1 Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka 21 marca 2016 roku Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie

2 Porozumienie w sprawie realizacji projektu 28 sierpnia 2013 roku doszło do podpisania Porozumienia między Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej a Ministerstwem Sprawiedliwości w sprawie realizacji projektu predefiniowanego „Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie” w ramach Programu Operacyjnego „Przeciwdziałanie Przemocy w Rodzinie i Przemocy ze względu na płeć”, współfinansowanego ze środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2009-2014

3 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Cel ogólny projektu- zmniejszenie zjawiska przemocy w rodzinie. Rezultat: zwiększenie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie oraz osób realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Wskaźnik: liczba szkoleń i działań pokrewnych adresowanych do pokrzywdzonych oraz osób pracujących z pokrzywdzonym, Cel, rezultaty, wskaźnik projektu

4 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Osiągnięta wartość docelowa: 130, w tym: ▪ 110 spotkań edukacyjnych dla osób pokrzywdzonych przemocą w rodzinie, ▪ 2 szkolenia dla 4 grup osób pracujących z osobami pokrzywdzonymi przemocą w rodzinie (wskaźnik: liczba grup), ▪ 16 grup osób pokrzywdzonych uczestniczących w zajęciach psychoedukacyjnych (wskaźnik 13 działań o charakterze terapeutycznym lub psychologicznym) Założona wartość docelowa: 120 (obejmuje zarówno działania skierowane do osób pokrzywdzonych, jak i pracujących z pokrzywdzonymi).

5 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie W dniu 18 listopada 2013 r. w Centrum Konferencyjnym Blue Tower przy ul. Chmielnej 85/87 w Warszawie odbyła się konferencja otwierająca projekt. W konferencji udział wzięli przedstawiciele Operatora Programu – Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Beneficjenta- Ministerstwa Sprawiedliwości, Centralnego Zarządu Służby Więziennej oraz organizacji pozarządowych działających na polu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W trakcie konferencji uczestnicy mieli okazję zapoznać się z planowanymi działaniami w projekcie. Konferencja inaugurująca projekt oraz działania promocyjne w projekcie

6 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie

7

8

9

10

11

12

13

14 Konferencja w dniu 8 grudnia 2015 roku W dniu 8 grudnia 2015 roku w sali numer 501 przy Alejach Ujazdowskich 11 odbyła się konferencja poświęcona dotychczasowym działaniom w projekcie. W trakcie konferencji swoje wystąpienia (prezentacje) mieli przedstawiciele wykonawców, którzy zapoznali uczestników z przebiegiem realizacji umów oraz spostrzeżeniami własnymi, trenerów i samych uczestników do spotkań edukacyjnych i spotkań psychoedukacyjnych. Uczestnicy konferencji otrzymali również materiały reklamowe, w tym …..

15 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Dane statystyczne w zakresie promocji projektu W roku 2013 wydano 80.000 szt. ulotek i 100 szt. plakatów W lutym 2014 roku ruszyła masowa dystrybucja ulotek. W sumie rozpowszechniono ponad 66.000 egzemplarzy – w sądach – z przeznaczeniem do dalszego rozpowszechnienia przez zespoły kuratorskiej służby sądowej, w Specjalistycznych Ośrodkach Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie oraz w Ośrodkach Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem. W roku 2014 zostały wydane kolejne wersje ulotki projektowej zawierające katalog praw przysługujących osobie pokrzywdzonej (70.000 egzemplarzy), wydano 100 sztuk plakatu oraz 1.500 sztuk wspomnianego uprzednio Informatora dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie (wydanie uzupełnione i zaktualizowane).

16 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Część ww. materiałów została w 2014 roku rozdystrybuowana do sądów. Materiały zostały również przesłane podmiotom świadczącym pomoc osobom pokrzywdzonym.

