1 Nauczanie chemii przez doświadczenia i eksperymenty, wykorzystanie TIK podczas zajęć dydaktycznychHanna Rokita r.

2 Zagadnienia Metody badawcze (dociekania naukowego) (IBSE, IBL, projekty) Przykłady głównych metod Model 5-etapowego cyklu uczenia się Kompetencje badawcze kształcone na lekcjach chemii Pracownia chemiczna - znaczenie, funkcje, wyposażenie, BHP. Rola i przykłady zajęć praktycznych w kształtowaniu postaw badawczych uczniów Obserwacje, doświadczenia i eksperymenty w kontekście realizacji podstawy programowej z chemii Sposoby gromadzenia materiałów w sieci Platformy do realizowania projektów uczniowskich Darmowe aplikacje wspierające pracę nauczyciela Portale edukacyjne wspomagające nauczanie przedmiotów przyrodniczych Quizy w edukacji

3 MODUŁ I Metody badawcze (dociekania naukowego) (IBSE, IBL, projekty) . Przykłady głównych metod. Model 5 -etapowego cyklu uczenia się. Kompetencje badawcze kształcone na lekcjach chemii

4 Nowoczesna edukacja Nowocześnie to znaczy z ,,duchem czasu”, w oparciu o aktualne krajowe i światowe trendy, rozwiązania, technologie i informacje Trzon nowoczesnej edukacji stanowią: Metoda naukowa (problem, hipoteza, rozwiązanie, dyskusja, ewaluacja) Metody praktyczne np. eksperymenty, ćwiczenia laboratoryjne, ćwiczenia wytwórcze Metody aktywizujące np. IBSE, projekt edukacyjny TIK np. WebOuest Poglądowość wiedzy

5 Metoda naukowa i myślenie naukoweMetoda naukowa to całokształt postępowania badawczego w celu dotarcia do prawdy. Według podstawy programowej dla przedmiotów przyrodniczych to: Stawianie hipotez i ich weryfikacja za pomocą obserwacji i eksperymentów Myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy naukowej do identyfikowania i rozwiązywania problemów oraz formułowania wniosków opartych na obserwacjach

6

7 Metoda naukowa w kontekście podstawy programowej

8 Metody badawcze w naukach przyrodniczychSposoby postępowania w badaniu określonych zjawisk i właściwości materii, zawierające szereg różnych czynności Podstawą badań przyrodniczych są obserwacje i doświadczenia (eksperymenty)

9 Pięć kroków metody naukowejUstalenie i uzasadnienie problemu, postawienie pytań badawczych i hipotez Analiza literatury i materiałów źródłowych oraz ustalenie metod roboczych Weryfikacja hipotez przez badania naukowe (doświadczenie/ obserwacja) Opracowanie zebranych materiałów w postaci wyników i ich prezentacja Sformułowanie wniosków i ewaluacja

10 Umiejętności kluczoweczytania – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym myślenia naukowego– umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; komunikowania się języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji pracy zespołowej inicjatywności i przedsiębiorczości posługiwania się TIK

11 Kompetencje społeczne Rozwijane niezależnie od rodzaju pracy, zawodu i stanowiskaUmiejętność pracy w zespole Empatia Współpraca z innymi Komunikacja interpersonalna Kierowanie innymi Asertywność

12 Kompetencje badawcze na lekcjach chemiiWiadomości teoretyczne Umiejętności techniczne Wiedza metodologiczna Umiejętności społeczne i E Prowadzenie badań, opracowywanie danych empirycznych, opisywanie wyników

13 Najważniejsze metody umożliwiające kształtowanie postaw i umiejętności badawczych:Projekty edukacyjne (o charakterze naukowym) IBSE (nauczanie przez badanie w przedmiotach przyrodniczych)

