1 Nowe wymogi stawiane dokumentom niezbędnym do sięgania po wsparcie finansowe, w tym środki UE na lata Dr Mikołaj Tomaszyk Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

2 W kierunku nowego budżetu UEProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

3 Najważniejsze dokumenty programowania europejskiego 2014+Merytoryczna debata o kształcie WRF na lata rozpoczęła się z chwilą rozpoczęcia przez KE konsultacji ws. strategii Europa 2020 Budżet UE może spełniać tylko rolę wspierającą. Warto zwrócić uwagę na to, że Relacja dochodów budżetu UE do PKB UE to 1,3% zaś pomoc udzielona przez państwa członkowskie sektorowi finansowemu sięgnęła 351,7 mld euro tj 2,98% PKB UE-27 Budżet UE w rzeczywistości maleje. „W liczbach bezwzględnych budżet rośnie, ale w wartościach względnych, w porównaniu z rosnącym dochodem narodowym wszystkich państw członkowskich Unii europejskiej, maleje”. Należy w dalszym ciągu kierować się zasadą earmarkingu czyli skoncentrowaniu części unijnych funduszy w ramach polityki spójności na celach Strategii Europa 2020. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

4 Europa 2020 Unia innowacji Młodzież w drodze Europejska Agenda CyfrowaEuropa efektywnie korzystająca z zasobów Polityka przemysłowa w erze globalizacji Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia Europejski program walki z ubóstwem. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

5 Stanowisko wyjściowe PLWykorzystanie potencjału innowacyjności i kreatywności, co wiąże się z rozwojem kapitału intelektualnego we wszystkich czterech jego aspektach (kapitał ludzki, kapitał strukturalny, kapitał społeczny kapitał relacyjny), Pogłębieniu rynku wewnętrznego, Rozwoju szeroko rozumianej infrastruktury –transportowej, energetycznej i teleinformatycznej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

6 Traktat z Lizbony Na podstawie art. 312 ust 1 TFUE ramy ustala się na okres przynajmniej pięciu lat, a roczny budżet Unii przyjmowany zgodnie z nową procedurą, musi być z nimi zgodny UWAGA!: Państwa członkowskie postrzegają negocjacje WPF przez pryzmat mocno upolitycznionego rozstrzygnięcia Ramy finansowe Unii są przyjmowane w drodze rozporządzenia po uzyskaniu jednomyślności w Radzie za zgodą Parlamentu Europejskiego Istnieje możliwość przyjęcia przez Radę Europejską (Art. 312 ust 2 zdanie 2 TFUE) decyzji w sprawie zmiany obowiązującej zasady jednomyślności na stanowienie większością kwalifikowaną w Radzie, jednak obecnie nie zaobserwowano klimatu do skorzystania z tej możliwości uelastycznienia procedury Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

7 Różnice między państwami członkowskimiPłatnicy netto: Budżet UE nie powinien rosnąć więcej niż inflacja z poziomem bazowym w roku 2013 W budżecie UE trzeba odzwierciedlić narodowe wysiłki konsolidacyjne Inflacja roszczeń budżetowych Składka brutto nie powinna rosnąć Beneficjenci netto: UE potrzebuje środków, żeby prowadzić swoje polityki, w tym „tradycyjne” tj. WPR i politykę spójności Budżet UE ma charakter inwestycyjny – sposób na walkę z kryzysem Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

8 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

9 Miliardy € - post 2013 w cenach z 2011PORÓWNANIE WRF z WRF Miliardy € - post 2013 w cenach z 2011 Różnica w % 1. Inteligentny wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu 443,1 490,9 11% z czego konkurencyjność 75,4 114,9 52% z czego ekonomiczna, społeczna i terytorialna spójność 367,7 376 2% 2. Trwały wzrost gospodarczy: zasoby naturalne 432,2 382,9 -11% z czego wydatki rynkowe i dopłaty bezpośrednie 322 281,8 -12% 3. Bezpieczeństwo i obywatelstwo 11,5 18,5 61% z czego obszar wolności, bezpieczeństwa, sprawiedliwości 7,6 11,6 53% z czego obywatelstwo 3,8 6,9 80% 4. Globalny wymiar Europy 58,9 70,0 19% 5. Administracja (w tym emerytury i szkoły europejskie) 56,9 62,6 10% z czego wydatki administracyjne instytucji UE 48,4 50,5 4% Suma środków 1002,5 1025,0 W % DNB UE-27 - 1.05 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