17 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Planowaliśmy przeszkolić 44 osoby pracujące z pokrzywdzonymi przemocą w rodzinie w Ośrodkach Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem oraz podmiotach korzystających z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. W sumie przeszkoliliśmy 91 osób. W 2014 szkolenie organizowała firma PM Group LAAX Sp. z o.o. Sp.k w Białymstoku. W szkoleniu wzięło udział 46 osób. Szkolenia dla osób pracujących z pokrzywdzonymi przemocą w rodzinie

18 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Szkolenia odbywały się równolegle w dwóch miastach – Krakowie i Warszawie. Obejmowały 3 zjazdy po 3 dni szkoleniowe. Szkolenie obejmowało łącznie 102 godziny szkoleniowe po 45 minut każda. W trakcie szkolenia uczestnicy zapoznali się z tematyką odpowiadającą wytycznym Ministra Pracy i Polityki Społecznej wydanych na podstawie art. 8 pkt 5 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, wydanymi przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej, ustalone w uzgodnieniu z Zamawiającym. Poruszone zostały m.in. tematy: ■ Przemoc jako odbieranie mocy, przemoc w rodzinie- podstawowe pojęcia, przemoc a agresja, przemoc a konflikt.

19 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Rodzaje, formy i cykle przemocy w rodzinie, czynniki ryzyka, skala zjawiska. Osobiste i społeczne postawy wobec przemocy; ■ Diagnoza sytuacji dziecka w rodzinie z problemem przemocy, ■ Pierwszy kontakt z osobą pokrzywdzoną przemocą w rodzinie – diagnoza i wsparcie. ■ Funkcjonowanie osoby doznającej przemocy – portret psychologiczny, współuzależnienie, syndromy i konsekwencje. ■ Etapy pomocy – od interwencji do terapii. Przemoc seksualna wobec kobiet – identyfikacja i pomoc, rola Policji i placówki medycznej,

20 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie ■ Interwencja wobec przemocy domowej w oparciu o procedurę Niebieskie Karty, ■ Przemoc – źródła definicji w prawie międzynarodowym, europejskim i polskim. Wprowadzenie do prawa karnego, ■ Prawo Karne- środki izolacyjne, nakaz opuszczenia lokalu sprawcy przemocy w rodzinie, ■ Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne wobec sprawców przemocy domowej.

21 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie

22 Znaczna część osób skorzystała z możliwości wypełnienia opisowej części ankiety. Uczestnicy w tej części odpowiadali na 5 pytań. 1. To szkolenie było dla mnie (proszę uzupełnić zdanie). 2. Proszę wypisać umiejętności, które nabył(a) lub rozwinął(ęła) Pan(i) podczas tego szkolenia. 3. Jakie elementy ze szkolenia ocenia Pan(i) jako szczególnie przydatne w swojej pracy? 4. Jakie elementy/aspekty wyróżniają to szkolenie spośród innych? 5. Dodatkowe uwagi (propozycje zmian).

23 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Wg raportu ewaluacyjnego opracowanego przez Wykonawcę odpowiedzi jakie padały na pierwsze pytanie tj. to szkolenie było dla mnie…., to m.in.:  pomocne w pracy z ofiarami przemocy w rodzinie;  ujednoliceniem i poszerzeniem wiedzy;  bardzo wartościowym szkoleniem wzbogacającym wiedzę interdyscyplinarną; nowym, innym spojrzeniem na zjawisko przemocy;  ciekawe, ale męczące;  szkolenie było przeprowadzone bardzo profesjonalnie;  bardzo przydatne, umożliwiło poznanie zasad, procedur i przepisów prawnych.

24 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Odpowiedzi jakie padały na drugie pytanie (dot: nabytych umiejętności) to m.in.:  komunikatywność, umiejętność analizy informacji;  umiejętność słuchania, różnice pomiędzy zaburzeniami osobowości a psychozami;  umiejętność zrozumienia zjawiska przemocy, umiejętność rozmawiania ze sprawcą przemocy, umiejętność rozmawiania z ofiarą przemocy;  wiedza i umiejętność podejmowania procedury Niebieskiej Karty, rozpoznawania czynników ryzyka występowania przemocy;  lepsze poruszanie się w tematyce prawnej;  praca w pierwszym kontakcie z klientem, beneficjentem, większa wiedza z zakresu prawa.

