strony popytu Zależność między przyrostem dochodu narodowego a importem Zależność między przyrostem dochodu narodowego a eksportem
24 Zależność między przyrostem dochodu narodowego a importemZmiany importu są na ogół wyraźnie powiązane ze zmianami poziomu dochodu narodowego. Wzrost DN powoduje zwykle wzrost zapotrzebowania na import
25 Zależność między przyrostem dochodu narodowego a eksportemJeśli wzrost DN jest spowodowany wzrostem popytu krajowego to następuje spadek eksportu Jeśli wzrost DN jest spowodowany wzrostem popytu zagranicznego to następuje wzrost eksportu W wyniku zwiększenia konkurencyjności wytwarzanych towarów nastąpi wzrost eksportu
26 Koniunktura gospodarcza jest jednym z najważniejszych czynników determinujących dynamikę i strukturę obrotów handlowych. Eksport stanowi bardzo ważny bodziec dynamizowania wzrostu gospodarczego import zmienia się w tym samym kierunku, co aktywność gospodarcza, lecz z większym nasileniem w okresie ożywienia eksport nie tylko wzrasta wolniej niż produkcja, lecz może nawet maleć czynniki, które aktywizują import, ograniczają zarazem eksport
27 Handel międzynarodowyto łączna wartość eksportu i importu z/do poszczególnych krajów jest ważnym czynnikiem dynamizującym ogólny rozwój gospodarczy, zapewnia stałe dostawy niezbędnych surowców, płodów rolnych, dóbr kooperacyjnych oraz technologii.
28 Podstawowymi formami współpracy z zagranicą są:obroty towarowe (import, eksport, reeksport) tzw. „obroty niewidzialne” (turystyka, usługi transportowe, pocztowo-telekomunikacyjne, ubezpieczeniowe, finansowe i in.)
29 Przyczyny rozwoju eksportutrwałe lub przejściowe dysponowanie określonymi towarami przy jednoczesnym nie- dysponowaniu tymi towarami przez inne kraje występowanie różnic kosztów i cen w ujęciu międzynarodowym efekt strategii przedsiębiorstw, uwzględniającej m.in. zróżnicowanie popytu na rynkach międzynarodowych
30 Przyczyny rozwoju importukoszty produkcji zastępującej import są bezwzględnie wyższe w stosunku do zagranicy koszty produkcji zastępującej import są relatywnie wyższe w stosunku do zagranicy istnieje potrzeba zaspokojenia zróżnicowanego popytu na różnorodne towary i usługi
31 Główne grupy towarowe towary wystandaryzowane (masowe, posiadające jednolity charakter, tj. artykuły rolno-spożywcze, surowce naturalne, niektóre półfabrykaty przemysłowe) towary zindywidualizowane (przemysłowe, niektóre półfabrykaty, luksusowe towary konsumpcyjne)
32 Międzynarodowy obrót usługamiUsługi to świadczenie społecznie użytecznych czynności, niezwiązanych bezpośrednio z wytwarzaniem dóbr rzeczowych W krajach rozwiniętych usługi tworzą około % PKB i około 60% całego zatrudnienia Istota usług sprawia, że większość z nich konsumowana jest na miejscu wytworzenia i nie może być przedmiotem obrotu międzynarodowego
33 Czynniki wzrostu znaczenia usług:wzrost zamożności społeczeństw i zwiększenie ilości wolnego czasu (turystyka, bankowość) wzrost produkcji towarów pociągających za sobą rozwój usług uzupełniających (transport, ubezpieczenie towarów) postęp techniczny, który kreuje nowe rodzaje usług (TV satelitarna, usługi międzybankowe świadczone za pośrednictwem satelitów) świadczenie usług na odległość (komputerowa rezerwacja biletów, internet shopping) wzrost specjalizacji usług rozwój wyspecjalizowanych firm usługowych
34 Chiny struktura gospodarkiRolnictwo 9,6 % Usługi 43,6 % Przemysł 46,8 %
35 Rosja struktura gospodarkiRolnictwo 4,2 % Usługi 62 % Przemysł 33,8 %
36 Finlandia struktura gospodarkiRolnictwo 2,6 % Usługi 68,2 % Przemysł 29,1 %
37 Japonia struktura gospodarkiRolnictwo 1,5 % Usługi 75,7 % Przemysł 22,8 %
38 Polska struktura gospodarkiRolnictwo 3,9 % Usługi 63 % Przemysł 31,8 %
39 Eksport 1948 1953 1963 1973 1983 1993 2003 2013 Świat wartość mld USD 59 84 157 579 1838 3677 7380 18301 Świat udział % 100,0 Ameryka Północna 28,1 24,8 19,9 17,3 16,8 18,0 15,8 13,2 Stany Zjednoczone 21,7 18,8 14,9 12,3 11,2 12,6 9,8 8,6 Ameryka Łacińska 11,3 9,7 6,4 4,3 4,4 3,0 4,0 Brazylia 2,0 1,8 0,9 1,1 1,2 1,0 1,3 Argentyna 2,8 0,6 0,4 Europa 35,1 39,4 47,8 50,9 43,5 45,4 45,9 36,3 WNP - 1,5 2,6 Afryka 7,3 6,5 5,7 4,8 4,5 2,5 2,4 3,3 RPA 1,6 0,7 0,5 Bliski Wschód 2,7 3,2 4,1 6,8 3,5 7,4 Azja 14,0 13,4 12,5 19,1 26,1 31,5 Chiny 5,9 12,1 Japonia 8,0 9,9 3,9 Indie 2,2 0,8 1,7 Australia i N. Zelandia 3,7 2,1 1,4 6 tygrysów Azji Wsch.* 3,4 3,6 5,8 9,6 * Hongkong, Tajwan, Singapur, Korea Południowa, Malezja, Tajlandia Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
40 Import 1948 1953 1963 1973 1983 1993 2003 2013 Świat wartość mld USD62 85 164 594 1882 3787 7696 18409 Świat udział % 100,0 Ameryka Północna 18,5 20,5 16,1 17,2 21,4 22,4 17,4 Stany Zjednoczone 13,0 13,9 11,4 12,3 14,3 15,9 16,9 12,7 Ameryka Łacińska 10,4 8,3 6,0 4,4 3,8 3,3 2,5 4,2 Brazylia 1,8 1,6 0,9 1,2 0,7 1,4 Argentyna 0,6 0,4 0,2 Europa 45,3 43,7 52,0 53,3 44,2 44,6 45,0 35,8 WNP - 1,7 3,1 Afryka 8,1 7,0 5,2 3,9 4,6 2,6 2,2 3,4 RPA 1,5 1,1 0,8 0,5 Bliski Wschód 2,1 2,3 2,7 6,2 2,8 Azja 15,1 14,1 14,9 23,6 23,5 31,8 Chiny 5,4 10,6 Japonia 4,1 6,5 6,7 6,4 5,0 4,5 Indie Australia i N. Zelandia 2,9 6 tygrysów Azji Wsch.* 3,5 3,7 3,2 6,1 10,3 8,6 9,5 * Hongkong, Tajwan, Singapur, Korea Południowa, Malezja, Tajlandia Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