10 Wybrane nowe zasady budżetoweRealizacja priorytetów politycznych: Wprowadzenie w życie Traktatu Lizbońskiego, wsparcie w realizacji strategii Europa 2020. Europejska wartość dodana: Stosowanie się do zasady subsydiarności, zachowanie komplementarności pomiędzy budżetem Unii Europejskiej budżetami państwowymi/regionalnymi. Budżet ukierunkowany na wyniki: Budżetowanie zadaniowe, warunkowość, uproszczona implementacja. Wzajemne korzyści dzięki solidarności: Reformy wymagają solidarności; wzajemna zależność na wspólnym rynku wymaga solidarności, ale przynosi też rozległe korzyści. Solidarność umożliwia działanie skoncentrowane na poszczególnych obszarach geograficznych. Reforma finansowania budżetu: środki własne UE powinny być powiązane z politykami wspólnotowymi. Należy pracować nad przejrzystością i sprawiedliwym postępowaniem Warunkowość ex-ante - to mechanizm mający służyć skutecznemu wykorzystaniu wsparcia poprzez określenie na poziomie Unii Europejskiej warunków ex-ante, czyli zestawu warunków instytucjonalnych, strategicznych i legislacyjnych, które będą musiały być spełnione zanim rozpocznie się wdrażanie danego programu operacyjnego. Dzięki postulatom Polski, warunki ex-ante powiązano z priorytetami inwestycyjnymi oraz specyficznymi celami programów, zapewniono swobodę stosowania warunkowości ex-ante albo na poziomie programu albo na poziomie Umowy Partnerskiej oraz doprecyzowano zasady zastosowania przez Komisję Europejską ewentualnych zawieszeń płatności (konsekwencja niewywiązania się z danego warunku) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

11 B+R 80- mld wzrost z 50,05 mld Euro Długo oczekiwany pakiet propozycji w sprawie nowych tzw. wieloletnich ram finansowych (WRF) na lata został przedstawiony przez KE w końcu czerwca 2011 r. Główne założenia: Propozycja budżetu w wysokości 1,11% - wzrost o 0,47% z czego 1,05% na wydatki bieżące zaś 0,06% na przyszłe zobowiązania (wzrost o 0,045%) Kluczowe obszary wsparcia: energetyka; EU 2020, ochrona klimatu; projekty tworzące tzw. europejską wartość dodaną (nowy rodzaj ppp); projekty zgodne z zasadą warunkowości Wybrane wydatki w ramach WRF: CAP – 384,4 mld – nieznaczne obniżenie o 0,06% (sojusz Francji z Niemcami); fundusze strukturalne i spójność: 376 mld wzrost z 353 mld Euro – ale nowa definicja regionów przejściowych (mogą protestować NIEMCY) B+R 80- mld wzrost z 50,05 mld Euro Nowe obiekty infrastrukturalne „Łącząc Europę” nowe zadania – w celu budowy trans granicznej infrastruktury energetycznej; transportowej i telekomunikacyjnej Wybrane wydatki poza WRF – Europejski Fundusz Globalizacji - na rzecz reintegracji pracowników, którzy stracili pracę w wyniku globalizacji; Europejski Mechanizm Stabilności Finansowej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

12 2011 2012 2013 Działania RADY Polska Dania Cypr Irlandia Q3 Q4 Q1 Q2Koniec ’12, początek ‘13 – końcowy kompromis w Radzie VI ‘12 – pierwszy kompromis w Radzie Negocjacje z PE Działania RADY 2011 Polska 2012 Dania Cypr 2013 Irlandia Q3 Q4 Q1 Q2 Działania KE Publikacja kolejnych aktów prawnych towarzyszących perspektywie finansowej Komunikat KE ws. kolejnych WRF Aktualizacja propozycji WRF w oparciu o nowe dane makro-ekonomiczne

13 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

14 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

15 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

16 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

17 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

18 W kierunku krajowego programowaniaProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

19 Uwarunkowania strategiczneWspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji – ku większej innowacyjności i konkurencyjności Wsparcie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach – ku większym nakładom finansowym na poprawę stanu środowiska naturalnego i wykorzystania zasobów naturalnych Niestety możemy się spodziewać zmniejszenia nakładów na infrastrukturę ku promowaniu zrównoważonego transportu i usuwaniu niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych Cele społeczne jak np. wspieranie zatrudnienia, włączenia społecznego, walka z ubóstwem, edukacja, uczenie się przez całe życie – pozostaną raczej bez zmian w skali dofinansowania Minimalne obszary wsparcia oscylują od 50% w tzw. projektach twardych do 25% miękkich Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

20 Uwarunkowania strategiczneKoncentracja tematyczna środków europejskich również w kontekście programów operacyjnych: w przypadku Europejskiego Funduszu Społecznego maks 4 priorytety inwestycyjne muszą być skoncentrowane w każdym P O Minimum 5% środków musi zostać przekazanych na zintegrowane inwestycje terytorialne (z EFRR) – możliwość dofinansowania z EFS Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

21 Uwarunkowania strategiczne -poziom krajowy-Zwiększenie innowacyjności gospodarki rozumiane jako innowacyjność różnych sektorów (szkolnictwo wyższe, przemysły kreatywne, komercjalizacja badań, PPT, konsorcja) Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych Rozwój kapitału ludzkiego, rynek pracy, procesy demograficzne, edukacja wczesnoszkolna i in.) Zwiększenie wewnętrznej i zewnętrznej dostępności transportowej – TEN-T Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

22 Uwarunkowania strategiczne – poziom europejski- 11 celów tematycznychWspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji Zwiększenie dostępności, stopni wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się rpzez całe życie Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

