1 Ochrona przeciwpożarowa oraz ochrona środowiska naturalnego
2 Warunki powstania pożaruCIEPŁO PALIWO GAZ, CIECZ, CIAŁO STAŁE POWIETRZE AZOT, TLEN
3 Zagrożenia pożarowe i wybuchoweCharakterystyka zagrożenia pożarowego i wybuchowego oraz zasady postępowania na wypadek pożaru zawarte są w: instrukcji technologiczno-ruchowej - w odniesieniu do zakładów produkcyjnych i magazynów; instrukcji bezpieczeństwa pożarowego - w odniesieniu do obiektów użyteczności publicznej
4 Zwalczanie pożaru Uwaga!Powiadomienie straży pożarnej Co się pali? Gdzie? Jaka jest sytuacja? Kto melduje? Powiadomienie użytkownika urządzenia. W miarę możliwości odłączyć palące się urządzenia (wyłączyć napięcie). Uwaga! W urządzeniach wysokiego napięcia mogą to zrobić tylko osoby upoważnione. Zamknąć klapy przeciwpożarowe instalacji wentylacyjnej. W miarę możliwości chronić przed środkami gaśniczymi części urządzenia nie objęte przez pożar (np. przykrywając). W czasie rozpoznawania sytuacji, działań ratowniczo- -gaśniczych, należy zachować minimalne odstępy: przy niskim napięciu – 5 m, jeżeli przewody wysokiego napięcia stykają się z podłogą – 10 m. Przy gaszeniu pożaru sprzętem podręcznym, uwzględniać jego przeznaczenie, np. do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem stosować gaśnice śniegowe (CO2).
5 Obowiązki w wypadku pożaru lub innego zagrożeniaKto zauważy pożar, klęskę żywiołową lub inne miejscowe zagrożenie, obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić osoby znajdujące się w strefie zagrożenia oraz jednostkę ochrony przeciwpożarowej, bądź policję lub wójta albo sołtysa. Pracownicy winni znać swoje zadania na wypadek pożaru, w szczególności: umieć alarmować straż pożarną, umieć posługiwać się podręcznym sprzętem gaśniczym, umieć postępować w wypadku powstania pożaru w zakładzie pracy, w tym współpracować ze służbami ratowniczymi.
6 Obowiązki w wypadku pożaru lub innego zagrożeniazachować spokój, ostrzec współpracowników, zaalarmować straż pożarną, odłączyć spod napięcia urządzenia elektryczne, wyłączyć instalacje wentylacyjne, transportowe i grzewcze, zamknąć główny zawór gazowy, zablokować rurociągi, natychmiast opuścić miejsca niebezpieczne oznakowanymi drogami ewakuacyjnymi, w razie zadymienia przemieszczać się trzymając głowę na wysokości ok. 1 m (ochrona przed dymem i ciepłem), nie używać wind
7 Zasady postępowania podczas pożaruZachować spokój! Natychmiast zgłosić pożar, podając dokładne dane o miejscu i rozmiarach pożaru. Ostrzec innych pracowników o pożarze. Wyłączyć urządzenia wentylacyjne, transportowe i grzewcze, odciąć dopływ przewodów rurowych, zamknąć główny zawór gazu, w razie potrzeby wyłączyć spod napięcia urządzenia elektryczne. Natychmiast opuścić obszary zagrożone, używając klatek schodowych, a także oznakowanych dróg ewakuacyjnych i pożarowych. Nie używać wind. Poruszać się w pozycji jak najbliżej podłogi (ochrona przed dymem i gorącym powietrzem). Działanie prowadzić zgodnie z instrukcją pożarową. Ratowanie życia ludzi ma pierwszeństwo przed gaszeniem pożaru
8 Zasady postępowania podczas pożaruNie narażając własnego bezpieczeństwa, uczestniczyć w działaniach ratowniczo-gaśniczych aż do czasu przybycia straży pożarnej. Okrywać i zawijać palące się osoby w koce gaśnicze, płaszcze itp. (W razie konieczności gaszenia ognia - obracać osobę poszkodowaną) Nigdy nie gasić płonącego tłuszczu wodą. Z chwilą przybycia straży pożarnej udzielić dowódcy sekcji stosownych informacji, przekazać plany budynku, dróg ewakuacyjnych i ratunkowych, a także właściwe klucze.