14 Kompetencje badawcze na lekcjach chemiiDoświadczenia według instrukcji Projektowanie doświadczeń Doświadczalne sprawdzenie przyjętych hipotez Wypełnianie kart pracy Rozwiązywanie zadań problemowych i rachunkowych Wyszukiwanie, selekcjonowanie i wykorzystanie informacji z rożnych źródeł Korzystanie z programów multimedialnych i Internetu Opracowywanie i przedstawianie wyników pracy w formie referatów lub wystąpień Praca indywidualne lub zespołowa Dyskusja, przygotowywanie projektów Gry dydaktyczne Filmy popularnonaukowe Praca z literaturą fachową Źródło: ,,Dydaktyka chemii w dobie reformy edukacji”,wyd. Sowa, Poznań 2012

15 Eksperyment chemiczny starterem procesów poznawczych

16 Eksperyment ilustrującyJego zadaniem jest przedstawienie określonych właściwości świata Uczniowie otrzymują informację o celu i wykonaniu doświadczenia, a po fazie realizacji następuje formułowanie obserwacji i wniosków Przykład: Jak zobaczyć to co niewidzialne? ( p.p. 24.2)→ogląd mikroskopowy (i z lupą) strąconych osadów

17 Eksperyment badawczy Nauczyciel kieruje przebiegiem doświadczenia, a wnioski uczniowie formułują samodzielnie Przykład: Co pływa w wodzie, czyli tajemnice roztworów( p.p Woda- cud natury)→badanie próbek wody przyniesionych przez uczniów

18 Eksperyment problemowy- odkrywającyUczniowie planują i przeprowadzają eksperyment, aby odpowiedzieć na postawione pytania Przykład: Czy CO2 ma wpływ na temperaturę na Ziemi? ( p.p Ochrona przyrody i środowiska; gazy cieplarniane- charakter, źródła i możliwości ograniczenia emisji )→badanie efektu cieplarnianego

19 Eksperyment problemowy- weryfikującyUczniowie planują i przeprowadzają eksperyment, aby sprawdzić postawione hipotezy Przykład: W którym igliwiu znajdują się aktywne substancje (enzymy) rozkładające H2O2? ( p.p Ochrona przyrody i środowiska; uczeń: omawia znaczenie dla rolnictwa i konsekwencje stosowania nawozów sztucznych i chemicznych środków zwalczania szkodników)→ badanie obecności katalazy w gałązkach świerka o różnym stopniu degradacji

20 Opis Temat Cele Sprzęt i odczynniki Wykonanie Spostrzeżenia Wnioski

21 Metody problemowe Etapy: Stworzenie sytuacji problemowej i jej analizaSformułowanie problemu (co będzie badane?) i hipotez (próby rozwiązania problemu) Weryfikacja hipotez i sprawdzenie ich poprawności Sformułowanie wniosków i uogólnień Źródło: ,,Dydaktyka chemii” A. Burewicz, H. Gulińska, WN UAM 1993

22 IBSE- Inquiry Based Science EducationNauczanie przedmiotów przyrodniczych przez dociekanie naukowe (odkrywanie): integracja różnych dziedzin nauki alternatywa dla lekcji nudnych i przewidywalnych kształtowanie postaw i kompetencji badawczych oraz samodzielności poprzez stwarzanie sytuacji edukacyjnych, w których nauczyciel zmienia siebie i uczniów w badaczy Nauczyciel przewodnik Uczeń uczący się

23 IBSE – metoda pytań i doświadczeńNOWOCZESNA DYDAKTYKA Postawa badawcza Myślenie naukowe

24 Główne założenia metody1 osadzenie w kontekście znanych, codziennych zjawisk 2 doświadczenie interdyscyplinarności ale i granic dyscyplin naukowych 3 stawianie pytań i problemów 4 samodzielne (autonomiczne) uczenie się /uczeń uczy się a nie jest uczony 5 współpraca w grupie

25 Schody odkrywania z IBSE2

26 RÓŻNE ETAPY WTAJEMNICZENIAGuided discovery sterowane/kierowane odkrywanie odkrywanie z przewodnikiem Uczniowie samodzielnie przeprowadzają eksperyment wskazany i opisany przez nauczyciela w postaci instrukcji lub karty pracy. Treści mają odniesienie do wcześniej omawianych zagadnień. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów i udziela pomocy.