23 Uwarunkowania strategiczne – poziom europejski- 11 celów tematycznych – możliwe aplikacjeZmiana zasad funkcjonowania i finansowania instytucji badawczych oraz ich otoczenia; mapy innowacyjności Digitalizacja oraz otwarcie zasobów publicznych, rozwój kompetencji cyfrowych, zarządzanie informacją Wzmocnienie otoczenia biznesu, ograniczanie dotacji bezzwrotnych Poprawa sprawności energetycznej, zwiększenie wykorzystania urządzeń i technologii energooszczędnych, zmiana struktury nośników energii Programy zarządzania wodami opadowymi, budowa/modernizacja sieci kanalizacji deszczowej i burzowej, budowa zbiorników na wody opadowe, system informacyjne w bezpieczeństwie publicznym Wsparcie gospodarki wodno-ściekowej, gospodarka odpadami, ochrona różnorodności biologicznej Modernizacja dróg w ramach TEN-T, inwestycje modernizujące drogi drugo – i trzeciorzędne włączające w TEN-T, usprawnienia połączeń kolejowych między głównymi miastami, dostępność komunikacji najważniejszych ośrodków miejskich Wzmocnienie instytucji rynku pracy, demografia – ochrona zdrowia, adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

24 Uwarunkowania strategiczne – poziom europejski- 11 celów tematycznych – możliwe aplikacjeWłączenie społeczne, ekonomia społeczna, aktywizacja lokalnych społeczności, zwiększenie dostępności usług społecznych i usług opieki zdrowotnej Edukacja wczesnoszkolna, podnoszenie kwalifikacji i umiejętności kadry, rozwój szkolnictwa wyższego, rozwój kompetencji cyfrowych, e-edukacja, e-zdrowie, e-kultura, e-integracja Wprowadzanie nowoczesnych metod zarządzania, monitorowania, uproszczenia procedur administracyjnych i legislacyjnych, zwiększenie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji, informatyzacja wymiaru sprawiedliwości, e-administracja, e-PUAP Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

25 OSI – Obszary Strategicznej InterwencjiMiasta wojewódzkie i MOF Miasta średniej wielkości wymagające rewitalizacji Obszary wiejskie o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Polska Wschodnia Obszary przygraniczne Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi w skali dorzeczy Żuławy Strefa przybrzeżna Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

26 Kryteria delimitacji Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

27

28 Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalneSPOSÓB DELIMITACJI – 18 miast wojewódzkich i ich obszary funkcjonalne określone przez władze regionalne ETAPY PROGRAMOWANIA – specjalne osie priorytetowe w RPO; wybrane działania programów krajowych, objęcie najważniejszych działań systemem projektów kluczowych ETAPY WDRAŻANIA – na poziomie MRR koordynacja między programami oraz między krajowymi regionalnymi PO, Kryteria wybory projektów – zgodność z logiką MOF i strategiami ZIT, Zgodność z Krajową Polityka Miejską FINANSOWANIE – wszystkie fundusze polityki spójności, Fundusz Spójności, promocja instrumentów zwrotnych, udział EFS Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

29 Miasta średniej wielkości wymagające rewitalizacjiSPOSÓB DELIMITACJI – miasta subregionalne (lub ich części) określone w SRW przez zarząd województwa ETAPY PROGRAMOWANIA – region, specjalne priorytety RPO, zintegrowane programy rewitalizacji, zgodność założeń rewitalizacji z Krajową Polityka Miejską, działanie koncentrujące się na zmianach strukturalnych i tworzeniu miejsc pracy ETAPY WDRAŻANIA – silna koordynacja instytucjonalna (rola miasta, regionu, MRR), klarowne określenie odpowiedzialności na każdym szczeblu – KONTRAKT TERYTORIALNY – zakładane efekty rewitalizacji (trwałość, wpływ na zmianę środowiska), lista miast (ich części) rewitalizowanych w danym województwie FINANSOWANIE – EFRR i EFS; PPP, JESSICA – duża samodzielność regionów w alokacji środków Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

30 Europejski Fundusz Morski i RybackiObszary wiejskie o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe SPOSÓB DELIMITACJI – obszary wiejskie (łącznie z małymi miastami) o najgorszej w województwie sytuacji społeczno –gospodarczej w tym zwłaszcza o najgorszym wskaźniku usług publicznych; poziom delimitacji – powiat (lub gmina) delimitacji dokonuje Zarząd województwa na podstawie diagnozy MRR i GUS ETAPY PROGRAMOWANIA – specjalne priorytety RPO, skoordynowane na poziomie strategicznym działania wraz z EFRROW EFMR, tzw. koncentracja geograficzna ETAPY WDRAŻANIA – harmonizacja zasad wdrażania funduszy, silna koordynacja: region – MRR – MRiRW, kluczowa rola JST FINANSOWANIE – EFRR, EFS, EFRROW, EFMR Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejski Fundusz Morski i Rybacki Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

31 Polska Wschodnia DELIMITACJA – 5 województw Polski WschodniejETAPY PROGRAMOWANIA – strategia ponadregionalna realizująca wszystkie programy operacyjne oddziałujące na ten makroregion POZIOM: krajowy/ regionalny FINANSOWANIE: FS, EFRR, EFS, EFRROW Możliwość przeznaczenia specjalnych środków na pozostałe strategie ponadregionalne kosztem alokacji Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

