1 MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE 2015 mgr Tomasz Rosiak; modyfikowane przez mgr Leilę Isainową Zakład Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych

2 Zagraniczna polityka handlowa  Zagraniczna polityka gospodarcza  Polityka handlowa: - polityka wolnego handlu (liberalizm) - polityka protekcjonizmu 2

3 Źródło: Tomasz Białowąs, Zagraniczna polityka handlowa

4 Protekcjonizm i liberalizm 1860-2000 4 Źródło: Prezentacja Tomasza Białowąsa

5 Instrumenty polityki handlowej 5  Cła  Dumping  Dobrowolne ograniczenia eksportu (VER)  Podatek importowy  Subsydia  Kwoty importowe

6 Cło 6 Jest to określony przez władzę państwową lub organ międzynarodowej organizacji gospodarczej (unii celnej), w akcie prawnym, obowiązek opłacenia należności za towar znajdujący się w obrocie towarowym z zagranicą, a wprowadzany na dany obszar celny (państwa lub organizacji) albo też z niego wyprowadzany

7 Funkcje cła 7  Ochrona miejscowych przedsiębiorstw  Zakładów jako płatników CIT  Zakładów jako miejsc pracy  Generowanie dodatkowych przychodów do budżetu  Narzędzie polityki handlowej Efekt: koncentracja korzyści i rozproszenie kosztów

8 Rodzaje cła ze względu na sposób nakładania stawek 8  Cła ad valorem (nazywane też wartościowymi) ;  Cła ad spetiem (specyficzne, od ilości);  Cła kombinowane – łączą w sobie cechy ceł wartościowych i specyficznych.

9 Rodzaje cła cd. 9  Ze względu na kierunek handlu  Importowe  Eksportowe (rzadko stosowane, głównie w odniesieniu do surowców)  Tranzytowe (coraz rzadziej stosowane, zalety z ich stosowania są raczej wątpliwe)  Ze względu na relacje między państwami  Cła minimalne – stosowane w stosunku do krajów, które otrzymały tzw. klauzulę największego (najwyższego) uprzywilejowania (KNU)  Cła maksymalne – dotyczą tych państw, które nie uzyskały klauzuli największego uprzywilejowania i są z założenia większe od ceł minimalnych.

10 Ekonomiczne skutki cła (mały kraj) Straty konsumentów a + b + c + d Korzyści producentów a Korzyści budżetu państwa c Straty netto b + d 10

11 Ekonomiczne skutki cła (duży kraj) Straty konsumentów a + b + c + d Korzyści producentów a Korzyści budżetu państwa c Korzyści z poprawy terms of trade e Straty netto b + d - e e > b + d wprowadzenie cła przynosi korzyści 11

12 Klauzula największego (najwyższego) uprzywilejowania (KNU) 12 Klauzula ta, stosowana pocztkowo przez Stany Zjednoczone, a obecnie przez wszystkie państwa WTO, zobowiązuje do traktowania partnera lub parterów tak samo, czyli nie gorzej niż najbardziej uprzywilejowanego. Jeżeli kraj A posiada KNU z krajami B i C, to obniżenie ceł przez kraj A w stosunku do kraju B, jest automatycznie przenoszone na stosunki z krajem C, i odwrotnie;

13 Źródło: http://biurose.sejm.gov.pl/teksty_pdf_05/i-1160.pdf 13

14 14

15 TARIC 15

16 Handel zagraniczny UE 16  Wewnętrzny (bez taryf celnych)  Zewnętrzny (pozaunijny)  Bez opłat celnych w obrębie Unii celnej (Turcja, San Marino, Andora)  Stawki obniżone: Umowy międzynarodowe o wolnym handlu (dokumentowane fakturą eksportową do kwoty 6 tys. EUR lub świadectwem EUR 1 pow. 6 tys. EUR; wyjątki Syria i Algieria 2820 EUR, Maroko i Tunezja 5110 EUR) Porozumienie zawarte z Europejskim Obszarem Gospodarczym - Norwegia, Islandia, Lichtenstein (faktura eksportowa, EUR 1) Układ ACP – 77 krajów, dawne kolonie europejskie (faktura eksportowa, EUR 1) Kraje bałkańskie Układ OCT – terytoria zamorskie (Polinezja Francuska, Kajmany, Antyle Holenderskie i inne terytoria będące pod admin. Holandii, Anglii, Danii, Francji)

