1 NIEDOCZYNNOŚĆ PRZEDNIEGO PŁATA PRZYSADKIKlinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii AM w Warszawie

2 Przyczyny niedoczynności przysadki ( dzieci)wrodzone , genetycznie uwarunkowane (wrodzony brak lub hipoplazja przysadki, mutacje genów (Prop -1, Pit-1) urazy okołoporodowe, asfiksja, nieprawidłowy przebieg porodu, czaszkogardlak i inne guzy przysadki lub okołoprzysadkowe naświetlania czaszki z powodu chorób hematologicznych lub złośliwych nowotworów

3 NIEDOCZYNNOŚĆ PRZYSADKIGen Pit - 1 Pit białko 291 amkw mRNA dla Pit-1 obecne w życiu płodowym udział w aktywacji transkrypcji GH i PRL wpływ na różnicowanie, proliferację i przeżycie komórek przedniego płata przysadki mutacje genu Pit-1 - niedobory hormonów przedniego płata przysadki( GH, PRL,TSH- ,LH FSH)

4 Wg Endotext.eje.org

5 ROZWÓJ PRZYSADKI U MYSZY ZDROWYCH I Z BRAKIEM PIT1neuroektoderma Kieszonka Rathkego

6 Przyczyny niedoczynności przysadki ( dorośli)Guzy przysadki, inne guzy ; w tym oponiaki, glejaki, przerzuty nowotworowe operacje, naświetlania, udar przysadki autoimmunologiczne - limfocytarne zapalenie przysadki poporodowa niedoczynność uraz, zakażenia , ropnie hemochromatoza,choroby ziarniniakowate, histiocytoza

7 Niedoczynność przedniego płata przysadkiNiedobór hormonów tropowych przysadki ACTH, HGH, TSH, PRL, LH,FSH, wtórna niedoczynność tarczycy, kory nadnerczy , gonad

8 OBJAWY NIEDOCZYNNOŚCI PRZYSADKI (1)osłabienie ,hipotonia ortostatyczna, zasłabnięcia , omdlenia, brak łaknienia , zaparcie stolca, zła tolerancja chłodu, nadmiar tkanki tłuszczowej zwłaszcza trzewnej , wypadanie włosów okolicy łonowej , pachowych, klatki piersiowej , zarostu na twarzy suchość , szorstkość , złuszczanie się skóry

9 OBJAWY NIEDOCZYNNOŚCI PRZYSADKI (2)zmniejszenie libido, impotencja, amenorrhea, niepłodność upośledzenie sprawności intelektualnej , zwiększona potrzeba snu

10 Sekrecja GH a tkanka tłuszczowa trzewnaWg Endotext.eje.org

11 NIEDOCZYNNOŚĆ PRZEDNIEGO PŁATA PRZYSADKI - objawy zagrażające życiuśpiączka hipoglikemiczna ( stress, wysiłek fizyczny, głodzenie) przełom nadnerczowy śpiączka w przebiegu hiponatremii przełom hipometaboliczny

12 NIEDOCZYNNOŚĆ PRZEDNIEGO PŁATA PRZYSADKI - objawy w badaniu przedmiotowymSKÓRA zmniejszona pigmentacja , zanik „meszku” i owłosienia zależnego od androgenów , drobne zmarszczki , obniżenie ucieplenia i szorstkość skóry , obrzęk śluzakowaty obrzęki (rzadko)

13 NIEDOCZYNNOŚĆ PRZEDNIEGO PŁATA PRZYSADKI - objawy w badaniu przedmiotowym(2) NADWAGA -nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza trzewnej u kobiet - zatarcie zarysów talii NARZĄDY PŁCIOWE , GRUCZOŁY SUTKOWE - zmiany zanikowe INNE wolna czynność serca , niskie ciśnienie tętnicze z hipotonią ortostatyczną

14 Niedoczynność tarczycy (wtórna)Wg Textbook of Endocrinology Williams 1974

15 2.Gruczolak chromofobny przysadki1 2 1. Zespół Sheehana 2.Gruczolak chromofobny przysadki Wg Textbook of Endocrinology Williams 1974

16 DIAGNOSTYKA CHORÓB GRUCZOŁÓW WEWNĘTRZNEGO WYDZIELANIANIEDOCZYNNOŚĆ badania w warunkach podstawowych testy stymulacji NADCZYNNOŚĆ badania w warunkach podstawowych testy hamowania

17 kortyzol w surowicy / ACTH wolne kortykoidy w moczu /24hBADANIA W WARUNKACH PODSTAWOWYCH W ROZPOZNAWANIU NIEDOCZYNNOŚCI PRZYSADKI fT4, TSH estradiol , FSH testosteron , FSH kortyzol w surowicy / ACTH wolne kortykoidy w moczu /24h ? PRL ? IGF1 , IGFBP 3

18 Pulsacyjne wydzielanie hormonu wzrostu u zdrowych kobiet i mężczyzn

19

20 TESTY DYNAMICZNE W DIAGNOSTYCE NIEDOCZYNNOŚCI PRZYSADKIWstrzyknięcie „bolusa”  oznaczenia TRH  TSH , PRL LHRH  LH ( ew FSH) CRH  kortyzol , ACTH hipoglikemia poinsulinowa oznaczenia : kortyzol lub ACTH hGH lub IGF1

21 PODEJRZENIE NIEDOCZYNNOŚCI KORY NADNERCZYBadania w warunkach podstawowych kortyzol we krwi / ACTH wolny kortyzol w moczu Badania dynamiczne test rezerwy nadnerczowej - stymulacja Synacthenem testy rezerwy przysadkowej hipoglikemia CRH metopiron

22 AKTYWNOŚĆ KOMÓREK KORTYKOTROPOWYCHPodstawowe wydzielanie ACTH kortyzol rano ( norma 5-25g/dl) kortyzol<3 g/dl - niedoczynnośc kory kortyzol >3 ale < 20 g/dl K Testy dynamiczne Kortyzol/ACTH

23 AKTYWNOŚĆ KOMÓREK KORTYKOTROPOWYCH Rezerwa wydzielania ACTHmetyrapon ( 750mg x 4 ) (hamuje aktywność 11  hydroksylazy) kortyzol < 7 g/dl) 11-deoksykortyzol > 10g/dl) jeśli < 10 g/dl - niedoczynność przysadki

24 BADANIA CZYNNOŚCIOWE KORY NADNERCZY I KOMOREK KORTYKOTROPOWYCHTest z syntetycznym ACTH 0,25 mg Synacthenu im lub iv  kortyzol  20 g/dl 60 min prawidłowa odpowiedź

25 BADANIA CZYNNOŚCIOWE KORY NADNERCZYI KOMOREK KORTYKOTROPOWYCH Test hipoglikemii poinsulinowej 0,1 j /kg.c.c.insuliny iv pobrania 0, (30), 60 min kortyzol  20 g/dl prawidłowa odpowiedź ACTH

26 Wzrost kortyzolu w odpowiedzi na hipoglikemięWg Endotext.eje.org

27 STYMULACJA KOMÓREK SOMATOTROPOWYCHHipoglikemia poinsulinowa GHRH lub GHS-np.heksarelin arginina we wlewie L- DOPA nieprzydatne u dorosłych klonidyna nieprzydatne u dorosłych stress- wysiłek fizyczny

28 Hormon wzrostu - odpowiedź na hipoglikemięWg endotext.eje

29 REZONANS MAGNETYCZNY Wg Endotext.eje.org

30

31 Czaszkogardlak z objawami moczówki prostej

32 Zespół pustego siodła

33 LECZENIE SUBSTYTUCYJNE NIEDOCZYNNOŚCI PRZEDNIEGO PŁATA PRZYSADKIHydrokortyzon  30 mg/24h (?) ½ + ¼ + ¼ dawki dobowej Dieta bogatosodowa L-tyroksyna M- testosteronum prolongatum co 2 tyg 200mg i.m K - estrogeny + pochodne progesteronu hormon wzrostu ? DHEA ?

34 NIEDOCZYNNOŚC PRZYSADKI niedobór hormonu wzrostu (dorośli)zwiększona masa ciała i ilość tkanki tłuszczowej nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej hiperlipidemia zmniejszenie masy mięśniowej i masy kostnej obniżony napęd życiowy, gorsza jakość życia zwiększone ryzyko chorób układu krążenia i zgonów z ich powodu

35 HORMONY TYLNEGO PŁATA PRZYSADKIWg Endotext.eje.org

36

37

38 MOCZÓWKA PROSTA Niedobór /brak ADH wielomocz, wzmożone pragnienieniski ciężar właściwy moczu niemożność zagęszczania moczu w warunkach ograniczonego dowozu płynów

39

40 Thanks for your attention