1 NIEZBĘDNIK KULTURALNEGO NASTOLATKA

2 NIEZBĘDNIK KULTURALNEGO NASTOLATKAOpracowanie: Janusz Korzeniowski nauczyciel konsultant ds. edukacji obywatelskiej w Zachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli tel. 91/ Literatura: Przewożniak M., Jabłczyńska J., Współczesny savoir-vivre dla nastolatków, Poznań 2012. 2

3 Zasady savoir-vivre`uMiędzy dobrymi wszystko dobrze się układa. Cyceron Zasady savoir-vivre`u sprowadzają się do siedmiu podstawowych spraw. To naprawdę proste zalecenia: uśmiech uprzejmość życzliwość punktualność dyskrecja lojalność grzeczność Tylko tyle i aż tyle. 3

4 Zadbany wizerunek Jak cię widzą, tak cię piszą. przysłowie polskie 4

5 Zadbany wizerunek Jeśli chcesz osiągnąć w życiu sukces, zadbany wygląd to konieczność. Twój indywidualny styl jest rzeczą świętą. Pod jednym warunkiem; ludzie nie powinni podejrzewać, że za twój wygląd odpowiada wygodnictwo i niechlujstwo, a nie przemyślana koncepcja. Ubranie może stać się waszym najlepszym sprzymierzeńcem lub podstępnym wrogiem. Przez źle dobrane odzienie najłatwiej podpaść towarzysko, a dzięki właściwemu strojowi zrobicie odpowiednio pozytywne wrażenie. Rzeczy, które zakładasz, nie powinny być brudne i przepocone. Ubrania nie mogą być wygniecione. Spójrz krytycznie na swoje buty. Pokrywające je kurz i brud potrafią spaprać twój wizerunek gorzej niż koszula bez guzika. Pamiętaj, że jesteś panią długości i czystości swoich włosów. 5

6 Zadbany wizerunek Szkoła na co dzień ONAStrój dowolny, niezbyt krzykliwy kolorystycznie, oszczędne stosowanie ozdób, zakryte ramiona, brzuch, pępek. Generalnie dziewczyna powinna być bardziej ubrana niż rozebrana. ON Strój dowolny, ale niezbyt krzykliwy kolorystycznie. W zbyt krótkich i w zbyt długich spodniach wyglądasz źle. Gdy wkładasz koszulę, krawat i marynarkę, tylko jeden z tych elementów może być we wzorki. Nie wypychaj kieszeni marynarki lub kurtki licznymi przedmiotami. Czapki proszę zdjąć! 6

7 Sztuka pozdrawiania sięMiłego dnia! 7

8 Sztuka pozdrawiania sięKTO KOMU; - mężczyzna kłania się kobiecie, - osoba młodsza – starszej, - pracownik – swemu szefowi, ale gdy podwładna jest kobietą i w dodatku starszą – szef ukłoni się pierwszy, - człowiek idący – człowiekowi stojącemu, - samotnie idąca osoba jako pierwsza pozdrawia grupę, ale kiedy nadchodzi kobieta, a w grupie są mężczyźni, to panowie jako pierwsi zaczynają pozdrowienie, - wchodzący do pomieszczenia pozdrawia tych, którzy są już w nim, - jeśli czekasz na windę i ona nadjedzie z kilkoma pasażerami; powiedz „dzień dobry”, wychodząc z windy, możesz powiedzieć współpasażerom „dziękuję”, 8

9 Sztuka pozdrawiania sięKTO KOMU; - gdy wchodzisz do pociągu, pozdrawiasz wszystkich znajdujących się w przedziale, - gdy dostrzegasz osobę znajomą w tłumie, w miejscu publicznym, ale w pewnej odległości, nie musisz przepychać się do niej, by wymienić uścisk dłoni. Wystarczy, że pozdrowisz ją z daleka uśmiechem, skinieniem głowy lub pomachaniem ręką, - gdy wchodzisz do pociągu, pozdrawiasz wszystkich znajdujących się w przedziale, 9

10 Sztuka pozdrawiania się„Dzień dobry” jest standardowym, uniwersalnym wyrażeniem. Kogoś , kogo dość dobrze znacie i lubicie, np. sąsiadkę lub znajomą ekspedientkę, możecie pozdrowić „Kłaniam się” lub „Witam panią/pana”. Do znajomego profesora, nauczyciela, wykładowcy, starszego sąsiada wypada powiedzieć: „Moje uszanowanie”. Ważne, że na pozdrowienie lub ukłon trzeba odpowiedzieć – koniecznie, bezwzględnie i natychmiast! Podczas pozdrawiania kogoś, zwłaszcza kobiety, mężczyzna bezwarunkowo uchyla kapelusza, unosi też z głowy czapkę z daszkiem. W trakcie pozdrawiania na głowie mogą zostać: czapki wełniana i futrzana, beret, kaptur, nakrycie głowy mundurowe. Kobieta bez względu na rodzaj nakrycia głowy, nie zdejmuje go. 10

11 Sztuka witania się Sie ma! 11

12 Sztuka witania się Wyciągnięta prawica jest sygnałem świadczącym o przyjaznych zamiarach i o chęci przywitania się. „Dzień dobry”, „kłaniam się”, „witam” zawsze jako pierwsza czyni to osoba młodsza, o tyle przy podawaniu ręki inicjatywa należy do osoby starszej lub ważniejszej rangą. Dorosły pierwszy wyciąga rękę do nastolatka, podobnie czyni kobieta w stosunku do mężczyzny. Mężczyzna przed podaniem ręki na ulicy powinien zdjąć rękawiczkę. Kobiety nie mają takiego obowiązku bez względu na pogodę. Podajemy rękę na powitanie i pożegnanie, a także podczas składania gratulacji, kondolencji, kiedy się z kimś solidaryzujemy albo godzimy. W takich sytuacjach ludzie nie tylko ściskają swe dłonie, ale także patrzą sobie w oczy. 12