32 Obszary przygraniczneSPOSÓB DELIMITACJI – na poziomie podregionów, na podstawie decyzji KE po konsultacjach z Pczł POZIOM WDRAŻANIA – kraj, region (uzupełniająco) ETAPY PROGRAMOWANIA – w programach EWT, dodatkowo w działaniach RPO wspieranych EFRROE i EFMR, podkreślenie aspektów graniczności, peryferyjności, położenie przy granicach wewnętrznych i zewnętrznych UE ETAP WDRAŻANIA – koordynacja na poziomie MRR + region, preferencje w kryteriach wyboru projektów społecznych i infrastrukturalnych FINANSOWANIE – EFRR, (EWT – EFRR) EFS, EFRROW, EFMR Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

33 Zintegrowane Inwestycje TerytorialneProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

34 ZIT To nowe narzędzie, które pozwoli na realizację strategii regionalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich Możliwe do zrealizowania zintegrowane przedsięwzięcia łączące działania finansowane z EFRR i EFS Podstawą programowa i aplikacji jest stworzenie dokumentu ZIT – strategii ZIT Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

35 Strategia ZIT Instrument równoważenia funkcji gminnych w szerszym niż terytorialny obszarze – efekt horyzontalny Ma określać cele, kierunki rozwoju, zasady współpracy oraz najważniejsze działania i przedsięwzięcia do realizacji Identyfikacja barier i potencjałów rozwojowych Finansowanie RPO ZIT wyznaczane są z poziomu krajowego (miasta wojewódzkie) plus ZIT wskazane przez Zarząd województwa w RPO – kalisko-ostrowski Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

36 Cele ZIT w Polsce Sprzyjanie rozwojowi współpracy i integracji na obszarach funkcjonalnych – skala problemów związanych z brakiem współpracy i komplementarności działań różnych jednostek Promowanie partnerskiego modelu współpracy różnych jednostek administracyjnych na MOF Realizacja zintegrowanych projektów – kompleksowo realizujących potrzeby i problemy miast i ich obszarów funkcjonalnych Zwiększanie wpływu miast i powiązanych z nimi obszarów funkcjonalnych na kształt i sposób realizacji działań wspieranych na ich obszarze w ramach polityki spójności Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

37 Integracja projektów ZITIstotna jest realizacja przedsięwzięć integrujących działania „miękkie” i „twarde” finansowane zarówno z EFRR jak i z EFS Pozorna różnorodność tematyczna, ale komplementarna całość Nie ma możliwości realizacji projektów niepowiązanych tematycznie z innymi projektami Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

38 Możliwe aplikacje Zintegrowany transport miejski (ZTM) – zintegrowane karty miejskie, transport multimodalny, P+R, uspokojenie ruchu w centrach miast, budowa ścieżek rowerowych (dojazd do pracy) Działania rewitalizacyjne (infrastruktura, gospodarka, społeczeństwo, środowisko), rewitalizacja fizyczna łączona z rewitalizacją społeczno-zawodową (ekonomia społeczna) Poprawa stanu środowiska przyrodniczego – gospodarka odpadami, usuwanie azbestu, oczyszczanie ścieków, ograniczanie niskiej emisji, rekultywacja terenów poprzemysłowych, zazielanie przestrzeni publicznej Wzmacnianie rozwoju funkcji symbolicznych budujących międzynarodowy charakter i ponadregionalną rangę miejskiego obszaru funkcjonalnego oraz poprawa dostępu i jakości usług publicznych w całym obszarze funkcjonalnym - wspólne dziedzictwo kulturowe, produkt turystyczny, poprawa systemu informacji dla cudzoziemców, usługi w przestrzeni miejskiej, bezpieczeństwo publiczne Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

39 ABC - ZIT Zawiązanie zinstytucjonalizowanej formy partnerstwa (związek ZIT) Przygotowanie strategii ZIT Posiadanie odpowiedniej zdolności instytucjonalnej Podpisanie porozumienia dot. realizacji ZIT w województwie pomiędzy Związkiem ZIT a instytucją zarządzającą RPO Zawarcie ZIT w RPO Alokacja środków w ramach ZIT wojewódzkiego (plan gospodarki niskoemisyjnej) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

40 Plan gospodarki niskoemisyjnejNFOŚiGW ogłosił konkurs na dofinansowanie takich planów z możliwością dofinansowania 85 % kosztów. jednostki samorządu terytorialnego oraz ich grupy – związki, stowarzyszenia i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego. Istotnym wymaganym warunkiem będą uchwały rad gmin o woli przystąpienia do opracowania i wdrażania planu gospodarki niskoemisyjnej oraz upoważnienie/pełnomocnictwo do podpisania wniosku o dofinansowanie. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

41 ABC - ZIT Zarząd ZIT Przewodniczącym jest prezydent miasta realizującego dany ZIT Sekretariat ZIT Forma: związku komunalnego, stowarzyszenie, porozumienie administracyjne lub inne rozwiązanie, związek powiatowy, związek midzygminny Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