25 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Uczestnicy ocenili jako szczególnie przydatne:  Elementy terapii TSR;  Ćwiczenia praktyczne, warsztaty;  Praca z trudnym klientem, interpretacja zachowań agresywnych;  Ustawy;  Poszerzenie wiedzy z zakresu psychologii i terapii;  Omówienie procedury Niebieskiej Karty;  Bazowanie na przykładach z życia codziennego.

26 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie

27 II tura szkolenia dla osób pracujących z pokrzywdzonymi – rok 2015 Wykonawcą szkolenia w 2015 roku była spółka cywilna Grupa Olsztyńska Szkoła Biznesu. Zajęcia miały miejsce w dwóch miastach – w Warszawie oraz we Wrocławiu. Obejmowały 3 zjazdy po 3 dni szkoleniowe. Szkolenie obejmowało 66 godzin szkoleniowych po 45 minut każda, w tym w sumie 3 godziny na podsumowanie szkolenia. W trakcie szkolenia uczestnicy zapoznali się z następującymi zagadnieniami: Przemoc w rodzinie ( w tym m.in. definicja, rodzaje przemocy, stereotypy );

28 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie II tura szkolenia dla osób pracujących z pokrzywdzonymi – rok 2015 Zachowania niewerbalne (zachowania osoby stosującej oraz doznającej przemocy) Charakterystyka sprawcy przemocy Przemoc wobec dzieci ( dziecko jako świadek przemocy, wpływ przemocy na rozwój dzieci, reprezentacja dziecka w procedurze „Niebieskie Karty”) ; Przemoc wobec kobiet (w tym przemoc seksualna wobec kobiet, dane statystyczne dotyczące płci osób) Przemoc wobec osób starszych i niepełnosprawnych ( w tym specyficzne formy przemocy oraz szczególne potrzeby osób starszych)

29 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Mechanizmy psychologiczne występujące w relacji ofiara – sprawca; Podstawy prawne dotyczące przeciwdziałania przemocy w rodzinie (jakie akty prawne dotyczą tej problematyki) Organy realizujące zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy, Procedura „Niebieskie Karty” Środki ochrony osób pokrzywdzonych przemocą w rodzinie (środki karne, probacyjne, tryb ścigania) Pozostałe zagadnienia (eksmisja sprawcy przemocy w rodzinie, tryb orzekania o eksmisji, procedura odebrania dziecka, wiktymizacja, podmioty udzielające pomocy). II tura szkolenia dla osób pracujących z pokrzywdzonymi – rok 2015

30 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Wrocław

31 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie

32 Warszawa

33 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie

34 Działania bezpośrednie dla pokrzywdzonych Do wyboru pierwszego wykonawcy na zorganizowanie i przeprowadzenie spotkań jednodniowych doszło w roku 2014. Umowa jednak nie została wówczas wykonana co zrodziło konieczność ponownego ogłoszenia przetargu, do rozstrzygnięcia którego doszło w roku 2015. Przetarg na jednodniowe spotkania edukacyjne dla osób pokrzywdzonych przemocą w rodzinie w roku 2015 wygrała spółka PM Group LAAX Sp. z o.o. Sp.k w Białymstoku. Umowa była realizowana do lutego 2016 roku. Umowa zakładała przeprowadzenie co najmniej 105 spotkań dla maksymalnie 2100 osób.

