1 MS EXCEL MS Access Inżynieria programowaniaTechnologia informacyjna PWSW Wykład 5 MS EXCEL MS Access Inżynieria programowania

2 Arkusz kalkulacyjny - jego cel i zastosowaniaTworzenie tabel danych i rozwiązywanie problemów przy pomocy analizy wielu danych: Możliwość obliczeń i analiz: - matematycznych - finansowo-księgowych - inżynierskich, projektowych - statystycznych Tworzenie list danych, odszukiwanie (selekcja), porządkowanie (sortowanie) i analiza danych w listach

3 Cechy wzrokowy dostęp do wielu danych,dynamiczne śledzenie obliczeń przy wariantach zestawów danych, wspomaganie tworzenia formuł i wykresów – kreatory, wykorzystanie możliwości graficznych interfejsu WINDOWS, wymiana danych z innymi aplikacjami, tworzenie tabel przestawnych (łatwe śledzenie danych) oraz skoroszytów utworzonych z list (baz danych), praca łatwa i intuicyjna.

4 Struktura dokumentu (skoroszytu - zeszytu):Grupa arkuszy (standardowo 3) W każdym arkuszu sieć komórek adresowanych kolumny A, B, C, D,.....Z, AA, AB, AC....IV kolumn wiersze 1 do razem = 8*224 razy N-arkuszy w skoroszycie W pliku może być wiele arkuszy w EXCEL-u 2007(2010) 214 kolumn – ponad od A do XFD 220 wierszy – ponad milion Czyli 234 komórek w jednym arkuszu –ponad 17 miliardów!

5 Stany komórek stan pasywnystan aktywności – jedna wskazana komórka (grubsza ramka) - wybór dla wpisania treści komórki stan edycji (z kursorem tekstowym) Wprowadzenie w stan edycji: podwójne kliknięcie w komórkę klawisz F2 klawisz Backspace

6 Elementy ekranu MENU – podobne jak MS WORD,Ważny element: Formatuj komórki... Najlepiej z menu kontekstowego NARZĘDZIA: znane z programu MS Word narzędzia, wiele innych, np. sortowanie, pozycje dziesiętne itp. inne paski narzędziowe aktywizowane operacją: Widok - Paski narzędzi - np. rysowanie, zarządzanie bazą danych PASEK FORMUŁY pole adresowe – zawiera adres komórki aktywnej lub nazwę naturalną komórki bądź zakresu pole wartości (formuły) inicjacja formuły fx

7 ARKUSZ ROBOCZY + operacjeWstawianie nowych arkuszy: Wstaw.. z menu Komórki na Narzędziach głównych Element zakładek na dole ekranu Menu kontekstowe zakładki Zmiana nazwy arkuszy: podwójne kliknięcie w zakładkę, menu kontekstowe zakładki arkusza przyciski przewijania zakładek

8 Nawigacja techniki podobne jak w Wordzie Myszka:obsługa pasków przewijania + kliknięcie myszką w komórkę Klawiatura: strzałki nawigacji o 1 komórkę TAB 1 komórka w prawo ENTER 1 komórka w dół PgDn, PgUp o stronę CTRL+ ostatnia kolumna CTRL+ ostatni wiersz CTRL+Home do pierwszej komórki A1 CTRL+End ostatnia komórka użytego obszaru prostokątnego

9 CTRL+ALT+przeciaganie - obszary niespójne wiersze – nagłówek wiersza Zaznaczanie: Cele zaznaczania: wspólne formatowanie zakresu – obramowania, deseni, czcionki, wyrównania, sposobu wyświetlania danych, w celu usunięcia, skopiowania, przesunięcia, w celu wypełnienia danymi seryjnymi, wskazanie danych do obliczeń, wykresu itp., automatyczne wpisanie zakresu do treści formuły. Zaznaczanie myszką: przeciągnięcie zakresu (prostokątnego – zawsze jedna komórka aktywna) CTRL+ALT+przeciaganie - obszary niespójne wiersze – nagłówek wiersza kolumny – nagłówek kolumn CAŁY ARKUSZ – POLE PRZECIĘCIA NAGŁÓWKÓW KOLUMN I WIERSZY lub CTRL+A Zaznaczanie klawiaturą ….SHIFT + klawisze nawigacyjne

10 Zaznaczanie myszką+klawiatura:kliknięcie w komórkę a następnie kliknięcie w inną komórkę z trzymanym klawiszem SHIFT (obydwie komórki stanowią przeciwległe – po przekątnej) narożniki prostokątnego obszaru. Możliwe jest również zaznaczenie fragmentu tekstu komórki w celu zmiany czcionki – wcześniej należy wypełnioną komórkę wprowadzić w stan edycji a następnie zaznaczyć myszką (przeciągnięcie) lub klawiaturą (SHIFT+, SHIFT+)

11 Kopiowanie i przenoszenie:myszka przeciąganie za krawędź komórki aktywnej lub zaznaczonego zakresu – przeniesienie to samo z klawiszem CTRL – kopiowanie to samo z klawiszem SHIFT – przeniesienie z wstawieniem między komórki z użyciem schowka wklejanie także specjalne (menu podręczne) – Wklej specjalnie... - określamy precyzyjnie co? (np. transpozycja)

12 Modyfikacja struktury arkuszaNarzędzia główne – Komórki/Edycja Wstawianie nowych: komórek wierszy kolumn Usuwanie: komórek - z przesunięciem w lewo lub w górę wierszy zaznaczenie wiersza (wierszy) kolumn zaznaczenie kolumny (kolumn) zawartości – zaznaczenie i Delete (lub Backspace – pozostawienie w stanie edycji) zawartości i formatowania – Wyczyść Scalanie: narzędzie Scal i wyśrodkuj (dla zaznaczonego prostokątnego obszaru) – jedyna możliwość „zakłócenia” równomiernej struktury arkusza, usunięcie scalenia – ponowne kliknięcie

13 Narzędzia główne – Style/Wyrównanie/FormatSzerokość i wysokość wierszy i kolumn: przeciąganie granic nagłówków (także zaznaczonej grupy wierszy lub kolumn) z menu kontekstowego Format wiersz (kolumna) – po zaznaczeniu - Wysokość (Szerokość); uwaga: wysokość w punktach czcionki, szerokość w liczbie cyfr standardowej czcionki podwójne kliknięcie w granice nagłówków (Autodopasowanie) Kontur i wypełnienie: menu Formatowanie narzędzie czcionka/obramowanie (rozwijane) narzędzie „Kolor wypełnienia” (rozwijane) gotowe style – rozszerza formatowanie prostokątnego obszaru o niepuste sąsiadujące komórki.