9 Postępowanie po ustąpieniu pożaruStalowy dźwigar o długości 10 m rozszerza się w 700°C o około 0,1 m. Ponowne wchodzenie do pomieszczeń objętych wcześniej pożarem możliwe jest dopiero po udzieleniu stosownego zezwolenia przez straż pożarną lub kierownictwo zakładu (również sąsiadujące części budynku mogą być uszkodzone wskutek oddziaływania pożaru). Siły ścinające (odkształcające) Ponowne doprowadzenie podręcznego sprzętu gaśniczego do stanu sprawności (zlecenie ponownego napełnienia gaśnic używanych w czasie pożaru) .
10 Drogi ewakuacyjne Drogi i wyjścia ewakuacyjne, a także ich trasy, należy oznakować w sposób dobrze widoczny i trwały. Znaki ewakuacyjne i znaki ochrony przeciwpożarowej powinny być wykonane z materiałów fotoluminescencyjnych, jeżeli nie jest konieczne zastosowanie oświetlenia awaryjnego. Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej Wyjście ewakuacyjne (tabliczka umieszczona nad wyjściem) Oznakowanie w pomieszczeniach (przykład)
11 Plan alarmowania Plan alarmowania Działania natychmiastoweKażde przedsiębiorstwo musi mieć plan alarmowania Plan alarmowania Zakład / Wydział w razie wystąpienia Wypadku Pożaru Napadu Włamania 998 997 GDZIE i CO się stało, KTO składa meldunek Kierownik zakładu tel Warsztat -mistrz tel Kierownik wydziału tel Działania natychmiastowe Pierwsza pomoc Apteczka Najbliższy lekarz tel Szpital tel Główny wyłącznik prądu elektrycznego Główne przyłącze wody Podręczny sprzęt gaśniczy Wezwać pomoc - ratować ludzi - zwalczać pożar - wyłączyć prąd - zapewnić swobodę korzystania z dróg dojazdowych i komunikacyjnych
12 Zasady gaszenia ognia za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczegoGasić ogień w kierunku wiatru (z wiatrem) Palące się powierzchnie gasić rozpoczynając od brzegu! Pożary substancji kapiących i płynących gasić strumieniem skierowanym od góry do dołu! Pożary ścian gasić strumieniem skierowanym od dołu do góry! Stosować wystarczającą liczbę gaśnic - nigdy jedną po drugiej Zwracać uwagę na możliwość ponownego rozpalenia się ognia Nigdy nie wieszać gaśnic po użyciu na stałe miejsce. Najpierw zlecić ponowne napełnienie!
13 Zastosowanie gaśnic gaśnice C02;gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC; gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC; gaśnice pianowe; gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka. Pożary cieczy i materiałów stałych topiących się, np.: benzyny, tłuszczy, farb, olejów, smoły, rozpuszczalników itp. gaśnice płynowe z dodatkowym roztworem środka; gaśnice pianowe. Pożary materiałów stałych, zwykle pochodzenia organicznego, których normalne spalanie zachodzi z tworzeniem żarzących się węgli, np.: drewna, papieru, węgla, słomy, tworzyw sztucznych, tekstyliów itp. Typy gaśnic przenośnych Rodzaj palącego się materiału i sposób jego spalania Grupa pożaru Zakres stosowania środków gaśniczych
14 Zastosowanie gaśnic gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym metale.Pożary metali, np.: aluminium, sodu, potasu, litu, magnezu i ich związków. gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC;gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC; Pożary gazów, np.: acetylenu, butanu, metanu, propanu, wodoru, gazu ziemnego i miejskiego itp. Typy gaśnic przenośnych Rodzaj palącego się materiału i sposób jego spalania Grupa pożaru Zakres stosowania środków gaśniczych
15 Przykładowe oznaczenie gaśnicyPole opisowe 1 Pole opisowe 2 Pole opisowe 3 Piktogramy dla grup pożarowych Grupa A - pożary ciał stałych głównie pochodzenia organicznego, przy spalaniu których obok innych zjawisk występuje zjawisko żarzenia Grupa B - pożary cieczy palnych lub materiałów topiących się Grupa C - pożary gazów Grupa D - pożary metali Pole opisowe 4 Pole opisowe 5