35 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie W sumie Wykonawca przeprowadził większa liczbę spotkań dla większej ilości osób, ale w związku z zapisami umowy do rozliczenia przyjęto maksymalną liczbę 2100 osób, którą osiągniętą przy zorganizowaniu 110 spotkań. Tym samym założony w projekcie wskaźnik 105 spotkań przekroczono o 5 spotkań. Spotkania jednodniowe organizowane były w miastach wojewódzkich. Do zadań Wykonawcy należało: przeprowadzenie rekrutacji, w tym akcji informacyjnej polegającej na przygotowaniu, wydrukowaniu i rozpowszechnieniu ulotek i plakatów o spotkaniach, a także dokonanie ogłoszeń w prasie;  rekrutacja uczestników spotkań,  zapewnienie odpowiednich pomieszczeń,

36 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie  zapewnienie odpowiedniej kadry spełniającej warunki określone przez Zamawiającego oraz adwokata lub radcy prawnego udzielającego indywidualnych porad prawnych,  merytoryczne przygotowanie programu spotkania edukacyjnego oraz prezentacji na spotkania,  przygotowanie i rozpowszechnienie materiałów dla uczestników spotkań (segregator z wkładem merytorycznym, notatnik, długopis, pendrive), zapewnienie opieki nad dziećmi uczestników spotkań, zapewnienie wyżywienia,  ubezpieczenie uczestników spotkań, zwrot kosztów przejazdu, opracowanie ankiety ewaluacyjnej, zapewnienie zwrotu wypełnionych przez uczestników ankiet, opracowanie raportu ewaluacyjnego

37 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Tematyka spotkań: ►Rodzaje i charakterystyka przemocy w rodzinie, ► Cykl przemocy, zachowania sprawcy przemocy w rodzinie, ►Skutki doświadczanej przemocy, ►Możliwości i formy pomocy, ►System przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Polsce, m. in. pokrzywdzony w procedurze Niebieskiej Karty (uprawnienia i obowiązki) Zespół interdyscyplinarny. Grupy robocze- skład, zadania ►Środki umożliwiające izolację sprawcy przemocy w rodzinie od osoby pokrzywdzonej przemocą w rodzinie w postępowaniu cywilnym, karnym, ►Środki zapobiegawcze stosowane w postępowaniu przygotowawczym

38 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie ►Omówienie najczęściej występujących przestępstw związanych z przemocą w rodzinie ►Wybrane środki karne oraz obowiązki probacyjne Ochrona dziecka, umieszczenie dziecka poza rodziną, pozbawienie władzy rodzicielskiej, zawieszenie władzy rodzicielskiej, ograniczenie kontaktów z dzieckiem, ►Pokrzywdzony jako strona w postępowaniu karnym, ►Ochrona dziecka, umieszczenie dziecka poza rodziną, pozbawienie władzy rodzicielskiej, zawieszenie władzy rodzicielskiej, ograniczenie kontaktów z dzieckiem, ►Porady prawne w zależności od sygnalizowanych potrzeb.

39 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Rekrutacja za pośrednictwem strony internetowej wykonawcy

40 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie

41 Materiały szkoleniowe Zdjęcia autorstwa Wykonawcy –PM Group LAAX Sp. zo.o., Sp. k w Białymstoku

42 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Działania bezpośrednie dla pokrzywdzonych Przetarg na spotkania psychoedukacyjne dla osób pokrzywdzonych przemocą w rodzinie wygrało Centrum Rozwiązywania Problemów Społecznych Rafał Gorczowski z siedzibą w Warszawie. Umowa była realizowana od października 2015 roku do lutego 2016 roku. Umowa zakładała przeprowadzenie spotkań dla 16 grup, po jednej grupie w każdym województwie w Polsce. Liczebność grupy zgodnie z umową powinna wynieść 10-12 osób. Każda grupa miała mieć możliwość uczestniczenia w cyklu spotkań (maksymalna liczba spotkań 15) po 3 godziny każde.

