1 Obywatelstwo Unii Europejskiej

2  Jest to więź prawna łącząca osobę fizyczną z Unią Europejską.  Daje osobie określone prawa i nakłada na nią określone obowiązki.  Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego. (Artykuł 9 Traktatu o Unii Europejskiej)  Obywatelstwo ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego i nie zastępuje go. Czym jest obywatelstwo UE?

3 Państwa Członkowskie Unii Europejskiej Unia Europejska składa się z 28 państw członkowskich. Członkiem Unii Europejskiej może zostać tylko wolne, niepodległe, suwerenne, demokratyczne państwo europejskie. Nowo wstępujące państwa, aby stać się członkiem Unii muszą:  spełnić szereg kryteriów dotyczących sfery gospodarczej, politycznej, praw człowieka sformułowane w tzw. kryteriach kopenhaskich,  zaakceptować w pełni i bez zastrzeżeń (w szczególności zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego nad prawem krajowym),  posiadać sprawnie działającą administrację i sądownictwo zdolne wyegzekwować unijne i wspólnotowe akty prawne.

4 Cechy obywatelstwa UE Łączy ono Unię i każdą osobę fizyczną, która posiada obywatelstwo państwa członkowskiego. Personalny Odnosi się to do obustronności relacji jako stosunku prawnego. Obywatele mają określone prawa i obowiązki. Wzajemny Nie zastępuje ono obywatelstwa krajowego, a jedynie stanowi uzupełnienie. Dodatkowy Jest zależne od obywatelstwa krajowego. Unijne obywatelstwo posiada się, nabywa i traci wraz z obywatelstwem kraju członkowskiego. Zależny Uzależnienie obywatelstwa unijnego od krajowego jest całkowite, ma ono charakter więzi pozornej. Pozorny

5 Obywatelem Unii Europejskiej zostaje automatycznie każdy obywatel państwa członkowskiego. Następuje to z mocy prawa i obywatel nie może się temu sprzeciwić, ani nie przewiduje się możliwości zrzeczenia się obywatelstwa Unii. Obywatel kraju trzeciego może stać się obywatelem Unii Europejskiej, jednak najpierw musi uzyskać obywatelstwo któregoś z krajów członkowskich. Obywatelstwo UE

6 Obywatelstwo UE współistnieje z obywatelstwem kraju ojczystego, ma charakter subsydiarny. Utrata obywatelstwa kraju członkowskiego oznacza utratę obywatelstwa UE. Obywatelstwo UE

7 Prawa związane z obywatelstwem UE

8 Swoboda przepływu osób  „Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium Państw Członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w Traktacie i w środkach przyjętych w celu ich wykonywania.” (Art. 21, ust. 1 TFUE)  Obywatelstwo może być przyznane także obywatelom państw trzecich legalnie przebywającym na terytorium Państwa Członkowskiego. Prawa związane z obywatelstwem UE

9 Prawo wyborcze w wyborach lokalnych  Prawem obywateli UE jest możliwość brania udziału w wyborach lokalnych w państwach zamieszkania, których nie są obywatelami. Dotyczy to zarówno czynnego, jak i biernego prawa wyborczego, jednak odnosi się tylko do wyborów lokalnych stopnia podstawowego. Nie dotyczy wyborów lokalnych wyższych stopni, ani innych form demokracji lokalnej, jak referendum lokalne. Prawa związane z obywatelstwem UE

10 Prawo wyborcze w wyborach do Parlamentu Europejskiego -Ważnym prawem, będącym realizacją idei demokracji przedstawicielskiej w UE jest możliwość brania udziału w wyborach do Parlamentu Europejskiego. -Każdy obywatel UE ma czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do PE, niezależnie czy przebywa na terytorium własnego kraju czy innego państwa członkowskiego UE. -Osoby zamieszkujące poza krajem swego obywatelstwa, mogą wybrać w którym państwie wezmą udział w wyborach, ale mogą głosować w jednych wyborach tylko raz i w jednych wyborach kandydować tylko w jednym państwie. Prawa związane z obywatelstwem UE

11 Obywatelska inicjatywa ustawodawcza  Innym prawem obywateli UE jest możliwość pośredniej inicjatywy prawodawczej.  „Obywatele Unii w liczbie nie mniejszej niż milion, mający obywatelstwo znacznej liczby Państw Członkowskich, mogą podjąć inicjatywę zwrócenia się do Komisji Europejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku w sprawach, w odniesieniu do których zdaniem obywateli, stosowanie Traktatów wymaga aktu prawnego Unii. „(Art. 11 TUE) Prawa związane z obywatelstwem UE

12 Zwracanie się z petycją do Parlamentu Europejskiego -Obywatele UE mają również prawo zwracania się do Parlamentu Europejskiego z petycją w dotyczących ich sprawach objętych zakresem kompetencji Unii. -Prawo to rozciąga się także na wszystkie osoby fizyczne i prawne mające miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę na terenie UE. -Petycja może być kierowana indywidualnie lub grupowo -Może być napisana w dowolnym języku urzędowym Unii. Prawa związane z obywatelstwem UE

13  Zwracanie się ze skargą do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich  Te same podmioty, co w przypadku prawa do petycji, mają również prawo zwracania się do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich ze skargami w sprawach niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu wykonujących swoje funkcje sądowe. Prawa związane z obywatelstwem UE

14 Opieka dyplomatyczna i konsularna  W przypadku, gdy obywatel UE znajduje się na terytorium państwa trzeciego, w którym jego państwo nie posiada placówki dyplomatycznej, może skorzystać z opieki dyplomatycznej dowolnego innego państwa UE, które ją w tym kraju posiada na takich samych warunkach, jak obywatele tego państwa.  Prawo to nie obejmuje nieposiadających obywatelstwa UE rodzin obywateli UE. Z ochrony można skorzystać w przypadku zgonu, poważnego wypadku i ciężkiej choroby, aresztowania lub zatrzymania i aktów przemocy  Pomocy udziela się także w repatriacji do kraju pozbawionych środków obywateli Unii. Placówki dyplomatyczne mogą, w ramach swoich uprawnień, przyjść z pomocą także w innych okolicznościach.  W przypadku udzielenia pomocy, obywatel Unii może otrzymać wsparcie finansowe tylko wtedy gdy zgodzi się na to Ministerstwo Spraw Zagranicznych jego państwa lub najbliższa jego misja dyplomatyczna. Musi się także zobowiązać do zwrotu udzielonej jej pożyczki lub pomocy finansowej i wydatków poniesionych na jego rzecz łącznie z ewentualnymi opłatami konsularnymi. Prawa związane z obywatelstwem UE

15 Dostęp do dokumentów  Realizując zasadę przejrzystości Unia zapewnia swoim obywatelom również prawo dostępu do swoich dokumentów.  „Każdy obywatel Unii i każda osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę statutową w Państwie Członkowskim ma prawo dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii, niezależnie od ich formy (Art. 15 TFUE) Prawa związane z obywatelstwem UE

16 Paszport Europejski Na posiedzeniu w Rzymie 1 grudnia 1985 roku Rada Europejska wprowadziła paszport europejski. Jednakowy dla obywateli wszystkich państw członkowskich i zastępujący dotychczas używane paszporty wydawane przez poszczególne kraje. Dokument ten ma okładkę w kolorze burgundzkiego wina, na niej znajduje się napis „Unia Europejska” oraz nazwa państwa, którego obywatelem jest posiadacz paszportu. Może być używany podczas podróży po całym świecie.