1 Mikroekonomia A.14 Maciej Wilamowski

2 Popyt indywidualny - przypomnieniePopyt indywidualny– funkcja, która określa jaka ilość dobra maksymalizuje użyteczność konsumenta przy danej cenie Powstaje poprzez maksymalizację funkcji użyteczności Może być zależny od wielu zmiennych (ceny, dochodu, ceny innego dobra) Funkcja może przyjmować różną postać w zależności od preferencji konsumenta oraz charakterystyki dobra (ciągłe, dyskretne, binarne)

3 Statyka porównawcza – zmiany własnej cenyKrzywa oferty cenowej dla preferencji opisanych funkcją użyteczności Cobba-Douglasa Funkcje popytu: Krzywa popytu (popyt względem własnej ceny) jest hiperbolą

4 Statyka porównawcza – zmiany własnej cenyKrzywa oferty cenowej dla dóbr doskonale komplementarnych, np. Funkcje popytu: Przy zmianach :

5 Statyka porównawcza – zmiany własnej cenyKrzywa oferty cenowej dla dóbr doskonale substytucyjnych, np. Funkcje popytu:

6 Popyt rynkowy Popyt rynkowy – funkcja, która określa ile dobra przy danej cenie zakupią wszyscy konsumenci maksymalizujący użyteczność, którzy są obecni na rynku. Powstaje poprzez agregację (sumowanie) indywidualnych funkcji popytu wszystkich konsumentów obecnych na danym rynku Znaczenie popytu rynkowego: Informacja o popycie rynkowym jest niezbędna dla funkcjonowania przedsiębiorstw (przewidywanie przychodów, zysku, ustalanie strategii, ocena inwestycji, tworzenie biznesplanu) Funkcja popytu niesie informację o nadwyżce konsumenta – pozwala na ocenę nadwyżki konsumenta oraz ocenę efektywności rynku

7 Popyt rynkowy - obliczanieAgregowanie popytu powstaje poprzez sumowanie popytów indywidualnych dla każdego możliwego poziomu ceny. Popyt rynkowy: Suma popytów indywidualnych dla dwóch lub więcej konsumentów: p1 p1 p1 p1’ p1’ p1’ p1” p1” p1” 35 20 15

8 Popyt rynkowy – dobro dyskretneSuma popytów indywidualnych dla dwóch lub więcej konsumentów: Dla dostatecznie dużej liczby konsumentów, funkcja ciągła stanowi, dostatecznie dobre przybliżenie (popełniany jest mały błąd)

9 Postać zagregowanej funkcji popytuPostać funkcji popytu rynkowego zależy bezpośrednio od preferencji konsumentów na danym rynku Heterogeniczność preferencji różny poziom cen granicznych – agregowanie liniowych funkcji popytu przy różnych cenach granicznych może skutkować wypukłą funkcją popytu Różne typy relacji preferencji preferencje konsumentów na danym rynku mogą być opisane różnymi typami funkcji użyteczności W praktyce popyt na dane dobro prawie zawsze zależy również od ceny najlepszej alternatywy

10 Elastyczność Interesuje nas nie tylko, w którą stronę zmieni się cena lub ilość, ale także o ile Elastyczność jest miarą relatywnej zmiany jednej wielkości na skutek relatywnej zmiany innej wielkości Użyteczna, ponieważ pozbawiona jednostek ‘o ile % zmieni się X, jeśli zmienić Y o 1%’ Mierzy wrażliwość zmiany jednej wielkości na zmiany innej wielkości

11 Statyka porównawcza – zmiany własnej cenyCenowa elastyczność popytu: ‘Relatywna zmiana popytu wynikająca z relatywnej zmiany ceny’ Mierzy jak szybko zmienia się popyt przy zmianach ceny (relatywnie – w odniesieniu do aktualnego poziomu)

12 Cenowa elastyczność popytu10 10 - 0,2 - 2 5 50 X1* X1* Która funkcja popytu posiada wyższą cenową elastyczność popytu dla ceny równej 4?

13 Cenowa elastyczność popytuNp. Więc stałe, ale przesuwając się po krzywej zmienne Dla liniowej krzywej popytu elastyczność różna w różnych punktach krzywej (tak dla większości funkcji) Np. jeśli obecnie to elastyczność w tym punkcie: ‘Jeśli cenę zwiększyć o 1% to popyt spadnie o 1,33%’ (niezależnie od jednostek P i Q)

14 Cenowa elastyczność popytuZwykle ujemna (bo krzywa popytu ujemnie nachylona) Cena rośnie – popyt maleje Cena maleje – popyt rośnie Jeśli elastyczność < -1 – popyt elastyczny Zmiana ceny o 1% powoduje zmianę popytu o ponad 1% Jeśli elastyczność > -1 – popyt nieelastyczny Zmiana ceny o 1% powoduje zmianę popytu o mniej niż 1% Jeśli elastyczność = -1 – popyt ‘jednostkowo elastyczny’

15 Cenowa elastyczność popytuGraficznie – elastyczność w punkcie to długość czerwonego odcinka przez długość fioletowego B Graficznie – dla funkcji nieliniowej – wystarczy narysować styczną w punkcie A Q

16 Cenowa elastyczność popytuIm bardziej stroma krzywa popytu – tym bardziej nieelastyczny popyt (elastyczność bliższa 0) Im bardziej pozioma krzywa popytu – tym bardziej elastyczny popyt (elastyczność bliższa -∞) Ale nadal może być różna w różnych punktach krzywej W skrajnych przypadkach: Popyt doskonale nieelastyczny (sztywny) – krzywa pionowa Popyt doskonale elastyczny – krzywa pozioma

17 Popyt doskonale nieelastycznyQ P D Q*

18 Popyt doskonale elastycznyQ P D P*

19 Statyka porównawcza – zmiany ceny innego dobraJak zmienia się popyt na , jeśli zmieniać , a pozostałe zmienne utrzymywać na stałym poziomie? Ceny jednych dóbr mogą także wpływać na optymalny wybór i konsumpcję innych Zmiany ograniczenia budżetowego Dobra komplementarne lub substytuty Dobra substytucyjne (brutto) – wzrost ceny jednego dobra powoduje wzrost popytu na drugie dobro Dobra zastępują się, np. masło i margaryna Dobra komplementarne (brutto) – wzrost ceny jednego dobra powoduje spadek popytu na drugie dobro Dobra uzupełniają się, np. samochody i benzyna

20 Statyka porównawcza – zmiany ceny innego dobraPrzykład – dobra doskonale komplementarne Popyt Pochodna < 0 więc wzrost powoduje spadek Dobra są komplementarne (brutto)

21 Statyka porównawcza – zmiany ceny innego dobraMieszana cenowa elastyczność popytu (cross-price elasticity of demand) Mierzy jak relatywnie zmieni się popyt na jedno dobro, jeśli zmieni się cena innego dobra Np.

22 Inne rodzaje elastycznościMieszana cenowa elastyczność popytu Jeśli mieszana elastyczność popytu < 0 Wzrost ceny dobra Y powoduje spadek popytu na dobro X Jeśli mieszana elastyczność popytu > 0 Wzrost ceny dobra Y powoduje wzrost popytu na dobro X Dobra komplementarne Mieszana elastyczność popytu < 0 Cena jednego rośnie – popyt na drugie spada Dobra substytucyjne Mieszana elastyczność popytu > 0 Cena jednego rośnie – popyt na drugie rośnie

23 Statyka porównawcza – zmiany dochoduElastyczność dochodowa popytu Mierzy jak relatywnie zmieni się popyt, jeśli relatywnie zmienić dochód Np. Dobra normalne – elastyczność dochodowa popytu > 0 Dobra poślednie – elastyczność dochodowa popytu < 0 Dobra luksusowe – elastyczność dochodowa popytu > 1 Dobra podstawowe – elastyczność dochodowa popytu < 1

24 Odwrotna krzywa popytuFunkcja popytu – zdefiniowana jako ilość pożądana przy danym poziomie ceny (ilość funkcją ceny) Odwrotna funkcja popytu – cena, przy której określona ilość dobra byłaby pożądana (cena funkcją ilości) Opis tej samej zależności – przekształcenie

25 Odwrotna krzywa popytuFunkcja popytu dla preferencji Cobba-Douglasa: Odwrotna funkcja popytu: Funkcja popytu dla dóbr doskonale komplementarnych:

26 Przychód krańcowy Obliczanie wartości przychodu krańcowego przy zmianie ceny

27 Przychód krańcowy Obliczanie wartości przychodu krańcowego przy zmianie ilości

28 Przychód i przychód krańcowya/2b a/b q

29 Przychód i przychód krańcowy$ a/2b a/b q R(q) q a/2b a/b