43 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Zgodnie z raportem ewaluacyjnym we wszystkich 16 miastach zrealizowano wymagane 15 spotkań, a wszyscy uczestnicy spełnili minimalny warunek frekwencji - co najmniej 73, 33% (11 spotkań). Do zadań Wykonawcy należało: przeprowadzenie kampanii informacyjnej mającej na celu rekrutację uczestników zajęć, rekrutacja uczestników zajęć psychoedukacyjnych, przeprowadzenie konsultacji wstępnych kwalifikujących do grupy, zorganizowanie i przeprowadzenie zajęć psychoedukacyjnych, zapewnienie sal do przeprowadzenia zajęć psychoedukacyjnych, zapewnienie cateringu,

44 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie wyposażenie uczestników spotkań w materiały niezbędne do realizacji zajęć, w tym materiały piśmiennicze, zwrot kosztów przejazdów z miejsca zamieszkania do miejsca prowadzenia zajęć psychoedukacyjnych i z powrotem opracowanie ankiet ewaluacyjnych i zapewnienie ich zwrotu Zamawiającemu, opracowanie i przedłożenia Zamawiającemu raportu ewaluacyjnego

45 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Ulotka informująca o spotkaniach psychoedukacyjnych

46 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Tematyka spotkań psychoedukacyjnych Czym jest przemoc? Przemoc – przekonania i stereotypy Definicja i rozumienie przemocy Mechanizmy przemocy Przemoc i alkohol Przemoc w rodzinie Funkcjonowanie rodziny w sytuacjach przemocowych Fazy powtarzającego się cyklu przemocy Najczęstsze formy przemocy w rodzinie Przemoc wobec dzieci i dorosłych Ofiara przemocy Charakterystyka osoby poszkodowanej przemocą Relacja osoba pokrzywdzona-sprawca Charakterystyka sprawcy p rzemocy Źródło: raport ewaluacyjny Przemoc i prawo Prawne narzędzia walki z przemocą

47 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Zdjęcia zaczerpnięte z raportu Wykonawcy (CRPS Rafał Gorczowski)

48 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Zdjęcia zaczerpnięte z raportu Wykonawcy (CRPS Rafał Gorczowski)

49 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Zdjęcia zaczerpnięte z raportu Wykonawcy (CRPS Rafał Gorczowski)

50 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Zdjęcia zaczerpnięte z raportu Wykonawcy (CRPS Rafał Gorczowski)

51 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Zdjęcia zaczerpnięte z raportu Wykonawcy (CRPS Rafał Gorczowski)

52 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie W projekcie planowane było przeprowadzenie 13 działań o charakterze terapeutycznym lub psychologicznym pokrewnym (13 grup osób, do których adresowane miały być ww. działania). Założeniem było wsparcie psychologiczne osób pokrzywdzonych, które często nawet dysponując odpowiednią wiedzą w zakresie przysługujących im praw, ze względu na stan emocjonalny, wywołany stanem pokrzywdzenia, nie są w stanie z nich skorzystać. Co udało się uzyskać? Przeprowadzono zajęcia dla 16 grup osób pokrzywdzonych przemocą w rodzinie.

53 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Budżet projektu wg porozumienia w sprawie jego realizacji: Całkowity budżet :równowartość 700 000 EURO wg kursu 4,1412 zł z czego 15% tj. równowartość 105.000 EURO stanowi wkład własny. Kwota dofinansowania w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 wynosi równowartość 595.000 EURO Czas realizacji projektu: sierpień 2013 – sierpień 2016 roku

54 Wzmocnienie działań na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Prezentację opracowała: Anna Wiecha – koordynator projektu Główny Specjalista Wydział ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka Ministerstwo Sprawiedliwości W prezentacji wykorzystano fragmenty raportów ewaluacyjnych sporządzonych przez PM Group LAAX Sp. z o.o. Sp. k., spółkę cywilną Grupa Olsztyńska Szkoła Biznesu (Grupa OSB s.c), CRPS Rafał Gorczowski oraz dokumentację zdjęciową autorstwa Grupy OSB s.c., PM GROUP LAAX Sp. z o.o., sp.k, CRPS Rafał Gorczowski. Dziękuję za uwagę