17 Ograniczenia w obrocie w UE 17  Zakaz obrotu: towary niedozwolone  Zakaz przywozu do UE: odpady niebezpieczne, azbest, surowce radioaktywne  Zakaz wywozu produktów podwójnego zastosowania, broń, sprzęt wojskowy->zezwolenie  Ograniczenia – kontyngenty przywozu:  Stal z Rosji i Ukrainy  Tekstylia z Białorusi i Dalekiego Wschodu  Porcelana i obuwie z Chin  Rury z poliestru

18 Dumping 18 W handlu międzynarodowym dumping jest określany jako eksport po cenie niższej niż sprzedaż na rynku wewnętrznym.  Innymi słowy cena eksportowa jest niższa od tak zwanej ceny lub wartości normalnej (ceny w kraju producenta, eksportera).  Dumping jest powszechnie uznany za instrument polityki handlowej niezgodny z zasadami konkurencji i określany mianem nieuczciwego handlu – unfair trade.

19 Dumping 19 Stosowanie dumpingu w krajach Unii Europejskiej jest zakazane prawnie (rozporządzenie 384/96 o ochronie przed importem produktów po cenie dumpingowej)  Aby akcja taka była uzasadniona i legalna trzeba dowieźć, że:  Występuje dumping, czyli cena eksportowa jest niższa od wartości normalnej. Różnica pomiędzy tymi cenami wyznacza margines dumpingu  Musi zaistnieć szkoda materialna dla przemysłu krajowego. Pod pojęciem tym przepisy GATT kryją materialną szkodę wyrządzoną przemysłowi krajowemu, groźbę wyrządzenia materialnej szkody lub istotne opóźnienie w utworzeniu takiego przemysłu (krajowego)  Trzeba udowodnić istnienie związku przyczynowego pomiędzy dumpingiem a powstałą lub grożącą szkodą

20 Środki antydumpingowe 20  Środki antydumpingowe mogą być tymczasowe lub ostateczne (cła antydumpingowe i zobowiązania cenowe).  Mogą one być zastosowane tylko po udowodnieniu zagranicznemu eksporterowi sprzedaży po cenie dumpingowej i stwierdzeniu szkody wyrządzonej lub zagrażajcej krajowemu przemysłowi.  Ich wysokość nie może przekraczać ustalonego marginesu dumpingu

21 Podstawa prawna postępowania antydumpingowego 21  Rozporządzenie Rady Nr 384/96 z dnia 22 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony przed dumpingowym przywozem z krajów niebędących członkami Wspólnoty Europejskiej (z późniejszymi zmianami).

22 Dumping w prawie UE 22 Produkt uznaje się za dumpingowy, jeżeli jego cena eksportowa do Wspólnoty jest niższa od porównywalnej ceny podobnego produktu, w zwykłym obrocie handlowym, ustalonej w kraju wywozu

23 Dumping w prawie UE 23 Postępowanie antydumpingowe wszczyna Komisja Europejska z własnej inicjatywy lub na pisemny wniosek (skargę):  dowolnej osoby fizycznej,  dowolnej osoby prawnej,  organizacji nie posiadającej osobowości prawnej, działających w imieniu przemysłu wspólnotowego. Skargę można przesłać bezpośrednio do Komisji (wykorzystując specjalne formularze) lub pośrednio przez organy państwa

24 Dumping w prawie UE 24 Skargę uznaje się za złożoną przez ten przemysł, jeżeli popierają ją producenci, których całkowita produkcja stanowi ponad 50% łącznej produkcji podobnego produktu, wyprodukowanego przez tych producentów, którzy wyrazili swoje poparcie lub sprzeciw wobec wniosku.

25 Dumping w prawie UE 25  Jeżeli natomiast producenci wspólnotowi, jednoznacznie popierający wniosek, produkują mniej niż 25% całej produkcji podobnego towaru, Komisja nie wszczyna postępowania.  Skargę oddala się ponadto, gdy dowody istnienia dumpingu lub szkody, mające uzasadnić wszczęcie postępowania są niewystarczające oraz  Nie wszczyna się postępowania przeciwko krajom, których przywóz stanowi mniej niż 1% konsumpcji tego towaru na terenie UE, chyba że kraje te łącznie zapewniają 3% lub więcej konsumpcji Wspólnoty.

