1 Nawożenie wysokoprodukcyjnej plantacji rzepaku ozimego - wiosnaDr inż. Witold Szczepaniak Katedra Chemii Rolnej i Biogeochemii Środowiska Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

2 Pięć głównych - nadrzędnych czynników wzrostu rośliny uprawnejCO2 światło Temperatura Plant stress can be defined in many ways - primarily, it is induced by any environmental factor, which is capable of producing or inducing a potentially harmful shift in the ability of a plant to exist under its ideal conditions. In other words, stress may be induced by the excessive pressure of a factor, on combination of factors (which may be abiotic or biotic) which it turn expresses an effect on the normal functioning of a process or series of processes within plants. Stress may be short-term, in which case, there will be recovery of normal cellular and biochemical processes within a reasonable time frame, or they may be long term, in which case, the effects that manifest themselves as a result of the perturbation, may have more serious and deleterious consequences. The term "stress" when used in plant biology, should be used only to refer to the physiological state induced by injurious strain, or inhibition of functioning (Cowan, 1994). azot!!!! woda Grzebisz 2008

3 Kontrola plonotwórczego działania azotuW uprawie roślin, rolnik musi kontrolować plonotwórcze działanie azotu poprzez: A. Eliminację czynników w „minimum”: Regulację odczynu, Ustalenie optymalnego systemu nawożenia P i K; B. Optymalizację nawożenia azotem: Racjonalne ustalenie dawki nawozowej azotu, Zwiększanie efektywności plonotwórczej pobranego azotu nawozowego: bilansowanie azotu składnikami drugoplanowymi; profilaktyczne stosowanie mikroelementów. dawka N Optymalizacja N = pH, P K Ca Mg S B Mn Cu Mo Fe Zn Cl ochrona roślin

4 Zadania agrotechniczne w zakresie nawożenia - wiosnaNawożenie N Nawożenie S Nawożenie Mg, K Nawożenie B, Mn, Mo, Cu, Zn, inne? Nawożenie fosforem???

5 Strategia nawożenia, pytania:1. Ile? - dawka 2. Jaki nawóz? - forma, składniki towarzyszące 3. Kiedy? - termin, podział dawki 4. Jak? - technika stosowania

6 POTRZEBY POKARMOWE

7 Składniki pokarmowe, kg/t nasionPobranie jednostkowe przez rzepak, kg/t Organy rzepaku Składniki pokarmowe, kg/t nasion N P2O5 K2O Ca S Mg Nasiona 30 18 10 5 3 Słoma + łuszczyny 12 70 45 Łączne 60 (55-70) (20-30) 80 (65-110) 50 (40-60) 15 (15-20) 8 (5-8) Pobranie względem N - 0,5 1,33 0,82 0,25 0,13

8 krytyczne fazy odżywienia rzepaku?Jakie są krytyczne fazy odżywienia rzepaku?

9

10 Dynamika wzrostu i struktura rośliny rzepaku ozimego w okresie wegetacji

11 Dynamika akumulacji makroskładników przez rzepak ozimyCa

12 Struktura rozdziału azotu między nadziemne organy rzepaku ozimego w okresie wiosennej wegetacji

13 azot, siarka, mikroskładniki, inne…Nawożenie wiosenne azot, siarka, mikroskładniki, inne… ocena aktualnej sytuacji…..

14 Warunki nawożenia N realne oszacowanie plonu nasionzawartość azotu mineralnego w glebie (ważne zarówno jesienią, jak i wiosną) mineralizacja azotu wiosną - przedplon uwzględnienia sumy i rozkładu opadów –jesień, zima, wiosna struktura łanu - gęstość roślin i stan roślin (jesienią i wiosną po zimie)

15 Wygląd morfologiczny - jesień

16 Wygląd morfologiczny -jesień

17 Wygląd morfologiczny - jesień

18 Wygląd morfologiczny - jesień

19 Przebarwienia - jesień

20 Rzepak - wiosna

21 Rzepak - wiosna

22 Rzepak - wiosna

23 Wygląd morfologiczny - marzec 2012

24 Wygląd morfologiczny - marzec 2012

25 Dawka azotu DN = P • Pj – Nmin(0-90 cm) Metoda NminDN - dawka nawozowa azotu, kg N/ha P - zakładany plon nasion/ziarna, t/ha Pj - wartość jednostkowego pobrania azotu, kg N/1 t nasion Nmin­ - zawartość azotu mineralnego w glebie, kg/ha, warstwa - 90 cm

26 Zawartość azotu w glebieDynamika jego uwalniania

27 Pobieranie azotu, (kg/ha)Mineralizacja N organicznego a potrzeby nawozowe roślin uprawnych - dynamika Pobieranie N buraki Pobieranie N rzepak ozimy Pobieranie N pszenica Pobieranie azotu, (kg/ha) Mineralizacja N susza nadmiar wody III IV V VI VII VIII IX X sezon wegetacyjny, kolejne miesiące

28 UN = (4,5 • 60) – 60 (80) = 270 – 60 (80) = 210 (190) kg N/haRzepak Przykład: Y = 4,5 t/ha nasion; Us = 60 kg N/1 t nasion (55 kg N) Nmin = kg N/ha UN = (4,5 • 60) – 60 (80) = 270 – 60 (80) = 210 (190) kg N/ha Podział dawki: I. 2/3 – 1/1 II. Uzupełnienie do wartości wyliczonej z algorytmu; Termin aplikacji: 1. Ruszenie wegetacji; 2. Najpóźniej 4 tygodnie przed kwitnieniem - lepiej wcześniej!!!!

29 Nawozy azotowe Formy azotu: Nawozy: 1. Amonowa - NH4+ Siarczan amonu(NH4)2SO4 Saletra wapniowa 2. Saletrzana - NO3- Ca(NO3)2 Mocznik 3. Amidowa - CO(NH2)2 CO(NH2)2 RSM NH4 NO3 CO(NH2)2

30 Hydroliza mocznika w glebieureaza CO(NH2) H2O (NH4)2CO NH CO32- mocznik jon amonowy jon węglanowy 5 30

31 Nitryfikacja (50% N), tygodnie 5 (do 7) - wartość krytycznaSzybkość hydrolizy mocznika + nitryfikacja Temperatura gleby, oC Hydroliza mocznika, dni 2 4 10 20 1 Nitryfikacja (50% N), tygodnie 5 (do 7) - wartość krytyczna 6 8

32 Kontrola pobierania i metabolizmu azotu w roślinieSiarka Kontrola pobierania i metabolizmu azotu w roślinie

33 Niedobór siarki

34 Niedobór siarki

35 Niedobór siarki

36 Rozkład zawartości siarki przyswajalnej w kolejnych latach

37 Działania profilaktyczneMikroskładniki Działania profilaktyczne

38 gospodarka azotem Mn, Cu, Zn, MoGłówne funkcje mikroelementów w roślinie fotosynteza Fe, Cu, Mn, Zn mikroelementy hormony Zn, Mn, Cu, B choroby Fe, Mn, Cu, B, Zn gospodarka azotem Mn, Cu, Zn, Mo Grzebisz 2009

39 Preferencje poszczególnych gatunkówWrażliwość roślin na niedobory mikroskładników Roślina Mn Cu Zn B Fe Mo Pszenica 4 2 1 Jęczmień Rzepak 3 Kukurydza Ziemniaki Buraki cukrowe 1. Wrażliwość bardzo niska - objawy w zasadzie nie występują 2. Wrażliwość mała - niedobory ujawniają się rzadko najczęściej w formie utajonej 3. Wrażliwość umiarkowanie duża - wyraźna reakcja roślin, lecz objawy rzadko widoczne (głównie w niekorzystnych warunkach) 4. Wrażliwość duża - bardzo silna reakcja, widoczne objawy niedoboru

40 Dziękuję bardzo za uwagę!!!