27 RÓŻNE ETAPY WTAJEMNICZENIAGuided inquiry - ukierunkowane odkrywanie Forma pracy zespołowej uczniów, w której nauczyciel wskazuje problem i sugeruje cel, używając sformułowań typu: ,,spróbujcie ustalić, określić, znaleźć….”. Uczniowie samodzielnie wybierają i wykonują eksperymenty

28 RÓŻNE ETAPY WTAJEMNICZENIAOpen inquiry otwarte/nieograniczone odkrywanie Nauczyciel przedstawia jedynie temat lub problem ogólny. Uczniowie samodzielnie przeprowadzają postępowanie badawcze: formułują problem badawczy i hipotezy, planują i wykonują eksperyment weryfikujący

29 Protokół IBSE Na podstawie zapoznania się ze zgromadzonym sprzętem, odczynnikami i materiałami dodatkowymi: Sformułuj problem badawczy/problemy badawcze, które możesz rozwiązać za pomocą zgromadzonego sprzętu i materiału Sformułuj możliwą hipotezę/hipotezy do problemu badawczego/problemów badawczych Zapisz czynności jakie będziesz wykonywać, uwzględniając opis próby kontrolnej i badanej, aby zrealizować doświadczenie w celu weryfikacji hipotezy/hipotez Zrealizuj doświadczenie według własnego planu Udokumentuj doświadczenie Dokonaj analizy wyników Sformułuj wniosek/wnioski z eksperymentów Przedstaw odniesienie badanych zależności do sytuacji z życia Przedyskutuj wyniki z innymi grupami Dokonaj ewaluacji (oceny) realizacji i efektów własnego działania

30 Wprowadzenie Efekt cieplarniany – zjawisko podwyższenia temperatury planety powodowane obecnością gazów cieplarnianych w atmosferze. Zmiany powodujące wzrost roli efektu cieplarnianego mogą być jedną z przyczyn globalnego ocieplenia. Ciało niebieskie pozbawione atmosfery (np. Księżyc) pochłania i emituje promieniowanie bezpośrednio ze swojej powierzchni. Atmosfera zaburza ten proces wymiany ciepła, głównie poprzez ograniczenie ilości energii cieplnej wypromieniowywanej z powierzchni planety i dolnych warstw jej atmosfery bezpośrednio w przestrzeń kosmiczną. Proces ten jest wywołany przez gazy cieplarniane, pyły i aerozole zawieszone w atmosferze. Na Ziemi termin "efekt cieplarniany" odnosi się zarówno do podwyższenia temperatury, związanego z czynnikami naturalnymi, jak i do zmiany tego efektu, wywołanego emisją gazów cieplarnianych wskutek działalności człowieka. Efekt cieplarniany (naturalny), jest zjawiskiem korzystnym dla kształtowania warunków życia na Ziemi. Szacuje się, że podnosi on temperaturę powierzchni o 20 – 34 °C. Średnia temperatura naszej planety wynosi 14 – 15 °C. Gdyby efekt cieplarniany nie występował, przeciętna temperatura Ziemi wynosiłaby ok. –19 °C. Do gazów cieplarnianych zalicza się: parę wodną, CO2, CH4, freony CFC, N2O, halon, gazy przemysłowe (HFC, PFC, SF6) Źródła emisji gazów cieplarnianych: aktywność wulkaniczna, aktywność biologiczną flory i fauny, źródła antropogeniczne(spalanie paliw kopalnych; procesy produkcyjne; użytkowanie lądu, szczególnie wylesianie; rolnictwo) Źródła: Wikipedia

31 Wersja standard Imię i nazwisko, klasa, data: Temat : Ochrona przyrody i środowiska. Efekt cieplarniany Wykaz odczynników: soda oczyszczona i ocet Wykaz sprzętu: 3 kolby płaskodenne, 2 termometry umocowane w korkach gumowych, balon, lampa biurowa bez klosza, 2 krążki czarnego papieru, łyżka porcelanowa, zlewka lub cylinder miarowy SPOSÓB WYKONANIA: Do kolby wsyp 2-3 łyżki sody oczyszczonej, dodaj ok. 100 cm3 octu i załóż balon na szyjkę kolby; Po napełnieniu balonu gazem(CO2) zdejmij go z kolby i zakręć lub zawiąż w celu zabezpieczenia zawartości; W pozostałych dwóch podpisanych kolbach umieść krążki czarnego papieru i do jednej z nich ,,przelej” CO2 z balonu; Kolby zamknij korkami z termometrami, a między nimi umieść lampę biurową tak, aby żarówka dotykała obu kolb; Włącz lampę i zanotuj temperaturę początkową w obu kolbach; Obserwuj zmiany temperatury w czasie 20 minut i zapisuj je w odstępach 5- minutowych; Sformułuj spostrzeżenia i zaprezentuj wnioski. Czas [min.] Temperatura[0C] Kolba z CO2 Kolba z powietrzem 5 10 15 20

32 W wersji IBSE Na podstawie zapoznania się ze zgromadzonym sprzętem, odczynnikami i materiałami dodatkowymi:3 kolby płaskodenne, 2 termometry umocowane w korkach gumowych, balon, lampa biurowa bez klosza, 2 krążki czarnego papieru, łyżka porcelanowa, zlewka lub cylinder miarowy Sformułuj problem badawczy/problemy badawcze, które możesz rozwiązać za pomocą zgromadzonego sprzętu i materiału Sformułuj możliwą hipotezę/hipotezy do problemu badawczego/problemów badawczych Zapisz czynności jakie będziesz wykonywać, uwzględniając opis próby kontrolnej i badanej, aby zrealizować doświadczenie w celu weryfikacji hipotezy/hipotez Zrealizuj doświadczenie według własnego planu Udokumentuj doświadczenie Dokonaj analizy wyników Sformułuj wniosek/wnioski z eksperymentów Przedstaw odniesienie badanych zależności do sytuacji z życia Dokonaj ewaluacji (oceny) realizacji i efektów własnego działania

33 ŹRÓDŁA Doing Good Science In Middle School, O. Jorgenson, J. Cleveland, R. Vanosdall, NSTA ress, Źródło bezpośrednie: Blaine 2001; A. Hofsein, V.N. Lunetta, The Laboratory in Science Education: Foundations for the Twenty-First Century, Wiley Periodicals, Inc., 2003; Materiały z realizacji projektu edukacyjnego WCIES we współpracy z Biurem Edukacji m.st. Warszawy, Amgen, European Schoolnet, Warszawa

34 Ibse Inguiry Based Science EducationW żołądku dorosłego człowieka wytwarza się w czasie doby około 1,5 litra soku żołądkowego, którego rola polega na wyjaławianiu pokarmu i uaktywnianiu enzymów. Jednym z podstawowych składników soku jest kwas solny HCl o stężeniu około 0,04%. Nadmiar HCl powoduje dyskomfort, ból, pieczenie- tzw. zgagę i przy dłuższym działaniu uszkadza błonę śluzową żołądka (może być przyczyną wrzodów). Związki chemiczne łagodzące te dolegliwości to np. NaHCO3, MgCO3, CaCO3, Mg(OH)2, Al(OH)3. Zawierają się one m.in. w szeroko reklamowanym Manti, Rennie,… Encyklopedia Szkolna ,,Chemia”, wyd. Zielona Sowa, s.619

35 IBSE Na stole masz przygotowany sprzęt i materiał badawczy. Przyjrzyj się i: Sformułuj problem badawczy/problemy badawcze, które możesz rozwiązać za pomocą zgromadzonego sprzętu i materiału Sformułuj możliwą hipotezę/hipotezy do problemu badawczego/problemów badawczych Zapisz czynności jakie będziesz wykonywać, uwzględniając opis próby kontrolnej i badanej, aby zrealizować doświadczenie w celu weryfikacji hipotezy/hipotez Zrealizuj doświadczenie wg własnego planu Dokonaj analizy wyników Sformułuj wniosek/wnioski z doświadczenia Dokonaj ewaluacji (oceny) realizacji i efektów własnego działania

36 Warto wiedzieć, że….. ,,Chemia” B. Kałuża , F. KamińskaSuche liście herbaty, obok podstawowych składników- kofeiny i taniny, zawierają znaczne ilości związków glinu. Najwięcej związków tego metalu znajduje się w czarnej herbacie, najmniej – w herbatach owocowych. Czysty odwar herbaty nie jest dla zdrowia szkodliwy. Dodanie cytryny do naparu zawierającego liście herbaty powoduje powstanie znacznych ilości cytrynianu glinu- związku przyswajalnego przez organizm i kumulującego się w nim,. Nadmiar związków glinu, np. w tkance mózgowej, może być przyczyną choroby Altzheimera. Pamiętaj: Cytrynę należy wrzucać do szklanki z herbatą po usunięciu z niej liści- do samego odwaru herbacianego.

37 IBL (Image Based Learning) uczenie przez odkrywanie- pytania i doświadczaniaUstalenie problemu: Co będzie badane Sformułowanie pytań i hipotez 2. Zebranie danych z wszystkich dostępnych źródeł 4. Doświadczalna weryfikacja hipotez 3. Analiza i prezentacja wyników: Przedstawienie wyników Dyskusja wyników 4. Wnioski W wyniku ……………. stwierdzono…………..

38 Projekty badawcze klasyczneUczą: szukania informacji i analizowania ich, krytycznego myślenia, stawiania hipotez i ich weryfikacji, a także przedstawiania i obrony wybranych rozwiązań, umiejętności współpracy, planowania działań i prezentowania własnych opinii Etapy: wybór tematu, stawianie hipotez badawczych, i gromadzenie danych, prowadzą badania terenowe , eksperymentowanie (weryfikacja hipotez), podsumowanie i przedstawienie na forum wyników projektów.

39 CELE OGÓLNE- jak formułować?Wskazują nauczycielowi kierunek pracy. Doskonalenie umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości do rozwiązywania problemów. Wzbogacanie wiedzy wykraczającej i pozaprogramowej. Rozwijanie umiejętności logicznego myślenia. Inspirowanie do prowadzenia obserwacji, pomiarów i eksperymentów przyrodniczych. Kształcenie umiejętności analizy, syntezy i wnioskowania. Dostarczanie uczniom przyjemności i satysfakcji z właściwego wykonywania trudnych zadań. Stwarzanie warunków Uświadamianie Kształtowanie Wspieranie Promowanie Zachęcanie

40 CELE SZCZEGÓŁOWE: Doskonalenie umiejętności wykorzystywania posiadanych wiadomości do rozwiązywania problemów. Wzbogacanie wiedzy wykraczającej i pozaprogramowej. Rozwijanie umiejętności logicznego myślenia. Inspirowanie do prowadzenia obserwacji, pomiarów i eksperymentów przyrodniczych. Kształcenie umiejętności analizy, syntezy i wnioskowania. Dostarczanie uczniom przyjemności i satysfakcji z właściwego wykonywania trudnych zadań.

41 HARMONOGRAM DZIAŁAŃ:  Zapoznanie Dyrekcji Szkoły i Rady Pedagogicznej z ogólną tematyką projektu; Wybranie koordynatora działań związanych z realizacją projektu; Zaplanowanie sposobów i terminu prezentacji wyników pracy; Utworzenie zespołów zadaniowych, przydzielenie tematów i zadań; Zbieranie informacji, wykonywanie poszczególnych zadań; Przygotowanie prezentacji wyników pracy na forum klasy, szkoły; Zorganizowanie gali podsumowującej działania.

42 Struktura opisu projektu edukacyjnegoNazwa i adres szkoły, imiona i nazwiska autorów 1. INFORMACJE WSTĘPNE: etap i rok nauczania, rodzaj projektu, liczba uczniów/klas biorących udział w projekcie. 2. TEMAT PROJEKTU: 3. UZASADNIENIE: dlaczego będzie realizowany właśnie ten projekt, jakie są przyczyny wyboru danego tematu i przewidywanych metod, jakie tematy powinny być zrealizowane przed rozpoczęciem projektu. 4. CELE PROJEKTU: jakie są zakładane osiągnięcia uczniów uczestniczących w projekcie, jakie ważne dla szkoły i środowiska lokalnego cele będą realizowane w trakcie projektu. 5. CZAS POTRZEBNY NA REALIZACJĘ : 6. ZASOBY NIEZBĘDNE DO REALIZACJI PROJEKTU: pomieszczenia, pomoce dydaktyczne i materiały, osoby/organizacje współpracujące w realizacji, koszty. 7. OPIS REALIZACJI PROJEKTU (ETAPY/harmonogram): na czym polega praca nauczycieli i uczniów w poszczególnych etapach. 8. OPIS PLANOWANEGO EFEKTU KOŃCOWEGO PROJEKTU: co będzie stanowiło efekt końcowy, w jaki sposób będzie on prezentowany i oceniany (kryteria). 10.SPODZIEWANE EFEKTY PROJEKTU: dla uczniów, szkoły, środowiska lokalnego. 11.ZAŁĄCZNIKI: materiały dla uczniów np. opisy zadań, kontrakt. 12. BIBLIOGRAFIA.

43 Metoda WebQuest -"Poszukiwania w Sieci"Metoda aktywizująca oparta na poszukiwaniu informacji w różnych źródłach, najczęściej w Internecie, a także ich przetwarzaniu (selekcjonowanie, opracowywanie, ocena przydatności) Wykorzystuje się stronę internetową lub platformę edukacyjną, na której publikowana jest instrukcja, zamieszczane są materiały dydaktyczne, komunikuje się z uczestnikami projektu oraz nauczycielem. Typowe narzędzia to serwis internetowy (np. Google Blogger), program do prezentacji (np. Power Point) lub zwykły edytor tekstowy z osadzonymi ilustracjami i linkami do źródeł

44 https://sites.google.com/a/enauczanie.com/nowoczesne/metodyka/webquest/o-metod

45 Flipped classroom – „odwrócone nauczanie”Uczniowie przygotowują się do mających nastąpić zajęć na podstawie materiałów i źródeł. W czasie lekcji odbywa się realizacja treści lekcji poprzez dyskusję przyswojonych treści oraz ćwiczenie powiązanych z nimi umiejętności praktycznych Nauczyciel aranżuje sytuacje problemowe i wyjaśnia wątpliwości uczniów

46 Credo metod badawczychSystematyczności, logicznej kolejności, stopniowania trudności Poglądowości Korelacji Upodobnienia do procesu badawczego Racjonalnego gospodarowania Pracy zespołowej i odpowiedzialności zbiorowej Teoretycznej jednoznaczności Przeciwdziałania zagrożeniom wynikającym z pracy w laboratorium Źródło: ,,Dydaktyka chemii” A. Burewicz, H. Gulińska, WN UAM 1993