41 Wolumen światowego eksportu towarowego i PKB, 1950-2013 roczne zmiany w proc.
42 Główni eksporterzy w światowej wymianie towarowej w 2013 rokuL.p. Eksporterzy Wartość mld USD Udział % 1 Chiny 2209 11,7 2 USA 1580 8,4 3 Niemcy 1453 7,7 4 Japonia 715 3,8 5 Holandia 672 3,6 6 Francja 580 3,1 7 Korea Płd. 560 3,0 8 W. Brytania 542 2,9 9 Hongkong 536 2,8 eksport własnych tow. 20 0,1 reeksport 516 2,7 10 Rosja 523 26 Polska 183 1,0 Świat 18816 100,0 Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
43 Główni importerzy w światowej wymianie towarowej w 2013 rokuL.p. Importerzy Wartość mld USD Udział % 1 USA 2329 12,3 2 Chiny 1950 10,3 3 Niemcy 1189 6,3 4 Japonia 833 4,4 5 Francja 681 3,6 6 Wielka Brytania 655 3,5 7 Hongkong 622 3,3 import zatrzymany 141 0,7 8 Holandia 590 3,1 9 Korea Płd. 516 2,7 10 Włochy 477 2,5 25 Polska 205 1,1 Świat 18890 100,0 Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
44 Udział handlu wewnątrzregionalnego w obrotach towarowych poszczególnych regionów ogółem, 2013 r., w % Ameryka Płn. Ameryka Łacińska Europa WNP Afryka Bliski Wschód Azja Świat 16,8 4,3 36,4 3,1 3,4 4,2 29,6 100,0 Ameryka Północna 49,2 8,9 15,2 0,8 1,7 3,2 20,7 24,2 26,6 16,4 1,2 2,7 2,5 24,1 7,6 1,9 68,6 3,8 3,3 10,0 52,2 19,1 17,8 4,9 35,8 0,3 16,2 3,0 8,2 10,6 0,5 2,8 10,1 17,5 14,8 2,2 4,7 53,3 Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
45 Światowy handel towarowy według głównych grup towarowych, Przeciętne roczne zmiany wolumenów Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
46 Światowy handel towarowy według głównych grup towarowych, indeksy wolumenów 1950-2013Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
47 Źródło: International Trade Statistics 2014, WTO, Geneva 2014.
48 Regiony geograficzne według WTO
49 Jakie regiony mają największe udziały w wartości światowego eksportu towarowego?
50 Udział poszczególnych regionów w wartości światowego eksportu towarowegoŹródło: International Trade Statistics 2013, WTO, Geneva 2013.
51 Jakie kraje mają największe udziały w wartości światowych obrotów towarowych?
52 Czołowi gracze w międzynarodowym handlu towarowymŹródło: International Trade Statistics 2013, WTO, Geneva 2013.
53 Jakie grupy towarowe dominują w eksporcie towarowym poszczególnych regionów?
54 Eksport towarowy wg regionów i grup towarowych, w mld USDŹródło: International Trade Statistics 2013, WTO, Geneva 2013.
55 Udział wybranych grup towarowych wartości światowego eksportu towarowego w latach 1962-2012 (%)Grupy towarowe 1962 1972 1982 1992 2002 2012 Żywność 22,1 16,2 13,0 10,3 7,4 8,6 Paliwa 6,5 7,7 15,1 8,7 10,7 14,0 Art. przemysłowe 59,3 63,1 62,5 72,4 73,8 67,6 Źródło: World Development Indicators 2014, The World Bank, Washington, D.C
56
57
58 Dane dotyczące handlu zagranicznego1/ https://www.mr.gov.pl/media/15696/ROHZ2015_ _druk_ost.pdf 2/ https://www.mr.gov.pl/strony/zadania/analiza-i-ocena-polskiej-gospodarki/analizy-z-obszaru-handlu-gospodarczego/#Syntetyczna%20informacja%20o%20eksporcie%20i%20imporcie%20Polski 3/ 4/ 5/ 6/ https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/its2015_e/its15_toc_e.htm 7/ https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/wts2016_e/wts2016_e.pdf Inne:
59 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !