1 NARZĄDU WZROKU ANATOMIA I FIZJOLOGIA I Katedra i Klinika Chorób OczuAkademii Medycznej w Warszawie prof.nadzw. dc.dr hab. D.Kęcik

2 NARZĄD WZROKU oko narządy dodatkowe- gałka oczna układ ochronny aparat ruchowy - nerw wzrokowy powięzie oczodołowe mięśnie - powieki - spojówki - narząd łzowy

3

4 OCZODÓŁ : 7 kości twarzy i czaszkima kształt czworobocznej piramidy, podstawa (aditus orbitae) stanowi wejście do oczodołu wierzchołek sięga do kanału n.II 4 ściany, 9 otworów głębokość 50 mm , obj. 30 ml

5 ściana boczna : - najgrubsza ściana oczodołu

6 ściana górna: procesy zapalne zatok czołowych

7 ściana przyśrodkowa najcieńsza; łatwość przechodzenia procesów zapalnych przez ciągłość: zapalenie okostnej, ropowica, ropień podokostnowy łatwość złamania – odma podskórna

8 ściana dolna : krwotok wewnątrzoczodołowy złamania typu blow outprocesy zapalne zatok szczękowych krwotok wewnątrzoczodołowy złamania typu blow out

9 Podejrzenie uszkodzenia oczodołudwojenie odma wytrzeszcz stan zapalny zatok

10 SZCZELINA OCZODOŁOWA GÓRNA nerwy ruchowe - III, IV,VISZCZELINA OCZODOŁOWA GÓRNA nerwy ruchowe - III, IV,VI nerwy czuciowe - V1 włókna współczulne włókna przywspółczulne - III żyła oczna górna połączona z dołem środkowym czaszki

11 KANAŁ WZROKOWY · między skrzydłami mniejszymi kości klinowej·  n. II, t.oczna ·  śr. 5 mm, dł. 7 mm, ·  oddzielony od zat.klinowej i kk sitowych tylko cienką blaszką kostną

12 MIĘŚNIE ZEWNĄTRZGAŁKOWE4 proste: wewnętrzny zewnętrzny górny dolny 2 skośne: górny dolny

13 ścięgna końcowe przyczepiają się do twardówki spiralnie doMIĘŚNIE ZEWNĄTRZGAŁKOWE – tworzą lejek mięśniowy szczyt - pierścień ścięgnisty wspólny obejmujący kanał n. II i szczelinę oczodołową górną ścięgna końcowe przyczepiają się do twardówki spiralnie do rąbka rogówki

14

15 POWIEKI (palpebrae) zamykają oczodół od zewnątrz 2 warstwy:skórno – mięśniowa tarczka i spojówka gruczoły potowe Molla gruczoły łojowe Zeissa tarczka-gruczoły łojowe Meiboma powieki są silnie unaczynione, łatwo ulegają obrzękom

16 SPOJÓWKA ( tunica conjunctiva)budowa – łącznotkankowej blaszki właściwej pokrytej nabłonkiem walcowatym z komórkami śluzowymi pokrywa przednią powierzchnię gałki ocznej i tylne powierzchnie powiek worek spojówkowy – przestrzeń między spojówką powiek i spojówką gałki ocznej; jest ograniczony od góry i dołu przez sklepienia

17 NARZĄD ŁZOWY: część wydzielnicza gruczoł łzowy (glandula lacrimalis)gruczoły łzowe dodatkowe część odprowadzająca punkt łzowy kanalik łzowy woreczek łzowy przewód nosowo-łzowy dolny

18 ŁZY funkcja: oczyszczanie i odżywianie struktur beznaczyniowych oka - rogówka skład: woda, jony, lizozym test Schirmera - ocena wydzielania łez

19 GAŁKA OCZNA (bulbus oculi)- obj. 7 ml - waga 7 – 8 g - dł.22 – 24 mm

20 Biegun przedni – szczyt rogówkiBiegun tylny – geometryczny środek czaszy twardówki Równik – linia dzieląca gałkę na przednią i tylną Południki – półkola opasujące gałkę od przedniego i tylnego bieguna

21 BŁONA WŁÓKNISTA - rogówka - twardówka BŁONA NACZYNIOWA - tęczówka- ciało rzęskowe - naczyniówka BŁONA WEWNETRZNA - siatkówka

22 KOMORA PRZEDNIA OKA zawarta między rogówką i płaszczyzną tęczówki KOMORA TYLNA -za tęczówką, boczne ograniczenie stanowi ciało rzęskowe, tylne soczewka i ciało szkliste KOMORA CIAŁA SZKLISTEGO

23

24

25 GAŁKA OCZNA – PODZIAŁ KLINICZNYOdcinek przedni Odcinek tylny rogówka komora przednia tęczówka komora tylna ciało rzęskowe soczewka twardówka naczyniówka siatkówka ciało szkliste część gałkowa n. II

26 TWARDÓWKA (sclera) -siatka włókien łącznotkankowych przebiegających w różnych kierunkach, mało naczyń; zadania : - chroni oko - kształt     napięcie - przechodzi w osłonkę twardą n.II - w odległości 5,5 – 7,5 mm od rąbka rogówki – przyczepy mięśni za równikiem mm.skośne

