1 „Nowe klucze do kompetencji kluczowych” - metodologia i najważniejsze wyniki badań Karolina Rzepecka Instytut Pedagogiki, UG

2 Czym jest DICE? Cele badania Metodologia badania Główne rezultaty badania Kompetencje kluczowe- rozwinięcie Oceny nauczycieli Szczególne wyniki obserwacji Wnioski wypływające z analizy opisów przedstawień dramowych

3 Czym jest DICE? międzynarodowy projekt badawczy, prowadzony przy wsparciu finansowym ze środków unijnych dwuletnie międzykulturowe badanie przeprowadzone w celu zmierzenia wpływu dramy na pięć z ośmiu kompetencji lizbońskich pierwszy projekt dotyczący dramy w edukacji, który prezentuje rzetelne statysytcznie wyniki badań przeprowadzonych na tak dużej, międzykulturowej populacji

4 Konsorcjum DICE Lider konsorcjum:Węgry: Káva Theatre in Education Company (Káva Kulturális Mûhely) Członkowie konsorcjum: Holandia: Foundation Leesmij Polska: University of Gdansk (Uniwersytet Gdanski) Rumunia: Sigma Art Foundation (Fundatia Culturala Pentru Tineret Sigma Art) Słowenia: Taka Tuka Club (Durštvo Taka Tuka) Wielka Brytania: Big Brum Theatre in Education Co. Ltd. Partnerzy: Czechy: Charles University, Prague Norwegia: Bergen University College (Hogskolen i Bergen) Palestyna: Theatre Day Productions Portugalia: Technical University of Lisbon (Universidade Técnica de Lisboa) Serbia: Center for Drama in Education and Art CEDEUM (Centar za dramu u edukaciji i umetnosti) Szwecja: Culture Centre for Children and Youth in Umea (Kulturcentrum för barn och unga)

5 Cele Publikacja i rozpowszechnienie dokumentu strategicznego opartego na badaniach naukowych Stworzenie Podręcznika Udokumentowanych Praktyk. Pakiet materiałów i narzędzi dydaktycznych stosowania dramy w edukacji do kompetencji kluczowych Międzynarodowy transfer wiedzy i doświadczeń nauczycieli, ekspertów. Porównanie statusu TiE i dramy w różnych krajach Organizacja konferencji na poziomie krajowym oraz międzynarodowym, w celu rozpowszechniania wyników badań.

6 Kompetencje lizbońskieZdolność porozumiewania się w języku ojczystym, Umiejętność uczenia się Kompetencje  interpersonalne, społeczne i obywatelskie Zmysł przedsiębiorczości Świadomość kulturowa

7 Dodatkowa kompetencjaPonadto, uważamy, że istnieje kompetencja dotychczas niewymieniona wśród Kompetencji Lizbońskich, a jest nią uniwersalna umiejętność bycia człowiekiem. Nazwaliśmy tę kompetencję „Wszystko to i jeszcze więcej" i włączyliśmy ją do dyskusji na temat wyników badań. Powyższa szóstka przedstawia życiowe umiejętności i kompetencje niezbędne dla rozwoju osobistego młodych ludzi, ich przyszłego zatrudnienia i aktywnego obywatelstwa europejskiego. Ponadto, uważamy, że istnieje kompetencja dotychczas niewymieniona wśród Kompetencji Lizbońskich, a jest nią uniwersalna umiejętność bycia człowiekiem. Nazwaliśmy tę kompetencję „Wszystko to i jeszcze więcej" i włączyliśmy ją do dyskusji na temat wyników badań. Powyższa szóstka przedstawia życiowe umiejętności i kompetencje niezbędne dla rozwoju osobistego młodych ludzi, ich przyszłego zatrudnienia i aktywnego obywatelstwa europejskiego.

