1 Ogólne badanie chorego ( I )

2 Ocena budowy ciała i przybliżonego wieku biologicznego. OGÓLNE BADANIE CHOREGO Ocena: stanu przytomności, stanu psychicznego, chodu i postawy, mowy, sposobu wypowiadania się. Ocena budowy ciała i przybliżonego wieku biologicznego. Odpowiedź na pytanie: „ czy pacjent sprawia wrażenie chorego ?”

3 Stan przytomności Omdlenie Długotrwała senność Letarg NarkolepsjaOGÓLNE BADANIE CHOREGO Stan przytomności Omdlenie Długotrwała senność Letarg Narkolepsja Sopor Śpiączka Stupor Stan pomroczny Delirium Z. amnestyczny Korsakowa

4 OGÓLNE BADANIE CHOREGOŚpiączka (coma) - całkowita, głęboka utrata przytomności, przebiegająca z brakiem reakcji na najsilniejsze nawet bodźce zewnętrzne i wewnętrzne; często brak jest odruchów i występuje objaw Babińskiego PRZYCZYNY: - udar mózgowy - zakrzep t.szyjnej - zatrucia wewnątrzpochodne (ś.cukrzycowa, ś.wątrobowa, ś.mocznicowa, w chorobach gruczołów wydz. wewnętrznego - nadnercza, tarczyca) - zatrucia zewnątrzpochodne (barbiturany, opioidy, tlenek węgla i in.)

5 OGÓLNE BADANIE CHOREGOStan psychiczny Iluzje (złudzenia) - zaburzenia spostrzegania polegające na błędnym rozpoznawaniu przedmiotów, osób, szmerów Omamy (halucynacje) - obraz zmysłowy powstaje bez bodźca zewnętrznego Urojenia - zaburzenia treści myślenia Natręctwa - polegają na wyobrażeniach niektórych scen, sytuacji Euforia stan wzmożonego samopoczucia Zaburzenia pamięci Otępienie umysłowe Zaburzenia psychoruchowe lub uczuciowe

6 Mowa chorego Chrypka Zaburzenia mowy stany zapalne krtani,OGÓLNE BADANIE CHOREGO Mowa chorego Chrypka stany zapalne krtani, porażenie nerwu zwrotnego, guzy śródpiersia, tętniak aorty zwężenie ujścia żylnego lewego przetrwały przewód tętniczy Zaburzenia mowy

7 OGÓLNE BADANIE CHOREGOZaburzenia mowy Dyzartria Mowa niewyraźna, zamazana, z przydźwiękiem nosowym. Polega na niezdolności do dokładnej artykulacji wskutek uszkodzenia neuronów unerwiających mięśnie mowy. Wymowa spółgłosek jest bardziej zmieniona niż samogłosek. Występuje w porażeniu opuszkowym i rzekomoopuszkowym Anartria Niemożność tworzenia artykułowanych dźwięków. Afazja Niemożność wyrażania słowami myśli lub niemożność rozumienia mowy Jest następstwem uszkodzenia ośrodków mowy. Mowa skandowana występuje w chorobach móżdżku, w stwardnieniu rozsianym mózgu i rdzenia przedłużonego Mowa niewyraźna W chorobach jamy nosowo-gardłowej

8 Chód chorego PRZYCZYNY zmiany chodu: bólOGÓLNE BADANIE CHOREGO Chód chorego PRZYCZYNY zmiany chodu: ból zmiany kostne: skrócenie lub zniekształcenie kości zmiany stawowe: sztywność, zniekształcenie lub rozluźnienie stawu zmiany mięśniowe dystrofia mięśniowa lub miopatia przyczyny neurogenne przyczyny psychogenne proteza

9 Chód chorego połowiczno niedowładny (powłóczenie z pociąganiem)OGÓLNE BADANIE CHOREGO Chód chorego połowiczno niedowładny (powłóczenie z pociąganiem) połowiczno kurczowy (ch. koszący) niedowładno-wiotki (parapetyczny - powolne przestawianie nogi za nogą i opieraniu się o laskę) niedowładno-kurczowy (posuwanie się przy usztywnionych niedowładnych kończynach dolnych ) móżdżkowy (szeroko rozstawione nogi, „chód pijacki”) w ch. Parkinsona (drobne kroczki, propulsio i retropulsio) tabetyczny (nadmierne zginanie kończyn w kolanach, najpierw stawianie pięt, szeroko rozstawione nogi, oczy utkwione w ziemię) histeryczny (naśladowanie chodu nieprawidłowego) kaczkowaty (niedowład mm. pośladkowych średnich - osteomalacja, wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego)

