1 Moja mała gmina

2 Herb gminy Występujące na tarczy herbowej symbole są ściśle powiązane z historią ziemi morzeszczyńskiej oraz tym, iż istotnymi elementami naszego krajobrazu jest rolnictwo i leśnictwo. Tarcza herbowa podzielona jest kreską poziomą na dwie części. Dolna cześć przedstawia drzewo dębu. Symbolizuje ono walory krajobrazowe i gospodarkę leśną ziemi morzeszczyńskiej, którą od niepamiętnych czasów porastały w dużej mierze lasy dębowo - grabowe, lipowe i olchowe. Górna część tarczy herbowej przedstawia biały krzyż między dwoma kłosami. Symbolizuje to rozwój osadnictwa, rolnictwa i postępu cywilizacyjnego pod zwierzchnictwem kościoła. Krzyż ten był symbolem Cystersów, których to ziemia morzeszczyńska była własnością od 1276 roku, kiedy to zakon ten przebył do Pelplina.

3 Morzeszczyn W rejonie wsi zlokalizowano 36 stanowisk archeologicznych. Są to głównie punkty i ślady osadnictwa z wczesnego o późnego średniowiecza (VII – XIV wiek). Na szczególną uwagę zasługuje osada otwarta z wczesnej epoki żelaza (650 lat p.n.e. do pocz. n.e.)) i wczesnego średniowiecza (VII – XII wiek) oraz punkt osadnictwa z wczesnej epoki żelaza. Zarejestrowane stanowiska archeologiczne świadczą o rozwoju osadnictwa w tym rejonie zanim doszło do lokacji wsi. Nastąpiło to w 1316 roku za sprawą cystersów z Pelplina. W 1276 roku przybyli oni z Pogódek, przejmując dobra nadane im przez księcia pomorskiego Mściwoja II. Wcześniej ziemie te należały do kolejnych władców Pomorza Gdańskiego. Lokacja wsi dokonana przez opata pelplińskiego Gotfryda z Elbląga oznaczała reorganizację zastanego tu osadnictwa w zwartą osadę wiejską na prawie chełmińskim. Uważa się, że pierwotna nazwa wsi – Morzęta była nazwą osady rodowej sprzed przybycia cystersów i pochodzi od imienia Morzysław, a dopiero z upływem czasu w wyniku wielu zmian, przybrała współczesną formę Morzeszczyn.

4 gąsiorki Nazwa wsi może pochodzić od nazwiska Gąsior, ale w formie Gąsiorki jest tylko raz odnotowana w Polsce. Kazimierz Rymut podaje jednak, że nazwa wywodzi się w swej niemieckiej pisowni Güntersdorf lub Günterswalde od imienia Günter, w drugiej części Dorf – wieś, Wald – las. Wieś istniała już w 1402 roku. W spisie dziesięcin biskupa wrocławskiego  Jana Kropidły z 1402 – 1409 r. wieś Gąsiorki, mimo że była wsią zakonną, zobowiązana była do dziesięcin na rzecz biskupstwa. W tym czasie nosiła nazwę Günterswalde, ale także Güntersdorf. W następnych latach nazwa wsi jest już zbliżona do dzisiejszego brzmienia. W XVI i XVII wieku brzmi ona Gąsiorki. W II poł. XVI wieku Gąsiorki były wsią królewską należącą do starostwa osieckiego w powiecie nowskim. Ze względu na znaczny spadek mieszkańców wsi i opustoszałe gospodarstwa gburskie, we wsi na znacznej części areału utworzono folwark. Folwark ten był przyczyną sporu granicznego jaki odnotowano w roku. Gąsiorki graniczyły z Królówlasem, posiadłością klasztoru pelplińskiego i właśnie pomiędzy klasztorem, którego opatem był Mikołaj Kostka, a Zofią z Radziwiłłów (wdową po Achacym Czemie, staroście gniewskim) doszło do sporu. Nie znane jest jednak rozstrzygnięcie sporu, zapewne jednak korzystne dla wdowy. W 1885 roku gmina wiejska Gąsiorki obejmowała Gąsiorki oraz Majewo, zajmowała obszar 550 ha. Cztery lata później gmina Gąsiorki obejmowała również Piłę oraz Olszówkę.

5 kierwałd Pierwsze ślady zamieszkiwania terenów wsi Kierwałd pochodzą z okresu kultury wschodniopomorskiej ( lat p.n.e.).Wieś na dzisiejszym terenie powstała prawdopodobnie w XIV wieku i została założona przez Krzyżaków. Nazwa wsi (dawniej Kehrwalde) pochodzi prawdopodobnie od jej zlokalizowania na terenie zalesionym i od przepływającej rzeki Liski. W opisach wymienia się, że w Kierwałdzie był młyn, tartak i folwark. We wsi byłą szkoła, która miała istnieć już od 1901 roku. Folwark miał być rozparcelowany. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i utworzeniu nowego powiatu gniewskiego, Kierwałd organizacyjnie należał do tego powiatu. Przed wybuchem II wojny światowej we wsi był sklep i karczma. W czasie wojny rozebrano nieczynny już młyn. Przez pierwsze powojenne lata wieś nosiła nazwę Leśny Młyn. Sołectwo Kierwałd zostało utworzone po wojnie w roku. W roku 1959 powstało w Kierwałdzie Kółko Rolnicze. W utworzono Ochotniczą Straż Pożarną, rozpoczęto budowę świetlicy wiejskiej i remizy OSP, uruchomiono również sklep. Kierwałd został zelektryfikowany w 1962 roku, a ostatni budynek został podłączony do sieci dopiero w latach 70. W 1963 roku miało miejsce uroczyste oddanie do użytku świetlicy wiejskiej oraz remizy strażackiej. Budynek został wykonany całkowicie w czynie społecznym.

6 majewo Osada kolejowa w Majewie powstała z końcem XIX wieku wraz z budowaną wówczas koleją z Bydgoszczy do Tczewa. Miało to miejsce około roku 1883, kiedy to oddano do użytku stację kolejową w Morzeszczynie. Prawdopodobnie w tym czasie powstał również folwark w Majewie. W jego zachodniej części, w pobliżu lasku skarbowego jeszcze w 1881 roku miały znajdować się w połowie rozorane pozostałości wczesnośredniowiecznego grodziska. W okresie przedwojennym właścicielem majątku folwarcznego był Niemiec Frost. W czasach powojennych przeszedł on w ręce Skarbu Państwa i powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne. Gospodarstwo w miarę upływu lat zwiększało swój areał, co prowadziło do wzrostu zatrudnienia. W połowie lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku areał gruntów wynosił około ha przy zatrudnieniu około 120 osób. Rozpoczęto budowę nowoczesnej fermy hodowlanej i osiedla mieszkaniowego. W roku 1978 oddano do użytkowania w/w fermę i 60 nowych mieszkań zlokalizowanych w pięciu blokach. Gospodarstwo zajmowało się głównie produkcją mleka i bydła w cyklu zamkniętym. W mniejszym zakresie hodowano również trzodę chlewną. Jeżeli chodzi o produkcję roślinną, to oprócz czterech podstawowych zbóż, tj. pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa uprawiano również kukurydzę, bobik, buraki cukrowe i ziemniaki.

7 rzeżęcin Ta niewielka obecnie wieś kociewska położona w południowej części Pojezierza Starogardzkiego należąca do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Nowej Cerkwi, ma stary rodowód. W 1286 roku odnotowano ją jako „Redentin”, w roku „Resentin”, w 1400 „Resencin”, w 1597 „Rzezęzino”. Obecna nazwa wsi pojawia się dopiero w końcu XIX wieku. Prawdopodobnie jest to nazwa dzierżawcza wywodząca się od staropolskiej nazwy osobowej Redzięta lub Radzięta, a więc pierwotna nazwa tej osady, potem wsi to polski Radzięcin. Nie ulega wątpliwości, że do rozwoju Rzeżęcina w XIV wieku przyczynił się opat pelpliński Gotfryd z Elbląga, który w 1316 roku wystawił dokument lokacyjny. Jego odbiorcą był Ludek z Gręblina, który kupił sołectwo od opata. Dnia 1 stycznia roku oddział starosty Kiszewskiego w pobliżu Rzeżęcina stoczył bitwę z wojskami szwedzkimi zdążającymi na Jasną Górę. W ten sposób wieś wpisała się także w dzieje wojny polsko – szwedzkiej zwanej „potopem”. W 1772 r. mieszkało tu 186 osób, a w 1885 – 429. W 1912 powierzchnia wsi wzrosła do 762 ha, a zamieszkiwało tu wówczas 546 osób. Pierwsza wzmianka o szkole podstawowej w Rzeżęcinie pochodzi z 1867 roku. W końcu XX wieku szkołę zlikwidowano, a dzieci uczą się w Morzeszczynie. Obecnie we wsi działa przedszkole. W latach 1935 – 1985 na terenie wsi działała Ochotnicza Straż Pożarna.

8 Lipia góra Nazwa wsi pochodzi od jej lokalizacji w rozległych niegdyś lasach i związana jest z lipami w nich rosnącymi oraz pagórkowatym terenem. W XV wieku pojawiła się też niemieckojęzyczna nazwa Lindenberg. Nazwa polska przez większą część historii wsi Lipiogóra. Brak informacji o dacie powstania osady, lecz osadnictwo na tych terenach ma długą historię. Pierwsza pisana informacja o wsi Lipia Góra pochodzi XIV wieku, kiedy to tereny dzisiejszej wsi nabyli Krzyżacy o byli ich właścicielami do roku. Po pokoju toruńskim ziemie przeszły we władze króla polskiego i podlegały starostwu osieckiemu. W Lipiej Górze prawdopodobnie w latach 1400 – 1534 był drewniany kościół filialny należący do Barłożna. W 1664 roku lustrator królewski opisując tutejszy folwark wymienia dwór, stodołę, karczmę, gorzelnię i młyn. W latach 1696 – 1728 wieś dzierżawiona była przez starostów Radomickich, którym przypisuje się przebudowę drewnianego  dworu i posadzenie wokół drzew, z których okazały dąb rośnie do dzisiaj. W kolejnych latach folwarkiem zarządzali starostowie Łochoccy. Jan  Łochocki był tu ostatnim polskim starostą, w 1772 roku utracił majątek na rzecz państwa pruskiego. Wieś znalazła się w zależności od powiatu ziemskiego w Kwidzynie i pozostał w niej do momentu odzyskania przez Polskę niepodległości. Do 1880 roku dobra były własnością Karola Scholera, pod którego rządami powstał nowy majątek Birkenau – dziś Suchownia. Stary dwór stojący nad Janką został rozebrany, a na jego fundamentach zbudowano nowy, murowany