8 Główne zmienne występujące w badaniu:Kultura dwanaście krajów, niektóre bardzo zróżnicowane etnicznie Typy edukacyjnych oddziaływań dramowych jednorazowe zajęcia dramy, regularne zajęcia dramy, min. 10 spotkań w ciągu 4 miesięcy np. grupa młodzieży przygotowująca przedstawienie, brak zajęć dramy (grupy kontrolne). Czas 4 miesiące- grupy z regularnymi zajęciami dramy, 1 miesiąc- grupy z jednorazową dramą.

9 Struktura projektu

10 Metody i narzędzia badawczeIlościowe Kwestionariusz dla młodzieży Kwestionariusz dla nauczycieli/ek Ustrukturyzowana obserwacja Jakościowe ustrukturyzowane opisy programów dramowych Ekspercka pre-klasyfikacja programów dramy Wywiady i sprawozdania o sytuacji dramy Dopełniające badania w poszczególnych krajach

11 Rodzaje danych i relacje między nimi

12 Próba całkowita 4475 uczniów – niemal równej liczby chłopców i dziewcząt (próba polska- 370 osób)Grupa kontrolna Minimum n=160; Spośród min. 8 grup/klas Odpowiadające jednorazowym zajęciom dramy Minimum n=80; Spośród min. 4 grup/klas Odpowiadające regularnym zajęciom dramy Grupa badawcza Minimum n=160; Spośród min. 8 grup/klas Jednorazowe zajęcia dramy Minimum n=80; Spośród min. 4 grup/klas Regularne zajęcia dramy Grupy badawcza i kontrolna wybierane z tych samych szkół lub z podobnych środowisk.

13 Główne rezultaty badania:W porównaniu z rówieśnikami, którzy nie uczestniczą w żadnych zajęciach teatru edukacyjnego i dramy, osoby z doświadczeniem dramy: są wyżej oceniane przez nauczycieli pod każdym względem, są bardziej pewne swoich umiejętności czytania i rozumienia zadań, mają większe poczucie pewności siebie w sytuacjach porozumiewania się z innymi, częściej odczuwają, że są twórczy, bardziej lubią chodzić do szkoły, bardziej lubią zajęcia szkolne, są lepsze w rozwiązywaniu problemów, lepiej radzą sobie ze stresem,

14 9. są znacznie bardziej tolerancyjne wobec mniejszości i obcokrajowców, 10. są bardziej aktywnymi obywatelami, 11. wykazują większe zainteresowanie głosowaniem na każdym szczeblu, 12. wykazują większe zainteresowanie uczestnictwem w sprawach publicznych, 13. są bardziej empatyczne: mają szacunek dla innych, 14. są bardziej skłonne zmienić swój punkt widzenia, 15. są bardziej innowacyjne i przedsiębiorcze, 16. są bardziej oddane kreowaniu swojej przyszłości i mają więcej planów, 17. są znacznie bardziej skłonne uczestniczyć w różnych rodzajach sztuki i kultury, nie tylko brać udział w przedstawieniach, ale także pisać, tworzyć muzykę, filmy, rękodzieła oraz uczestniczyć w różnego rodzaju działalności artystycznej i kulturalnej

15 18. spędzają więcej czasu w szkole, więcej czytają, wykonują prace domowe, grają, rozmawiają i spędzają więcej czasu z członkami rodziny oraz opiekując się młodszymi braćmi i siostrami. Dla kontrastu, mniej czasu spędzają oglądając telewizję lub grając w gry komputerowe, 19. robią więcej dla swoich rodzin, chętniej podejmują pracę w niepełnym wymiarze godzin i spędzają więcej czasu w twórczy sposób – samodzielnie lub w grupie; częściej chodzą do teatru, na wystawy, do muzeum i do kina, częściej też uprawiają turystykę pieszą i rowerową, 20. częściej są centralnym osobowościami w klasie, 21. mają większe poczucie humoru, 22. czują się lepiej w domu. 1. są wyżej oceniane przez nauczycieli pod każdym względem, 2. są bardziej pewne swoich umiejętności czytania i rozumienia zadań, 3. mają większe poczucie pewności siebie w sytuacjach porozumiewania się z innymi, 4. częściej odczuwają, że są twórczy, 5. bardziej lubią chodzić do szkoły, 6. bardziej lubią zajęcia szkolne, 7. są lepsze w rozwiązywaniu problemów, 8. lepiej radzą sobie ze stresem, 9. są znacznie bardziej tolerancyjne wobec mniejszości i obcokrajowców, 10. są bardziej aktywnymi obywatelami, 11. wykazują większe zainteresowanie głosowaniem na każdym szczeblu, 12. wykazują większe zainteresowanie uczestnictwem w sprawach publicznych, 13. są bardziej empatyczne: mają szacunek dla innych, 14. są bardziej skłonne zmienić swój punkt widzenia, 15. są bardziej innowacyjne i przedsiębiorcze, 16. są bardziej oddane kreowaniu swojej przyszłości i mają więcej planów, 17. są znacznie bardziej skłonne uczestniczyć w różnych rodzajach sztuki i kultury, nie tylko brać udział w przedstawieniach, ale także pisać, tworzyć muzykę, filmy, rękodzieła oraz uczestniczyć w różnego rodzaju działalności artystycznej i kulturalnej, 18. spędzają więcej czasu w szkole, więcej czytają, wykonują prace domowe, grają, rozmawiają i spędzają więcej czasu z członkami rodziny oraz opiekując się młodszymi braćmi i siostrami. Dla kontrastu, mniej czasu spędzają oglądając telewizję lub grając w gry komputerowe, 9 19. robią więcej dla swoich rodzin, chętniej podejmują pracę w niepełnym wymiarze godzin i spędzają więcej czasu w twórczy sposób – samodzielnie lub w grupie; częściej chodzą do teatru, na wystawy, do muzeum i do kina, częściej też uprawiają turystykę pieszą i rowerową, 20. częściej są centralnym osobowościami w klasie, 21. mają większe poczucie humoru, 22. czują się lepiej w domu.

16 Co to są Kompetencje Kluczowe?„Kompetencje Kluczowe w postaci wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich dla każdej sytuacji mają fundamentalne znaczenie dla każdej osoby w społeczeństwie opartym na wiedzy. Mają one korzystny wpływ na rynek pracy, spójność społeczną i aktywne obywatelstwo poprzez oferowanie elastyczności, zdolności adaptacyjnych, satysfakcji i motywacji. Ponieważ zalecane jest, aby nabył je każdy, w niniejszym zaleceniu proponujemy państwom członkowskim dokument strategiczny dla zapewnienia, że kompetencje są w pełni zintegrowane pod względem strategicznym i infrastrukturalnym, w szczególności w kontekście kształcenia ustawicznego„* * Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w zakresie kształcenia ustawicznego [Dziennik Urzędowy L 394 z ].

17 Porozumiewanie się w języku ojczystymto zdolność wyrażania i interpretowania myśli, uczuć i faktów w mowie i piśmie (słuchanie, mówienie, czytanie i pisanie) oraz językowej interakcji w odpowiedniej formie, w pełnym zakresie kontekstów społecznych i kulturowych – podczas edukacji i szkoleń, w pracy, w domu i w czasie wolnym, w zależności od specyficznych potrzeb i okoliczności danej sytuacji.

18 Uczniowie, którzy regularnie uczestniczą w teatrze edukacyjnym i dramie w porównaniu z tymi, którzy nie uczestniczą w takich zajęciach uczniowie, którzy praktykują teatr i dramę, zazwyczaj mają większe poczucie pewności w zakresie czytania, rozumienia zadań i komunikacji oraz mają większe poczucie humoru.

19 Umiejętność uczenia sięto umiejętność konsekwentnego i wytrwałego zdobywania wiedzy. Poszczególne jednostki powinny być w stanie organizować własny proces uczenia się, włączając efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak i w grupach. Kompetencja ta obejmuje świadomość własnego procesu uczenia się i potrzeb, identyfikowanie dostępnych możliwości oraz zdolność pokonywania przeszkód dla osiągnięcia powodzenia w uczeniu się. Termin ten oznacza nabywanie, przetwarzanie i przyswajanie nowej wiedzy i umiejętności, a także poszukiwanie i korzystanie ze wskazówek. Umiejętność uczenia się angażuje uczniów do wykorzystania nabytych doświadczeń w uczeniu się i doświadczeń życiowych w celu wykorzystywania i stosowania wiedzy i umiejętności w różnych sytuacjach – w domu, w pracy, podczas nauki i szkoleń. Motywacja i pewność siebie są niezbędne dla zdobycia umiejętności przez jednostkę.

20 uczniowie, którzy regularnie uczestniczą w zajęciach teatru edukacyjnego i dramy częściej czują, że są twórczy i bardziej lubią chodzić do szkoły niż ich rówieśnicy oraz czerpią większą przyjemność z zadań szkolnych Istotność statysty -czna

21 Wzrost średniej ocen W kilku przypadkach zajęcia dramy mogą mieć nawet wpływ na przeciętną średnią ocen uczniów (włączając wszystkie oceny, nie tylko z nauk humanistycznych). Taki przypadek zauważyć można w regularnych grupach z Palestyny, gdzie stopnie są wyliczane w procentach.

22 Kompetencje interpersonalne, międzykulturowe i społeczne oraz kompetencje obywatelskieobejmują pełen zakres zachowań przygotowujących jednostki do skutecznego i konstruktywnego udziału w życiu społecznym i zawodowym, szczególnie w coraz bardziej zróżnicowanych społeczeństwach, a także, w razie potrzeby, do rozwiązywania konfliktów. Kompetencje obywatelskie przygotowują osoby do pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim, opartym na znajomości społecznych i politycznych pojęć i struktur oraz poświęceniu się aktywnemu i demokratycznemu uczestnictwu w życiu społecznym.

23 Istotność

24

25

26 Podsumowując, uczniowie, którzy uczestniczą w zajęciach edukacyjnych teatru i dramy są bardziej empatyczni wykazują troskę o innych i są bardziej zdolni do zmiany punktu widzenia. Są lepsi w rozwiązywaniu problemów i radzeniu sobie ze stresem. Częściej są główną osobowością w klasie. Takie osoby są znacznie bardziej tolerancyjne wobec mniejszości i cudzoziemców, jak również są bardziej aktywni obywatelami wykazują większe zainteresowanie głosowaniem oraz uczestnictwem w sprawach publicznych.

27 Przedsiębiorczość oznacza zdolność osoby do wcielania pomysłów w czyn.Obejmuje ona: twórczość, innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do planowania i zarządzania przedsięwzięciami dla osiągnięcia zamierzonych celów. Kompetencja ta pomaga wszystkim w codziennym życiu prywatnym i społecznym, zaś pracownikom pomaga uzyskać świadomość kontekstu swojej pracy i zdolność wykorzystywania szans; jest podstawą bardziej konkretnych umiejętności i wiedzy potrzebnej osobom podejmującym różne przedsięwzięcia o charakterze społecznym lub komercyjnym

28 Istotność

29 Zmiana poziomu własnego poświęcenia się osiąganiu czegoś ważnego w przyszłości (ocena własna)

30 Ekspresja kulturalna Docenianie znaczenia twórczego wyrażania idei, doświadczeń i uczuć za pośrednictwem różnych środków wyrazu, w tym muzyki, sztuk teatralnych, literatury oraz sztuk wizualnych. Wyrażanie siebie poprzez różnorodne środki masowego przekazu [...]. Kompetencja ta obejmuje również zdolność odniesienia własnych twórczych i ekspresyjnych punktów widzenia do opinii innych. [...] Silne poczucie tożsamości jest podstawą szacunku i otwartej postawy wobec różnorodności ekspresji kulturalnej

31 Istotność

32 Uczestnictwo w zajęciach teatru edukacyjnego i dramy ma silne przełożenie na inne gatunki sztuki i kultury – nie tylko sztuki widowiskowe, ale także pisanie, tworzenie muzyki, filmów, rzemiosło oraz uczestnictwo w różnego rodzaju działaniach związanych z kulturą i sztuką. Ważne jest zwrócić uwagę na fakt, że te wyniki podkreślają również wpływ edukacyjnych zajęć teatru i dramy na budowanie społeczności: niektóre największe różnice mierzone są w zakresie grupowej działalności kulturalnej.

33 Wszystko to i wiele więcejNr 6 na naszej kostce (DICE) włącza pierwszą piątkę, ale nadaje jej też nowy wymiar, ponieważ teatr edukacyjny i drama jest zasadniczo związany z tym, co znaczy być człowiekiem. Wzrastająca obawa dotycząca spójności naszego społeczeństwa oraz rozwoju obywatelstwa demokratycznego wymaga moralnego kompasu, za pomocą którego można odnajdować siebie i innych w świecie, rozpoczynać reewaluację oraz tworzenie nowych wartości; wyobrażać sobie społeczeństwo, w którym warto żyć z bardziej wyraźnym poczuciem tego, dokąd zmierzamy i z głębokim przekonaniem na temat tego, jakimi chcemy być ludźmi.

34 Czy uczestnictwo w zajęciach teatru edukacyjnego i dramy ma wpływ na jakość życia w ogóle oraz zaangażowaniu młodych ludzi w szeroko pojęte działania i relacje z ludźmi? młodzi ludzie, którzy regularnie uczestniczą w zajęciach teatru edukacyjnego i dramy spędzają więcej czasu, angażując się w działania o wymiarze społecznym – zarówno w domu (np. z rodzinami, dbając o młodsze rodzeństwo) oraz w szerszej społeczności (np. częściej pracują w niepełnym wymiarze godzin, spędzają czas z przyjaciółmi i częściej bywają w miejscach wydarzeń artystycznych). Dla kontrastu, mniej czasu spędzają oglądając telewizję lub grając w gry komputerowe.

35 Oceny nauczycieli nauczyciele zauważają, że ci uczniowie, którzy uczestniczyli w zajęciach teatru edukacyjnego i dramy stają się lepsi w zakresie większości kompetencji niż ci, którzy nie uczestniczyli w tego rodzaju zajęciach. Wszystkie zmiany zaobserwowane były istotne statystycznie i mieściły się w przedziale od 3% do 7.3%

36 Szczególne wyniki obserwacjiKTO RZUCA KOSTKĄ? Teatr edukacyjny i drama reprezentują podejście skoncentrowaneg na dziecku Zamiast spoglądać na dzieci jako na nieaktywne podmioty, podejście to stara się wspierać aktywną i twórczą rolę dzieci w procesie uczenia się.

37 Aby osiągnąć ten cel, podczas pracy z dramą wychowawcy korzystają z różnych pedagogicznych i metodycznych narzędzi oraz form pracy, takich jak: prezentacja nauczycieli, prezentacja uczniów, przedstawienie teatralne, dyskusja klasowa – debata, ćwiczenia dramowe, debata w małej grupie, ćwiczenia dramowe w małej grupie, praca w parach oraz praca indywidualna.

38 Szczególne wyniki obserwacjiCzęstotliwość różnego rodzaju edukacyjnych zajęć teatru i dramy według niezależnych obserwatorów, zajęcia na Węgrzech

39 Szczególne wyniki obserwacjiCzęstotliwość różnego rodzaju zajęć teatru edukacyjnego i dramy według niezależnych obserwatorów, zajęcia z Wielkiej Brytanii

40 Wnioski wypływające z analizy opisów przedstawień dramowychCharakterystyka wyników poprzednich badań kontra analiza opisów dramy w DICE

41 Dziękujemy za uwagę i zapraszamy do lektury 

42