1 Ocena Oddziaływania na ZdrowieOcena Oddziaływania na Zdrowie. Charakterystyka, zastosowanie na świecie i perspektywa rozwoju w Polsce. Marlena Kropidłowska Health and Environment Alliance / HEAL Polska

2 środowisko  zdrowie publiczneHEAL: 70 członków z 30 krajów pacjenci naukowcy lekarze eksperci zdrowia publicznego HEAL instytuty badawcze pielęgniarki Health and Environment Alliance (HEAL) jest europejską organizacją non-profit analizującą wpływ środowiska na zdrowie publiczne, działającą od 2003 roku i zrzeszającą ponad 70 organizacji członkowskich z kilkudziesięciu krajów. HEAL Polska działa od prawie czterech lat, skupiając się na problemie zanieczyszczeń powietrza, które są uznawane obecnie za największe środowiskowe zagrożenie zdrowia, zarówno na świecie, jak i w Polsce. HEAL Polska współpracuje z ośrodkami naukowym i medycznymi, prowadzi szkolenia i działania edukacyjne. Organizacja publikowała materiały, które otrzymywały patronat wiodących polskich instytutów zajmujących się zdrowiem publicznym, m.in. Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Środowiskowej czy Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego. studenci NGOs środowisko  zdrowie publiczne

3 Nowa publikacja HEAL

4 Najważniejsze zagrożenia zdrowia publicznegoludzka aktywność wpływa na czynniki środowiskowe, a one wpływają na zdrowie 23% zgonów w skali świata (12 milionów ludzi) związanych jest z modyfikowalnymi czynnikami środowiskowymi liczba chorób zakaźnych i pasożytniczych spada, a liczba chorób niezakaźnych wzrasta wylew, choroba niedokrwienna serca, biegunka, infekcje dolnych dróg oddechowych i nowotwory – najbardziej niebezpieczne choroby związane ze środowiskiem Potrzebujemy narzędzi dostosowanych do zagrożeń współczesnego świata Czynniki środowiskowe są odpowiedzialne za ogromną liczbę chorób – ich kontrola pozwoli na poprawę zdrowia publicznego Konieczna jest współpraca pomiędzy różnymi podmiotami – specjalistami od środowiska, zdrowia, politykami, samorządowcami, inwestorami

5 Ocena Oddziaływania na ZdrowieDEFINICJA  połączenie różnych procedur, metod i narzędzi, które pozwalają oszacować potencjalny wpływ inwestycji, programów czy polityk na zdrowie rozumiane jako stan zupełnego fizycznego, psychicznego oraz społecznego dobrostanu a nie tylko brak choroby lub ułomności ZDROWIE w centralnym punkcie KORZYŚCI  identyfikacja potencjalnych negatywnych skutków, rekomendacje pozwalające na ich minimalizację, pomoc w podjęciu decyzji najlepszej dla zdrowia publicznego W Polsce OOZ nie jest obowiązkowa, zdrowie powinno być uwzględniane w ramach OOŚ Etapy prowadzenia HIA, w jaki sposób ocenia się skutki zdrowotne i więcej szczegółów w publikacji

6 Ocena Oddziaływania na ŚrodowiskoIlekroć w ustawie jest mowa o oddziaływaniu na środowisko rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie ludzi. (art. 3 pkt 2) Art. 74a wszedł w życie r. – wymagania dla osób/zespołu przeprowadzającego OOŚ – wykształcenie: chemiczne, przyrodnicze, inżynierskie (biotechnologia, górnictwo, inżynieria środowiska), nauki rolnicze lub leśne Inspekcja Sanitarna opiniuje, a nie uzgadnia

7 HIA w Polsce Celu operacyjnego 4: Ograniczenie ryzyka zdrowotnego wynikającego z zagrożeń fizycznych, chemicznych i biologicznych w środowisku zewnętrznym, miejscu pracy, zamieszkania, rekreacji oraz nauki, badanie i ocena wpływu jakości środowiska na stan zdrowia, w tym środowiska służby żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy, z uwzględnieniem następujących komponentów środowiska i elementów z nim powiązanych: powietrza, odpadów i ścieków odprowadzanych do środowiska (w tym farmaceutyki i substancje endokrynopodobne), wody przeznaczonej do spożycia oraz wykorzystywanej do celów rekreacyjnych, hałasu, promieniowania elektromagnetycznego, zanieczyszczenia związkami chemicznymi gleb wykorzystywanych rolniczo, klimatu (w tym susze i zjawiska ekstremalne, choroby wektorowe, osuwiska ziemi, powodzie i podtopienia) i działań związanych z adaptacją do jego zmian W zakresie powietrza W zakresie pola elektromagnet.

8 OOZ na świecie Różne praktyki, różny stopień zaawansowaniaObowiązkowa lub obligatoryjna Jako element OOŚ i jako odrębna procedura Może dotyczyć różnych kwestii, nie tylko środowiskowych Obowiązkowa dla wybranych projektów, np. dla kopalni odkrywkowych czy inwestycji transportowych Państwowe instytuty, uczelnie, organizacje pozarządowe, prywatne firmy

9 OOZ w praktyce 2005 OOZ dla propozycji rozbudowy kopalni odkrywkowej w walijskim Margam Z inicjatywy lokalnej społeczności Zidentyfikowano: utrata walorów środowiskowych i krajobrazowych, drażniące zapylenie, hałas i zanieczyszczenia powietrza Czynniki społeczne: więcej miejsc pracy mogłoby zostać utraconych w wyniku upadku tych przedsiębiorstw niż zostałoby utworzonych przy pracy w kopalni WNIOSEK: proponowana rozbudowa wpłynęłaby negatywnie na zdrowie społeczności żyjącej w pobliżu planowanej inwestycji Przedstawiono dowody na przypadki zaostrzenia ataków astmy u dzieci mieszkających blisko odkrywki. W procesie OOZ przeanalizowano również aspekty społeczne potencjalnych zmian (jako czynniki, które w dużej mierze wpływają zarówno na zdrowie psychiczne, jak i fizyczne).

10 Rekomendacje HEAL PolskaWprowadzenie obowiązkowej Oceny Oddziaływania na Zdrowie dla dokumentów strategicznych związanych z energetyką, transportem i planowaniem przestrzennym Opracowanie metodologii OOZ przez Ministerstwo Zdrowia we współpracy z Ministerstwem Środowiska Zastąpienie opinii wydawanej przez Inspekcję Sanitarną uzgodnieniem

11 Marlena Kropidłowska marlena@env-healthMarlena Kropidłowska HEAL Polska Koszykowa 59/ Warszawa Health and Environment Alliance 28 Boulevard Charlemagne B-1000 Brussels