42 Odpowiedzialność związków ZITPrzygotowanie strategii ZIT Przedkładanie Strategii ZIT do zaopiniowania instytucji zaradzającej RPO oraz MRR Udział w programowaniu RPO w zakresie ZIT Przygotowanie zasad wyboru projektów i propozycji szczegółowych kryteriów ich wyboru Przygotowanie rocznego raportu monitoringowego nt. wdrażania Strategii ZIT Udział w pracach Komitetu Monitorującego RPO Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

43 Umowa partnerstwa – kontrakt terytorialnyProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

44 Założenia Umowy PartnerstwaKrajowe dokumenty strategiczne (Strategia Rozwoju Kraju 2020) Strategia EUROPA 2020 Projekty pakietu rozporządzeń Dotychczasowe doświadczenia Założenia Umowy Partnerstwa Ponadregio- nalny program operacyjny dla Polski Wschodniej Programy EWT Regionalne programy operacyjne (16) Krajowe programy operacyjne (6+POPT) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu

45 Umowa Partnerstwa Umowa Partnerstwa jest dokumentem określającym kierunki interwencji w latach trzech polityk unijnych w Polsce – Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Dokument powstał na bazie Założeń Umowy Partnerstwa przyjętych przez Radę Ministrów w dniu 15 stycznia 2013 roku. Przygotowując Umowę  wzięto pod uwagę zapisy unijnych i krajowych dokumentów strategicznych, dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniem perspektywy oraz Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

46 Umowa Partnerstwa Umowa Partnerstwa przedstawia m.in.:cele i priorytety interwencji w ujęciu tematycznym i terytorialnym wraz z podstawowymi wskaźnikami, opis stopnia uzupełniania się działań finansowanych z Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybołówstwa, układ programów operacyjnych, zarys systemu finansowania oraz wdrażania. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

47 Cele główne UP – wybrane – do nich są dopasowane konkretne cele tematyczneZwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw Lepsze wykorzystanie kadr gospodarki Bardziej efektywne wykorzystanie zasobów na rynku pracy Zwiększenie transportowej dostępności kraju Zmniejszenie poziomu ubóstwa Zwiększenie dostępności usług publicznych Poprawa warunków administracyjno-prawnych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

48 Nowelizacja Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego – Wielkopolska 2020Cele strategiczne: Poprawa dostępności i spójności komunikacyjnej regionu Poprawa stanu środowiska Lepsze zarządzanie energią Wzmocnienie spójności województwa i przezwyciężanie różnic rozwojowych Budowa inteligentnej, innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki Wzrost kompetencji mieszkańców i zatrudnienia Zwiększenie zasobów oraz wyrównywanie potencjałów społecznych województwa Wzrost bezpieczeństwa i sprawność zarządzania regionem Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

49 Kontrakt terytorialnyKontrakt terytorialny to jeden z najważniejszych elementów nowego systemu polityki regionalnej, oparty na systemie wielopoziomowego zarządzania i współpracy partnerów. W ramach kontraktu zaangażowane będą podmioty na różnych szczeblach terytorialnych. Ważna więc będzie koordynacja działań tych podmiotów. Ideą kontraktu jest większe dostosowanie interwencji sektorowej (np. inwestycji w gestii ministerstw) do potrzeb regionalnych poprzez zestawienie priorytetów krajowych z oczekiwaniami i uwarunkowaniami regionalnymi Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

50 Kontrakt terytorialnyKontrakt jako mechanizm zapewniania koncentracji tematycznej i geograficznej Kontrakt jako instrument zwiększania efektywności polityk publicznych Kontrakt jako element uzgadniania interwencji polityki spójności Kontrakt jako element krajowej polityki rozwoju Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

51 Kontrakt Terytorialny – korzyściW kontraktach zostaną zidentyfikowane i zlokalizowane w województwie przedsięwzięcia, które mogą być realizowane przez stronę rządową z uzupełnieniem środkami samorządowymi Możliwość uzyskania dodatkowego dofinansowania z budżetu państwa do określonych przedsięwzięć samorządowych, służących realizacji celów polityki państwa Możliwość realizacji ze środków samorządowych przedsięwzięć komplementarnych wobec przedsięwzięć strony rządowej, zlokalizowanych w regionie Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

52 NOWE PORGRAMY OPERACYJNE – wybrane zagadnieniaProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

53 Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

54 PO Polska Cyfrowa Inteligentny rozwój – technologie cyfrowe, zmniejszenie zużycia energii, zwiększenie zasięgu świadczenia usług, jednolity rynek cyfrowy, innowacje sektorze publicznym, bardzo szybki Internet, bezpieczeństwo, cyfrowe miejsca pracy, program działań przemysłowych na rzecz kluczowych technologii 10 kluczowych obszarów e-usług – rynek pracy (e-PUP), elektroniczna aplikacja na miejsca pracy, interaktywne konto ubezpieczonego, e-ZUS, skonsolidowany system informatyczny wspomagający gminy, powiaty i województwa w realizacji zadań z zakresu zabezpieczenia społecznego, zarządzanie elektroniczną dokumentacją medyczną, wymiar sprawiedliwości i sądownictwo, cyfryzacja geodezji i kartografii (GESUT – Geodezyjna Ewidencja Sieci Uzbrojenia Terenu), bezpieczeństwo i powiadamianie ratunkowe, cyfryzacja procesów wewnętrznych w administracji dla obsługi klienta zewnętrznego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

55 Cele tematyczne a Osie priorytetoweOś 2.1 : poszerzenie dostępu do sieci szerokopasmowej sieci, rozwój sieci o wysokiej przepustowości, wspieranie przyjęcia nowych technologii Oś 2.2: rozwój produktów u usług opartych na TIK, handlu zagranicznego oraz zwiększenie zapotrzebowania na TIK Oś. 2.3: wzmacnianie zastosowania technologii komunikacyjno-informacyjnych dla e-administracji, e-learningu, e-integracji, e-kultury, e-zdrowia Oś 3 Cyfrowa aktywizacja społeczeństwa – e-integracje, wzmocnienie partycypacji społecznej, zwiekszenei aktywności cyforwej, eliminowanie barier kompetencyjnych, osoby o średnich i najniższych kompetencjach, eliminowanie barier kompetencyjnych, mentalnych i rozój kapitału ludzkiego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

56 PO PC ZIT – nie dotyczy UKE – określi mierniki dostępu do usług szerokopasmowych MRR (MAC – instytucja pośrednicząca) MARR – MF Ex ante Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

57 PO Inteligentny Rozwój – następstwo PO Innowacyjna GospodarkaFinansowanie dużych projektów inwestycyjnych lub projekty badawcze o kilkuletnim horyzoncie realizacji Włączenie przedsiębiorstw w finansowaniu B+R – zacieśnienie współpracy biznesu z nauką CEL: oparcie rozwoju na dalszym zwiększaniu konkurencyjności gospodarki, poprawa spójności społecznej i terytorialnej oraz podnoszenie sprawności i efektywności państwa PRZYKŁADY Wsparcie przedsiębiorstw w obszarach innowacyjności i działalności B+R Podnoszenie interdyscyplinarności badań naukowych Inteligentne specjalizacje – działania niejednoroczne zachodzące na rynku, które mogą mieć wpływ na pozycję konkurencyjną danego terytorium Konsorcja – biznes, nauka, partnerzy społeczni, administracja Sektor rolny, sektor rybołówstwa i akwakultura – wzrost efektywności, produktywności rozwój oparty o wiedzę Start up; inkubatory, przedsiębiorczość akademicka, kastry, obszary pokolejowe, bezpieczna energia, zintegrowany transport, klimat, pilotaże, konsolidacja jednostek naukowych, ochrona własności intelektualnej, patentyzacja Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

58 PO Inteligentny Rozwój – następstwo PO Innowacyjna GospodarkaSRK – Strategia Rozwoju Kraju Europa 2020 SIEG – Strategia Innowacji i Efektywności Gospodarki 2020 Finansowanie: EFRR, PO PT, RPO Ośrodki subregionalne, miasta wojewódzkie, MOF NCBiR, PARP, BGK, MRR Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

59 PO WER CT 8 – Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracownikówCT 9 – Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem CT 10 – Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie CT 11 – Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej W ramach programu krajowego podejmowane będą działania systemowe, nietypowe, innowacyjne, ponadnarodowe, dotychczas niestosowane w celu ich przetestowania i pilotażowego wdrożenia. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

60 PO WER CT 8 PI 8.6 trwała integracja na rynku pracy ludzi młodych bez pracy, zwłaszcza NEET (brak PI w RPO) PI 8.8 Równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego PI 8.9 Adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian PI 8.10 Aktywne i zdrowe starzenie się PI 8.11 Modernizacja i wzmocnienie roli instytucji działających na rynku pracy, w tym działania mające na celu zwiększenie transnarodowej mobilności pracowników (brak PI w RPO) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

61 PO WER CT 9 PI 9.4 Aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności PI 9.6 Zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną (brak PI w RPO) PI 9.7 Ułatwianie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym PI 9.8 Wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

62 PO WER CT 10 PI 10.1 Ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji elementarnej, kształcenia podstawowego i ponadpodstawowego PI 10.2 Poprawa jakości, skuteczności i dostępności szkolnictwa wyższego oraz kształcenia na poziomie równoważnym w celu zwiększenia udziału i poziomu osiągnięć (brak PI w RPO) PI 10.3 Poprawa dostępności i wspieranie uczenia się przez całe życie, podniesienie umiejętności i kwalifikacji pracowników i osób poszukujących pracy, zwiększenie dopasowania systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy m.in. przez poprawę jakości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz utworzenie i rozwijanie systemów uczenia się przez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

63 PO WER CT 11 (poza RPO) PI 11.1 Inwestycje w zdolności instytucjonalne i w skuteczność administracji publicznej oraz usług publicznych w celu przeprowadzenia reform, z uwzględnieniem lepszego stanowienia prawa i dobrych rządów PI 11.4 Budowanie potencjału podmiotów kształtujących politykę w zakresie zatrudnienia i edukacji oraz politykę społeczną i wspieranie paktów sektorowych i terytorialnych na rzecz realizacji reform na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

64 Cele tematyczne wdrażane w ramach RPOCT 8 – Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników CT 9 – Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem CT 10 – Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie Celem regionalnych programów operacyjnych będzie zwiększenie konkurencyjności regionów oraz poprawa jakości życia ich mieszkańców Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

65 PO WER w RPO PI 8.5 zapewnienie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy i nieaktywnym zawodowo, w tym podejmowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników (brak PI w POWER) PI 8.7 Samozatrudnienie, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych miejsc pracy (brak PI w POWER) PI 8.8 Równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego PI 8.9 Adaptacja pracowników przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian PI 8.10 Aktywne i zdrowe starzenie się PI 9.4 Aktywna integracja, w szczególności w celu poprawy zatrudnialności PI 9.7 Ułatwienie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym PI 9.8 Wspieranie gospodarki społecznej i przedsiębiorstw społecznych Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

66 PO WER w RPO PI 10.1 Ograniczenie przedwczesnego kończenia nauki szkolnej oraz zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji elementarnej, kształcenia podstawowego i ponadpodstawowego PI 10.3 Poprawa dostępności uczenia się przez całe życie, podniesienie umiejętności i kwalifikacji pracowników i osób poszukujących pracy, zwiększenie dopasowania systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy m.in.. Poprzez poprawę jakości kształcenia i szkolenia zawodowego oraz utworzenie i rozwijanie systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

67 Youth Employmment Initiative - YEIUstanowienie YEI z przeznaczeniem na wsparcie osób młodych w wieku lata, którzy nie pracują i nie uczestniczą w kształceniu lub szkoleniu (NEET) Skierowanie wsparcia do regionów na poziomie NUTS 2 o stopie bezrobocia wśród osób młodych powyżej 25% na koniec 2012 Realizacja Gwarancji dla młodzieży – wsparcie w ciągu 4 m-cy od zakończenia kształcenia formalnego lub utraty pracy Budżet 6 mld euro (3 mld YEI + 3 mld EFS) Frontloading – wykorzystanie środków YEI w latach Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

68 PO Pomoc Techniczna Wsparcie administracji w zakresie realizacji działań finansowanych ze źródeł Polityki Spójności Zmniejszenie obciążeń regulacyjnych i administracyjnych oraz przyspieszenie rozwoju systemu finansowego w celu poprawy otoczenia Wynagradzanie pracowników systemu Działania szkoleniowe dla beneficjentów programów strategicznych Sfinansowanie i utrzymanie krajowego systemu informacyjnego Cele: sprawne działanie instytucji systemu wdrażania; sprawozdawczość beneficjentów ze szczególnym uwzględnieniem terytorialnego wymiaru polityki spójności, spójny i skuteczny system informacji i promocji funduszy europejskich, Finansowanie - MRR – audyt MF Przykłady możliwych działań: krajowe i regionalne obserwatoria terytorialne, wsparcie sieci tematycznych ds. polityki miejskiej, promocja partnerstwa, punkty informacyjne o funduszach europejskich, promocja funduszy europejskich i in. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

69 NAZWA OSI PRIORYTETOWEJPO IiŚ NAZWA OSI PRIORYTETOWEJ INSTYTUCJA OŚ I – Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej MG OŚ II – Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu MŚ OŚ III – Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej MTBiGM OŚ IV – Zwiększanie dostępności transportowej sieci europejskiej OŚ V – Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego OŚ VI – Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego MKiDN OŚ VII – Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia MZ Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

70 PO IiŚ Cele tematyczne realizowane za pomocą PO IiŚ – CT 4; CT 5; CT 6; CT 7 Wybrane, możliwe aplikacje: produkcja odnawialnych źródeł energii; wzmacnianie efektywności energetycznej, strategie ograniczania niskiej emisji; cichy i niskoemisyjne środki transportu, ochrona i promocja dziedzictwa narodowego, inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną zmniejszające nierówności w zakresie stanu zdrowia, ochrona i rekultywacja gleby, inwestycje w infrastrukturę wodną, lądowe farmy wiatrowe Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

71 EWT Europejska Współpraca Terytorialna – cel 2 polityki spójności UEKontynuacja programów transgranicznych, transnarodowych i współpracy międzyregionalnej Utrzymanie maksymalnego poziomu dofinansowania ze środków EFRR w wysokości 85% Utrzymanie możliwości udziału państw spoza UE w programach transnarodowych i międzyregionalnych EWT Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

72 Europejskie Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT):Nie przewiduje się istotnych zmian przepisów rozporządzenia powołującego i określającego zasady funkcjonowania EUWT Możliwość występowania w roli partnera w projektach lub samodzielnego ich realizowania Jednym z możliwych celów EUWT jest prowadzenie działań wzmacniających spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

