1 Obieg i archiwizacja dokumentówdr Krzysztof Koźmiński Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego

2 Wykład V Dostęp do informacji publicznej + Ochrona danych osobowych

3 Dostęp do informacji publicznej- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. - Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej Konstytucja RP: Art. 54. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej. Art. 61. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu. Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.

4 Założenia ustrojowe „Konstytucyjnie zatwierdzona zasada jawności stanowi przeciwieństwo kojarzonego z przedrewolucyjnymi porządkami dyskrecjonalizmu, wyrażającego się w upodobaniu do podejmowania decyzji w zaciszu gabinetów, niezależnie od naporu podatnych na poczynania demagogów tłumów. Gdy opuszczają one plebejskie przedmieścia i wkraczają do bardziej urzędniczego śródmieścia, to zgodnie z logiką radykalnego ludowładztwa nie powinny się powstrzymać przed wstąpieniem do publicznych gmachów, w których debatuje się o losach wspólnoty. (…) Wypada uznać, że art. 61 Konstytucji RP przyczynia się do osłabiania państwa, gdyż zmusza jego funkcjonariuszy do zacierania wrażenia nieuchronnej alienacji aparatu biurokratycznego, utrudniając jego sprawne funkcjonowanie. Sprawność ta jest osłabiana przez konieczność udzielania laikom z założenia mało istotnych informacji, skoro te najważniejsze powinny być okryte woalem tajemnicy, skutecznym wobec maluczkich, ale niespełniającym swojej funkcji względem wpływowych osób, szczególnie wówczas, gdy mogą się oni posłużyć hasłem konieczności realizowania sojuszniczych zobowiązań, mających umożliwić zapewnienie ponadnarodowego bezpieczeństwa w ramach międzynarodowego zwalczania terrorystycznych zagrożeń. Jeśli uznamy, że istotnie toczy się globalna wojna z terroryzmem, to postanowienia art. 61 Konstytucji RP, podobnie zresztą jak cała Konstytucja, stają się mało istotne w obliczu potężnego zagrożenia dla współkształtowanego przez Polskę obozu liberalnej demokracji, wymagającego podejmowania radykalnych działań bez względu na ich konstytucyjny charakter” M. Haczkowska (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Lex 2014.

5 „Obywatele Rzeczypospolitej dysponują ważnym prawem warunkującym ich świadomy udział w życiu publicznym, w realizacji zasady zwierzchnictwa narodu. Jest to prawo do informacji o działalności organów władzy publicznej, a także osób pełniących funkcje publiczne. Rola obywatela nie kończy się z chwilą oddania głosu w wyborach i wyłonienia organu z tych wyborów pochodzącego (jak Sejm, Senat, samorząd terytorialny). Jeśli są to organy reprezentujące społeczeństwo i jeśli wybrane zostały w oparciu o zgłoszony wcześniej i prezentowany wyborcom program, to obywatele, którzy ten program poparli, są żywotnie zainteresowani nie tylko jego realizacją, ale także działaniami podejmowanymi przez te organy i uzyskiwanymi rezultatami. Stąd prawo do informacji o działalności władz jest ważnym elementem życia publicznego i kontroli opinii publicznej nad działalnością organów i władz. Prawo obywateli nie jest ograniczone tylko do czerpania informacji dotyczących organów przedstawicielskich. Z treści art. 61 ust. 1 wynika, że obejmuje ono także uzyskiwanie informacji o działalności samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych jednostek organizacyjnych, jeśli wykonują one zadania władzy publicznej, a także jeśli gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa. Zatem krąg podmiotów, których działalność jest objęta obowiązkiem informowania opinii publicznej o ich działalności i uzyskiwanych efektach, jest szeroki.” W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Lex 2013.

6 „Prawo do informacji może być realizowane w różnych formach„Prawo do informacji może być realizowane w różnych formach. Konstytucja wymienia tylko najważniejsze z nich, co nie wyczerpuje pełnego ich katalogu. Z tych najważniejszych form wymienia się dostęp do dokumentów, a także wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów (posiedzenia Sejmu, Senatu, organów stanowiących samorządu terytorialnego), z prawem rejestracji dźwięku lub zapisu. Należy podkreślić, że realizacji tego prawa obywatelskiego dobrze służą środki masowego przekazu, które obszernie informują o działalności tych organów, transmitują przebieg obrad, przekazują ich wyniki w postaci przyjętych aktów prawnych itp. W odniesieniu do Sejmu i Senatu wspomnieć należy także o publikowaniu stenogramów z ich posiedzeń, co przybliża opinii publicznej działalność oraz uzyskiwane efekty.” W. Skrzydło, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Lex 2013.

7 „Po pierwsze, prawo do uzyskiwania informacji jest prawem przysługującym "obywatelowi" (ustrojodawca nie określił jednakże, czy wyłącznie obywatelowi polskiemu, czy także obywatelom innych państw na określonych warunkach. Tę kwestię pozostawiono do uszczegółowienia w ustawie). Po drugie, prawo do uzyskania informacji oznacza ciążący na właściwych organach obowiązek udzielenia informacji, a po stronie uprawnionej oznacza możność dostępu do tych informacji i prawo ich otrzymania. Po trzecie, prawo do uzyskiwania informacji zostało ograniczone podmiotowo do działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a także innych organów i osób wskazanych szczegółowo w art. 61 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji RP.” M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2015.

8 Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznejArt. 1. 1. Każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie. definicja legalna informacji publicznej 2. Przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi, pod warunkiem że nie ograniczają obowiązków przekazywania informacji publicznej do centralnego repozytorium informacji publicznej, o którym mowa w art. 9b ust. 1, zwanym dalej "centralnym repozytorium". leges speciales 3. Przepisów ustawy w zakresie przekazywania informacji publicznej do centralnego repozytorium oraz jej udostępniania w tym repozytorium nie stosuje się do: 1) centralnej bazy danych ksiąg wieczystych, o której mowa w art. 363 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2016 r. poz. 790, 996 i 1159); 2) Krajowego Rejestru Karnego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. z 2015 r. poz i 1629 oraz z 2016 r. poz. 862 i 1579); 3) Krajowego Rejestru Sądowego, o którym mowa w art. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2016 r. poz. 687, 996 i 1579) oraz elektronicznego katalogu dokumentów spółek, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 tej ustawy; 4) rejestru zastawów, o którym mowa w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz. U. z 2016 r. poz. 297 i 1579). leges speciales

9 „Komentowany przepis określa zakres przedmiotowy ustawy i pozornie definiuje pojęcie informacji publicznej, stanowiąc, że jest nią „każda informacja o sprawach publicznych”. Definicja ta jest jednak bardzo ogólnikowa, w związku z czym wskazany wyżej przepis był wielokrotnie krytykowany, a jednym z podstawowych zarzutów było obarczenie go błędem ignotum per ignotum, tj. wyjaśnianie pojęcia nieznanego przez inne, również nieznane. Wątpliwości tych nie rozwiewa także treść art. 6 ustawy, który wymienia wiele rodzajów informacji publicznej. Zawarte w nim sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że jest to wyliczenie przykładowe, a zamieszczony w tym przepisie katalog nie jest wyczerpujący. W. Sokolewicz wskazuje na „[...] brak koherencji między ustawą i Konstytucją. W ustawie bowiem na plan pierwszy wysuwa się zdefiniowanie informacji publicznej poprzez kryterium przedmiotowe, w dodatku zdefiniowane nieprecyzyjnie, co prowadzi do wniosków odmiennych do tych, jakie przynosi wykładnia odpowiednich przepisów Konstytucji RP” (zob. W. Sokolewicz, Komentarz do art. 61 Konstytucji RP, w: L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV, Warszawa 2005, s. 21).” I. Kamińska, M. Rozbicka-Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Lex 2016.

10 „Konstruując zatem definicję pojęcia „informacja publiczna”, trzeba posłużyć się łącznie kryteriami określanymi w literaturze jako kryterium podmiotowe i przedmiotowe. Kryterium podmiotowe wskazuje podmioty, o których informacja może być uznana za informację publiczną. Krąg tych podmiotów określony został w art. 61 ust. 1 Konstytucji RP. Należą do nich organy władzy publicznej oraz osoby pełniące funkcje publiczne. Dotyczy to również organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób i jednostek organizacyjnych, ale tylko w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa. Definicja przedmiotowa związana jest z treścią art. 1 ust. 1 u.d.i.p. i zawartym w nim pojęciu sprawy publicznej. Tak więc nie każde działanie organu władzy publicznej będzie przedmiotem informacji publicznej, lecz tylko takie, które zawiera pewien dodatkowy element w postaci „sprawy publicznej”. Odnosi się zatem do funkcjonowania państwa i jego organów, dotyczącego interesów szerszej grupy obywateli lub gospodarowania mieniem publicznym. Posługiwanie się przy wykładni art. 1 ust. 1 u.d.i.p. wyłącznie lub przede wszystkim kryterium podmiotowym jest niczym nieuprawnione, zwłaszcza jeśli zważyć, że ustawa traktuje prawo do informacji publicznej jeszcze szerzej niż normy konstytucyjne. Daje ona prawo do uzyskania informacji o sprawach publicznych, nie przyznaje jednak uprawnienia do otrzymania każdej informacji będącej w posiadaniu adresata wniosku.” I. Kamińska, M. Rozbicka-Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Lex 2016.

11 „Próbę zdefiniowania terminu "sprawa publiczna" podjęto również w doktrynie prawa. Zdaniem H. Izdebskiego (tenże, Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2004, s. 209–210), pod tym pojęciem należy rozumieć każdy "przejaw aktywności władzy publicznej (jej organów), osób pełniących funkcje publiczne i samorządów oraz już tylko niektóre działania innych osób, jednostek organizacyjnych, a to tylko takie, które wiążą się z wykonywaniem zadań publicznych, przy jednoczesnym dysponowaniu majątkiem publicznym, przez które należy rozumieć również środki publiczne w rozumieniu przepisów o finansach publicznych". Z kolei M. Jabłoński i K. Wygoda uznali (M. Jabłoński, K. Wygoda, Dostęp do informacji i jego granice, Wrocław 2002, s. 177–178), że w zakres pojęcia "sprawa publiczna" wchodzą wszystkie działania lub zaniechania osób (piastunów) tworzących skład osobowy organów władzy publicznej, jak i tych osób, które w zakresie wynikającym z powierzenia lub porozumienia uczestniczą w procesie realizacji powierzonych im zadań i kompetencji publicznoprawnych, zarówno w znaczeniu organizacyjnym (odnoszącym się do struktury podmiotów, organów, jak i pozostałych instytucji), materialnym oraz formalnym.” M. Bidziński, M. Chmaj, P. Szustakiewicz, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Warszawa 2015.

12 OSOBA UPRAWNIONA Art. 2. 1. Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej "prawem do informacji publicznej". 2. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. FORMY DOSTĘPU DO INFORMACJI PUBLICZNEJ Art. 3. 1. Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do: 1) uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego; 2) wglądu do dokumentów urzędowych; 3) dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. 2. Prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.

13 PROBLEM INFORMACJI PRZETWORZONEJ„Wydane w sprawie decyzje rozstrzygają w przedmiocie odmowy dostępu do informacji publicznej o charakterze przetworzonym. W istocie bowiem treścią części żądania udzielenia informacji publicznej, zgłoszonego przez skarżącego w dniu 2 lutego 2005 r., było udostępnienie informacji publicznej przetworzonej. W sytuacji, gdy podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej nie dysponuje na dzień złożenia wniosku gotową informacją, a jej udostępnienie wymaga podjęcia dodatkowych czynności polegających na sięgnięciu np. do dokumentacji źródłowej, wtedy wytworzenie dokumentu żądanej treści wskazywać będzie na proces jej przetworzenia. Wówczas żądana informacja będzie miała charakter informacji przetworzonej, tj. takiej, która co do zasady wymaga dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych. W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112 poz ze zm.), uzyskanie tego typu informacji możliwe jest w zakresie, w jakim jest to szczególnie uzasadnione ze względu na interes publiczny.” wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2006 r., sygn. II SA/Wa 1720/05

14 „Pojęcie "interesu publicznego" jest pojęciem niedookreślonym, nieposiadającym zwartej, zapisanej formuły na gruncie obowiązującego prawa. Interes publiczny odnosi się w swej istocie do spraw związanych z funkcjonowaniem państwa oraz innych ciał publicznych jako pewnej całości, szczególnie z funkcjonowaniem podstawowej struktury państwa. Skuteczne działanie w granicach interesu publicznego wiąże się z możliwością realnego wpływania na funkcjonowanie określonych instytucji państwa w szerokim tego słowa znaczeniu. W zakresie prawa dostępu do informacji oznacza to, że interes publiczny istnieje wówczas, gdy uzyskanie określonych informacji mogłoby mieć znaczenie z punktu widzenia funkcjonowania państwa, np. w konsekwencji usprawniałoby działanie jego organów. W sytuacji zatem braku interesu publicznego w danej sprawie, organ zobowiązany do udzielenia informacji publicznej przetworzonej powinien wydać decyzję odmawiającą udzielenia żądanej informacji z takim właśnie uzasadnieniem. (…) podkreślić jednak należy, iż wnioskodawca, występujący o udostępnienie informacji publicznej, na etapie składania wniosku nie musi wiedzieć, że żądana przez niego informacja ma charakter informacji publicznej przetworzonej, a zatem w momencie formułowania i kierowania wniosku nie musi wskazywać powodów, dla których spełnienie jego żądania będzie szczególnie istotne dla interesu publicznego. To podmioty zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej muszą wykazać, że objęte wnioskiem żądanie dotyczy informacji publicznej o charakterze przetworzonym i mogą odmówić jej udostępnienia tylko wtedy, gdy wnioskodawca nie wykaże istnienia interesu publicznego.” wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 22 lutego 2006 r., sygn. II SA/Wa 1720/05

15 PODMIOTY OBOWIĄZANE DO UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI PUBLICZNEJArt. 4. 1. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są władze publiczne oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne, w szczególności: 1) organy władzy publicznej; 2) organy samorządów gospodarczych i zawodowych; 3) podmioty reprezentujące zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa; 4) podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego; 5) podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów. 2. Obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są organizacje związkowe i pracodawców, reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (Dz. U. poz. 1240), oraz partie polityczne. 3. Obowiązane do udostępniania informacji publicznej są podmioty, o których mowa w ust. 1 i 2, będące w posiadaniu takich informacji.

16 OGRANICZENIA PRAWA DO INFORMACJI PUBLICZNEJArt. 5. 1. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. 1a. (utracił moc). 2. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa. 2a. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o przymusowej restrukturyzacji. 3. Nie można, z zastrzeżeniem ust. 1, 2 i 2a, ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji. 4. Ograniczenia dostępu do informacji w sprawach, o których mowa w ust. 3, nie naruszają prawa do informacji o organizacji i pracy organów prowadzących postępowania, w szczególności o czasie, trybie i miejscu oraz kolejności rozpatrywania spraw.

17 PRZEDMIOT INFORMACJI PUBLICZNEJArt. 6. 1. Udostępnieniu podlega informacja publiczna, w szczególności o: 1) polityce wewnętrznej i zagranicznej, w tym o: a) zamierzeniach działań władzy ustawodawczej oraz wykonawczej, b) projektowaniu aktów normatywnych, (…) 2) podmiotach, o których mowa w art. 4 ust. 1, w tym o: a) statusie prawnym lub formie prawnej, b) organizacji, c) przedmiocie działalności i kompetencjach, 4) danych publicznych, w tym: a) treść i postać dokumentów urzędowych, w szczególności: – treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć, – dokumentacja przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpienia, stanowiska, wnioski i opinie podmiotów ją przeprowadzających, – treść orzeczeń sądów powszechnych, Sądu Najwyższego, sądów administracyjnych, sądów wojskowych, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu, 5) majątku publicznym, w tym o: (..).

18 DOKUMENT URZĘDOWY (w świetle przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej)Art. 6 ust. 2. Dokumentem urzędowym w rozumieniu ustawy jest treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwalona i podpisana w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, w ramach jego kompetencji, skierowana do innego podmiotu lub złożona do akt sprawy. SPOSOBY UDOSTĘPNIANIA Art. 7. 1. Udostępnianie informacji publicznych następuje w drodze: 1) ogłaszania informacji publicznych, w tym dokumentów urzędowych, w Biuletynie Informacji Publicznej, o którym mowa w art. 8; 2) udostępniania, o którym mowa w art. 10 i 11; 3) wstępu na posiedzenia organów, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3, i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia; 4) udostępniania w centralnym repozytorium. 2. Dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny, z zastrzeżeniem art. 15.

19 UDOSTĘPNIANIE NA WNIOSEKArt. 10. 1. Informacja publiczna, która nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej lub centralnym repozytorium, jest udostępniana na wniosek. 2. Informacja publiczna, która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. „Ratio legis tego artykułu jest - z jednej strony - zagwarantowanie realizacji przez podmioty zobowiązane dyspozycji zawartej w art. 8 ust. 3 u.d.i.p., a więc nakazującej umieszczanie informacji publicznych na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej. Jest rzeczą oczywistą, że jeśli informacja taka będzie dostępna w Internecie, podmiot udostępniający ma pełne prawo odmówić udostępnienia tej informacji w trybie wnioskowym. Potwierdzenie tej tezy można znaleźć w orzecznictwie. Wniosek zainteresowanego powoduje powstanie po stronie dysponenta informacji obowiązku jej udostępnienia wtedy, gdy informacja ta nie została wcześniej udostępniona i nie funkcjonuje w publicznym obiegu, a więc zainteresowany nie może się z nią zapoznać inaczej, niż składając wniosek o udzielenie informacji do organu władzy publicznej” T. Aleksandrowicz, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Lex 2008.

20 PROCEDURA ODFORMALIZOWANA„Przepisy ustawy o dostępie do informacji publicznej nie nakazują zachowania szczególnej formy wniosku. W ustawie nie ma bezpośredniego nakazu, aby osoba zwracająca się z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej musiała podawać swoje dane osobowe; może przecież taką informację uzyskać ustnie (np. telefonicznie), czy też poprosić o jej przygotowanie i odebrać ją osobiście w urzędzie (np. w formie pisemnej), nadesłanie informacji na poste restante czy do skrytki pocztowej lub też uczynić to drogą elektroniczną, podając adres swojej poczty (np. Innymi słowy, osoba zwracająca się o udostępnienie informacji publicznej nie musi ujawniać swoich danych osobowych, podmiotom zobligowanym zaś ustawa nie nadała uprawnień do żądania tych danych. W tym kontekście art. 13 ust. 2 i art. 14 ust. 2 mają charakter techniczny; jeśli osoba zwracająca się o udostępnienie informacji publicznej nie przedstawi we wniosku sposobu skontaktowania się z nią, podmiot zobligowany nie będzie mógł powiadomić jej o przesunięciu terminu udostępniania informacji, czy braku możliwości udostępnienia jej w sposób lub w formie wskazanej we wniosku. Ciągle jednak nie oznacza to obowiązku podawania przez osobę zwracającą się o udostępnienie informacji publicznej swoich danych osobowych; wystarczy adres do korespondencji (czy też nawet sposób kontaktu), np. w jednej z form już wskazanych.” T. Aleksandrowicz, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Lex 2008.

21 NEGATYWNA KLAUZULA TRYBU WNIOSKOWEGO„Tryb wnioskowy jest przewidziany dla informacji, których nie zamieszczono w BIP lub w centralnym repozytorium. A zatem art. 10 ust. 1 wprowadza tzw. negatywną klauzulę wnioskowego trybu udzielania informacji (podobnie R. Stefanicki, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. (…) Oznacza to, że adresat wniosku zwolniony jest z obowiązku udostępnienia informacji, jeżeli została ona ujawniona w BIP lub centralnym repozytorium. Natomiast w postępowaniu o udzielenie informacji publicznej nie jest dopuszczalne odsyłanie wnioskodawcy do danych zamieszczonych na stronie internetowej podmiotu zobowiązanego do udzielenia informacji, która nie jest stroną BIP (zob. wyrok NSA z 21 czerwca 2012 r., I OSK 736/12). (...) Realizacja wniosku o udostępnienie informacji w trybie komentowanej ustawy nie jest możliwa, gdy wnioskodawca domaga się informacji nieistniejących w dniu złożenia wniosku czy wręcz abstrakcyjnych (zob. wyrok WSA w Warszawie z 11 kwietnia 2014 r., II SA/Wa 2385/13, LEX nr ). Przesłanką podmiotową zaistnienia obowiązku udostępnienia informacji jest jej posiadanie przez podmiot, o którym mowa w art. 4 ust. 1–2. Kryterium zatem stanowi konkretny stan faktyczny, a więc posiadanie informacji. Podmiot zobowiązany weryfikuje go po otrzymaniu wniosku o udostępnienie informacji i w przypadku stwierdzenia, że nie ma informacji, powiadamia o tym wnioskodawcę, co stanowi także pewnego rodzaju informację (…) Również w sytuacji gdy żądana informacja nie ma przymiotu informacji publicznej, podmiot zobowiązany powinien jedynie zawiadomić wnioskodawcę, że sprawa nie dotyczy informacji publicznej (zob. wyrok NSA z 19 grudnia 2002 r., II SA 3301/02, MoP 2003, nr 5, s. 196). Zawiadomienie wnioskodawcy kończy postępowanie także w przypadku, gdy istnieje odrębny – zawarty w innych aktach rangi ustawowej – tryb dostępu do informacji publicznej” I. Kamińska, M. Rozbicka-Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Lex 2016.

22 PROCEDURA ODFORMALIZOWANA„Przepisy omawianej ustawy wprowadzają minimum formalizmu w zakresie procedury wnioskowej, złożenie wniosku o udostępnienie informacji publicznej nie zostało bowiem obwarowane żadną szczególną formą lub wymogami formalnymi. Należy jednak podzielić pogląd wyrażony przez WSA w Krakowie, że „każdy wniosek niezależnie od tego, jaki rodzaj postępowania ma wszczynać, musi zawierać co najmniej takie dane i być na tyle precyzyjny, aby możliwe było jego załatwienie zgodnie z prawem” (zob. wyrok WSA w Krakowie z 13 listopada 2007 r., II SAB/Kr 58/07, LEX nr ). W zasadzie postępowanie w sprawie udzielenia informacji publicznej wszczynane jest na wniosek pisemny, jeżeli jednak informacja może być udzielona ustnie niezwłocznie, wystarczy wniosek ustny. Wprawdzie postępowanie w sprawie udzielenia informacji może być wszczęte przez każdego, lecz wnioskujący o udzielenie informacji nie może być anonimowy, pismo takie powinno więc zawierać wskazanie imienia, nazwiska wnoszącego (ewentualnie nazwy), adresu, treść jego żądania oraz podpis (podobnie M. Jaśkowska, Dostęp do informacji..., s. 60). (…) Jeśli wniosek jest składany przez osobę prawną, stowarzyszenie rejestrowane czy jednostkę organizacyjną, to zawsze istnieje obowiązek zbadania należytej reprezentacji. (…) Wniosek nie musi być sformułowany w określony sposób, nie wymaga uzasadnienia faktycznego i uzasadnienia prawnego, a jedynie w miarę precyzyjnego wskazania zakresu żądanych informacji oraz określenia miejsca i sposobu dostarczenia (odbioru) tych informacji. W praktyce istnieje ogromna dowolność w artykułowaniu swoich żądań w zakresie dostępu do informacji publicznej wraz z uzasadniającymi je motywami, bo żaden z przepisów komentowanej ustawy nie nakłada wymogów proceduralnych” I. Kamińska, M. Rozbicka-Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Lex 2016.

23 „Wprawdzie podmioty zobowiązane do udostępniania informacji publicznej mogą na użytek trybu udzielania tej informacji opracować we własnym zakresie wzór wniosku ułatwiający wnioskodawcom sprecyzowanie żądania w tym zakresie, ale w żadnym wypadku nie mogą uzależniać skuteczności złożenia takiego wniosku od wniesienia go na właściwym (opracowanym przez siebie) druku. Komentowana ustawa nie przewiduje bowiem uzależnienia udzielenia informacji od sporządzenia wniosku w tym przedmiocie na specjalnym formularzu lub w szczególnej formie. Wobec tego wniosek o udzielenie informacji może mieć dowolną postać, o ile wynika z niego w sposób jasny, co jest jego przedmiotem (zob. wyrok WSA w Lublinie z 6 maja 2014 r., II SAB/Lu 11/14, LEX nr ) (…) Z ustawy nie wynika obowiązek ujawniania danych osobowych przez osobę zwracającą się z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej. Naszym zdaniem istnieje jednak obowiązek podania formy kontaktu z wnioskodawcą. Wystarczy podanie adresu do korespondencji lub sposobu kontaktu (skrytka pocztowa, poczta ), który nie musi identyfikować wnioskodawcy. Oznacza to, że podmiot zobowiązany do udzielenia informacji nie ma uprawnień do żądania tych danych (…) Minimalne wymogi wniosku muszą obejmować jasne sformułowanie, z którego wynika, co jest przedmiotem żądania o udostępnienie informacji publicznej. Niezbędne jest bowiem wykazanie, że żądana informacja ma charakter informacji publicznej. Wola podmiotu korzystającego z prawa dostępu do informacji publicznej w tym przedmiocie musi być jednoznacznie wyrażona. Tylko bowiem wówczas podmiot, do którego skierowano wniosek, ma obowiązek rozpatrzenia go w trybie i na warunkach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej (zob. wyrok WSA w Gdańsku z 18 czerwca 2014 r., II SAB/Gd 50/14, LEX nr ).” I. Kamińska, M. Rozbicka-Ostrowska, Ustawa o dostępie do informacji publicznej. Komentarz, Lex 2016.

24 TERMIN UDOSTĘPNIENIA Art. 13. 1. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2. 2. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. FORMA UDOSTĘPNIENIA Art. 14. 1. Udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku. 2. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji umarza się.

25 (EWENTUALNA) ODPŁATNOŚĆArt. 15. 1. Jeżeli w wyniku udostępnienia informacji publicznej na wniosek, o którym mowa w art. 10 ust. 1, podmiot obowiązany do udostępnienia ma ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom. 2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, powiadomi wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek. ODMOWA UDOSTĘPNIENIA Art. 16. 1. Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 przez organ władzy publicznej następują w drodze decyzji. 2. Do decyzji, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, z tym że: 1) odwołanie od decyzji rozpoznaje się w terminie 14 dni; 2) uzasadnienie decyzji o odmowie udostępnienia informacji zawiera także imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji, oraz oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobra, o których mowa w art. 5 ust. 2, wydano decyzję o odmowie udostępnienia informacji.

26 KONTROLA SĄDOWOADMINISTRACYJNAArt. 21. Do skarg rozpatrywanych w postępowaniach o udostępnienie informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2016 r. poz. 718, 846 i 996), z tym że: 1) przekazanie akt i odpowiedzi na skargę następuje w terminie 15 dni od dnia otrzymania skargi; skargę rozpatruje się w terminie 30 dni od dnia otrzymania akt wraz z odpowiedzią na skargę. „Skargę na bezczynność organu w postępowaniu o udzielenie informacji publicznej można złożyć nie tylko wobec "milczenia" organu, ale również w sytuacji, w której powstał spór między wnioskodawcą a adresatem wniosku co do charakteru żądanej informacji oraz co do zasad i trybu jej udostępnienia”. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2011 r., sygn. I OSK 610/11 ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA Art. 23. Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

27 Ochrona danych osobowychArt. 47 Konstytucji RP Każdy ma prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Art. 51. Konstytucji RP Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa. Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.

28 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowychPRAWO DO OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH Art. 1. 1. Każdy ma prawo do ochrony dotyczących go danych osobowych. 2. Przetwarzanie danych osobowych może mieć miejsce ze względu na dobro publiczne, dobro osoby, której dane dotyczą, lub dobro osób trzecich w zakresie i trybie określonym ustawą. ZAKRES PRZEDMIOTOWY USTAWY Art. 2. 1. Ustawa określa zasady postępowania przy przetwarzaniu danych osobowych oraz prawa osób fizycznych, których dane osobowe są lub mogą być przetwarzane w zbiorach danych. 2. Ustawę stosuje się do przetwarzania danych osobowych: 1) w kartotekach, skorowidzach, księgach, wykazach i w innych zbiorach ewidencyjnych; 2) w systemach informatycznych, także w przypadku przetwarzania danych poza zbiorem danych. 3. W odniesieniu do zbiorów danych osobowych sporządzanych doraźnie, wyłącznie ze względów technicznych, szkoleniowych lub w związku z dydaktyką w szkołach wyższych, a po ich wykorzystaniu niezwłocznie usuwanych albo poddanych anonimizacji, mają zastosowanie jedynie przepisy rozdziału 5.

29 „Brzmienie art. 2 ust. 1 u. o. d. o„Brzmienie art. 2 ust. 1 u.o.d.o. wskazuje przy tym jednoznacznie na to, że działaniem ustawy objęte są tylko przypadki przetwarzania danych osób fizycznych. Nie ma podstaw do stosowania, nawet per analogiam, przepisów ustawy do przetwarzania danych odnoszących się wyłącznie do osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej (…) Analiza wskazówek zawartych w ust. 1 komentowanego artykułu oraz porównanie jego ust. 1 i 2 może prowadzić do wniosku, że istnieją dwa odmienne, choć wzajemnie powiązane, zakresy stosowania ustawy i dwie zasadnicze grupy zagadnień przez nią regulowanych. Pierwszy zakres dotyczy przetwarzania danych i postępowania przy tym przetwarzaniu; chodzi tu głównie o prawa i obowiązki administratorów danych łącznie ze sprawowanym nad ich działalnością nadzorem ("Ustawa określa zasady postępowania przy przetwarzaniu danych osobowych"); w tym zakresie kwestia istnienia zbioru danych jest obojętna. Drugi dotyczy praw osób fizycznych będących podmiotami przetwarzanych danych osobowych, przy czym w tym przypadku występuje odniesienie do zbioru danych ("Ustawa określa [...] prawa osób fizycznych, których dane osobowe są lub mogą być przetwarzane w zbiorach danych"). Na temat praw służących osobom, których dane mają być lub są przetwarzane - zob. przede wszystkim art. 32 i komentarz do tego przepisu.” J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych. Komentarz, Lex 2015.

30 ZAKRES PODMIOTOWY USTAWYArt. 3. 1. Ustawę stosuje się do organów państwowych, organów samorządu terytorialnego oraz do państwowych i komunalnych jednostek organizacyjnych. 2. Ustawę stosuje się również do: 1) podmiotów niepublicznych realizujących zadania publiczne, 2) osób fizycznych i osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, jeżeli przetwarzają dane osobowe w związku z działalnością zarobkową, zawodową lub dla realizacji celów statutowych - które mają siedzibę albo miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, albo w państwie trzecim, o ile przetwarzają dane osobowe przy wykorzystaniu środków technicznych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

31 Teza: Kontrolerzy spółki cywilnej wykonującej funkcje kontrolerskie w środkach miejskiej komunikacji mieli prawo i obowiązek ustalania danych osobowych pasażera, a ich działanie było uzasadnione obowiązkami realizowanymi dla dobra publicznego. wyrok NSA w Warszawie z 9 listopada 1999 r., II SA 1774/99, LEX nr Teza: Jeżeli przedsiębiorca objął zakresem danych indywidualnych dotyczących firmy swoje dane osobowe, w sytuacji gdy dane te pokrywają się, nie może on jako osoba fizyczna domagać się ochrony swoich danych osobowych, które są wykorzystywane nie jako dane osobowe, lecz jako dane firmy. Decydując się na utożsamianie tych danych, godzi się tym samym na szersze ich ujawnianie i słabszą ochronę. Wyrok NSA w Warszawie z 28 listopada 2002 r., II SA 3389/2001, LexPolonica nr ; MoP 2003, nr 3, s. 99; LEX nr

32 WYŁĄCZENIA Art. 3a. 1. Ustawy nie stosuje się do: 1) osób fizycznych, które przetwarzają dane wyłącznie w celach osobistych lub domowych; 2) podmiotów mających siedzibę lub miejsce zamieszkania w państwie trzecim, wykorzystujących środki techniczne znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie do przekazywania danych. 2. Ustawy, z wyjątkiem przepisów art i art. 36 ust. 1, nie stosuje się również do prasowej działalności dziennikarskiej w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz. U. poz. 24, z późn. zm.) oraz do działalności literackiej lub artystycznej, chyba że wolność wyrażania swoich poglądów i rozpowszechniania informacji istotnie narusza prawa i wolności osoby, której dane dotyczą. „Poza regulacją ustawową pozostawiono przetwarzanie danych przez osoby fizyczne, dokonywane wyłącznie w celach osobistych lub domowych; najbardziej typowe przykłady to gromadzenie danych w osobistych notatnikach, notebookach i domowych komputerach (…) Zastrzeżenia, że wyłączenie dotyczy jedynie przetwarzania danych "przez osoby fizyczne" oraz "w celach osobistych i domowych" nie pozwalają poza zakresem stosowania ustawy pozostawić przetwarzania danych przez przedsiębiorstwa, spółki, rozmaite jednostki organizacyjne, w tym nawet prowadzone przez niewielkie związki osób fizycznych, korporacje, stowarzyszenia, kluby, a także - oczywiście - inne organizacje lub osoby prawne. Nie mogą się one uwolnić od regulacji przewidzianej ustawą, powołując się na to, że dokonywane przez nie przetwarzanie danych służy wyłącznie własnym potrzebom, celom wewnętrznym, swoistym "celom osobistym" (użytkowi osobistemu).” J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych. Komentarz, Lex 2015.

33 DEFINICJA DANYCH OSOBOWYCHArt. 6. 1. W rozumieniu ustawy za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. 2. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne. 3. Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań. „ Dla zaklasyfikowania określonej informacji do kategorii danych osobowych w rozumieniu ustawy nie ma znaczenia status prawny określonej osoby, jej zdolność do czynności prawnych, to, czy przysługują jej prawa publiczne; nie ma znaczenia także jej obywatelstwo. Ustawie podlegają dane osobowe nie tylko obywateli polskich, ale i cudzoziemców, o ile spełnione są warunki z art. 2 i 3. Przepisy ustawy obowiązują tylko na terenie państwa polskiego. Za dane osobowe w rozumieniu ustawy nie można oczywiście uznawać też informacji na temat osób (postaci) nierzeczywistych, fikcyjnych, występujących w bajkach, powieściach, filmach, grach itp.” J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych. Komentarz, Lex 2015.

34 „Zatem informacje, które bez nadzwyczajnego wysiłku, bez nieproporcjonalnie dużych nakładów dają się powiązać z określoną osobą, zwłaszcza przy wykorzystaniu łatwo osiągalnych źródeł powszechnie dostępnych, również zasługują na zaliczenie ich do kategorii danych osobowych. Na przykład niekiedy nawet opisanie zachowań czy cech charakteru "organisty w miejscowości X", "wieloletniego woźnego w przedsiębiorstwie Y" może uzyskać - ze względu na powiązanie z dającą się oznaczyć osobą - kwalifikacje danych osobowych. Nie zasługują na taką kwalifikację te informacje, których powiązanie z oznaczoną osobą nie jest łatwo osiągalne i wymaga nakładów nadzwyczajnych. Przy tego rodzaju podejściu trzeba by stwierdzić, że z reguły nie mają statusu danych osobowych informacje odnoszone np. do numerów rejestracyjnych samochodów. Łatwiej natomiast status taki przyznać informacjom odnoszonym do ściśle podanych adresów. Pojęcie danych osobowych traci swoje ścisłe bezwzględne znaczenie i staje się pojęciem relatywnym. Należy przy tym naturalnie mieć świadomość, że przesłanka nadmierności kosztów czasu lub działań jest niedookreślona i jej rzeczywiste znaczenie zostanie dopiero ukształtowane przez rozstrzygnięcia GIODO dotyczące konkretnych spraw.” J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych. Komentarz, Lex 2015.

35 KONTROWERSJE „…nasuwa się pytanie, czy do tej kategorii zaliczyć należy informacje odnoszące się nie wprost do określonej osoby, lecz do jej bliskich, np. informacje na temat małżonka lub dziecka, przy założeniu, że towarzyszy temu informacja pozwalająca ustalić węzeł rodzinny, węzeł pokrewieństwa. Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jak będziemy rozumieć warunek, który wymaga, aby informacja "dotyczyła" oznaczonej osoby. Jak już zaznaczyliśmy, informacja wtedy spełnia tę przesłankę, gdy stanowi coś na temat tej osoby. Nie jest pozbawione racji twierdzenie, że niekiedy można scharakteryzować do pewnego stopnia daną osobę, pisząc nie wprost o niej, ale tylko o jej bliskich, o członkach jej rodziny czy nawet o osobach z jej środowiska. (…) Zdajemy sobie sprawę, że podane rozgraniczenie oparte jest na nieostrych kryteriach, a przez to też obarczone wadą niepewności prawnej. Krótki okres, w jakim obowiązuje w Polsce ustawa o ochronie danych osobowych, nie pozwala odwołać się pomocniczo do wykształconych w praktyce zasad; nie pozwala też przewidzieć, jakie najprawdopodobniej stanowisko zająłby w tej mierze sąd w razie sporu. Można co najwyżej zakładać, że oceny mogą okazać się zróżnicowane, a wpływać na nie będzie w konkretnych przypadkach m.in. stopień jawności informacji, jej mniej lub bardziej prywatny charakter, cel zbierania i wykorzystania. Specyficzna problematyka powstaje w odniesieniu do traktowania jako danych osobowych adresów internetowych, zwłaszcza adresów poczty elektronicznej ( ). Wątpliwość pierwsza bierze się stąd, że adres internetowy odnosi się w istocie nie tyle do osoby, ile do komputera, z którego może przecież korzystać wiele różnych osób. Pojawia się zatem kwestia możliwości pośredniej identyfikacji osoby w takiej sytuacji.

36 DEFINICJE LEGALNE Art. 7. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) zbiorze danych - rozumie się przez to każdy posiadający strukturę zestaw danych o charakterze osobowym, dostępnych według określonych kryteriów, niezależnie od tego, czy zestaw ten jest rozproszony lub podzielony funkcjonalnie; 2) przetwarzaniu danych - rozumie się przez to jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie, a zwłaszcza te, które wykonuje się w systemach informatycznych; 2a) systemie informatycznym - rozumie się przez to zespół współpracujących ze sobą urządzeń, programów, procedur przetwarzania informacji i narzędzi programowych zastosowanych w celu przetwarzania danych; 2b) zabezpieczeniu danych w systemie informatycznym - rozumie się przez to wdrożenie i eksploatację stosownych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających ochronę danych przed ich nieuprawnionym przetwarzaniem; 3) usuwaniu danych - rozumie się przez to zniszczenie danych osobowych lub taką ich modyfikację, która nie pozwoli na ustalenie tożsamości osoby, której dane dotyczą; 4) administratorze danych - rozumie się przez to organ, jednostkę organizacyjną, podmiot lub osobę, o których mowa w art. 3, decydujące o celach i środkach przetwarzania danych osobowych; 5) zgodzie osoby, której dane dotyczą - rozumie się przez to oświadczenie woli, którego treścią jest zgoda na przetwarzanie danych osobowych tego, kto składa oświadczenie; zgoda nie może być domniemana lub dorozumiana z oświadczenia woli o innej treści; zgoda może być odwołana w każdym czasie;

37 ZADANIA GIODO Art. 12. Do zadań Generalnego Inspektora w szczególności należy: 1) kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych; 2) wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych; 3) zapewnienie wykonania przez zobowiązanych obowiązków o charakterze niepieniężnym wynikających z decyzji, o których mowa w pkt 2, przez stosowanie środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2016 r. poz. 599); 4) prowadzenie rejestru zbiorów danych oraz rejestru administratorów bezpieczeństwa informacji, a także udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach danych i zarejestrowanych administratorach bezpieczeństwa informacji; 5) opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych; 6) inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych; 7) uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych.

38 KOMPETENCJE GIODO Art. 14. W celu wykonania zadań, o których mowa w art. 12 pkt 1 i 2, Generalny Inspektor, zastępca Generalnego Inspektora lub upoważnieni przez niego pracownicy Biura, zwani dalej "inspektorami", mają prawo: 1) wstępu, w godzinach od 600 do 2200, za okazaniem imiennego upoważnienia i legitymacji służbowej, do pomieszczenia, w którym zlokalizowany jest zbiór danych, oraz pomieszczenia, w którym przetwarzane są dane poza zbiorem danych, i przeprowadzenia niezbędnych badań lub innych czynności kontrolnych w celu oceny zgodności przetwarzania danych z ustawą; 2) żądać złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego; 3) wglądu do wszelkich dokumentów i wszelkich danych mających bezpośredni związek z przedmiotem kontroli oraz sporządzania ich kopii; 4) przeprowadzania oględzin urządzeń, nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych; zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii. Art. 15. 1. Kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej oraz kontrolowana osoba fizyczna będąca administratorem danych osobowych są obowiązani umożliwić inspektorowi przeprowadzenie kontroli, a w szczególności umożliwić przeprowadzenie czynności oraz spełnić żądania, o których mowa w art. 14 pkt 1-4. 2. W toku kontroli zbiorów, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 1a, inspektor przeprowadzający kontrolę ma prawo wglądu do zbioru zawierającego dane osobowe jedynie za pośrednictwem upoważnionego przedstawiciela kontrolowanej jednostki organizacyjnej. 3. Kontrolę przeprowadza się po okazaniu imiennego upoważnienia wraz z legitymacją służbową.

39 DOPUSZCZALNOŚĆ PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCHArt. 23. 1. Przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy: 1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych; 2) jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa; 3) jest to konieczne do realizacji umowy, gdy osoba, której dane dotyczą, jest jej stroną lub gdy jest to niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą; 4) jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego; 5) jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą. 2. Zgoda, o której mowa w ust. 1 pkt 1, może obejmować również przetwarzanie danych w przyszłości, jeżeli nie zmienia się cel przetwarzania. 2a. Podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1, uważa się za jednego administratora danych, jeżeli przetwarzanie danych służy temu samemu interesowi publicznemu. 3. Jeżeli przetwarzanie danych jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, a spełnienie warunku określonego w ust. 1 pkt 1 jest niemożliwe, można przetwarzać dane bez zgody tej osoby, do czasu, gdy uzyskanie zgody będzie możliwe. 4. Za prawnie usprawiedliwiony cel, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, uważa się w szczególności: 1) marketing bezpośredni własnych produktów lub usług administratora danych; 2) dochodzenie roszczeń z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

40 OBOWIĄZKI ADMINISTRATORA DANYCHArt. 24. 1. W przypadku zbierania danych osobowych od osoby, której one dotyczą, administrator danych jest obowiązany poinformować tę osobę o: 1) adresie swojej siedziby i pełnej nazwie, a w przypadku gdy administratorem danych jest osoba fizyczna - o miejscu swojego zamieszkania oraz imieniu i nazwisku; 2) celu zbierania danych, a w szczególności o znanych mu w czasie udzielania informacji lub przewidywanych odbiorcach lub kategoriach odbiorców danych; 3) prawie dostępu do treści swoich danych oraz ich poprawiania; 4) dobrowolności albo obowiązku podania danych, a jeżeli taki obowiązek istnieje, o jego podstawie prawnej. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli: 1) przepis innej ustawy zezwala na przetwarzanie danych bez ujawniania faktycznego celu ich zbierania; 2) osoba, której dane dotyczą, posiada informacje, o których mowa w ust. 1.

41 OBOWIĄZKI ADMINISTRATORA DANYCHArt. 26. 1. Administrator danych przetwarzający dane powinien dołożyć szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą, a w szczególności jest obowiązany zapewnić, aby dane te były: 1) przetwarzane zgodnie z prawem; 2) zbierane dla oznaczonych, zgodnych z prawem celów i niepoddawane dalszemu przetwarzaniu niezgodnemu z tymi celami, z zastrzeżeniem ust. 2; 3) merytorycznie poprawne i adekwatne w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane; 4) przechowywane w postaci umożliwiającej identyfikację osób, których dotyczą, nie dłużej niż jest to niezbędne do osiągnięcia celu przetwarzania. 2. Przetwarzanie danych w celu innym niż ten, dla którego zostały zebrane, jest dopuszczalne, jeżeli nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą, oraz następuje: 1) w celach badań naukowych, dydaktycznych, historycznych lub statystycznych; 2) z zachowaniem przepisów art. 23 i 25.

42 INNE OBOWIĄZKI ADMINISTRATORA DANYCHArt. 35. 1. W razie wykazania przez osobę, której dane osobowe dotyczą, że są one niekompletne, nieaktualne, nieprawdziwe lub zostały zebrane z naruszeniem ustawy albo są zbędne do realizacji celu, dla którego zostały zebrane, administrator danych jest obowiązany, bez zbędnej zwłoki, do uzupełnienia, uaktualnienia, sprostowania danych, czasowego lub stałego wstrzymania przetwarzania kwestionowanych danych lub ich usunięcia ze zbioru, chyba że dotyczy to danych osobowych, w odniesieniu do których tryb ich uzupełnienia, uaktualnienia lub sprostowania określają odrębne ustawy. 2. W razie niedopełnienia przez administratora danych obowiązku, o którym mowa w ust. 1, osoba, której dane dotyczą, może się zwrócić do Generalnego Inspektora z wnioskiem o nakazanie dopełnienia tego obowiązku. 3. Administrator danych jest obowiązany poinformować bez zbędnej zwłoki innych administratorów, którym udostępnił zbiór danych, o dokonanym uaktualnieniu lub sprostowaniu danych.

43 INNE OBOWIĄZKI ADMINISTRATORA DANYCHArt. 37. Do przetwarzania danych mogą być dopuszczone wyłącznie osoby posiadające upoważnienie nadane przez administratora danych. Art. 38. Administrator danych jest obowiązany zapewnić kontrolę nad tym, jakie dane osobowe, kiedy i przez kogo zostały do zbioru wprowadzone oraz komu są przekazywane. Art. 39. 1. Administrator danych prowadzi ewidencję osób upoważnionych do ich przetwarzania, która powinna zawierać: 1) imię i nazwisko osoby upoważnionej; 2) datę nadania i ustania oraz zakres upoważnienia do przetwarzania danych osobowych; 3) identyfikator, jeżeli dane są przetwarzane w systemie informatycznym. 2. Osoby, które zostały upoważnione do przetwarzania danych, są obowiązane zachować w tajemnicy te dane osobowe oraz sposoby ich zabezpieczenia.

44 ZASADA ZAKAZU PRZETWARZANIA DANYCH WRAŻLIWYCHArt ust. 1 Zabrania się przetwarzania danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym. „Kryterium wyróżnienia powyższych danych stanowi to, że dotyczą one bezpośrednio sfer należących do prywatności czy nawet intymności osoby fizycznej. W pozostałych przypadkach (a więc przy danych zwykłych, danych neutralnych, danych trywialnych) ingerencja w obszar prywatności bądź w ogóle nie zachodzi, bądź - jeśli nawet występuje - to wynika nie tyle z samej treści danych, ile raczej z ich zestawienia, kontekstu. Poza tym dane wrażliwe, w przeciwieństwie do pozostałych, wiążą się ze znacznie większym poczuciem zagrożenia oraz niebezpieczeństwem wywołania na różnych polach (zatrudnienie, ubezpieczenie, kredytowanie itd.) decyzji dyskryminacyjnych.” J. Barta, P. Fajgielski, R. Markiewicz, Ochrona danych osobowych. Komentarz, Lex 2015.

45 WYJĄTKI OD ZAKAZU PRZETWARZANIA DANYCH WRAŻLIWYCHArt. 27 ust. 2. Przetwarzanie danych, o których mowa w ust. 1, jest jednak dopuszczalne, jeżeli: 1) osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę na piśmie, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych; 2) przepis szczególny innej ustawy zezwala na przetwarzanie takich danych bez zgody osoby, której dane dotyczą, i stwarza pełne gwarancje ich ochrony; (…) 4) jest to niezbędne do wykonania statutowych zadań kościołów i innych związków wyznaniowych, stowarzyszeń, fundacji lub innych niezarobkowych organizacji lub instytucji o celach politycznych, naukowych, religijnych, filozoficznych lub związkowych, (…) 5) przetwarzanie dotyczy danych, które są niezbędne do dochodzenia praw przed sądem; 7) przetwarzanie jest prowadzone w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, (…) 8) przetwarzanie dotyczy danych, które zostały podane do wiadomości publicznej przez osobę, której dane dotyczą; 9) jest to niezbędne do prowadzenia badań naukowych, w tym do przygotowania rozprawy wymaganej do uzyskania dyplomu ukończenia szkoły wyższej lub stopnia naukowego; publikowanie wyników badań naukowych nie może następować w sposób umożliwiający identyfikację osób, których dane zostały przetworzone; 10) przetwarzanie danych jest prowadzone przez stronę w celu realizacji praw i obowiązków wynikających z orzeczenia wydanego w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

46 REJESTRY Art. 40. Administrator danych jest obowiązany zgłosić zbiór danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 43 ust. 1 i 1a. Art. 42. 1. Generalny Inspektor prowadzi ogólnokrajowy, jawny rejestr zbiorów danych osobowych. Rejestr powinien zawierać informacje, o których mowa w art. 41 ust. 1 pkt 1-4a i 7. 2. Każdy ma prawo przeglądać rejestr, o którym mowa w ust. 1. 3. Na żądanie administratora danych może być wydane zaświadczenie o zarejestrowaniu zgłoszonego przez niego zbioru danych, z zastrzeżeniem ust. 4. 4. Generalny Inspektor wydaje administratorowi danych, o których mowa w art. 27 ust. 1, zaświadczenie o zarejestrowaniu zbioru danych niezwłocznie po dokonaniu rejestracji. Art. 46. 1. Administrator danych może, z zastrzeżeniem ust. 2, rozpocząć ich przetwarzanie w zbiorze danych po zgłoszeniu tego zbioru Generalnemu Inspektorowi, chyba że ustawa zwalnia go z tego obowiązku. 2. Administrator danych, o których mowa w art. 27 ust. 1, może rozpocząć ich przetwarzanie w zbiorze danych po zarejestrowaniu zbioru, chyba że ustawa zwalnia go z obowiązku zgłoszenia zbioru do rejestracji. Art. 46c. Generalny Inspektor prowadzi ogólnokrajowy, jawny rejestr administratorów bezpieczeństwa informacji, zawierający informacje, o których mowa w art. 46b ust. 2 pkt 1 i pkt 2 lit. a i c.

47 ZGŁOSZENIE ZBIORU DANYCH DO GIODOArt. 40. Administrator danych jest obowiązany zgłosić zbiór danych do rejestracji Generalnemu Inspektorowi, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 43 ust. 1 i 1a.