1 Monitorowanie zmienionej podstawy programowej wychowania przedszkolnego W – 6/2016 Warsztaty dla dyrektorów przedszkoli i szkół podstawowych z oddziałami przedszkolnymi 18 października 2016 r. Przygotowała i prowadzi: Maria M. Ferenc, konsultant ODN 1
2 RAMOWY PROGRAM Istota monitorowania realizacji podstawy programowej, w tym rola dyrektora. Zakres monitorowania w przedszkolu. Znane sposoby monitorowania. Wykorzystanie wniosków z monitorowania. 2
3 PRZYDATNE PUBLIKACJE 1.Jadczak-Nowacka Małgorzata, Szczepańska Dorota, Nie taki diabeł straszny, czyli jak monitorować podstawę programową wychowania przedszkolnego i I etapu edukacyjnego, ORE, W-wa – publikacja dostępna w Internecie. 2.Janicka-Panek Teresa, Monitorowanie (skuteczne i nieuciążliwe) podstawy programowej wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej, ORE, W-wa – publikacja dostępna w Internecie. 3.Monitorowanie realizacji podstawy programowej w przedszkolu i szkole podstawowej (I etap) Materiały szkoleniowe, ORE, W-wa – publikacja dostępna w Internecie. 3
4 PODSTAWA PRAWNA MONITOROWANIA Ustawa o Systemie Oświaty Art. 33. 1. Nadzór pedagogiczny polega na: 1) obserwowaniu, analizowaniu i ocenianiu przebiegu procesów kształcenia i wychowania oraz efektów działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek; 2) ocenianiu stanu i warunków działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół i placówek; 2. W zakresie wymienionym w ust. 1 pkt 1. i 2. nadzorowi podlega w szczególności: 2) realizacja podstaw programowych 4
5 PODSTAWA PODJĘCIA DZIAŁAŃ Rekomendacje Podlaskiego KO skierowane do dyrektorów szkół i placówek: W ramach prowadzonego nadzoru pedagogicznego zwrócić szczególną uwagę na monitorowanie realizacji podstawy programowej i stosowania zalecanych warunków i sposobów jej realizacji…; Wspomagać pracę nauczycieli poprzez ich udział w szkoleniach metodycznych …; 5
6 DEFINICJA monitoring «stała obserwacja i kontrola jakichś procesów lub zjawisk» Słownik Języka Polskiego PWN monitorowanie to ciągłe sprawdzanie, nadzorowanie, krytyczne obserwowanie lub określanie stanu prowadzone w celu zidentyfikowania zmian w zakresie wymaganego lub oczekiwanego poziomu skuteczności Słownik ISO 6
7 DEFINICJA monitorowanie – działania prowadzone w szkole lub placówce obejmujące zbieranie i analizę informacji o działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej Rozporządzenie MEN w sprawie nadzoru pedagogicznego 7
8 ZASADY MONITOROWANIA Monitorowanie powinno być zaplanowane i dobrze zorganizowane przez dyrektora. Za monitorowanie realizacji podstawy programowej odpowiedzialny jest nauczyciel i dyrektor. Wiedza o realizacji podstawy powinna być pozyskiwana z różnych źródeł. Nie ma uniwersalnego narzędzia do badania realizacji podstawy programowej. 8
9 ZAKRES MONITOROWANIA 9 Kontroluje programy na etapie ich dopuszczania. Kontroluje dokumenty planowania i realizacji podstawy programowej. Obserwuje zajęcia prowadzone przez nauczycieli. DYREKTOR
10 PRZYKŁADY DZIAŁAŃ Kontrola, czy program jest całkowicie zgodny z nową podstawą programową. Kontrola, czy wszystkie nowe treści i wymagania są uwzględnione w planach edukacyjnych. Obserwacje pod kątem nowych zapisów podstawy. Kontrola realizacji minimalnej liczby godzin przewidzianych na zajęcia programowe, pp-p Kontrola narzędzi obserwacji dzieci i diagnozy przedszkolnej pod kątem nowych wymagań. Kontrola wyposażenia do realizacji podstawy programowej. 10
11 ZADANIA W RAMACH MONITOROWANIA Analiza dopuszczonych do użytku w placówce programów wychowania przedszkolnego pod kątem zmian w podstawie programowej i wprowadzenie koniecznych korekt; Analiza zasobów placówki umożliwiających spełnienie zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej oraz określenie potrzeb w tym zakresie; 11
12 ZADANIA W RAMACH MONITOROWANIA Analiza planów pracy pod kątem zmian w podstawie programowej i wprowadzenie niezbędnych korekt; Systematyczne rejestrowanie przez nauczycieli na uzgodnionym wykazie realizacji zmian w podstawie programowej, zakończone wnioskami do sprawozdania półrocznego i wykorzystanie ich do sformułowania i wdrożenia rekomendacji na drugie półrocze; 12
13 ZADANIA W RAMACH MONITOROWANIA Systematyczne prowadzenie przez dyrektora obserwacji i kontroli dzienników; Umieszczenie w protokole rady pedagogicznej dwa razy w roku zapisu dotyczącego podsumowania realizacji podstawy programowej; Zestawienie wniosków z realizacji podstawy programowej dokonywanej przez nauczycieli z wnioskami z nadzoru pedagogicznego dyrektora. 13
14 KONTROLA, CZY PROGRAM JEST CAŁKOWICIE ZGODNY Z NOWĄ PODSTAWĄ PROGRAMOWĄ. 14
15 Zgodnie z art. 22 a ust. 4 Ustawy o systemie oświaty programy wychowania przedszkolnego mogą obejmować treści wykraczające poza zakres treści nauczania ustalonych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego. Zgodnie z art. 22 a ust. 7 U o SO Dyrektor przedszkola lub szkoły jest odpowiedzialny za uwzględnienie w zestawie programów wychowania przedszkolnego i szkolnym zestawie programów nauczania całości podstawy programowej wychowania przedszkolnego. 15
16 Krok 1 – Sprawdź, czy zatwierdzony do użytku program jest zgodny z nową podstawą programową. Na co należy zwrócić uwagę? Czy zestaw programów uwzględnia wszystkie obszary podstawy? Czy poszczególne programy wychowania przedszkolnego obejmują cały etap edukacyjny? Czy program/y wychowania przedszkolnego są dostosowane do potrzeb i możliwości dzieci? 16
17 Krok 2 – Sprawdź, czy nauczyciel/e rozpisał/li nowe treści podstawy programowej na odpowiednio długi cykl, np. czteroletni. Plany nastawione są na osiągnięcie określonych wyników w postaci nabycia przez dzieci umiejętności opisanych w podstawie programowej. W skonstruowanych planach nauczyciele powinni odnieść się do zalecanych warunków i sposobów realizacji podstawy programowej. 17
18 Krok 3 – Prowadź obserwacje zajęć nauczycieli. Obserwacja zajęć ma dać dyrektorowi odpowiedź na następujące pytania: Jak dobrze nauczyciel zna podstawę programową? Jakie sposoby indywidualizacji stosuje? Czy potrafi przyporządkować zadaniom osiągnięcia z podstawy programowej? W jakim stopniu uwzględnia zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy? 18
19 Krok 4 – Monitoruj realizację podstawy programowej. Jednym ze sposobów monitorowania może być opracowanie przez dyrektora szkoły narzędzia w formie tabeli, w której nauczyciel wpisuje dowody realizacji zmian w podstawie programowej. 19
20 Krok 5 – na koniec cyklu edukacyjnego dokonaj ewaluacji realizowanej przez nauczycieli podstawy programowej. Dokument w postaci oświadczenia nauczyciela, daje możliwość zapisu w protokole RP informacji o zrealizowaniu podstawy programowej. Wskazuje, że cele i umiejętności finalne określone w podstawie programowej w poszczególnych grupach w trzy/czteroletnim cyklu zostały przez nauczyciela zrealizowane. 20
21 Zmiany zostały wprowadzone dwoma rozporządzeniami ministra edukacji narodowej z 17 czerwca 2016 r.: zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego …, zmieniającym rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego... 21
22 Dodano nowy cel wychowania przedszkolnego (na pozycji 11): kształtowanie u dzieci umiejętności czytania i przygotowanie dzieci do nabywania umiejętności pisania. Zwolniono z przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym dzieci z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego ze względu na niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym lub ze względu na niepełnosprawności sprzężone, wśród których jest takie upośledzenie. 22
23 Zwolniono z tego obowiązku także dzieci posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na inne niepełnosprawności, jeżeli z indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET) wynika brak możliwości realizacji przygotowania do posługiwania się językiem obcym nowożytnym wynikający z indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych dziecka. 23
24 W obszarze 1. Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych dodano wymaganie. Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 6) rozumie potrzebę poszanowania odmienności i autonomii drugiego człowieka. 24
25 W obszarze 2. Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych… zmodyfikowano wymagania: Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 1)jest samodzielne w zakresie higieny osobistej zamiast wcześniejszego „umie poprawnie umyć się i wytrzeć oraz umyć zęby” i 3) samodzielnie korzysta z toalety. 3)samodzielnie ubiera się i rozbiera bez wcześniejszego „dba o osobiste rzeczy i nie naraża ich na zgubienie lub kradzież”. 25
26 W obszarze 3. Wspomaganie rozwoju mowy oraz umiejętności komunikacyjnych dzieci zmodyfikowano wymagania: Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 1)zwraca się bezpośrednio do rozmówcy, mówi było „stara się mówić” poprawnie pod względem artykulacyjnym, gramatycznym, fleksyjnym i składniowym dodano „lub komunikuje się w inny zrozumiały sposób, w tym z wykorzystaniem języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji”. 26
27 Alternatywne i wspomagające metody komunikacji (ang. Augmentative and alternative communication - dosłownie wspomagająca i alternatywna komunikacja, AAC) - grupa metod mających na celu umożliwienie komunikowania się osobom, które nie posiadają umiejętności mowy, bądź posiadają ją w stopniu uniemożliwiającym satysfakcjonującą komunikację. 27
28 28
29 W obszarze 5. Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci zmodyfikowano wymagania: Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 1)dba o swoje zdrowie; zaczyna orientować się w zasadach zdrowego żywienia dodano „i zdrowego stylu życia”. 3)jest sprawne fizycznie lub jest sprawne na miarę swoich możliwości bez wcześniejszego „jeżeli jest dzieckiem mniej sprawnym ruchowo”. 29
30 W obszarze 13. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną zmodyfikowano wymagania: Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 2)dodaje i odejmuje w zakresie 10 zamiast „wyznacza wynik dodawania i odejmowania”; 3)porównuje szacunkowo liczebności zbiorów; rozróżnia zbiory równoliczne i nierównoliczne zamiast „ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także posługuje się liczebnikami porządkowymi”. 30
31 W obszarze 13. Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną dodano wymagania: Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 4)zna cyfry od 0 do 9 i tworzy z nich liczby od 0 do 10 i więcej; 8)rozróżnia przedmioty, obiekty, kolory, podstawowe figury geometryczne i porównuje ich wielkości. 31
32 Obszar 14. ma nową nazwę: Tworzenie warunków do doświadczeń językowych i komunikacyjnych w zakresie reprezentatywnej i komunikatywnej funkcji języka (ze szczególnym uwzględnieniem nabywania umiejętności czytania zamiast „Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania”. 32
33 W obszarze 14. zmodyfikowano wymagania: Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 3)dysponuje sprawnością rąk oraz koordynacją wzrokowo-ruchową potrzebną do rysowania, wycinania i nauki pisania dodano „lub innymi zdolnościami i sprawnościami niezbędnymi do skutecznego komunikowania się z innymi; Zapis w punkcie 4) interesuje się czytaniem i pisaniem rozdzielono na punkty 8) i 9) dodając nowe treści. 33
34 W obszarze 14. dodano wymagania: 7)zna drukowane małe i wielkie litery (z wyłączeniem dwuznaków, zmiękczeń i liter oznaczających w języku polskim samogłoski nosowe); 8)interesuje się czytaniem; układa proste wyrazy z liter i potrafi je przeczytać; 9)interesuje się pisaniem; kreśli znaki literopodobne i podejmuje próby pisania; 10) rozumie znaczenie czytania i pisania. 34
35 Polski alfabet jest oparty na alfabecie łacińskim i składa się obecnie z 32 liter: a ą b c ć d e ę f g h i j k l ł m n ń o ó p r s ś t u w y z ź ż A Ą B C Ć D E Ę F G H I J K L Ł M N Ń O Ó P R S Ś T U W Y Z Ź Ż Litery q Q, v V, x X (szare) nie są używane w słowach pochodzenia polskiego. 35
36 W obszarze 15. Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne dodano jedno wymaganie. Dziecko kończące wychowanie przedszkolne: 2) zna swoje prawa i obowiązki. 36
37 Podstawa programowa w zakresie przygotowania do nauki języka obcego nowożytnego (obszar 16) będzie w roku szkolnym 2016/2017 realizowana nie tylko przez dzieci 6-letnie, ale także przez dzieci 5-letnie, korzystające z wychowania przedszkolnego. W stosunku do pozostałych dzieci obowiązek realizowania tego obszaru podstawy programowej nastąpi dopiero od roku szkolnego 2017/2018. 37
38 W części dotyczącej zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej wskazano nowe rozwiązania w zakresie tygodniowego rozliczania czasu: 3) co najmniej było „najwyżej” jedną piątą czasu (w przypadku młodszych dzieci – nie więcej niż jedną piątą czasu) zajmują różnego typu zajęcia dydaktyczne, realizowane według programu wychowania przedszkolnego. 38
39 W części dotyczącej zalecanych warunków i sposobu realizacji podstawy programowej wskazano nowe rozwiązania w zakresie tygodniowego rozliczania czasu: 4)pozostały czas przeznacza się, odpowiednio do potrzeb, na realizację: a) bez zmian b) pomocy psychologiczno-pedagogicznej, c) zajęć rewalidacyjnych dla dzieci niepełnosprawnych. 39
40 W części „Zalecane warunki i sposoby realizacji” rozszerzono zapis związany z kształtowaniem u dzieci świadomości zdrowotnej oraz nawyków dbania o własne zdrowie w codziennych sytuacjach w przedszkolu i w domu o „kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych”, we współpracy w tym zakresie z rodzicami. Zmiana ta ma ukształtować u dzieci odpowiednie nawyki zapobiegające otyłości, a także wiążące się z ograniczeniami wynikającymi ze stanu zdrowia, wymagające zastosowania odpowiedniej diety. 40
41 Serdecznie zapraszamy do korzystania z usług ODN. [email protected] 41