1 Nanofinanse. Codzienność instytucją makroekonomicznej stabilnościProf. zw. dr hab. Jan K. Solarz Społeczna Akademia Nauk

2 Plan wystąpienia Renesans zainteresowania ekonomią instytucjonalnąCodzienność jako instytucja społeczna i ekonomiczna i mit mikroekonomii Makroekonomiczna analiza codzienności Przedmiot badania i wgląd nanofinansów Wnioski dla teorii ekonomii i polityki gospodarczej

3 Przesłanki boomu NEI Trudności głównego nurtu ekonomii w wyjaśnianiu rzeczywistości; Antynomie globalizacja gospodarki; niemoc państwa narodowego Triada poznawcza: istoty ludzkie - instytucje-społeczeństwo; Krach odgórnej modernizacji, Drastyczne ograniczenie wolności i praw człowieka w walce z terroryzmem

4 Wybrane skutki globalizacjiZaniechanie interwencji państwa Poziom globalny polityki gospodarczej Odwrót od Keynesa(FSB) Likwidacja państwa opiekuńczego Brak nadrzędnego ośrodka decyzyjnego (GATS) Zanik państwa opiekuńczego (Brak satysfakcji z PKB per capita) Społeczeństwo i gospodarka ryzyka Zmiana relacji zasoby i wydatki w cyklu życia Indywidualizacja ryzyka

5 Przedmiot i wgląd w analizę instytucjonalną finansówPoziom analizy Przedmiot analizy Wgląd Metafinanse Instytucje Globalna nierównowaga Megafinanse Merit goods Bezpieczeństwo Makrofinanse Dobra publiczne Deficyt finansów publicznych Mezzofinanse Dobra wspólne Infrastruktura realna i finansowa Mikrofinanse Dobra klubowe Finanse behawioralne Mikro-mikrofinanse Dobra prywatne Neurofinanse Nanofinanse Habitus Codzienność

6 habitus Własność nieruchomości mieszkalnej rozpowszechnia się na 75 % gospodarstw domowych w UE, Wartość nieruchomości mieszkalnych przekracza PKB UE, Nadanie nieruchomościom mieszkalnym cech płynności finansowej może przezwyciężyć ”kryzys systemów emerytalnych” lub zapewnić skuteczne zarządzanie ryzykiem finansowym codzienności.

7 Macierz poznawcza nanofinansówOgraniczona racjonalność Asymetria informacji Pryncypał-posłaniec Koszty transakcyjne Koszty zewnętrzne Ryzyko systemowe Fiskalizm Finansizm Endogeniczny rozwój Codzienność, Cykl życia w XXI wieku

8 Zarządzanie ryzykiem systemowymNiesprawność Rozpoznanie Pomiar Rozproszenie Odrzucenie Rynku Nieprofesjonalne Błąd wyceny Brak przejrzystości Kumulacja niepewności Państwa Fiskalizm Płynny Shadow banking Arbitraż prawny Regulacji Zaufanie nieograniczone Model biznesowy (handel ryzykiem) Brak świadomości ryzyka Przestępczość w białych kołnierzykach Nadzoru Brak odpowiedzialnych za przyszłość Brak wiarygodnych danych (scalonych) Brak etyki powiernictwa Brak dyscypliny finansowej

9 fiskalizm System finansowy projektowany pod potrzeby finansowania długu publicznego zorientowany na rynek kapitałowy, Realnie ujemne stopy procentowe depozytów ludności, przymusowe oszczędności ex post, Brak zbilansowania wydatków i dochodów w cyklu życia młodzieży, Ustawa karno-skarbowa zakorzeniona jest w systemie prawnym lat 50 tych XX wieku w Polsce

10 finansizm Przekroczenie przez system finansowy właściwej skali (100% PKB), Wysokie koszty pośrednictwa finansowego osłabiające przewagi konkurencyjne, Rozmycie dyscypliny finansowej codzienności, Rozproszenie ryzyka= świadome zarządzanie ryzykiem finansowym codzienności przez wszystkich

11 Gospodarka i społeczeństwo ryzykaSpołeczeństwo obywatelskie Niesprawność systemu politycznego Niesprawność państwa Zakorzenienie w kulturze (jakość to będzie) Zarządzanie ryzykiem finansowania codzienności przez polityków Brak kapitału zaufania Modernizacja refleksyjna Społeczeństwo ryzyka Zarządzanie ryzykiem systemowym

12 Finansowanie codziennościPoziom abstrakcji Koszty zewnętrzne Koszty transakcyjne Teoria agencji Asymetria informacji Ograniczona racjonalność Mega Międzynarodowy system Makro BIZ Mezzo Pokusa nadużyć Mikro Koszty regulacji Nano Złe przyzwyczajenia (bad merits)

13 Wnioski poznawcze i praktycznePrzyzwyczajenia miliardów ludzi rodzą od dołu megaterndy, strukturalne niezrównoważenie finansów codzienności,(kredyty hipoteczne w walutach, kredyty konsumenckie, kredytowe kart), Nowa Ekonomia Instytucjonalna powinna pogłębić mikroekonomiczne fundamenty ekonomii o nanofinanse oraz makroekonomiczne analizy o nanofinanse, Nanofinanse znajdują się na wstępnym etapie ich rozwoju i pozyskują dane do swych analiz, Codzienność i cykl życia człowieka są ważnymi poznawczo i praktycznie problemami badań ekonomicznych

14 Bibliografia Chmielewski P. ( 2011), Homo agents. Instytucjonalizm w naukach społecznych, Poltext Nowa ekonomia instytucjonalna wobec kryzysu gospodarczego (2012), red. S.Rudolf, WSEiP, Kielce Rudolf S.(2010), Nowa Ekonomia Instytucjonalna, Przedsiębiorstwo Przyszłości 1/2010 , s. 9-21 Solarz J. (2012), Nanofinanse. Codzienność zmienia świat, C.H.Beck, Warszawa