16 Typy gaśnic Gaśnice pianowe. Agregaty pianowe ZALETYzapewnia szybkie chłodzenie przez skroplenie środka w kontakcie z pożarem tworzy powłokę odcinającą wydzielanie par palnych cieczy i uniemożliwia ponowne zapalenie może być użyta do gaszenia urządzeń elektrycznych, jeżeli posiadają informacje o dopuszczeniu ZASTOSOWANIE pożary grupy A, B PRZECIWSKAZANIA nie gasić: ciał reagujących z wodą, jak np. sód, potas, karbol, wapno ciał palących się w postaci żaru w wysokich temperaturach instalacji i urządzeń elektrycznych pod napięciem DZIAŁANIE wyciągnąć zawleczkę bezpieczeństwa nacisnąć dźwignię skierować zawór na źródło ognia, naciskając dźwignię
17 Typy gaśnic Gaśnice śniegowe. Agregaty śniegowe ZALETYśrodek gaśniczy nie wymaga do uwolnienia czynnika wyzwalającego zbija mechanicznie płomień dzięki sile podmuchu działa tłumiąco, wypychając tlen gazem obojętnym działa chłodząco, temperatura CO2: -78°C nie pozostawia śladów po użyciu stosuje się do gaszenia urządzeń pod napięciem ZASTOSOWANIE pożary grupy B i C urządzenia i instalacje pod napięciem do 1 kV PRZECIWSKAZANIA nie wolno gasić: pożarów siarki, węgla, metali lekkich, materiałów, obok których są związki cyjanków palących się ludzi silnie rozgrzanych elementów konstrukcji urządzeń DZIAŁANIE wyciągnąć zawleczkę nacisnąć dźwignię uwalniającą CO2 wydajność kontrolować zaworem
18 Typy gaśnic Gaśnice proszkowe. Agregaty proszkowe ZALETYnietoksyczność, neutralność duża zdolność penetracji ognia, chłodzenie i tworzenie warstwy izolacyjnej przed ogniem możliwość gaszenia urządzeń elektrycznych proszki fosforanowe posiadają zwiększoną odporność na wilgoć, wstrząsy i gaszą pożary grupy A gasi skutecznie pożary gazów ZASTOSOWANIE proszki fosforanowe gaszą pożary grupy A, B, C proszki węglanowe gaszą pożary grupy B, C urządzenia elektryczne pod napięciem do 1 kV pożary grup D (proszek D) PRZECIWSKAZANIA nie powinno się gasić: części ruchomych maszyn komputerów i sprzętu elektronicznego DZIAŁANIE wyciągnąć zawleczkę bezpieczeństwa nacisnąć dźwignię uwalniany proszek i jego wydajność kontroluje się zaworem
19 Znaki bezpieczeństwa Ochrona przeciwpożarowaZnak stosowany do wskazania przycisku pożarowego lub ręcznego sterowania urządzeń Gaśniczych Znak wskazuje usytuowanie dostępnego telefonu przeznaczonego do ostrzeżenia w razie zagrożenia pożarowego Znak samodzielny lub łączony ze znakiem "Uruchamianie ręczne" Wskazuje usytuowanie gaśnicy Do wskazania przycisku pożarowego lub ręcznego sterowania urządzeń gaśniczych Do stosowania w miejscach, gdzie palenie tytoniu może być przyczyną zagrożenia pożarowego palenie tytoniu lub otwarty ogień może być przyczyną zagrożenia pożarowego Do stosowania we wszystkich przypadkach, kiedy użycie wody do gaszenia pożaru jest zabronione Uruchamianie ręczne Hydrant wewnętrzny Telefon do użycia w stanie zagrożenia Palenie tytoniu zabronione Alarmowy sygnalizator akustyczny Zakaz używania otwartego ognia Palenie tytoniu zabronione Gaśnica Zakaz gaszenia wodą
20 Znaki bezpieczeństwa Ochrona przeciwpożarowaZnak stosowany jest dla uniknięcia podawania zestawu indywidualnych znaków dla sprzętu pożarniczego Znak stosowany jest do oznaczenia drabiny trwale związanej z obiektem i przeznaczonej do działań ratowniczo- -gaśniczych straży pożarnej Tylko łącznie ze znakami wskazującymi sprzęt pożarniczy lub urządzenia sygnalizacji pożarowej i sterowania ręcznego dla wskazania kierunku do miejsca rozmieszczenia sprzętu pożarniczego lub urządzenia ostrzegającego Znak używany w przypadkach, gdy ewentualna przeszkoda stanowiłaby szczególne niebezpieczeństwo Do wskazania obecności materiałów łatwo zapalnych materiałów utleniających się Do wskazania możliwości występowania atmosfery wybuchowej gazów palnych lub materiałów wybuchowych Zestaw sprzętu pożarniczego Nie zastawiać Drabina Niebezpieczeństwo pożaru - materiały łatwo zapalne Kierunek do miejsca rozmieszczenia Niebezpieczeństwo pożaru - materiały utleniające Niebezpieczeństwo pożaru - materiały wybuchowe sprzętu pożarniczego lub urządzenia ostrzegającego