27 ROGÓWKA (cornea) ·  śr. 12mm , r = 7-8 mm ·  gładka, lśniąca, przezierna ·  5 warstw ·  nie ma naczyń, odżywianie z łez, naczyń okołorąbkowych i z cieczy wodnistej ·   obfite unerwienie czuciowe 2/3 mocy całego układu optycznego oka refrakcja= 43,6 D Rola: element układu optycznego oka ochronna

28

29 TĘCZÓWKA (iris) - przesłona , eliminuje aberracje sferyczne i chromatyczne mięśnie : zwieracz i rozwieracz źrenicy barwa zależy od ilości barwnika i naczyń krwionośnych

30 CIAŁO RZĘSKOWE (corpus ciliare)pomiędzy nasadą tęczówki a rąbkiem zębatym budowa: mięsień rzęskowy - udział w akomodacji wyrostki rzęskowe z więzadełkami - zawieszenie soczewki obrączka rzęskowa – część płaska rola: produkcja cieczy wodnistej

31

32 Ciecz wodnista produkowana przez ciało rzęskowe odpływa z komory tylnej przez źrenicę do komory przedniej, a stąd przez beleczkowanie w kącie przesączania do żył wodnych

33

34 NACZYNIÓWKA (choroidea) lokalizacja – środkowa część gałki ocznej; od ciała rzęskowego do n.II budowa – naczynia krwionośne, nerwy, komórki barwnikowe funkcja – błona odżywcza dla zewnętrznych warstw siatkówki

35 SOCZEWKA ( LENS ) Lokalizacja : komora tylna -między tęczówką a ciałem szklistym zawieszona na więzadłach Zinna obwódki rzęskowej Budowa : przezierna, dwuwypukła struktura beznaczyniowa torebka przednia, tylna, kora, jądro Funkcja : akomodacja – wzrost mocy łamiącej soczewki

36 CIAŁO SZKLISTE ( corpus vitreum )konsystencja żelu, 99% H2O bez naczyń i nerwów dociska siatkówkę do podłoża pomaga zachować kształt i napięcie amortyzuje wstrząsy transportuje metabolity część układu optycznego oka

37 stanowi 4/5 objętości gałki ocznejwypełniona ciałem szklistym

38 SIATKÓWKA (retina) wyściela gałkę oczną od wewnątrz jest częścią OUN percepcja wrażeń wzrokowych, zamiana na impuls nerwowy i przekazywanie ich drogą n.wzrokowego do kory wzrokowej w płatach potylicznych

39 fotoreceptory (czopki i pręciki)światłoczuła wewnętrzna błona gałki ocznej część wrażliwa na światło – biegun tylny do rąbka zębatego część niewrażliwa na światło – pokrywa tylną część ciała rzęskowego i tęczówki histologicznie zbudowana z 10 warstw fotoreceptory (czopki i pręciki) komórki dwubiegunowe komórki zwojowe

40 CZOPKI 7 mln odpowiadają za widzenie kształtu i barwy najliczniejsze w plamce - im dalej na obwód tym mniej PRĘCIKI 130 mln odpowiadają za widzenie zarysów przedmiotów adaptację do ciemności ruch orientację w przestrzeni brak w plamce – im dalej od centrum tym liczniejsze

41 najważniejsza część siatkówki neurosensorycznejPLAMKA ( macula) najważniejsza część siatkówki neurosensorycznej leży skroniowo od tarczy n. II dołek środkowy zajmuje centralnie położony obszar plamki o średnicy ok. 1.5 mm histologia - czopki (brak pręcików) widzenie plamkowe = widzenie centralne

42

43 Dwa układy naczyń tętniczychUNACZYNIENIE TĘTNICZE OKA Dwa układy naczyń tętniczych układ siatkówkowy układ rzęskowy

44 NACZYNIA GAŁKI OCZNEJ - tętnica oczna – od tętnicy szyjnej wewnętrznej

45 UKŁAD SIATKÓWKOWY tętnica środkowa siatkówki to gałąź anatomicznie końcowa

46 UKŁAD ŻYLNY OKA - splotu skrzydłowego - twarzy - zatok obocznych nosa4 żyły wirowate – żż.oczne dolna i górna układ żylny ma połączenie z żyłami oczodołu:       splotu skrzydłowego       twarzy    zatok obocznych nosa

47 UNERWIENIE GAŁKI OCZNEJruchowe n.III (okoruchowy) : m.prosty górny, dolny, przyśrodkowy, m.skośny dolny m.dźwigacz powieki górnej n.IV (bloczkowy) : m.skośny górny n.VI (odwodzący) : m.prosty boczny n.VII (twarzowy) :m.okrężny oka czuciowe – n.oczny ( I gałąź trójdzielnego) zwój rzęskowy

48 DROGA WZROKOWA nerw wzrokowy skrzyżowanie nn. II pasmo wzrokoweciało kolankowate boczne promienistość wzrokowa kora wzrokowa w płatach potylicznych