14 Format tekstu w komórce:czcionka – krój, rozmiar, kolor (narzędzie rozwijane) wyrównanie pionowe i poziome menu Wyrównanie) orientacja (obrót tekstu) - menu Wyrównanie grafika (rysunki zewnętrzne, Clipart, WordArt, prymitywy z grafiki Office – pasek „Rysowanie”, autokształty – jak w MS WORD) wykresy, pola tekstowe, inne obiekty -równania w zapisie matematycznym – dawniej Microsoft Equation 3.0, - klipy, - dźwięki, - grafika

15 Adresowanie komórek Adres:składa się z litery (lub dwóch liter) kolumny i liczby wiersza, bez spacji Przykładowo: A1, B17, AA45 Odwołania do adresów: adres względny: A1, B5, F23 itd. adres bezwzględny: - względem wiersza i kolumny: $H$6, adres mieszany: - względem kolumny: $D5, $G34 itd. - względem wiersza: H$54, N$33 itd. litery w adresie mogą być duże lub małe

16 A1:A5 od.. do (ciągły fragment kolumny A) Zakres komórek: A1:A5 od.. do (ciągły fragment kolumny A) B5:F5 od.. do (ciągły fragment wiersza 5) C4:G10 prostokątny wycinek arkusza nazwane komórki lub zakresy w polu adresu możliwe jest też nazywanie komórek lub zakresów nazwami naturalnymi, wykonywane przez: wpisanie nazwy aktywnej komórki lub zaznaczonego zakresu komórek w polu nazwy, Menedżer nazw we wstążce Dane. nazwy naturalne mają charakter adresów bezwzględnych. Użycie różnych typów adresowania w formułach obliczeniowych ma wpływ na sposób modyfikacji formuł przy ich kopiowaniu do innych komórek

17 Typy danych, czyli co wpisywać do komórkiStałe tekstowe Tekstem jest wszystko, co nie stanowi prawidłowego zapisu liczby bądź formuły obliczeniowej, stałą logiczną Tekst standardowo wyrównywany do lewej krawędzi komórki. Wymuszenie aby liczba była traktowana jako tekst – poprzedzenie apostrofem, np. ’12, UWAGA: Dłuższy tekst nie dopasowuje szerokości kolumny lecz przykrywa sąsiednią kolumnę (o ile komórka po prawej jest pusta) lub jest częściowo niewidoczny (jeśli komórka po prawej nie jest pusta). Zmiana wysokości czcionki automatycznie zwiększa wysokość całego wiersza. Możliwe zawijanie wierszy: w menu Wyrównanie.

18 Stałe liczbowe [-]m[,n] [-]k całkowite: 56 -456dziesiętne: 0, ,6 przecinek czy kropka dziesiętna – zależy od ustawień regionalnych w Panelu sterowania Windows, naukowe (wykładnicze): 2,3e5 to 2,3 *105 -4,5E-34 to -4,5 *10-34 [-]m[,n] [-]k procentowe : 34% walutowe: 34,00 zł Prawidłowo wpisana liczba wyrównywana jest standardowo do prawej krawędzi komórki PRZYKŁADY: 5 -4,5 20% 2,34E-5 -4e7

19 Daty i czas (specjalne liczby)Notacja amerykańska Notacja polska 99-kwi-15 15-kwi-1999 1999-kwiecień-15 15-kwiecień-1999

20 Format według uznania ustawiany w Format – Komórki- zakładka Liczby Standardowy format daty– (skrócony lub pełny): w układzie określonym w Panelu Sterowania - Ustawienia Regionalne Niestandardowy format daty: symbole: d dd ddd dddd m mm mmm mmmm rr rrrr oraz separatory : - / i inne Np. dd-mm-rrrr-ddd Cz d:mmm:rr:dddd 4:gru:99:Czwartek

21 UWAGA: Zmiany formatu (także liczby miejsc dziesiętnych) wyświetlanych liczb dokonujemy przez operację: FORMAT KOMÓRKI… – LICZBY wybierając kategorię i dokładność Zmianę liczby miejsc dziesiętnych (bez wpływu na pamiętaną liczbę miejsc dziesiętnych przez program) i niektóre formaty udostępniają narzędzia: Dodaj (usuń) pozycję dziesiętną, Zapis walutowy Inne narzędzia dla formatu liczb: Zapis z odstępami: ,00 Zapis procentowy 0,57  57%

22 UWAGA NA PRAWIDŁOWY ZAPIS LICZBYSTAŁE LOGICZNE PRAWDA FAŁSZ UWAGA NA PRAWIDŁOWY ZAPIS LICZBY standardowe wyrównanie liczby do prawej krawędzi komórki standardowe wyrównanie tekstu do lewej krawędzi komórki standardowe wyrównanie wartości logicznej DO ŚRODKA komórki

23 Wypełnianie serią danychLiczby Narzędzia główne grupa Edycja - Wypełnienie... – Serie danych a następnie ustalenie parametrów (kierunek, krok, typ, zakres) Wypełnienie dwóch kroków i przeciąganie narożnika zaznaczonego zakresu Przeciąganie dolnego narożnika + CTRL Daty myszka – ciągnięcie narożnika komórki z datą (krok – 1 dzień) menu Edycja – Wypełnij... – Serie danych (wcześniej zaznaczenie zakresu) Domyślne: numer o 1 liczba tekst o 1 ( to spacja) tekstLiczba o 1 czas o godzinę data o dzień nazwa dnia o dzień nazwa miesiąca o miesiąc

24 formuły: zaczynamy zawsze od znaku równości =formuła: przepis ustalenia wartości (liczbowej, tekstowej, logicznej) w komórce na podstawie wartości innych (!) komórek prawidłowa formuła wyświetla w komórce obliczoną wartość formuły: zaczynamy zawsze od znaku równości =

25 Operacje proste z zastosowaniem operatorów matematycznych:Kolejność wykonania: zmiana znaku  potęgowanie ^ multiplikatywne mnożenie * i dzielenie / dodawanie + i odejmowanie – Nawiasy ( ) okrągłe zmieniają hierarchię działań, która jest następująca: operator jednoargumentowy (+ ) operator potęgowania (^) operatory multiplikatywne ( *, / ) addytywne (+  )

26 = wyrażenie Definicja formuły: Definicja rekurencyjna wyrażeniaWyrażenie jest to powiązanie stałych, zmiennych (adresów, nazw) i funkcji przy pomocy operatorów arytmetycznych (rekurencja definicji) Definicja rekurencyjna wyrażenia wyrażenie = stała wyrażenie = zmienna (adres lub nazwa) wyrażenie = funkcja(wyrażenie) wyrażenie = wyrażenie operator wyrażenie oraz nawiasy okrągłe ( )

27 Przykłady: = 2,5*E1 = B15/3 = A1+C2 = B7-D5 = - C5^4 (UWAGA! =-2^2 jaki wynik? = C5^(F3*3,23) = (C4-V56)/6 = (B7-D5)/(H10+D3) mnożenie wielomianów!!! = 2,8E7*H6 zapis wykładniczy liczby! = (x+G6+H7^3)/(F5-6,5E7) ułamek! Uwaga: 6,5E7 to 6,5*107 6,5*E7 to mnożenie 6,5 razy wartość z komórki E7

28 Funkcje wbudowane jednoargumentowe wieloargumentowenazwa(argument1;argument2;...) np. suma(a1:a5;c8:d18) UWAGA: argumenty funkcji wieloargumentowych oddzielane średnikami ;

29 Podstawowe funkcje funkcje matematyczne:trygonom.(argument w radianach) SIN(wyrażenie) sin(x) COS(wyrażenie) TAN(wyrażenie) trygonom. odwrotne ASIN(wyrażenie) ACOS(wyrażenie) zamiana stopni na radiany RADIANY(wyrażenie) zamiana radianów na stopnie STOPNIE(wyrażenie) logarytm o podstawie p LOG(wyrażenie;p) logarytm dziesiętny LOG10(wyrażenie) logarytm naturalny LN (wyrażenie) Pierwiastek arytm. PIERWIASTEK(wyrażenie)

30 funkcja wykładnicza POTĘGA(wyrażenie;wykładnik) pierwiastek rzędu n POTĘGA(wyrażenie; 1/n) zaokrąglenia ZAOKR(wyrażenie; l_cyfr) ZAOKR.GÓRA(wyrażenie; l_cyfr) ZAOKR.DÓŁ(wyrażenie; l_cyfr) zaokrągl. do najbl. wielokr. n ZAOKR.W.GÓRĘ(wyrażenie; n) ZAOKR.W.DÓŁ(wyrażenie; n) zaokrąglenie (w dół) ZAOKR.DO.CAŁK(wyrażenie; l_cyfr) średnia ŚREDNIA(zakres) ex EXP(wyrażenie) liczba  PI() wartość bezwzględna MODUŁ.LICZBY(wyrażenie) reszta z dzielenia x/d MOD(x;d) losowa z przedziału 0, 1 LOS () silnia SILNIA(wyrażenie)

31 Przykłady Opis Formuła Wynik formuły Stałe =5,6+2,13 7,73 =2*13/5,1Adres Nazwa Wartość B3 x 4,0 C3 y -2,7 D3 z 8,1 E3 v 3 F3 Alfa Opis Formuła Wynik formuły Stałe =5,6+2,13 7,73 =2*13/5,1 5, Adresy =B3+C3 1,3 =D3*E3 4,54E-06 =5*B3 20 =C3-17 -19,7 nazwy = -x -4 = 3*x+1 13

32 =B3*(C3-D3) -43,2 =1/(C3+D3) 0, =B3^3 64 =F3&E3 Alfabet =x +y +z 9,4 =SUMA(B3;D3;E3) =SUMA(B3:D3;g56:g100) =ILOCZYN(B3:D3) -87,5 =ŚREDNIA(B3:D3) 3,1 =MODUŁ.LICZBY(C3) 2,7 =2* RADIANY(90) 3, =PI()/2 1, =COS(B22) 0,00

33 =SIN(B22) 1,00 =RADIANY(90) 1, Liczba Eulera e =EXP(1) 2, =LOG10(X) 0,60206 =LN(a4) =LOG(X;4) =PIERWIASTEK(9) 3 =ZAOKR(3,1459;3) 3,14200 =ZAOKR.GÓRA(3,14159;3) 3,142 =ZAOKR.DÓŁ(3,14159;3) 3,141 =ZAOKR.W.DÓŁ(3,14159;1,1) 2,200 =ZAOKR.W.GÓRĘ(3,14159;1,1) 3,300 =MIN(C3:E3) -2,7 =POTĘGA(-3;3) -27 =POTĘGA(8;1/3) 2 =2/3,5*PIERWIASTEK(9) 1, =3,5*SIN(B21/3) 1,75 =SIN(RADIANY(30)) 0,5 =LOG10(POTĘGA(X;1/3)) 0, =2*3/3/2 1

34 UWAGA = -v^2 9 = -(v^2) -9 =(3+2)/(3+2) 1 =(3+2)*(3+2) 25 =B3*1,1E48 4,4E+48 Pierwiastek rzędu n=3 =POTĘGA(8;1/3) 2 lub =8^(1/3) Wyrażenia =2*PIERWIASTEK(9)/3,5 1, =3,5*SIN(B21/3) 1,75 Zagnieżdżanie =SIN(RADIANY(30)) 0,5 =LOG10(POTĘGA(X;1/3)) 0,

35 =A1/A2/A3 lub =A1/(A2*A3) =A1*A2*A3 =A1+A2/A3 =(A1+A2)/A3Przykłady wyrażeń: =A1*A2*A3 =A1+A2/A3 =(A1+A2)/A3 =sin(30*pi()/180)/(A1+A2) lub …radiany(30)…. =(exp(A1+2)+A2)/(1+ln(A3)) =pierwiastek(sin(A1)^2+cos(A1)^2)/log10(A2) =A1/A2/A lub =A1/(A2*A3)

36 nawiasy – kolejność działań, pary nawiasów funkcje zagnieżdżane UWAŻAĆ NA: znak * nawiasy – kolejność działań, pary nawiasów funkcje zagnieżdżane = sin(log10(A1)) w razie trudności najpierw w jednej komórce obliczyć logarytm a potem sinus z tego wyniku - argument funkcji zawsze w nawiasie! – czyli po nazwie funkcji otwieramy nawias

37 Funkcje czasu = DZIŚ() = TERAZ() = CZAS (gg;mm;ss) = DATA(rr; mm ;dd)Przykład: = DZIŚ() - DATA(1981;12;13) Jeśli komórce z tą formułą ustawimy format liczbowy ogólny, to rezultatem jest liczba dni dzieląca te daty

38 Funkcje statystyczne = SUMA(zakres) = ŚREDNIA(zakres)= ODCH.STANDARDOWE(zakres) = MIN(zakres1;zakres2) = MAX (zakres)

39 Inne grupy funkcji finansowe logiczne tekstowe informacyjne inne

40 bezpośrednie wpisywanie do formuł (wyrażeń)kreator (lub menu fX) funkcje zagnieżdżane (pole nazwy przekształcone w rozwijane okno dostępu do ostatnio używanych funkcji oraz kreatora – Więcej funkcji…)

41 KOPIOWANIE I PRZENOSZENIE DANYCH I FORMUŁJeśli przenosimy komórki z danymi do których odnoszą się formuły w innych komórkach to zmiana adresu jest w formułach automatycznie śledzona. Jeśli przenosimy komórkę z formułą to odwołania do adresów innych komórek nie zmieniają się. Przy kopiowaniu komórki z formułą: jeżeli adresy odwołań są względne to następuje ich zmiana w proporcji do drogi przemieszczenia kopii względem oryginału, jeżeli adresy odwołań są bezwzględne ich zmiana nie następuje jeżeli adresy odwołań są mieszane to następuje ich zmiana w proporcji do drogi przemieszczenia kopii względem oryginału ale tylko względem współrzędnej względnej (tylko wiersza albo tylko kolumny)

42 Odwołanie do komórki (zakresu komórek) innego arkusza:=’Arkusz’!adres Dokładność obliczeń i wizualizacja miejsc dziesiętnych dokładność obliczeń 1E-15 czyli 10-15

43 BŁĘDY W ARKUSZU składniowe (niepoprawne wyrażenie, brak nawiasów, zły zapis liczby, nieznana nazwa #NAZWA), zgłasza się „Pomoc”. #ADR! matematyczne (np. dzielenie przez zero, argument poza obszarem określoności funkcji), #LICZBA, #DZIEL/0 inne – np. za wąska kolumna ############ odwołanie cykliczne, formuła odnosi się do adresu samej siebie - nie wolno!

44 Wykresy - kreator Typy kolumnowe liniowe słupkowepowierzchniowe (3‑wymiarowe) inne

45 Wykresy funkcji 1 zmiennejx y 0,1 0,09531 0,2 0,182322 0,3 0,262364 0,4 0,336472 0,5 0,405465 0,6 0,470004 0,7 0,530628 0,8 0,587787 0,9 0,641854 1 0,693147 1,1 0,741937 1,2 0,788457 1,3 0,832909 Tworzenie wykresów utworzenie tabeli danych zakres i krok dla zmiennej niezależnej (seria) zapis serii dla zmiennej niezależnej, funkcja dla pierwszej wartości zmiennej y kopiowanie funkcji do pozostałych komórek wybór typu wykresu dane do wykresu

46 Pozostałe opcje wykresu (tytuły, osie, siatka, legenda)Korekta wykresu: wielkość – zaczepy rozmiaru parametry – z menu kontekstowego elementów wykresu (tło, obszar danych, wykres, osie itp.)

47 Wykresy 2 zmiennych: x y f(x,y)y x 1 2 3 4 1,2322 ... 3,445 5,667 .... 7,544 y f(x,y) Przed wywołaniem kreatora zaznaczamy cały obszar danych

48 Sortowanie i filtrowanie (na wstędze Dane)Autofiltr

49 EXCEL - WSPOMAGANIE DECYZJIfunkcje i narzędzia - użyteczne są: relacje oraz funkcje logiczne - do wspomagania decyzji strukturyzowanych, szczególnie przydatne w sytuacjach, gdy trzeba sprawdzać, czy zawartości danych komórek arkusza spełniają określony warunek logiczny. funkcje informacyjne, do testowania typu zawartości komórek, narzędzia: Szukaj wyniku i Solver - do wspomagania decyzji strukturyzowanych oraz semi-strukturyzowanych

50 Relacja jest połączeniem dwóch wyrażeń (numerycznych lub tekstowych) jednym z operatorów relacji (porównań): = równy > większy niż < mniejszy niż >= większy niż lub równy <= mniejszy niż lub równy <> różny (nierówny) Wyrażenie logiczne przyjmuje wartość logiczną PRAWDA lub FAŁSZ, zależną od tego, czy jest spełniona czy nie. Przykłady formuł z wyrażeniami logicznymi: =A1>0 =B5>=2*C8 =SUMA(A1:A5)<1E-8 =C8<>-5

51 Funkcje logiczne FAŁSZ - oznacza wartość logiczną fałszu (0 logiczne),PRAWDA - oznacza wartość logiczną prawdy (1 logiczna), NIE - odwraca wartość logiczną argumentu (negacja), LUB - suma logiczna (alternatywa) argumentów, ORAZ - iloczyn logiczny (koniunkcja) argumentów, JEŻELI - określa wybór, na podstawie testu logicznego, jednej z dwóch wartości.

52 NIE(2+2=4) jest równe FAŁSZFunkcje FAŁSZ( ) oraz PRAWDA( ) są funkcjami bezargumentowymi, które oznaczają stałe logiczne, stosowane w wyrażeniach logicznych lub jako wartości wpisywane do komórek. Funkcja negacji NIE(wyr_logiczne) jest funkcją jednoargumentową, która neguje (odwraca) wartość swojego argumentu. Należy stosować funkcję NIE wtedy, gdy trzeba być pewnym, że dana wartość nie jest równa jakiejś szczególnej wartości. Przykład: NIE(FAŁSZ) jest równe PRAWDA, NIE(2+2=4) jest równe FAŁSZ

53 Funkcja sumy logicznej LUB o postaci:LUB(wyrażenie_logiczne1; wyrażenie_logiczne2; ...) przyjmuje wartość logiczną PRAWDA, jeśli choć jeden argument ma wartość logiczną PRAWDA. Jeśli wszystkie argumenty mają wartość logiczną FAŁSZ, funkcja przyjmuje wartość logiczną FAŁSZ. Przykłady: LUB(1+1=2; 2+2=5) jest równe PRAWDA, LUB(A1:A3) jest równe PRAWDA, jeśli zakres A1:A3 zawiera wartości logiczne i przynajmniej jedna wartość wynosi PRAWDA.

54 Funkcja iloczynu logicznego ORAZ o postaci:ORAZ(wyrażenie_logiczne1; wyrażenie_logiczne2; ...) przyjmuje wartość PRAWDA, jeśli wszystkie jej argumenty mają wartość PRAWDA. Wartością funkcji jest FAŁSZ, jeśli co najmniej jeden z argumentów ma wartość FAŁSZ. Przykłady: ORAZ(PRAWDA; FAŁSZ) jest równe FAŁSZ, ORAZ(2+2=4; 2+3=5) jest równe PRAWDA.

55 Uwagi dotyczące funkcji LUB i ORAZ:argumenty powinny być wyrażeniami logicznymi bądź adresami komórek, zawierających wyrażenia lub wartości logiczne. jeśli którakolwiek z wartości składowych tabel lub komórek zawiera tekst, liczby lub jest pusta, wartości te są pomijane. jeśli określony argument nie jest wartością logiczną, funkcja LUB przyjmuje wartość komunikatu o błędzie "#ARG!".

56 JEŻELI(wyrażenie_logiczne; wyrażenie_1; wyrażenie_2)Funkcja wyboru JEŻELI, o postaci: JEŻELI(wyrażenie_logiczne; wyrażenie_1; wyrażenie_2) pozwala na podjęcie decyzji wyboru jednej z dwóch alternatywnych wartości wyrażeń, na podstawie testu wartości wyrażenia logicznego. Argument wyrażenie_1 oznacza wartość jaką przyjmuje funkcja dla przypadku, gdy wartość wyrażenia logicznego jest równa PRAWDA. W przypadku, gdy wyrażenie logiczne przyjmuje wartość FAŁSZ wartością funkcji staje się wartość wyrażenie_2. Przykłady: =JEŻELI(A1>0;"dodatnia"; "ujemna lub zero") =JEŻELI(A1>0;A6; A7) teksty w cudzysłowie

57 =jeżeli (A1<20;"młody";jeżeli(A1>70;"stary";"średni"))Funkcja JEŻELI jest szczególnie przydatna w zapisywaniu określonych reguł decyzyjnych. Można zagnieździć do siedmiu funkcji JEŻELI stosując je jako argumenty wyrażeń wyrażenie_1 i wyrazenie_2, w celu zapisania bardziej złożonych warunków. =jeżeli (A1<20;"młody";jeżeli(A1>70;"stary";"średni")) A B 1 23 średni 2 12 młody 3 4 49 5 89 stary

58 Funkcje informacyjne Są przeznaczone do ustalania typu danych przechowywanych w komórce Grupa funkcji CZY - funkcje te przyjmują wartość PRAWDA, jeśli komórka-argument spełnia warunek. LICZ.PUSTE(zakres) ile w zakresie komórek jest komórek pustych CZY.PUSTA(adres) czy pusta komórka CZY.BŁĄD(adres) czy argument przyjmuje wartość błędu CZY.LICZBA(adres) czy argument jest liczbą CZY.LOGICZNA(adres) czy argument przyjmuje wartość logiczną SUMA.JEŻELI(zakres;kryterium) sumowanie komórek spełniających warunek: np.: =suma.jeżeli (A1:A10;”>5”) LICZ.JEŻELI(zakres;kryterium) ile komórek spełnia warunek: np.: =licz.jeżeli (A1:A10;”>5”)

59 Przekroczenie – gdy 14 dni od daty sprzedaży.Wspomaganie decyzji ustrukturyzowanych Przykład: Sytuacja decyzyjna: Przekroczenie – gdy 14 dni od daty sprzedaży. =JEŻELI(data_b – data_sp <= 14; 0 ; (data_b – data_sp - 14) * stopa_dz*Wartość) to są nazwy innych komórek

60 Narzędzie "Szukaj wyniku"Wyrażenie, które zawiera zmienną - adres lub nazwę innej komórki - traktowaną jako zmienną decyzyjną. Celem jest znalezienie wartości zmiennej decyzyjnej, która spełnia wartość docelową wyrażenia (czyli rozwiązanie równania z jedną niewiadomą) Czynności: identyfikacja problemu, określenie zależności pomiędzy zmiennymi występującymi w problemie, wprowadzenie do arkusza zależności w postaci wyrażeń (wzór może również zawierać funkcje standardowe), uruchomienie narzędzia "Szukaj wyniku" wskazanie komórki, zawierającej wzór określający poszukiwaną wartość oraz komórki stanowiącej zmienną decyzyjną problemu. interpretacja wyniku.

61 Przykład Komórka, która powinna przyjąć wartość zł Komórka, której wartości poszukujemy Wielkość sprzedaży wpisujemy 1 oraz sporządzamy formułę przychodów =B1 *B2 Uruchamiamy narzędzie Szukaj wyniku - menu Narzędzia Office2007 na karcie Dane w grupie Narzędzia danych przycisk Analiza symulacji/Szukaj wyniku.

62

63 WPROWADZENIE DO OBSŁUGI BAZ DANYCHMS ACCESS

64 Pliki z rozszerzeniem *.mdb *accdbMożliwości: tworzenie tabel, projektowanie kwerend, projektowanie formularzy, projektowanie raportów itd.

65 Tabele bazy danych Zbiór atrybutów, które są odpowiednikiem szczególnych, elementarnych cech opisywanego obiektu i które zwane są nazwami pól tabeli. Każdy atrybut (pole tabeli) ma określone właściwości, przede wszystkim typ danych. MS Access umożliwia ustalenie następujących typów:

66 Typ Przeznaczenie Uwagi tekst dla pól zawierających ciągi znaków alfanumerycznych (perso­nalia, nazwy, adresy, kody itp.) standardowa długość 50 znaków, maksymalnie 255 znaków liczba dla danych numerycznych liczba całkowita, liczba całkowita długa, liczby dziesiętne data/godzina dla daty i czasu możliwy wybór formatu wyświetlania walutowy kwoty standardowo w złotych autonumerowanie licznik – liczby całkowite, zwykle wykorzystywany jako klucz tabeli dla kolejnych rekordów automatycznie powiększany o 1 TAK/NIE dla pól typu logicznego: Prawda/Fałsz, Wł./Wył. np. zapłacił/nie zapłacił obiekt OLE do przechowywania plików: dokumentów, obrazów, dźwięków hiperłącze odnośnik do innego pliku, adresu strony www albo adresu nota (memo) dłuższe ciągi znaków, np. życiorys długość pola do ok znaków

67 Po zaprojektowaniu tabeli wprowadzamy dane do tabeli.Jeśli jest to pole tekstowe określamy długość (maksymalną liczbę znaków) Dla pola liczbowego ustalamy typ liczby (liczba całkowita, liczba całkowita długa, dziesiętna itp.). Odpowiedni typ danych wymusza: - kontrolę poprawności wpisywanych danych, - pozwala wykorzystywać mechanizmy sortowania, filtracji i wyszukiwania danych. Po zaprojektowaniu tabeli wprowadzamy dane do tabeli. dane - rekord to pojedynczy wiersz danych w tabeli

68 Przykład

69 Podstawowe operacje na tabelachKlucz podstawowy i obcy - związki między tabelami Jeden z atrybutów, najczęściej sztucznie wprowadzony identyfikator (z reguły o typie danych Autonumerowanie), jest tzw. kluczem głównym (podstawowym), jednoznacznie identyfikującym rekord (pojedynczy wiersz danych) w tabeli. Kluczem podstawowym może być też pole informacyjne tabeli (np. numer telefonu w tabeli Książka telefoniczna). Wartości w polu klucza nie mogą się powtarzać, muszą być unikalne dla każdego rekordu danych.

70 Klucz podstawowy nazwa adres telefon NIP cena ilość ID dostawcy – klucz obcy Dostawcy Towary

71 Nazwa Pola Typ Rozmiar polaTworzymy drugą tabelę Towary, której atrybutami są następujące dane: Nazwa Pola Typ Rozmiar pola ID Towaru Autonumerowanie Nazwa Towaru Text 20 Ilość Liczba Liczba całkowita Data zakupu Data/Godzina Cena zakupu Walutowy IDDostawcy Liczba całkowita długa klucz obcy

72 Tabele Dostawcy i Towary połączone są związkiem jeden-do-wielu.Związek jeden-do-wielu oznacza, że: każdy towar ma jednego i tylko jednego dostawcę. każdy dostawca może dostarczać wiele towarów. Wymaga to umieszczenia w tabeli Towary pola IDdostawcy (klucza obcego), zawierającego wartości z pola klucza głównego tabeli Dostawcy. Jeśli klucz główny tabeli Dostawcy był typu Autonumerowanie, to klucz obcy powinien posiadać typ liczbowy o typie liczby całkowitej długiej. IDdostawcy jest kluczem głównym w tabeli Dostawcy i kluczem obcym w tabeli Towary.

73

74 Mogą występować też związki jeden-do-jeden (1:1) i wiele-do-wielu (N:M)Jakie to związki? WYKŁADOWCY – PRZEDMIOTY WYKŁADY – SALE OSOBY – TELEFONY PRACOWNICY – STANOWISKA KIEROWNICY – BRYGADY PRACOWNICY – BIURKA TOWARY – KATEGORIE KSIĄŻKI - CZYTELNICY

75 Jeśli związki są 1:1 to wszystkie dane w jednej tabeliJeśli związek wiele do wielu to tworzymy nową tabelę: Książki – wypożyczenie – Czytelnicy Wówczas są dwa związki jeden do wielu – jakie? Książki Wypożyczenia Czytelnicy ?

76 Relacje – związki między tabelamiRelacje i więzy integralności pilnują poprawności – np. aby nie wolno było dla towaru wpisać numeru dostawcy, który nie istnieje, lub usunąć dostawcy, którego towary istnieją w tabeli towarów.

77 Kwerendy – QBE – Query by ExampleChcąc utworzyć kwerendę - zapytanie do bazy – należy wybrać obiekt Kwerendy i utworzyć nową kwerendę w widoku projektu.

78 kryteria

79 Chcąc wyświetlić dane z dwóch tabel należy dodać do kwerendy obie tabele – Dostawcy i Towary.Jeśli tabele zawierają identyczne nazwy pól – tu służą one do związania obu tabel – klucz główny i klucz obcy – to zostanie automatycznie wykonane sprzężenie. Następnie przeciągamy z tabel do kwerendy te pola, które nas interesują – tutaj Nazwa_Towaru i Cena z tabeli Towary i NazwaFirmy z tabeli Dostawcy. Teraz należy uruchomić kwerendę

80 Tworzenie kryterium: like [Podaj literę:] &*Precyzyjniej kwerendy buduje się przy pomocy SQL – specjalny język zapytań – ale to już bardziej zaawansowany problem.

81 ALGORYTMY Algorytm jest to sformalizowany ciąg logicznie powiązanych instrukcji (poleceń, rozkazów), których wykonanie pozwoli na przetworzenie informacji wejściowych (danych) w informacje wyjściowe (wyniki). Algorytm - rozwiązywanie "krok po kroku" dowolnego problemu.

82 Algorytm ma przeprowadzić system z pewnego stanu początkowego do pożądanego stanu końcowego.Badaniem algorytmów zajmuje się algorytmika.

83 Każdy algorytm komputerowy musi być wprowadzony do komputera w bardzo rygorystycznie zdefiniowanym języku - jednoznaczne instrukcje. Jeżeli dany algorytm da się wykonać na maszynie o dostępnej mocy obliczeniowej i pamięci oraz akceptowalnym czasie, to mówi się że jest to algorytm obliczalny. Algorytm – przepis niezależny od implementacji (NARZĘDZIA) Program – zastosowanie algorytmu w języku zrozumiałym przez komputer

84 Czynności służące do rozwiązania zadania:analiza treści zadania wykaz danych wejściowych; wiadomych i niewiadomych oraz relacji między nimi sprawdzenie czy zadanie posiada jednoznaczne rozwiązanie wybór metody rozwiązania zadania opis czynności dla wybranej metody rozwiązania sporządzenie i przedstawienie wyników rozwiązania zadania

85 Sposoby zapisu algorytmówOpis słowny - przedstawienie kolejnych czynności (akcji) na elementach (danych). Przykład:przepis kulinarny Schemat blokowy – operacje na danych przedstawione graficznie w postaci elementarnych bloków.

86 ZASADY BUDOWY SCHEMATU BLOKOWEGO1) Każda operacja jest umieszczona w bloku 2) Schemat ma tylko jeden blok "START" i przynajmniej jeden blok "STOP" 3) Bloki mają połączenia ukierunkowane 4) Z bloku wychodzi jedno połączenie; wyjątki - "STOP" (nie wychodzą żadne połączenia) - blok "warunkowy" ( wychodzą dwa połączenia opisane TAK i NIE) 5) W bloku "operacyjnym" odbywa się nadanie wartości (przypisanie) znak :=

87 Reguły graficzne tworzenia schematów blokowychStart Stop START STOP Operacje wejścia i wyjścia wczytaj a,b,x pisz suma, wynik Instrukcja wykonawcza (proces) blok operacyjny Blok decyzyjny oblicz suma:=a+b TAK ? suma>0 Łącznik stronicowy NIE 1

88 Klasy problemów Metodykaalgorytmy obliczeniowe ( - np. całkowanie numeryczne, obliczanie funkcji z sumy wyrazów ciągu, wyznaczanie liczb pierwszych, zamiana systemów liczbowych itp.) algorytmy sortujące algorytmy wyszukujące algorytmy kompresji Metodyka algorytm "krok po kroku" algorytmy rekurencyjne algorytmy genetyczne algorytmy sztucznej inteligencji

89 Dla utworzenia algorytmu konieczne są:• opis obiektów do przechowywania danych wejściowych, danych pośrednich i wyników • opis czynności jakie należy wykonać z obiektami, co realizujemy przy pomocy instrukcji, które opisują: sposób działania kolejność ich wykonywania ewentualne warunki jakie muszą być spełnione • opis wyników - zawiera sposób udostępnienia wyników rozwiązanego zadania

90 Aby zatem tworzyć działające programy wymagane są:jakaś metoda wprowadzania i przechowania danych (liczb, tekstów itp.) jakieś instrukcje, które umożliwią obliczenia wyników jakieś metody pokazania wyniku

91 Rodzaje sieci działań:Proste (sekwencyjne) - kolejność realizacji poszczególnych operacji jest ściśle określona i żadna z nich nie może być pominięta ani powtórzona - nie używa się bloków warunkowych. Z rozwidleniem - zawiera w sobie wybór jednej z kilku możliwych dróg realizacji danego zadania, istnieje przynajmniej jeden blok warunkowy. Z pętlą, często w trakcie realizacji zadania konieczne jest powtórzenie niektórych operacji różniących się zestawem danych. Pętla obejmuje tę część bloków, która ma być powtarzana. Złożone - będące kombinacją powyższych sieci.

92 Przykład W algorytmach sortujących potrzebny jest mechanizm zamiany wartości umieszczonych w dwóch zmiennych, jeśli są w niewłaściwej kolejności Algorytm wymaga zmiennej pomocniczej (jak do zamiany zawartości dwóch szklanek potrzebna jest trzecia szklanka) Opis słowny: 1. Wczytaj dane do obiektów 1 i 2 2. Przepisz zawartość obiektu 1 do obiektu pomocniczego 3. Przepisz zawartość obiektu 2 do obiektu 1 4. Przepisz zawartość obiektu pomocniczego do obiektu 1 5. Wyprowadź wartości obiektów 1 i 2

93 schemat blokowy zamiany wartości w dwóch zmiennychwczytaj a,b schemat blokowy zamiany wartości w dwóch zmiennych pom:=a a:=b b:=pom drukuj a, b

94 obiekt pomocniczy 3 1 B A 2

95 Przykład 2 – z blokiem decyzyjnym i pętląIle razy trzeba podzielić na pół daną liczbę, aby uzyskać wartość mniejszą od  Opis słowny: Wczytaj liczbę i  Ustal wartość licznika równą 0 Sprawdź czy wynik jest mniejszy od , jeśli tak, to przejdź do punktu 6, jeśli nie to kontynuuj Podziel liczbę przez 2 Zwiększ licznik o 1 Wróć do punktu 3 6. Wyprowadź wartość licznika

96 licznik:=0 licznik:=licznik+1 liczba:=liczba/2 wczytaj liczba, NIE liczba<  TAK drukuj licznik