21 Znaki bezpieczeństwa Znaki ewakuacyjneStrzałki krótkie - do stosowania z innymi znakami Strzałka długa - do samodzielnego stosowania Znak stosowany do oznakowania wyjść używanych w przypadku zagrożenia Znak stosowany nad drzwiami skrzydłowymi, które są wyjściami ewakuacyjnymi (drzwi prawe lub lewe) Znak wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej do wyjścia: może kierować w lewo lub prawo do wyjścia schodami w górę, na lewo lub prawo do wyjścia w wypadku zagrożenia. Kierunek drogi ewakuacyjnej Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej Wyjście ewakuacyjne Wyjście ewakuacyjne Drzwi ewakuacyjne
22 Znaki bezpieczeństwa Znaki ewakuacyjneZnak stosowany łącznie ze znakiem poprzednim na przesuwnych drzwiach wyjścia ewakuacyjnego. Strzałka powinna wskazywać kierunek otwarcia drzwi przesuwnych Znak ten może być stosowany a) w miejscu, gdzie niezbędne jest stłuczenie szyby dla uzyskania dostępu do klucza lub systemu otwarcia b) gdzie niezbędne jest rozbicie przegrody dla uzyskania wyjścia Znak ten jest umieszczony na drzwiach dla wskazania kierunku otwierania Znak wskazuje kierunek drogi ewakuacyjnej do wyjścia schodami w dół, na lewo lub prawo Znak ten jest umieszczany Przesunąć w celu otwarcia Kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej Pchać, aby otworzyć Ciągnąć, aby otworzyć Stłuc, aby uzyskać dostęp schodami w dół
23 Substancje niebezpieczneNiektóre obowiązki Administracji terenowej: Wójt, burmistrz, albo prezydent miasta, na których terenie znajduje się instalacja mogąca spowodować nadzwyczajne zagrożenia środowiska, zobowiązani są do sporządzenia planu operacyjno-ratowniczego na wypadek wystąpienia takiego zagrożenia. Inwestora i użytkownika: Inwestor i użytkownik instalacji mogącej spowodować nadzwyczajne zagrożenia są zobowiązani do sporządzenia raportu bezpieczeństwa. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych stosowanych w zakładzie chemikaliów.
24 Substancje niebezpieczneOznakowanie nadtlenków 7 X1 6 u n Przykładowa etykieta opakowania substancji niebezpiecznej - nadtlenku benzoilu: oznaczenie rodzaju zagrożenia (R:3 - niebezpieczeństwo wybuchu pod wpływem utleniania, tarcia lub ognia, 36/37/38 - dodatkowe zagrożenia wybuchem); numer rozpoznawczy zagrożenia (539 - nadtlenek organiczny zapalny); numer porządkowy danego materiału niebezpiecznego wg zaleceń ONZ nakazujący odpowiednie oznakowanie pojazdu przewożącego ten materiał; klasa oznaczenie nadtlenków organicznych; wskazówki dotyczące bezpieczeństwa (3 - przechowywać w zamknięciu, 9 - w polskich przepisach brak objaśnienia tej cyfry, 7 - przechowywać zawartość pod wodą, 14 - pojemnik uszczelniony, 27 - zabezpieczyć przed elektrycznością statyczną, 34 - ostrożnie otwierać, 37 - trzymać z dala od źródeł zapłonu, 39 - trzymać w pomieszczeniu chłodnym o dobrej wentylacji); un - wymagania ONZ (dotyczące opakowania, wagi, nr atestu); nalepki ostrzegawcze (E - materiał wybuchowy, X1 - materiał drażniący).
25 Substancje niebezpieczneChlor W pomieszczeniach, gdzie składuje się chlor, temperatura nie może przekroczyć 35ºC. Odległość pojemników z chlorem (także opróżnionych) od grzejników nie może być mniejsza niż 1 m. Magazyny do przechowywania chloru powinny znajdować się w odrębnych budynkach. Pomieszczenia do składowania i pobierania chloru powinny być wyposażone w wentylację mechaniczną i instalację do unieszkodliwiania chloru.