26 Dumping w prawie UE 26  Jeżeli Komisja uznaje zgromadzone materiały za wystarczające wszczyna postępowanie w ciągu 45 dni od daty złożenia skargi i opublikowania zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Zawiadomienie to w szczególności:  Zawiera informacje o planowanym wszczęciu postępowania,  Wskazuje na produkt/y i kraj wywozu.

27 Dumping w prawie UE 27 Nałożenie środków tymczasowych nie może nastąpić przed 60 dniem od wszczęcia postępowania ani nie później niż 9 miesięcy od jego wszczęcia. Kwota tymczasowego cła antydumpingowego nie może przekroczyć tymczasowo ustalonego marginesu dumpingu

28 Dumping w prawie UE 28 Ostateczne cła antydumpingowe nakłada się w odpowiedniej wysokości uwzględniając margines dumpingu na okres 5 lat z możliwością przedłużenia

29 VER 29  VERs-( Voluntary Export Restraint) dobrowolne ograniczenia eksportu jest rządowym ograniczeniem ilości towarów, które mogą zostać wyeksportowane z danego państwa w określonym okresie. 29 Podatek importowy Podatek o charakterze nadzwyczajnym, oficjalnie w celu stymulacyjnym i ochrony wewnętrznej rynku Stawka podatku 1994 r-6% 1995 r-5% 1996 r-3% Zniesiony w 1997 w wyniku negocjacji związanych z przystąpieniem Polski do UE

30 Subsydia 30  Przez subsydia należy rozumieć świadczenia wypłacane przez władze danego państwa na rzecz producentów określonego dobra.  Subsydia eksportowe są wypłacane przedsiębiorstwom produkującym i sprzedającym swoje dobra za granicą

31 Rodzaje subsydiów 31  Bezpośrednie:  Ad valorem  Ad spetiem Efekt: łatwo wykrywalne – łatwa możliwość neutralizacji cłami  Pośrednie:  Ulgi (np. kredytowe)  Ułatwienia obniżające koszty produkcji (np. fiskalne)  Biura radcy handlowego (marketing) Efekt: trudniejsza wykrywalność

32 Subsydia eksportowe Korzyści producentów a + b + c Strata budżetu państwa b + d Strata konsumentów a + b Straty netto b + d 32

33 Subsydia produkcji krajowej Korzyści producentów a Strata budżetu państwa a b - c Strata konsumentów a + c Straty netto b 33

34 Kwoty (kontyngenty) 34  Ilościowe ograniczenie przez władze kraju wolumenu importu lub importu. Może być one określone w oparciu o liczbę sztuk danego towaru lub jego wartość (powyżej określonej ilości lub wartości następuje zakaz eksportu/importu lub wprowadzane są odpowiednie stawki celne ograniczające eksport/import)

35 Kwoty ilościowe (kontyngent ilościowy) import Wprowadzenie kontyngentu powoduje cztery efekty: a – zyski, b – efekt protekcyjny, c – renta kontyngentowa d – efekt konsumpcyjny 35

36 Podsumowanie skuteczności instrumentów polityki handlowej 36

37 Efekt kreacji handlu 37  Efekt kreacji handlu wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów udzielających sobie preferencji celnych, tworzących strefę wolnego handlu lub unię celną *.  Efekt kreacji handlu zależy od elastyczności cenowej popytu na importowane towary i elastyczności cenowej podaży w kraju eksportera. Im ta elastyczność jest większa, tym efekt kreacji jest większy *. *Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki Ekonomiczne, PWE, Warszawa, 1998, s. 432

38 Efekt przesunięcia handlu 38 Polegający na tym, że rosną obroty handlowe krajów udzielających sobie preferencji celnych lub, które tworzą unię, nawet jeśli są droższymi producentami, a maleją z tymi, którzy znaleźli się poza nią, nawet jeśli są tańszymi producentami

39 Inne narzędzia polityki handlu międzynarodowego 39  Kursy walutowe  Stopy procentowe  Podaż pieniądza