47 MODUŁ II Pracownia chemiczna - znaczenie, funkcje, wyposażenie, BHP. Rola i przykłady zajęć praktycznych w kształtowaniu postaw badawczych uczniów Obserwacje, doświadczenia i eksperymenty w kontekście realizacji podstawy programowej z chemii cz.1

48 Pracownia chemiczna- znaczenie, funkcje, wyposażenie, BHPZnaczenie: miejsce kształcenia umiejętności kluczowych z zakresu chemii Funkcje: poznawcze i ćwiczeniowe Wyposażenie: meble, dygestorium, odczynniki, sprzęt, modele, tablice BHP- p.poż, apteczka, sprzęt ochrony osobistej, regulamin pracowni, R-S, piktogramy, karty charakterystyk

49 Obserwacje w kontekście realizacji podstawy programowej z chemiiPomiary wielkości fizykochemicznych np. gęstości, temperatury wrzenia lub topnienia Rozdzielanie i oczyszczanie substancji np. chromatografia barwników liści Analiza jakościowa np. metody spektralne Analiza ilościowa np. miareczkowanie Badanie: kinetyki np. wpływu różnych czynników; energetyki reakcji chemicznych np. wyznaczanie ciepła rozpuszczania Metody otrzymywania pierwiastków np. otrzymywanie tlenu i związków chemicznych np. NH3

50 Doświadczenia i eksperymenty w kontekście realizacji podstawy programowej z chemiiEksperyment - badanie w warunkach pozwalających na stałą kontrolę jego przebiegu Doświadczenie a eksperyment Obserwacja – ogląd występowania danego zjawiska lub przebiegu reakcji chemicznej

51 BHP Pokazy i doświadczenie nie mogą stanowić zagrożeniaSubstancje łatwopalne, toksyczne winny znajdować się w odpowiedniej odległości od ucznia Należy dostosować wielkość eksponatu do metody obserwacji Na stole powinien być porządek Zestaw powinien być prosty i przejrzysty Ustawienie aparatury powinno być zgodne z zapisem równania reakcji Rysunek powinien zachować proporcje między elementami aparatury Źródło: ,,Dydaktyka chemii” A. Burewicz, H. Gulińska, WN UAM 1993

52 Klasyfikacja i oznakowanie substancji niebezpiecznychCAS- oznaczenie numeryczne przypisane substancji chemicznej przez amerykańską organizację Chemical Abstracts Service (CAS), pozwalające na identyfikację substancji. NOTA B- należy podać stężenie procentowe roztworu NDS – Najwyższe Dopuszczalne Stężenie NDSCh - Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe DSB - Dopuszczalne Stężenie Biologiczne

53 Szkolne laboratorium chemiczneP- palny, L- lotny, T – trujący, H- higroskopijny, U – utleniacz, Ż- żrący Piktogramy, RS, karty charakterystyk substancji Odzież ochronna, sprzęt p.poż., apteczka, etykiety, regulamin Zaplecze laboratoryjne – wstęp wzbroniony Sprawny wyciąg, odpowiednie warunki przechowywania Wylewanie odpadów chemicznych do kanalizacji jest zabronione (opakowania na odpady)

54 Blaski i cienie…. Blaski:zaspokojenie naturalnej ciekawości i potrzeby działania wzbudzenie aktywności poznawczej łatwiejsze zapamiętanie wiedzy lepsze kojarzenie wiadomości i wyciąganie wniosków nabywanie umiejętności planowania kształcenie sprawności manualnej niwelacja nudy Cienie: koszty, zagrożenia wypadkiem

55 MODUŁ III Obserwacje, doświadczenia i eksperymenty w kontekście realizacji podstawy programowej z chemii cz.2

56 MODUŁ IV Sposoby gromadzenia materiałów w sieci Platformy do realizowania projektów uczniowskich Darmowe aplikacje wspierające pracę nauczyciela Portale edukacyjne wspomagające nauczanie przedmiotów przyrodniczych Quizy w edukacji

57 Dziękuję za uwagę!