49 uszkodzenie nerwu w odcinku do skrzyżowania wzrokowego – ślepota 1 oka uszkodzenie wł.skrzyżownych (np.guz przysadki) niedowidzenie połowicze dwuskroniowe uszkodzenie wł.nieskrzyżowanch (tętniak,miażdzycz ż.ś.s. ) – ubytek połówek przynosowych dalej – ubytki jednoimienne

50 BADANIE DNA OKA tarcza nerwu wzrokowegonaczynia tętnicze i żylne siatkówki plamka żółta siatkówka w biegunie tylnym obwód siatkówki

51 skroniowo od tarczy n.II ok.2mm znajduje się plamkakolor - jasno-różowa, krążek jaśniejszy od skroni granice - wyraźne zagłębieniem fizjologicznym – tu przechodzi t. i ż.środkowa siatkówki skroniowo od tarczy n.II ok.2mm znajduje się plamka

52 żyły są ciemniejsze i szersze.Stosunek t/ż = 2/3, żyły są ciemniejsze i szersze.

53 Tętnica środowa siatkówki jest anatomicznie końcowa –jej zamkniecie często prowadzi do nieodwracalnej ślepoty.

54 UKŁAD OPTYCZNY OKA rogówka komora przednia soczewka ciało szkliste najsilniej załamuje światło - 2/3 mocy 1/3 mocy

55 AKOMODACJA : czynność mimowolna polegająca na skurczu wiązek okrężnychmięśnia rzęskowego, co doprowadza do zmniejszenia napięcia włókien obwódki rzęskowej Zinna – jest zdolnością przystosowania oka normowzrocznego do ostrego widzenia z bliska Soczewka staje się bardziej wypukła i zwiększa swoją moc

56 MIAROWOŚĆ (emetropia):cechuje oko, w którym krzywizny powierzchni łamiących, współczynniki załamania ośrodków optycznych i długość gałki ocznej są takie, że w stanie spoczynku akomodacji równoległa wiązka promieni świetlnych zostaje zogniskowana na siatkówce Wady refrakcji: - krótkowzroczność - nadwzroczność - niezborność

57 NADWZROCZNOŚĆ (hypermetropia)promienie wpadające równolegle do oka skupiają się w ognisku położonym za siatkówką Przyczyna: - zbyt krótka gałka oczna

58 NADWZROCZNOŚĆ KOREKCJAsoczewki skupiające (wypukłe) znak „+”

59 KRÓTKOWZROCZNOŚĆ (myopia)- promienie wpadające równolegle ogniskowane są przed siatkówką

60 przyczyny: zbyt długa oś gałki krótkowzroczność osiowa nieprawidłowa krzywizna – spazm akomodacji krótkowzroczność krzywiznowa wzrost współczynnika załamania np. zaćma jądrowa krótkowzroczność refrakcyjna

61 stopnie : niska = szkolna – pojawia się ok. 10r.ż., narasta podczas dojrzewania i stabilizuje się ok. 20r.ż. – na ogół do D średnia – zaczyna się wcześniej, osiąga poziom – 6.0 – 8.0 D wysoka – wczesne dzieciństwo, do kilkunastu, a nawet kilkudziesięciu dioptrii

62 KRÓTKOWZROCZNOŚĆ KOREKCJAsoczewka rozpraszająca (wklęsła) - znak „-”

63 NIEZBORNOŚĆ (astygmatyzm)Przyczyna: najczęściej - nieprawidłowa krzywizna rogówki obserwowany punkt tworzy na siatkówce obraz niepunktowy korekcja – soczewki cylindryczne

64 STARCZOWZROCZNOŚĆ ( presbyopia)następstwo fizjologicznego procesu utraty zdolności akomodacyjnych oka z powodu stopniowego twardnienia i zmniejszenia elastyczności soczewki - oddalanie od oka punktu bliży wzrokowej

65 Soczewki cylindryczne:Soczewki sferyczne: - nadwzroczność – wypukłe, skupiające, „ + „ także do korekcji starczowzroczności - krótkowzroczność – wklęsłe, rozpraszające, „ - „ Soczewki cylindryczne: - do korekcji niezborności, posiadają cylindryczną krzywiznę łamiącą

66 BEZSOCZEWKOWOŚĆ (aphakia)oko jest silnie nadwzroczne (około Dsph) pozbawione zdolności do akomodacji przyczyny: pourazowe - zwichnięcie soczewki do komory ciała szklistego pooperacyjne

67 KOREKCJA BEZSOCZEWKOWOŚCI1. okulary 2. soczewki kontaktowe 3. wszczepy wewnątrzgałkowe - do komory przedniej - do komory tylnej

68 RÓŻNOWZROCZNOŚĆ (anisometropia)znaczna różnica pomiędzy mocą optyczną obu oczu różnica refrakcji obu oczu większa niż 4 D uniemożliwia zlewanie się (fuzję) w jeden obraz widziany obuocznie.

69 Dziękuję za uwagę ...