13 Sztuka witania się ▪ Pomiędzy przyjaciółmi lub osobami, które w szczególny sposób chcą wyrazić swą radość ze spotkania lub wzajemną sympatię, można zastosować uścisk dłoni oburęczny; podaje się prawicę, a jedna z tych osób (lub obie) przykłada do złączonych dłoni jeszcze lewą rękę. Inną formą braterskiego powitania jest uścisk prawicy i położenie lewej ręki na ramieniu osoby witanej. ▪ Skomplikowane podawanie rąk (np. w subkulturach) są fajne, ale wyłącznie w gronie osób aprobujących ten sposób bycia. ▪ Słowa towarzyszące uściskowi: „cześć”, „grabulka”, „siemanko” – generalnie tak, ale tylko wśród swoich. ▪ Generalnie uścisk dłoni powinien być krótki, konkretny i niezbyt silny. 13

14 Sztuka witania się Nie zawsze wyciągnięta do powitania kobieca dłoń jest dłonią oczekującą na pocałunek. ▪ Poznawane młode kobiety witajcie normalnym uściskiem ręki. ▪ Mężczyzna powinien w porę zrozumieć intencje kobiety i nie rzucać się do całowania dłoni, którą ona rozpaczliwie chce utrzymać na wysokości bioder. ▪ Gdy chcesz pocałować kobietę w rękę, a ona sobie tego nie życzy, nie siłuj się z nią. Zaobserwuj, jak podaje ci rękę do powitania: czy wyciąga ją do ciebie po męsku, czy podaje ją wierzchem dłoni ku górze, licząc na złożenie tam pocałunku. ▪ Mężczyzna nie powinien zbyt mocno ściskać kobiecej dłoni. ▪ Jeśli całujesz kobiecą dłoń, nie wpijaj się w nią wargami, nie obśliniaj, nie cmokaj! Muśnij ją delikatnie wargami, wystarczy. 14

15 Jestem skromny, tylko chciałbym aby cały świat o tym wiedział…Przedstawianie się Jestem skromny, tylko chciałbym aby cały świat o tym wiedział… 15

16 Przedstawianie się Jeśli znaleźliście się w gronie obcych osób i nie ma nikogo, kto mógłby was przedstawić, trudno – musicie zrobić to sami. Formułkę autoprezentacji trzeba jakoś elegancko zacząć. ▪ Uniwersalnym zwrotem jest: „Pozwoli pan/pani, że się przedstawię…” ▪ Dobrym początkiem jest też: „Czy mogę się przedstawić?” ▪ Warto też dodać kilka słów o sobie, np.: „Janek Stoch. Jestem kuzynem gospodarzy przyjęcia” albo „Nazywam się Zuzanna Dąbrowska. Jestem stażystką w kancelarii Żwirski i Muchomorecki”. 16

17 Towarzyski kodeks drogowy, czyli zasada pierwszeństwa; kto komu? Przedstawianie się Towarzyski kodeks drogowy, czyli zasada pierwszeństwa; kto komu? ▪ Starszy – młodszy; jako pierwsza przedstawia się osoba młodsza. ▪ Kobieta – mężczyzna; to on musi się przedstawić jej. ▪ Gospodarz – gość; ważniejszy jest gość i to jemu gospodarz przedstawia się jako pierwszy. ▪ Gość z zagranicy – gość z Polski; ten z importu jest ważniejszy. Polak przedstawia się jako pierwszy. ▪ Podwładny – przełożony; podwładny przedstawia się jako pierwszy. Jeśli przedstawiasz się osobie znanej, mającej bogaty dorobek zawodowy lub twórczy, dodaj zwrot: „To dla mnie zaszczyt móc panią/pana poznać”. 17

18 Przedstawianie się Kogo przedstawiać komu i dlaczego tak? ▪ Osobę młodszą przedstawia się osobie starszej, a mężczyznę – kobiecie. ▪ Jeśli przedstawiasz dwie osoby mniej więcej równe sobie wiekiem, zaprezentuj osobę bliższą ci tej, z którą po prostu się znacie, np.: „To mój brat Jerzy, a to kolega z klasy, Janek Królikowski”. ▪ Przedstawiając kogoś, zawsze należy podać jego imię albo imię i nazwisko. Nigdy nie przedstawia się kogoś samym nazwiskiem. To duży nietakt! ▪ W naszym kręgu kulturowym imię zawsze wymawia się przed nazwiskiem. 18

19 Rozmowy, dyskusje, spory, kłótnieNie zgadzam się z tym, co pan mówi, ale do śmierci będę bronił prawa do tego, by mógł pan to swobodnie mówić Wolter 19

20 Rozmowy, dyskusje, spory, kłótnieKilka porad ▪ Szanuj cudze poglądy, nie deprecjonuj ludzi tylko dlatego, że myślą inaczej niż ty. ▪ Nie jesteś najmądrzejszy, może tylko czasami mądrzejszy od innych. ▪ Jeśli komuś przerywasz, tzn. że nie słuchasz jego słów, a jedynie własnych myśli. Wystrzegaj się takiej postawy. Mów i pozwól mówić innym: jeśli udzielasz zgody partnerowi na dokończenie myśli, okazujesz mu szacunek oraz swoje dobre wychowanie. ▪ Ten, kto w dyskusji pierwszy podnosi głos, ten pierwszy przegrywa. ▪ Często dorośli bagatelizują to, co mówisz, lub nie traktują tego poważnie. Miej odwagę wypowiedzieć własne zdanie, ale wyrażaj je racjonalnie. 20

21 Rozmowy, dyskusje, spory, kłótnie▪ Kiedy pojawia się wulgarne słowo, dyskusja umiera, a zaczyna się awantura. ▪ Nawet jeśli w dyskusji zrobiło się naprawdę gorąco, rozstań się z oponentem w zgodzie. Możesz np. podczas pożegnania spytać: „Chyba nie masz pretensji, że nie podzielam twoich poglądów?” To ważny gest, ponieważ pokazuje, że ludzie mogą się ze sobą nie zgadzać, ale nadal żyć w przyjaźni lub przynajmniej w stanie paktu o nieagresji. ▪ Dyskusje z osobami, które wolą używać pięści niż głowy, nie mają sensu. ▪ Nawet, gdy zabrakło ci argumentów, nie przejmuj się Jeśli jesteś pewien swych racji, nie musisz z nich rezygnować. Nie wszystkie sprawy na świecie podlegają dyskusji… 21

22 Przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka.Nawyki i odruchy Przyzwyczajenie jest drugą naturą człowieka. Cyceron 22

23 Nawyki i odruchy ▪ Nie stać na szeroko rozstawionych nogach. ▪ Nie trzymać obu rąk w kieszeniach. ▪ Nie należy wymachiwać rękami. ▪ Krzesło ma cztery nogi i wszystkie powinny stać na ziemi, gdy na nim siedzimy. W fotelu siadamy, a nie rozwalamy się w nim. ▪ Na tapczanie siadamy, a nie rozkładamy się w pozycji półleżącej. ▪ Na dywanie siadamy po turecku. ▪ Podczas siadania nie zakładaj nogi na nogę tak, że kostka jednej nogi oparta jest na kolanie drugiej. Nie kołysz nogą, która jest w powietrzu. ▪ Podczas rozmowy nie dłub w nosie, nie obgryzaj paznokci, nie oskubuj skórek na palcach, nie przygryzaj policzka, nie czochraj się po torsie. 23

24 Nawyki i odruchy ▪ Przy powitaniu należy zawsze wstawać, wyjątkiem może być tylko osoba starsza lub kobieta, gdy wita się z mężczyzną. ▪ Wstając na przywitanie, nie robisz nikomu łaski. Nie wstając, nikomu nie ujmujesz honoru, z wyjątkiem samego siebie. Jeżeli masz nogę w gipsie lub jesteś w jakikolwiek inny sposób kontuzjowany na kończynach dolnych, nie masz obowiązku wstawania. ▪ Jeśli siedzisz w kawiarni lub na ławce w parku i podejdzie do ciebie ktoś, by np. spytać o drogę, wstań, udzielając odpowiedzi. Bez względu na to, czy ta osoba jest od ciebie starsza czy młodsza, nie wypada rozmawiać z nią na siedząco. ▪ Młodzi ludzie powinni wstawać z miejsc, gdy wchodzi kobieta (zwłaszcza jeśli ją znają) lub ktoś starszy. ▪ W niektórych przypadkach, kiedy jest to dalszy znajomy, sąsiad, rówieśnik itp., wystarczy lekko unieść się krzesła i skinąć głową. 24

25 Ludzie bliscy są sobie bliscy nawet jeśli są daleko.Pani/pan/ty Ludzie bliscy są sobie bliscy nawet jeśli są daleko. 25

26 Pani/pan/ty Ludzie, którzy mówią sobie po imieniu, albo znają się od lat albo sobie ufają, albo po prostu są sobie bliscy. Kto komu proponuje przechodzenie „ty”. ▪ Zawsze osoba starsza – młodszej. ▪ Przełożony – podwładnemu. ▪ Profesor – asystentowi. ▪ Osoba starsza stażem w firmie – osobie dopiero co przyjętej. ▪ Kobieta starsza – kobiecie młodszej. ▪ Dorosły – nastolatkowi. ▪ Nastolatek – dziecku. ▪ Sąsiad zasiedziały – sąsiadowi nowemu. 26

27 Pani/pan/ty Jeśli młody człowiek prywatnie jest po imieniu z jakąś osobą na stanowisku lub o wysokim statusie społecznym, np. jest asystentem posła, albo prezesa firmy, w której odbywa staż, jest jego rodzoną ciotką, nigdy nie zwraca się do niego/do niej po imieniu publicznie. Zawsze stosuje się w takich wypadkach formy: panie pośle, pani poseł, panie przewodniczący, pani prezes bądź w ostateczności używając jej imienia, np. pani Ireno. Kiedy mówisz o kimś nieobecnym w towarzystwie, nigdy nie stosuj samego nazwiska tej osoby. Używaj imienia, imienia i nazwiska lub tytułu „pan”. Gdy osoba starsza od ciebie proponuje ci obustronne przejście na „ty”, przyjmij ofertę. Upieranie się przy formie „pani” lub „pan” będzie wyglądać na próbę utrzymywania dystansu za wszelką cenę. Dorosły gotów wtedy żałować swojej inicjatywy. 27

28 W kościele Jeśli nie wiesz, jak należy się w jakiejś sytuacji zachować, na wszelki wypadek zachowuj się przyzwoicie. Antoni Słonimski 28

29 W kościele Świątynia, niezależnie od tego, jakiej religii i jakiemu obrządkowi służy, jest Domem Bożym, i dlatego obowiązują w niej dość surowe zasady postępowania. Dodajmy – dotyczą one każdego, bez względu na to, czy jest osobą wyznającą daną wiarę, czy też nie. Miarą kultury osobistej i wrażliwości człowieka jest m.in. to, w jaki sposób zachowuje się, przekraczając progi kościoła… ▪ W świątyni nie wolno jeść, pić napojów, żuć gumy ani palić papierosów. Uprasza się też o wyłączenie komórek! ▪ W kościele obowiązuje schludny i przyzwoity strój. Mężczyzna powinien założyć długie spodnie, kobietom nie wypada wchodzić z odkrytymi ramionami i nazbyt wyeksponowaną cielesnością. ▪ Kościół to nie muzeum. Nie zwiedzaj go podczas trwania mszy. Nawet jeśli świątynia jest udostępniona turystom jako zabytek, obowiązują te same zasady postępowania, co podczas mszy. – rozmawiamy półgłosem, zachowujemy się spokojnie i poważnie. 29

30 W teatrze Być albo nie być… 30

31 W teatrze ▪ Na widowni teatralnej żucie gumy lub podjadanie czegoś, tak jak to się dzieje w kinie, jest niedopuszczalne. ▪ Na jedzenie i picie jest czas w bufecie w czasie antraktu. ▪ Komórki się wyłącza, nie gada się przez nie, nie SMS-uje, nie robi nimi zdjęć, tylko się je wyłącza! ▪ Niedozwolone jest także rozmawianie, nawet szeptem, ani komentowanie tego, co się dzieje na scenie. ▪ Gdy przerwa pomiędzy aktami sztuki dobiega końca, rozlega się dzwonek. To znak, że trzeba zmierzać na widownię. Dwa dzwonki oznajmiają, że najwyższy czas parkować cztery litery w krzesełku. Trzy dzwonki to sygnał: zamykamy drzwi na widownię. Zaczyna się przedstawienie. 31

32 W teatrze ▪ Jeśli twoje miejsce znajduje się w środku rzędu, zajmij je wcześniej, a nie np. pod koniec przerwy. Nieładnie, gdy jako ostatni przychodzi ten, kto musi przepchnąć się przez kolana największej liczby widzów! ▪ Pomiędzy rzędami foteli jest wąsko, dlatego idąc ku swemu miejscu, przeproś siedzących już widzów, którzy na ogół będą musieli wstać, by cię przepuścić. Podziękuj im za to. I pamiętaj, by iść ku swemu krzesłu przodem do widzów, a tyłem do oparć foteli poprzedzającego rzędu. ▪ Porą na oklaski są przerwy pomiędzy aktami sztuki oraz czas po jej zakończeniu. Oklaskiwanie aktora w trakcie przedstawienia, np. po szczególnie doskonale zagranej scenie, nie zdarza się zbyt często. Najlepiej, żebyś to nie ty rozpoczynał ten aplauz. 32

33 W kinie Dobre aktorstwo w filmie jest wtedy, gdy go nie widać. Zygmunt Kałużyński 33

34 W kinie W kinie na szczęście panuje większa swoboda obyczajów i strojów niż w teatrze. Nie znaczy to, że wolno sobie odpuścić wszelkie cywilizacyjne zdobycze ludzkości. ▪ Do kina nie wypada się spóźniać. Mimo że widzowie są wpuszczani nawet po rozpoczęciu seansu, przepychanie się między siedzeniami, rozbieranie się na widowni, trzaskanie fotelami – przeszkadza innym. W takiej sytuacji należy usiąść na pierwszym wolnym miejscu i nie robić zamieszania. ▪ Kinowe bufety po to sprzedają słodycze, popcorn i napoje, byście oczywiście mogli je wnieść na salę projekcyjną. Ciamkanie, siorbanie, bulgotanie przez słomkę, szeleszczenie papierkami, mlaskanie i głośne odbijanie z pewnością nie należą do oryginalnej ścieżki filmowej filmu i nikt nie powinien być zmuszany do ich wysłuchiwania. 34

35 W kinie ▪ Jeżeli jesteś pod wrażeniem filmu, to bardzo dobrze, ale staraj się nie reagować w kulminacyjnych momentach wołaczami „o, k…” albo „o, ja p…”. Ktoś, kto już widział film i głośno informuje znajomych, co będzie za chwilę, wart jest natychmiastowego zakneblowania ust… ▪ Jesteś przeziębiony? Weź ze sobą leki uśmierzające kaszel i katar. Ktoś, kto bez przerwy kaszle i trąbi w chusteczkę, jest niemile widziany w teatrze i w kinie. Nie dość, że przeszkadza, to jeszcze zaraża. A najlepiej – poczekaj, aż wyzdrowiejesz, i wtedy idź do kina. ▪ Nic tak nie rozprasza oglądania, jak para namiętnie obściskująca się na siedzeniu obok. ▪ A komórkę prosimy wyłączyć. 35

36 W kawiarence Mała czarna… 36

37 W kawiarence W kafejce też trzeba umieć się znaleźć. Trzy przykazania: Dla was: zanim złożycie zamówienie, uzgodnijcie, kto płaci, by uniknąć potem żenujących przepychanek przy kelnerce. Dla niego: jeśli dziewczyna upiera się, że płaci sama za siebie – nie reguluj za nią rachunku przemocą lub wykorzystując moment, gdy wyszła do toalety. Będzie rozczarowana, że nie traktujesz jej poważnie. Dla niej: jeśli chłopak, idąc z tobą do kawiarni, wyraźnie mówi: „Zapraszam cię”, nie masz obowiązku na widok kelnera z rachunkiem sięgać do torebki po pieniądze. Ale też nie nadużywaj dobrej woli i portfela osoby zapraszającej – nie zamawiaj najdroższych potraw. 37

38 W kawiarence Kwestia dawania napiwków wzbudza wiele kontrowersji. Zwyczajowo zostawia się kelnerowi ok. 10% kwoty wypisanej na rachunku. Na pewno napiwek ekstra należy się za specjalnie uprzejme traktowanie, jeżeli obsługa zrobiła coś, co wykraczało poza jej obowiązki. Gdy dajesz pieniądze kelnerce i nie chcesz reszty, mówisz grzecznie i z lekkim naciskiem słowo „Dziękuję”. Jeśli np. rachunek wyniósł piętnaście złotych, ty chcesz dać piątkę napiwku, ale masz tylko banknot pięćdziesięciozłotowy, podając pieniądze, prosisz: „Niech pani uprzejmie zaokrągli do dwudziestu złotych”. Pieniądze, jeżeli są odliczone, można zostawić na talerzyku lub w specjalnym etui, w którym przyniesiono rachunek. 38

39 Pieniądze szczęścia nie dają. Dopiero zakupy.W supermarkecie Pieniądze szczęścia nie dają Dopiero zakupy. 39

40 W supermarkecie ▪ Nie ucinaj sobie pogawędki na środku alejki, blokując ludziom przejście lub dostęp do półek. ▪ Odchodząc od wózka, upewnij się, czy nie zastawia przejścia. ▪ Nie wyżywaj się na kasjerce – na pewno nie chciałbyś się z nią zamienić. ▪ Pomagaj ludziom zagubionym, wskaż drogę do szukanego przez nich działu lub do toalety. ▪ Jeśli ktoś poprosi cię o odczytanie daty produkcji na opakowaniu towaru albo o podobną przysługę, zrób to z uśmiechem. ▪ Przymierzalnia nie jest tylko dla ciebie. Kiedy już zmierzyłeś kilka rzeczy, puść następnych. ▪ Szanuj ubrania, które przymierzasz. Nie brudź ich. ▪ Upewnij się , że kupujesz rzeczy bez wad. 40

41 Prywatność w miejscach publicznychCzłowiek samotny znajduje się w bardzo złym towarzystwie… 41

42 Prywatność w miejscach publicznych▪ Nie nakłaniaj nikogo do publicznych zwierzeń, jeśli on/ona nie ma na to ochoty. ▪ Przechodząc przez drzwi, przytrzymaj je za sobą, by osoba idąca z tyłu także mogła przejść. Niech się nie zatrzasną przed jej nosem! ▪ Na ruchomych schodach stój przy prawej poręczy, zrób wolną drogę wyścigowcom, którzy nawet tutaj muszą sadzić po dwa stopnie. ▪ Wchodząc do windy i na ruchome schody, przepuszczaj ludzi przed sobą. Ty zdążysz, a dasz świadectwo kultury. ▪ Stojąc w kolejce, nie szturmuj pleców osoby stojącej przed tobą. Przecież i tak niczego w ten sposób nie przyspieszysz. ▪ W kolejce do bankomatu zachowaj dystans między sobą a osobą, która właśnie z nich korzysta. 42

43 Prywatność w miejscach publicznych▪ W kolejce do przymierzalni nie stój tuż przy zasłonce, za którą właśnie przebiera się okupujący kabinę człowiek. ▪ W miejscu publicznym rozmawiaj półgłosem. ▪ Na pytanie: co tu robisz? – zadane ci przez znajomego, nie musisz odpowiadać, jeśli cię to krępuje bądź chcesz coś utrzymać w tajemnicy. ▪ Prywatność prywatnością ale w towarzystwie, wiadomo, nie ma sekretów! Jeśli musisz komuś powiedzieć coś poufnego, a obydwoje znajdujecie się w większym gronie ludzi, nie szepcz na ucho, tylko przeproś wszystkich i wyjdźcie razem do innego pomieszczenia na chwilę rozmowy. 43

44 Spóźniłem się? Spóźniłem się na bitwę? Spóźniłeś się na wojnę.Punktualność Spóźniłem się? Spóźniłem się na bitwę? Spóźniłeś się na wojnę. z filmu Gladiator 44

45 Punktualność Spóźnialscy wkurzają. Spóźnialscy lekceważą człowieka, z którym się umówili. Spóźnialscy są niesolidni i niepoważni. Kiedy szczególnie nie powinniście się spóźniać? Na proszone przyjęcia – by nie zakłócać kolejności podawanych dań. Na egzamin. Do teatru. Na rozmowy w sprawie pracy i wszelkie rozmowy kwalifikacyjne, castingi itp. – wiadomo dlaczego. Kto późno przychodzi, z tym się nie rozmawia. Na koniec coś co zabrzmi banalnie, ale banalne nie jest: na rodzinne obiady i kolacje też się spóźniać nie wypada. Rodzice zapewne bywają źli, gdy każecie na siebie czekać? 45

46 Punktualność Nie spóźniaj się. Wyjdź z domu wcześniej, nastaw budzik itp. ale nie spóźniaj się. ▪ Coraz więcej ludzi aktywnych zawodowo ma w terminarzach ściśle wyliczony czas na kolejne punkty dnia. Nie dziw się, gdy spóźnisz się kwadrans i nikogo nie zastaniesz. ▪ Jeśli czeka na ciebie kilka osób, spóźnieniem skomplikujesz wszystkim porządek dnia. ▪ Na spotkanie w restauracji mężczyzna powinien przybyć chwilę wcześniej. Elegancko jest, kiedy czeka na kobietę, z którą się umówił, przed wejściem do lokalu. Tak, by do środka mogli już wejść razem. Punktualność jest dobrze widziana, bo świadczy o pozytywnych cechach charakteru, uporze, niezłomności i solidności. 46

47 O zachowaniu się przy stoleSą dwa ważne powody picia: pierwszy, że jesteś spragniony; drugi, abyś nim nie był Thomas Peacock 47

48 O zachowaniu się przy stolePorady stołowe ▪ Siedźcie wygodnie, tzn. również ładnie i elegancko. Nogi pod stołem spróbujcie utrzymać zwarte. Nie krzyżujcie ich, nie kombinujcie z zakładaniem nogi na nogę. Stopy powinny spoczywać spokojnie na podłodze. Darujcie sobie przytupywanie i „latanie kolanami”. Dziewczyny mogą ściskając lekko kolana, krzyżować nogi nieco powyżej kostek. To odpoczynek dla stóp torturowanych przez buty na wysokim obcasie. ▪ Teraz ręce. Głowy nie powinno się nimi podpierać. W czasie jedzenia trzymajcie ręce na stole, ale łokcie na nim nie mają, do prawdy, nic do roboty!!! 48

49 O zachowaniu się przy stole▪ Przy stole nie siedzicie sami. Sięgając po półmiski z potrawami, spytajcie sąsiadów, czy mają ochotę na danie, które sobie nakładacie. Jedząc – rozmawiajcie ze współbiesiadnikami, tylko zaklinamy – róbcie tego z pełnymi ustami! ▪ Wycieranie chlebem talerza albo rozgniatanie widelcem ziemniaków i mieszanie ich z surówką lub mięsem jest po prostu nie na miejscu. ▪ A jak jeść? Małymi kęsami. Bez mlaskania i siorbania. ▪ Jeśli sztućców jest dziwnie dużo, nie przejmuj się! Zaczynasz od tych leżących najdalej od talerza, a potem, z każdym nowym daniem, bierzesz następne. ▪ Pierwsza rozpoczyna jeść gospodyni. Poczekaj , aż to uczyni. 49

50 O zachowaniu się przy stole▪ Gdy nie wiesz, jak jeść daną potrawę, nie spiesz się. Popatrz, jak zabierają się do tego inni. ▪ Kiedy jesz, nie garb się nad talerzem. ▪ Coś ci wlazło między zęby? Jeśli na stole są wykałaczki, weź dyskretnie jedną z nich i udaj się do toalety. Nigdy nie dłub w zębach przy stole! ▪ Sztućce raz wzięte do rąk nie mają prawa dotknąć obrusa. Nie opieraj ich równocześnie o stół i brzeg talerza. Gdy chwilowo nie jesz, skrzyżuj je na talerzu. Jeśli skończyłeś jedzenie, połóż je na talerzu równolegle, zwrócone trzonkami w prawą stronę. ▪ Jeśli musisz poprawić włosy, przypudrować nosek albo uszminkować usta – pędź do garderoby lub łazienki. Nie rób tego przy stole! ▪ Żadnych odgłosów związanych z trawieniem. 50

51 Sztuka życia z telefonem/telefonem komórkowymTelefon łączy ludzi. 51

52 Sztuka życia z telefonem/telefonem komórkowymBez telefonu trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie we współczesnym świecie. Ważne jest w związku z tym, właściwe prowadzenie rozmów telefonicznych. ▪ Mów wyraźnie. Twój rozmówca cię nie widzi i nie „doczyta” sobie z ruchu warg, co do niego mówisz. ▪ Podczas rozmowy telefonicznej nie jedz, nie żuj, nie pij. To nic, że tego nie widać. Za to wyśmienicie słychać! ▪ Rozmawiając przez telefon, nie prowadź w tym czasie drugiej konwersacji z inną osobą, która np. siedzi obok ciebie. ▪ Nie przerywaj rozmówcy! ▪ Dzwonienie do kogoś i pytanie: „dzień dobry, czyj to telefon? Bo mam zapisany numer bez nazwiska…” to zwykły brak kultury. 52

53 Sztuka życia z telefonem/telefonem komórkowym▪ Jeśli telefonujecie do kogoś, nigdy nie zaczynajcie konwersacji od pytania: „Kto mówi?”. Jeśli nie jesteście pewni, czy po drugiej stronie jest właściwy rozmówca, przedstawcie się i zapytajcie, z kim rozmawiacie. Na przykład: – Dzień dobry, kłania się Marek Czarnecki. Czy mam przyjemność rozmawiać z profesorem Kowalskim? ▪ Jeśli umawiasz się z kimś na telefon o określonej porze, bądź punktualny! Jeżeli prześpisz ustaloną godzinę, nie miej pretensji, że się potem nie dodzwoniłeś i do rozmowy nie doszło. ▪ Nie bądź natrętem! Poczekaj pięć sygnałów i jeśli nikt nie odpowiada rozłącz się. ▪ Nie dzwoń po godzinie dwudziestej drugiej ani przed ósmą rano. 53

54 Sztuka życia z telefonem/telefonem komórkowymTelefon komórkowy nie służy do imponowania bliźnim. Nie te czasy! A już głośne gadanie przez komórkę w autobusie czy tramwaju pełnym ludzi to szczyt buractwa. Po co masz epatować pasażerów swoimi sprawami? ▪ Na poczcie głosowej lub na automatycznej sekretarce nagraj taki tekst, by dzwoniący od razu wiedział, że jest to twoja poczta głosowa. Gdy sam zostawiasz wiadomość – niech to będzie krótki i jasny komunikat, o co chodzi i czego oczekujesz. ▪ W sytuacjach towarzyskich i rodzinnych zdejmij z ucha i policzka swój ukochany zestaw głośnomówiący. ▪ Kiepskie momenty na gadanie czy puszczanie SMS-ów to: rodzinny obiad, lekcja, zajęcia na uczelni, rozmowa z kimś bliskim lub starszym, rozmowa kwalifikacyjna, posiedzenie w toalecie, seans kinowy, spektakl teatralny, koncert, msza, pogrzeb. 54

55 Sztuka życia z telefonem/telefonem komórkowym▪ Gdy otrzymasz SMS-a, postaraj się odpowiedzieć (lub podziękować) w miarę szybko – okażesz szacunek nadawcy. ▪ SMS-y nie nadają się do przekazywania kondolencji lub do wyznawania miłości. ▪ Niedopuszczalne jest przesyłanie kompromitujących MMS-ów, np. z imprezy. To zwykłe świństwo. ▪ Tylko właściciel telefonu decyduje, komu chce przekazać jego numer. Nie ujawniaj osobom trzecim numeru telefonu kogoś, kto ciebie o to nie prosił. Najpierw zatelefonuj do niej/niego z pytaniem, czy możesz udostępnić jej/jego numer danej osobie. ▪ Jeśli ktoś dał ci swoje namiary, niech tego nie pożałuje! Nie dzwoń do niego wpół do dwunastej w nocy. ▪ Gdy ktoś nie chce ujawniać swych danych teleadresowych, musi mieć jakiś powód. Nie dręcz tej osoby i nie wymuszaj na niej tego. 55

56 Piękne jest to, co podoba się całkiem bezinteresownie. Immanuel KantŁadne kwiatki… Piękne jest to, co podoba się całkiem bezinteresownie Immanuel Kant 56

57 Ładne kwiatki… ▪ Kwiatów sztucznych oraz suchych bukietów nie dajemy nigdy i nikomu. ▪ Jeśli pani w kwiaciarni owinie kwiaty w przezroczystą folię, dajesz je razem z nią. No chyba że folia stanowi szczelne opakowanie bukietu, np. zimą, wtedy trzeba ją zdjąć. Jeśli kwiaty zostały owinięte w papier – koniecznie usuń go przed ich wręczeniem. ▪ W polskim kręgu kulturowym przyjęło się, że żywym osobom wręcza się zawsze nieparzystą liczbę kwiatów. ▪ Kwiaty wręczaj główkami do góry, a łodyżkami do dołu. Przekraczając próg domu solenizanta czy jubilatki, najpierw zdejmij płaszcz, a kwiaty wręcz zaraz potem. 57

58 Ładne kwiatki… ▪ Jeśli wręczasz pojedynczy kwiat, niech będzie piękny i okazały, np. kolumnowa róża, odpuść sobie smętny, rachityczny tulipan. ▪ Kwiaty doniczkowe kupuj jedynie osobom, których gust dobrze znasz i które lubią takie rośliny. ▪ Kwiaty, niezależnie od tego, komu i kiedy, wręczaj z uśmiechem oraz miłym słowem płynącym z głębi serca. ▪ Im mniej kogoś znasz, tym mniej wymyślne kwiaty wybieraj – w razie czego poproś o pomoc bukieciarkę. 58

59 Sztuka wręczania prezentówWiem, co ci ofiarowałem, ale nie wiem, co otrzymałaś Tonio Porchia 59

60 Sztuka wręczania prezentówPrezenty przyjemnie dostawać, gorzej, gdy samemu trzeba je wybrać i wręczyć. Jak wymyślić podarunek, który ucieszy obdarowaną osobę, nie wprawiając jej w zakłopotanie? Czy powinien być drogi, czy pomysłowy? Praktyczny czy fantazyjny? Przykazania dla darowujących i obdarowywanych ▪ Dowiedz się, czym interesuje się osoba, dla której szukasz prezentu, jak spędza wolny czas, jakie ma hobby, jakie uprawia sporty. W ten sposób ukierunkujesz swoje poszukiwania. ▪ Cenną wskazówką są plany i zamierzenia obdarowywanego. ▪ Zamiast kupować komuś dziesięć bezsensownych gadżetów, lepiej złożyć się na jeden fajny prezent. Wtedy może być droższy, ciekawszy, bardziej przydatny. 60

61 Sztuka wręczania prezentów▪ Nie powtarzaj się w kupowaniu prezentów, szukaj nowych inspiracji. ▪ Nigdy nie dawaj w prezencie czegoś, co sam dostałeś. Bo może okazać się, że to nie tylko podarunek przechodni, ale także powrotny… ▪ Drogie prezenty aż się proszą o rewanż i wprawiają obdarowanego w zakłopotanie. Unikaj takich sytuacji. ▪ Opakowanie musi być pierwsza klasa – albo ładne sklepowe, albo oryginalna własna twórczość plastyczna. ▪ Prezenty najlepiej „smakują” wręczone z krótkim, dowcipnym i serdecznym komentarzem. ▪ Jako obdarowany, musisz cieszyć się z każdego prezentu. Odpakowuj go publicznie, okazuj radość i podziękuj! 61

62 Plotki Jeśli ktoś przed tobą obmawia kogoś, przed innymi obmówi ciebie. Denis Diderot 62

63 Plotki ▪ Jeśli plotkują o twoim przyjacielu/przyjaciółce, biorą na języki osobę, z którą masz bliskie kontakty, nie bój się bronić jego/jej dobrego imienia. ▪ Ktoś domyśla się, że jesteś powiernikiem jakiejś bzdury, i koniecznie chce się od ciebie dowiedzieć, o co chodzi? Nie musisz mu ulegać i wbrew sobie mówić rzeczy, które uznajesz za blagę. Wystarczy powiedzieć: „Daruj, ja plotek i głupstw nie powtarzam”. ▪ Uważaj, co mówisz i do kogo. Świat jest mały, płaski i kwadratowy, ludzie się znają i przyjaźnią, nawet gdy inni o tym nie wiedzą. Dlatego plotkowanie o kimś akurat nieobecnym może się skończyć fatalnie: ktoś mu doniesie, że wygadywaliście na jego temat niestworzone historie. A takie sytuacje zawsze kończą się nieprzyjemnie. 63

64 Plotki ▪ Pamiętaj, że plotkowanie może zostać przerwane nagłym wejściem osoby obgadywanej. I wtedy jest wtopa na maksa. ▪ Jeśli dowiedziałeś się czegoś niepozytywnego o swoim przyjacielu, koledze, dobrym znajomym, masz prawo go spytać (ale tylko w cztery oczy), czy to, co o nim mówią, jest prawdą. ▪ Powtarzanie głupich plotek może być dla kogoś bolesne i krzywdzące, a to już jest okrucieństwo. ▪ Informacje, w których prawdziwość wątpisz, w miarę możności potwierdzaj u innego źródła. ▪ Plotki na swój temat traktuj obojętnie, nawet z lekceważeniem. Niewinny się nie tłumaczy. Gdy zaczniesz prostować te bzdury i ugrzęźniesz w drobiazgowych wyjaśnieniach, ludzie pomyślą, że jednak coś jest na rzeczy. Oszczerstwa dementuj krótko, rzeczowo, spokojnie. 64

65 Poczucie humoru Im kto ma większe poczucie humoru, tym większe musi mieć poczucie taktu. Stefan Garczyński 65

66 Poczucie humoru ▪ Nie bądź ponurakiem. ▪ Śmiej się częściej z siebie niż z innych, nie bój się obracać w żart własnych wpadek i niepowodzeń. ▪ Kto potrafi śmiać się z siebie, ten siebie lubi i dobrze mu ze sobą. ▪ Nie pozwól, byś stał się przedmiotem drwin. ▪ Poczucie gustu i poczucie humoru każdy ma inne, i ma do tego prawo. Nie krytykuj ludzi, że nie bawi ich to samo, co ciebie. ▪ Wolno śmiać się z cudzych wpadek, ale nie z nieszczęść. ▪ Żarty na temat drugiej osoby, które ewidentnie ją ranią, to nie poczucie humoru, ale okrucieństwo. ▪ Aby było się z czego śmiać, ludzie robią sobie psikusy. Jeśli śmieją się wszyscy poza tym, kogo żart dotyczył – nie był on udany. ▪ Nigdy nie śmiej się z własnych dowcipów. To tak, jakbyś podpowiadał słuchaczom, kiedy mają zacząć się śmiać. 66

67 Poczucie humoru Miniporadnik dla kobiet ▪ Naucz się śmiać ze wszystkich dowcipów, także z tych „męskich”, okraszonych dosadnymi ozdobnikami. Chodzi o to, byś nie dała sobie przykleić etykietki takiej, co to ją wszystko peszy. ▪ Jeśli jednak towarzystwo zacznie serwować wyłącznie „koszarowe” kawały, nie bój się przypomnieć, że przy damach to nie uchodzi. ▪ Gdy twój chłopak lub facet, na którym ci zależy, opowiada tylko beznadziejne i stare kawały, nie śmiej się na siłę, by mu sprawić przyjemność. Powiedz raczej, by zmienił repertuar. Dla własnego dobra. 67

68 Poczucie humoru Miniporadnik dla facetów ▪ Żeby zainteresować sobą kobietę, bądź dowcipny. Spraw, by się śmiała, niech liczy się dla niej to, że właśnie z tobą świetnie się bawi. ▪ Trenuj swoje poczucie humoru, czytuj dowcipy i ćwicz przed lustrem ich opowiadanie. ▪ Obserwuj, czy śmieją się z nich dziewczyny. ▪ Tylko pamiętaj: masz być zabawny a nie śmieszny. Można łatwo zacząć odgrywać towarzyską rolę komedianta lub pajaca, ale takiego ludzie a zwłaszcza kobiety, nie traktują poważnie. 68

69 !? Gatunek ludzki ulepszył wszystko, z wyjątkiem samych ludzi.Adlai Stevenson 69