73 Możliwe wykorzystanie ZIT w EWT:Realizacja w formie ZIT inwestycji na obszarach trójstyków, np. PL-CZ-SK Realizacja w formie ZIT Funduszy Mikroprojektów Wyodrębnienie w ramach większych programów inwestycji dla określonego terytorium nie obejmującego całego obszaru programu Możliwe wykorzystanie EUWT w EWT: Realizacja przez ugrupowanie projektu /grupy projektów w ramach programów EWT Instytucja przygotowującą dokumenty dotyczące rozwoju strategicznego obszaru ponadgranicznego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

74 10 celów tematycznych EFFROWObejmują one ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich, poprawę konkurencyjności gospodarki rolnej, zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych, poprawę organizacji łańcucha żywnościowego, promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie, odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa, wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorze rolnym, spożywczym i leśnym, zwiększanie włączania społecznego ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. Szczególny nacisk położony będzie na dalsze wzmacnianie konkurencyjności sektora rolnego oraz kwestie środowiskowe. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

75 EFRROW sześć priorytetów EFRROW będzie dotyczyć :inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu w sektorze rolnym, żywnościowym i leśnym oraz generalnie na obszarach wiejskich. Obejmują one transfer wiedzy i innowacje, konkurencyjność rolnictwa, zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz rozwój obszarów wiejskich sprzyjający włączeniu społecznemu; Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

76 EFRROW – możliwe aplikacje (wybrane)1. ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich, ze szczególnym naciskiem na następujące obszary: a) zwiększanie innowacyjności i bazy wiedzy na obszarach wiejskich b) wzmacnianie powiązań między rolnictwem i leśnictwem a badaniami i innowacją 2. poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych, ze szczególnym naciskiem na następujące obszary: XX YYY a/ ułatwianie restrukturyzacji gospodarstw rolnych stojących przed poważnymi problemami strukturalnymi, a szczególnie gospodarstw rolnych o niskim poziomie uczestnictwa w rynku, gospodarstw prowadzących działalność o charakterze rynkowym w określonych sektorach i gospodarstw wymagających zróżnicowania produkcji rolnej b/ ułatwianie wymiany pokoleń w sektorze rolnym Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

77 EFRROW – możliwe aplikacje (wybrane)3. poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie ze szczególnym naciskiem na następujący obszar: a/ lepsze zintegrowanie głównych producentów z łańcuchem żywnościowym poprzez systemy jakości, promocję na rynkach lokalnych i krótkie cykle dostaw, grupy producentów i organizacje międzybranżowe 6. zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich, ze szczególnym naciskiem na następujący obszar: XX YY a) ułatwianie różnicowania działalności, zakładania nowych małych przedsiębiorstw i tworzenia miejsc pracy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

78 Bibliografia Programowanie perspektywy finansowej na lata , Uwarunkowania strategiczne, Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej, MRR, Warszawa 2013 Programowanie perspektywy finansowej na lata , Umowa Partnerstwa, Warszawa 2013 Planowanie perspektywy finansowej na lata , Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce, MRR, Warszawa 2013 Stanowisko Służb Komisji w sprawie opracowania umowy o partnerstwie i programów w Polsce na lata COM (2011) 500 final, COM (2011) 398 final, COM (2012) 388 final Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2014+, projekt, UMWW, Poznań 2013 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, projekt, Warszawa 2013 Program Operacyjny wiedza Edukacja Rozwój, projekt, Warszawa 2013 Program Operacyjny Pomoc Techniczna, projekt, Warszawa 2013 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, Warszawa 2013 Program Operacyjny Polska Cyfrowa, projekt, Warszawa 2013 Program Operacyjny Polska Wschodnia, projekt, Warszawa 2013 Tematyczne strony Internetowe, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Parlamentu Europejskiego (COM BUDG) Materiały własne Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

79 Bibliografia M. J. Tomaszyk, Uwarunkowania negocjacji Ram Finansowych UE na lata w świetle założeń Strategii „Europa 2020”, [w:] European Studies and Analyses Scientific Semi-Annual, 6/2010, Bydgoszcz 2010. M. J. Tomaszyk, Implementacja Traktatu z Lizbony w zakresie rocznej procedury budżetowej UE, [w:] J. Fiszer (red.), Parlament Europejski po Traktacie z Lizbony. Polska w Parlamencie Europejskim – doświadczenia i nowe wyzwania, Wydawnictwo Naukowe PAN. Warszawa 2012 M. J. Tomaszyk, M. Grzelczyk, Inauguracja negocjacji wieloletnich ram finansowych UE na lata w świetle kryzysu w strefie euro. Analiza z perspektywy polskiej prezydencji w Radzie UE, [w:] European Studies and Analyses Scientific Semi-Annual, 6/2011, Bydgoszcz 2012 M. J. Tomaszyk, Uwarunkowania negocjacji Perspektywy Finansowej Unii Europejskiej na lata 2014–2020 w świetle priorytetów polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej [w:] Z. Czachór, T. Szymczyński (red.), Priorytety prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, Poznań 2011. M. J. Tomaszyk, J. Fiszer (red.), Zarządzanie procesem integracji i modernizacja Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2013. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

80 Dziękuję za uwagę Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna