1 Obrona cywilna obrona + cywilna = obrona cywilna Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskiej istota – czas wojny / czas pokoju ujęcie systemowe / funkcjonalne / strukturalne / organizacyjne

2 Obrona cywilna Brak wyraźnie określonych kompetencji Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej

3 Obrona cywilna Konstytucja RP: Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli (szerokie ujęcie), strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju (art. 5). Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny (art. 85 ust. 1).

4 Obrona cywilna "obronność, jako wartość polegająca na tworzeniu systemu zapewniającego bezpieczne funkcjonowanie państwa w trakcie pokoju oraz umożliwiającego odparcie jakichkolwiek ataków zbrojnych w trakcie działań o charakterze agresji militarnej, należy do tych wartości, których realizacja należy do podstawowych interesów państwa" (wyr. z 25.11.2003 r., K 37/02, OTK-A 2003, Nr 9, poz. 96).

5 Obrona cywilna „Obowiązek obrony nie jest ograniczony tylko do służby wojskowej, czy szerzej – do świadczeń osobistych lub rzeczowych związanych z odparciem napaści zewnętrznej, ale obejmuje udział obywateli w tworzeniu systemu zapewniającego bezpieczne funkcjonowanie państwa w trakcie pokoju oraz umożliwiającego odparcie ataków zbrojnych. Obowiązek obrony polega więc na wypełnianiu przez obywateli pewnych czynności (świadczeń) wewnątrz kraju lub poza jego granicami w okresie pokoju, jeżeli są one związane z zapewnieniem bezpiecznego funkcjonowania państwa, a także pewnych czynności (świadczeń) w okresie stanów nadzwyczajnych” – B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.

6 Obrona cywilna Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej: Obrona Ojczyzny jest sprawą i obowiązkiem wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1). Umacnianie obronności Rzeczypospolitej Polskiej, przygotowanie ludności i mienia narodowego na wypadek wojny oraz wykonywanie innych zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony należy do wszystkich organów władzy i administracji rządowej oraz innych organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a także do każdego obywatela w zakresie określonym w ustawach (art. 2).

7 Obrona cywilna Powszechnemu obowiązkowi obrony podlegają wszyscy obywatele polscy zdolni ze względu na wiek i stan zdrowia do wykonywania tego obowiązku. W ramach powszechnego obowiązku obrony obywatele polscy są obowiązani do: 1.pełnienia służby wojskowej, 2.wykonywania obowiązków wynikających z nadanych przydziałów kryzysowych i przydziałów mobilizacyjnych, 3.świadczenia pracy w ramach pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych,

8 Obrona cywilna 4. pełnienia służby w obronie cywilnej, 5. odbywania edukacji dla bezpieczeństwa, 6. uczestniczenia w samoobronie ludności, 7. odbywania ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji i pełnienia służby w jednostkach zmilitaryzowanych, 8. wykonywania świadczeń na rzecz obrony.

9 Obrona cywilna Centralnym organem administracji rządowej w sprawach obrony cywilnej jest Szef Obrony Cywilnej Kraju. Szefa Obrony Cywilnej Kraju powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Szef Obrony Cywilnej Kraju podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.

10 Obrona cywilna Zakres działań Szefa Obrony Cywilnej Kraju: 1.przygotowywanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej; 2.ustalanie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej; 3.koordynowanie określonych przedsięwzięć i sprawowanie kontroli realizacji przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań obrony cywilnej; 4.sprawowanie nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.

11 Obrona cywilna Szef Obrony Cywilnej Kraju w sprawach należących do swojego zakresu działania wydaje zarządzenia, wytyczne, instrukcje i regulaminy. Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast). Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające na ich terenie.

12 http://www.epodreczniki.pl/reader/c/178002/v/6/t/student-canon/m/iq1javTioB#iq1javTioB_d5e348

13 Obrona cywilna Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia szczegółowy zakres działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin, jak również zasady i tryb kierowania oraz koordynowania przez nich przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW W SPRAWIE SZCZEGÓŁOWEGO ZAKRESU DZIAŁANIA SZEFA OBRONY CYWILNEJ KRAJU, SZEFÓW OBRONY CYWILNEJ WOJEWÓDZTW, POWIATÓW I GMIN z dnia 25 czerwca 2002 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 850).

14 Obrona cywilna Rozporządzenie reguluje szczegółowy zakres działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin oraz zasady i tryb kierowania, a także koordynowania przez nich przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej.

15 Obrona cywilna Zakres działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju: 1.inicjowanie, przygotowywanie, wydawanie i opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących obrony cywilnej, 2.określanie założeń do planów obrony cywilnej województw, powiatów, gmin i przedsiębiorców, 3.określanie założeń dotyczących ewakuacji ludności i mienia na wypadek masowego zagrożenia, 4.organizowanie i koordynowanie ćwiczeń w zakresie obrony cywilnej,

16 Obrona cywilna Zakres działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin, na ich obszarze działania: 1. dokonywanie oceny stanu przygotowań obrony cywilnej, 2.opracowywanie i opiniowanie planów obrony cywilnej, 3.organizowanie i koordynowanie szkoleń oraz ćwiczeń obrony cywilnej, 4.przygotowywanie i organizowanie ewakuacji ludności na wypadek powstania masowego zagrożenia dla życia i zdrowia na znacznym obszarze,

17 Obrona cywilna 5. planowanie i zapewnienie środków transportowych, warunków bytowych oraz pomocy przedmedycznej, medycznej i społecznej dla ewakuowanej ludności, 6. planowanie i zapewnienie ochrony oraz ewakuacji dóbr kultury i innego mienia na wypadek zagrożenia zniszczeniem, 7. wyznaczanie zakładów opieki zdrowotnej zobowiązanych do udzielania pomocy medycznej poszkodowanym w wyniku masowego zagrożenia życia i zdrowia ludności oraz nadzorowanie przygotowania tych zakładów do niesienia tej pomocy,

18 Obrona cywilna Ustalanie zadań, kontrola (brak nadzoru!), koordynacja: Szef obrony Cywilnej Kraju - szefów obrony cywilnej województw, szef obrony cywilnej województwa – szefów obrony cywilnej powiatów, szef obrony cywilnej powiatu – szefów obrony cywilnej gmin, szef obrony cywilnej gminy – szefów obrony cywilnej w instytucjach, u przedsiębiorców, w społecznych organizacjach ratowniczych i w innych jednostkach organizacyjnych działających na obszarze gminy.

19 Obrona cywilna Pojęcie i cel obrony cywilnej Obrona cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

20 Obrona cywilna Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej. Formacje obrony cywilnej składają się z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji. Formacje obrony cywilnej tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) - w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.

21 Obrona cywilna ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA W SPRAWIE UTWORZENIA FORMACJI OBRONY CYWILNEJ z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz.U. Nr 120, poz. 829)

22 Obrona cywilna Utworzono formację obrony cywilnej pod nazwą „Zespół do Spraw Obrony Cywilnej”. Zespół przeznaczony jest do reagowania i współdziałania, ze specjalistycznymi służbami na wypadek wojny i w sytuacjach zaistnienia klęsk żywiołowych, katastrof, zagrożeń nadzwyczajnych oraz zwalczania ich skutków w zakresie prowadzenia ochrony obiektów, ewakuacji osób i mienia, a także ochrony zabytków znajdujących się w obiektach urzędu.

23 Obrona cywilna W skład zespołu wchodzą 42 osoby, w tym: 1.kierownik zespołu - kierownik komórki organizacyjnej urzędu właściwej do spraw administracyjno-gospodarczych, 2.zastępcy kierownika: a)pierwszy zastępca kierownika - zastępca kierownika komórki organizacyjnej urzędu właściwej do spraw administracyjno- gospodarczych, b)drugi zastępca kierownika - naczelnik wydziału gospodarczego komórki organizacyjnej urzędu właściwej do spraw administracyjno- gospodarczych;

24 Obrona cywilna 3. specjalista do spraw ochrony, 4. specjalista do spraw obrony cywilnej, 5. specjalista do spraw ochrony, 36 ratowników, powołanych spośród pracowników urzędu, podzielonych na 3 drużyny: a)ratownictwa ogólnego, b)porządkowo-ochronną, c)ochrony i ewakuacji zabytków.

25 Obrona cywilna ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI W SPRAWIE UTWORZENIA FORMACJI OBRONY CYWILNEJ z dnia 27 grudnia 2007 r. (Dz.U. 2008 Nr 3, poz. 11)

26 Obrona cywilna Utworzono formację obrony cywilnej pod nazwą „Zespół do Spraw Obrony Cywilnej”. Zadaniem Zespołu jest reagowanie i współdziałanie ze specjalistycznymi służbami na wypadek nadzwyczajnych zagrożeń, klęsk żywiołowych, zagrożeń środowiska i w czasie wojny w zakresie ewakuacji osób i mienia znajdujących się w Urzędzie oraz udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym.

27 Obrona cywilna W skład zespołu wchodzą przede wszystkim: 1.kierownik komórki właściwej do spraw ochrony informacji niejawnych - kierownik Zespołu; 2.naczelnik wydziału ochrony komórki właściwej do spraw ochrony informacji niejawnych - zastępca kierownika Zespołu; 3.pluton.

28 Obrona cywilna Lp.Nazwa stanowiskaIlość stanowisk 1komendant plutonu1 2zastępca komendanta plutonu1 3komendant drużyny4 4ratownik6 5starszy wartownik3 6wartownik zwiadowca15 7magazynier1 Razem31 STAN OSOBOWY PLUTONU

29 Obrona cywilna Obowiązek obywateli w zakresie obrony cywilnej polega na: 1.odbywaniu służby w obronie cywilnej, 2.edukacji dla bezpieczeństwa, 3.odbywania szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności.

30 Obrona cywilna Służbę w obronie cywilnej odbywa się w formacjach obrony cywilnej. Osoby podlegające obowiązkowi służby w obronie cywilnej mogą być zobowiązane w ramach tej służby do wykonywania prac niezbędnych dla potrzeb obrony cywilnej oraz do udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

31 Obrona cywilna Obowiązek służby w obronie cywilnej polega na: 1) odbywaniu w czasie pokoju: a) zasadniczej służby lub szkolenia, b) ćwiczeń; 2) pełnieniu w czasie wojny czynnej służby.

32 Obrona cywilna Obowiązkowi służby w obronie cywilnej podlegają: osoby uznane za zdolne do służby wojskowej, przeznaczone zamiast zasadniczej służby wojskowej do odbycia: a) zasadniczej służby w oddziałach obrony cywilnej, jeżeli nie korzystają z odroczenia zasadniczej służby wojskowej, b) szkolenia w oddziałach obrony cywilnej;

33 Obrona cywilna 2) przeznaczeni do tej służby: a) żołnierze rezerwy nieprzewidziani do służby wojskowej albo do służby w jednostkach zmilitaryzowanych, b) mężczyźni niepodlegający obowiązkowi służby wojskowej, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą sześćdziesiąt lat życia, c) kobiety począwszy od 1 stycznia roku, w którym kończą osiemnaście lat życia, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą pięćdziesiąt lat życia.

34 Obrona cywilna Obowiązkowi służby w obronie cywilnej nie podlegają: 1) osoby uznane za stale lub długotrwale niezdolne do pracy, 2) kobiety w ciąży i w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu; 3) osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu; 4) Osoby sprawujące opiekę nad: a) dziećmi od lat ośmiu do szesnastu, b) osobami obłożnie chorymi,

35 Obrona cywilna Do zasadniczej służby w obronie cywilnej co do zasady przeznacza i powołuje wojskowy komendant uzupełnień lub komendant formacji obrony cywilnej. Komendanta formacji powołuje pracodawca albo wójt lub burmistrz (prezydent miasta). Powołanie do zasadniczej służby w obronie cywilnej następuje za pomocą karty powołania do tej służby lub nadania przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego do służby.

36 Obrona cywilna Zasadniczą służbę w obronie cywilnej odbywa się w jednym, nieprzerwanym okresie przez dziewięć miesięcy. Osoby powołane do zasadniczej służby w obronie cywilnej z dniem stawienia się do tej służby otrzymują bez szczególnego nadania tytuł ratownika. Nadanie tytułu starszego ratownika następuje w drodze mianowania. Ratownicy odbywają zasadniczą służbę w obronie cywilnej w formie skoszarowanej lub nieskoszarowanej w oddziałach obrony cywilnej i przechodzą szkolenie praktyczne w zakresie przygotowania obrony cywilnej. Formę odbywania służby określa organ, który tworzy oddział obrony cywilnej w ramach formacji obrony cywilnej.

37 Obrona cywilna Szkolenie w obronie cywilnej polega na odbywaniu w jednostkach organizacyjnych obrony cywilnej w okresie trzech lat: 1) zajęć szkoleniowych organizowanych w czasie wolnym od pracy; 2) przeszkolenia na obozie szkoleniowym przez okres do trzydziestu dni. Łączny czas szkolenia w jednostkach organizacyjnych obrony cywilnej nie może przekraczać sześćdziesięciu dni w roku, w tym dwudziestu dni ustawowo wolnych od pracy.

38 Obrona cywilna Do czasu szkolenia nie wlicza się udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków. Zajęcia szkoleniowe w okresie zwalczania klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwania ich skutków mogą być prowadzone w czasie pracy. Szkoleniem w obronie cywilnej mogą być objęte również kobiety uznane za zdolne do służby wojskowej. Powołanie kobiet do odbywania tego szkolenia może nastąpić do końca roku kalendarzowego, w którym kończą dwadzieścia cztery lata życia.

39 Obrona cywilna Szef Obrony Cywilnej Kraju może skrócić czas trwania zasadniczej służby lub szkolenia w obronie cywilnej. Osoby, które odbyły zasadniczą służbę lub szkolenie w obronie cywilnej, wojskowy komendant uzupełnień przenosi do rezerwy.

40 Obrona cywilna Ćwiczenia odbywa się w jednostkach organizacyjnych obrony cywilnej lub w jednostkach organizacyjnych, o których mowa w art. 139 ust. 3, w czasie wolnym od pracy w wymiarze do piętnastu dni w roku, w tym nie więcej niż pięć dni ustawowo wolnych od pracy. Do czasu trwania ćwiczeń w obronie cywilnej nie wlicza się okresów udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków. W okresie zwalczania klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska lub usuwania ich skutków ćwiczenia mogą być prowadzone w czasie pracy.

41 Obrona cywilna 1. W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby powołane i przeznaczone do służby w obronie cywilnej są obowiązane do pełnienia czynnej służby przez czas i w zakresie wynikającym z wykonywania zadań. 2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, jednostki organizacyjne obrony cywilnej, w których w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny czynna służba jest pełniona bezterminowo, biorąc pod uwagę jednostki, do których zadań należy wykrywanie zagrożeń, alarmowanie i prowadzenie akcji ratunkowych. 3. Osoby pełniące czynną służbę w obronie cywilnej mogą być skoszarowane na zarządzenie organu tworzącego jednostkę organizacyjną obrony cywilnej.

42 Obrona cywilna Osoby odbywające służbę w obronie cywilnej mogą uzyskać wyróżnienie (pochwała, nagroda rzeczowa lub pieniężna), ordery i odznaczenia. Za naruszenie obowiązków grożą kary dyscyplinarne (upomnienie, nagana, zakaz opuszczania miejsca zakwaterowania przez określony czas).

43 Obrona cywilna Edukacja dla bezpieczeństwa 1. Uczniowie gimnazjów, zasadniczych szkół zawodowych, liceów ogólnokształcących, liceów profilowanych i techników, z wyjątkiem uczniów szkół dla dorosłych, podlegają obowiązkowi w zakresie edukacji dla bezpieczeństwa. 2. Edukacja dla bezpieczeństwa jest obowiązkowym przedmiotem nauczania w wymiarze jednej godziny tygodniowo w cyklu kształcenia. Kto ustala program?

44 Obrona cywilna Powszechna samoobrona ludności 1. Osoby posiadające obywatelstwo polskie, zdolne ze względu na stan zdrowia, podlegają obowiązkowi szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony. 2. Szkolenie ludności w zakresie powszechnej samoobrony ma na celu przygotowanie do samoobrony przed środkami masowego rażenia oraz innymi działaniami nieprzyjaciela. 3. Szkolenie ludności w zakresie powszechnej samoobrony przeprowadza się w formie zajęć podstawowych lub ćwiczeń praktycznych. 4. Ćwiczenia praktyczne mogą polegać również na udziale w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

45 Obrona cywilna Powszechna samoobrona ludności Obowiązkowi szkolenia nie podlegają: 1) osoby, które ukończyły sześćdziesiąt lat życia; 2) osoby uznane za stale lub długotrwale niezdolne do pracy, 3) kobiety w ciąży oraz w okresie sześciu miesięcy po odbyciu porodu; 4) osoby sprawujące opiekę nad dziećmi do lat ośmiu; 5) osoby pobierające naukę lub odbywające studia w szkołach wszystkich typów.