97 A więc, aby tworzyć efektywne algorytmy i móc je aplikować programowo, potrzebne są następujące elementy: Spektrum obiektów programowych, możliwość ich odróżniania, klasyfikacja do typu, umieszczanie ich identyfikatorów (nazw) i wartości w pamięci Spektrum operacji (operatorów nadawania wartości, arytmetycznych, porównania) – operacje na obiektach! Mechanizm sterowania – co wykonać następnie po aktualnej operacji

98 na przykład wyznaczanie minimum dla zbioru elementówOptymalny algorytm wyszukiwania ekstremum na przykład wyznaczanie minimum dla zbioru elementów 1. Umieszczamy elementy w obiektach od x[1] do x[n] 2. Zmiennej pomocniczej min przypisujemy wartość 1-go elementu 3. Badamy kolejny element czy nie jest mniejszy od minimum, jeśli tak to ustalamy nowe minimum 4 Przechodzimy do badania kolejnego elementu i wracamy do punktu 3 az do wyczerpania liczby elementów

99 Podstawy programowaniaLata 1945 – – język maszynowy (Eniac, Mark I- USA) – niskiego poziomu Kodowanie instrukcji procesora w postaci ciągu liczb dwójkowych (elementarny rozkaz i dane) -        pracochłonność (same liczby, długie algorytmy działań takich jak dodawanie i mnożenie) – np. rzymskie -        trudność śledzenia błędów

100 lata 50-te - zastąpienie kodów liczbowych operacji nazwami mnemotechnicznyminp. mnożenie MPY (multiply) język symboliczny - assembler ASSEMBLER – także program tłumaczący na kod maszynowy (wewnętrzny) DISSASSEMBLER – tłumaczenie odwrotne Cechy Assemblera -         wąski zbiór rozkazów, prymitywna architektura ówczesnych komputerów, brak rejestrów (pamięci pomocniczych), brak operacji zmiennoprzecinkowych

101 1954 –języki tzw. wysokiego poziomu(kod maszynowy i assembler to niski poziom – bliższy procesorowi) Zapis operacji w sposób łatwiejszy, zrozumiały i dobrze kontrolowany przez programistę Po stworzeniu kodu programu w języku następuje proces translacji (tłumaczenia, kompilacji) na język wewnętrzny komputera.

102 Problemy: - zrozumiałość - jednoznaczność - skuteczność tłumaczeniaJęzyki wysokiego poziomu po etapie początkowym stały się maszynowo niezależne z powodu wielu wersji translatorów (programów kompilujących) Kompilator (ang. compiler) to program służący do tłumaczenia kodu napisanego w jednym języku (języku źródłowym) na równoważny kod w innym języku (języku wynikowym). Najczęściej jest to tłumaczenie z języka wysokiego poziomu (łatwiejszego dla programisty) ma język wewnętrzny procesora. Proces ten nazywany jest kompilacją.

103 Języki wysokiego poziomuCOBOL – dla przedsiębiorstw, język prawie naturalny (ang) MULTIPLY – mnożenie, ADD – dodawanie, czy dobrze?? Do dziś specjaliści potrzebni (w USA 500 $/godz za zmiany daty w 2000) W kolejnych latach - obfitość języków programowania BASIC, LOGO – prostota, interpretacja w odróżnieniu od kompilacji, tłumaczenie „na bieżąco” każdej instrukcji a nie programu w całości PASCAL, C, C+, C++ - języki strukturalne z elementami tzw. programowania obiektowego OOP (Object Oriented Programming) – języki zorientowane obiektowo (PROLOG, Visual Basic, Delphi, Java, C#)

104 Program - algorytm zapisany w języku programowaniaOBIEKTY - dane dana (nazwa danej, wartość danej) deklaracje, definicje - opisy obiektów instrukcje - czynności na obiektach Program - algorytm zapisany w języku programowania

105 Podprogram - wyodrębniona część programu (ze względu na czytelność lub wielokrotne użycie) posiadająca wyodrębnioną nazwę i sposób wymiany informacji z pozostałymi jego częściami

106 Deklaracja podprogramu - opis podprogramuInstrukcja wywołania podprogramu – wykonanie, zastosowanie podprogramu wewnątrz programu głównego lub innego podprogramu Kod źródłowy - tekst programu w języku programowania (plik tekstowy pas) Kompilacja - tłumaczenie (w całości) kodu źródłowego na wykonywaną postać binarną, ładowalną (plik exe) – odrębny proces Interpretacja – tłumaczenie kolejnych instrukcji w trakcie procesu wykonywania

107 Przetwarzanie programu użytkowegoKomunikaty o błędach PROGRAMISTA EDYCJA Kompilacja Wykonanie postać źródłowa programu ładowalna dane wyniki parametry

108 Przykładowy język JavascriptJavaScript jest to interpretowany, zorientowany obiektowo, skryptowy język programowania. JavaScript jest oddzielnym językiem (nie jest uproszczoną wersją Javy). Może być osadzany w innych programach, na przykład w przeglądarce internetowej, aby, mając dostęp do obiektów otoczenia (np. modelu obiektowego przeglądarki internetowej - DOM), można sprawować nad tym otoczeniem kontrolę. Javascript jest łatwy w nauce i pozwala na pewne „zdynamizowanie” stron internetowych. Przeglądarki mogą pytać o zezwolenie na wykonanie skryptu.

109 Wstawienie skryptu do dokumentu HTMLSkrypty JavaScript są zagnieżdżane w dokumentach HTML. Skrypt JavaScript umieszczane są między znacznikami . { "@context": "http://schema.org", "@type": "ImageObject", "contentUrl": "http://slideplayer.pl/2650501/9/images/109/Wstawienie+skryptu+do+dokumentu+HTML.jpg", "name": "Wstawienie skryptu do dokumentu HTML", "description": "Skrypty JavaScript są zagnieżdżane w dokumentach HTML. Skrypt JavaScript umieszczane są między znacznikami i .

110 Może istnieć wiele skryptów naprzemiennie z pozostałym kodem HTML

To jest tekst 1