1 Na przekór grawitacji B. Czerny

2 Przyciąganie grawitacyjne

3 Prawo powszechnego ciążeniaGrawitacja = geometria czasoprzestrzeni Ale zwykła materia zawsze powoduje przyciąganie – nie ma ujemnej masy F = GM1M2/r2 Masa jest zawsze dodatnia, grawitacja to siła przyciagania, nie tak jak elektromagnetyzma (prawo Coulomba) Albert Einstein Isaak Newton

4 Ludzie potrafią pokonać siłę grawitacjiA czy potrafi to sama natura ?

5 Słońce – korona i wiatr

6 Słońce – korona i wiatr Słońce w promieniach X – satelita SOHO

7 Słońce – korona i wiatr Korona słoneczna ma temperaturę ok. miliona stopni i jest praktycznie przezroczysta. Z korony wypływa wiatr słoneczny, w sposób dość niejednorodny. Prędkość wiatru słonecznego – ok. 500 km/s

8 Pogoda kosmiczna jest na http://www.spaceweather.com/Słońce – korona i wiatr Wiatr ten jest ciągle monitorowany w ramach badań pogody kosmicznej. Pogoda kosmiczna jest na

9 Wiatr słoneczny i zorza polarna

10 Wiatr słoneczny – dokąd sięga ?Daleko poza ostatnią planetę Układu Słonecznego

11 A co z grawitacją? Wystarczy podgrzać, czyli dodać energii …

12 Wiatry z innych gwiazd Zderzenie dwóch wiatrów gwiazdowych (obraz z HST)

13 Już nie wiatr, a niszcząca siła wybuchu …Obrazy z HST Prędkość otoczki – kilka tys. km/s

14 Już nie wiatr, a niszcząca siła wybuchu …400 lat po wybuchu –supernowa obserwowana przez Keplera - obraz w promieniach rentgena z satelity Chandra

15 Co powoduje rozerwanie gwiazdy w zjawisku supernowej ?Gwiazda świeci na koszt paliwa termojądrowego w swoim wnętrzu. Gdy paliwo wyczerpie się, gwiazda się kurczy. Słońce skurczy się w sposób łagodny do postaci białego karła, ale gwiazdy masywniejsze kurczą się gwałtownie tworząc gwiazdę neutronową lub czarną dziurę, przy okazji rozbryzgując część otoczki. Zatem paradoksalnie efekt wybuchu jest wywołany przyciąganiem grawitacyjnym.

16 Okrągła gwiazda i wąsaty wiatr - dżetyMłoda gwiazda HH-47 – obraz z HST

17 Mikrokwazary Prędkość wyrzutu bardzo bliska prędkości światła – km/s Dżet relatywistyczny – ważne są efekty szczególnej teorii względności

18 Wiatry w galaktykach Galaktyka TON S 180Prędkość wyrzutu kilka tysięcy km/s Efekt widzimy tylko badając widma najbardziej centralnej części tak zwanych galaktyk aktywnych (Różańska i in. 2004) Galaktyka TON S 180

19 Kwazary – odległe galaktykiDżet relatywistyczny

20 Kwazary – odległe galaktykiZmiany obrazu następują w skali kilku lat !

21 Najbliższa radiogalaktykaInny przykład – galaktyka M87

22 Stare radiogalaktyki Mapa VLA obiektu Cyg A, najbliższej bardzo silnej radiogalaktyki. Rozmiar źródła to lat świetlnych. Obszar centralny prawdopodobnie nadal aktywny.

23 Skąd biorą się dżety? Kluczem jest zarówno dostarczenie energii, jak i istnienie pola magnetycznego, kierującego ruchem plazmy. Symulacja Matsumoto i in.

24 Asymetryczne dramatyczne wybuchy – błyski gammaNiektóre wybuchy supernowych zachodzą tak, że powodują rozbłyski gamma, trwające kilka – kilkadziesiąt sekund. Świecenie gamma pochodzi od niezwykle szybkich (ultrarelatywistycznych) dżetów. Te wybuchy, nazywane są zjawiskiem hipernowej. Tam też musi odgrywać rolę pole magnetyczne, kierując ruchem plazmy. Błyski gamma to najbardziej energetyczne zjawiska we Wszechświecie, obserwowane z kosmologicznych odległości. Najdalszy błysk gamma ma z= 6.29

25 Tajemnicza siła odpychająca w kosmologiiDziwna odpychająca siła działa jednak na wszystko, gdy badamy zachowanie materii w odległościach kosmologicznych. Mówią nam o tym badania odległych supernowych typu Ia.

26 Tajemnicza siła odpychająca w kosmologiiDziwna odpychająca siła działa jednak na wszystko, gdy badamy zachowanie materii w odległościach kosmologicznych. Mówią nam o tym badania odległych suprenowych typu Ia.

27 Ciemna energia – kwintesencjaAstronomowie badają przejawy działania tej siły, a fizycy próbują dostarczyć wyjaśnienia jej pochodzenia (na razie bez rezultatu). Zjawisko nie jest sprzeczne z ogólną teoria względności, ale wymaga istnienia materii o dodatniej masie ale ujemnym ciśnieniu. To zjawisko jest teraz największa zagadka astronomii i fizyki.