10 OGÓLNE BADANIE CHOREGOChód chorego

11 Postawa ciała Zaburzenia równowagiOGÓLNE BADANIE CHOREGO Postawa ciała Zaburzenia równowagi Niemożność dłuższego utrzymania pozycji stojącej z powodu ciężkiego stanu zdrowia

12 Układ ciała Pozycja dowolna Pozycja wymuszona POZYCJA KUCZNAOGÓLNE BADANIE CHOREGO Układ ciała Pozycja dowolna Pozycja wymuszona POZYCJA KUCZNA POZYCJA LEŻĄCA wysokie / niskie ułożenie w łóżku orthopnoë ułożenie na stronie chorej pozycja skulona opisthotonus

13 Budowa ciała - typy konstytucyjneOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - typy konstytucyjne Asteniczny (leptosomiczny) długie kończyny i szyja, mała głowa klatka piersiowa wąska, podłużna, wąskie ramiona, Atletyczny mocna, wysoka głowa osadzona na długiej szyi, twarz kwadratowa; pas ramienny szeroki, muskularny; miednica wąska, nogi smukłe Pykniczny głowa osadzona ku przodowi na krótkiej szyi; znaczny obwód głowy, piersi i brzucha, przy wąskich ramionach; kończyny górne i dolne krótkie o słabo rozwiniętych mięśniach; obfita tkanka tłuszczowa podskórna

14 Budowa ciała - typy konstytucyjneOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - typy konstytucyjne

15 OGÓLNE BADANIE CHOREGOBudowa ciała - wzrost Wzrost prawidłowy M: cm K: cm Karłowatość (< 100 cm) jako cecha konstytucjonalna : proporcjonalność wszystkich części ciała jako następstwo chorób w wieku dziecięcym krzywica choroby nerek wrodzone wady serca hormonalna niedoczynność przedniego płata przysadki - K. PRZYSADKOWA niedoczynność tarczycy - KRETYNIZM niedoczynność gonad chondrodystroficzna krótkie kończyny w stosunku do tułowia, zbyt duża głowa

16 OGÓLNE BADANIE CHOREGOBudowa ciała - wzrost Wzrost prawidłowy M: cm K: cm Wzrost olbrzymi (>190 cm) jako cecha konstytucjonalna : proporcjonalność wszystkich części ciała akromegaliczny nadczynność przedniego płata przysadki przed wiekiem dojrzewania. Cechy: prognatyzm, rozrost kości twarzy oraz kości rąk i nóg z infantylizmem płciowym zdarza się u eunuchów, u których dokonano kastracji przed dojrzewaniem płciowym. Cechy: bardzo długie nogi, zaznaczony niedorozwój narządów płciowych, nasady kości nie są zrośnięte .

17 Budowa ciała - OTYŁOŚĆ najczęściej jako następstwo przekarmieniaOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - OTYŁOŚĆ najczęściej jako następstwo przekarmienia często cecha rodzinna - otyłość konstytucjonalna otyłość na tle zaburzeń hormonalnych nadczynność kory nadnerczy (z.Cushinga) nagromadzenie tłuszczu głównie na tułowiu, przy prawidłowych kończynach niedoczynność jajników z. tłuszczowo-płciowy Babińskiego - Froehlicha najczęściej chłopcy przed pokwitaniem w nadczynności trzustki (o. hiperinsulinowa) tłuszczaki (lipoma) Zwykle symetrycznie na karku, rękach, tułowiu. Steatopygia - wyłącznie w okolicy pośladków (Murzyni). Kark Madelunga - zwały tłuszczu na karku.

18 Budowa ciała - wzrost masy ciałaOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - wzrost masy ciała zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego niedoczynność tarczycy w okresie dojrzewania płciowego w okresie poporodowym w okresie menopauzy niewydolność krążenia, nerek leczenie sterydami

19 Budowa ciała - spadek masy ciałaOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - spadek masy ciała niewłaściwe odżywanie się złe wchłanianie pokarmów zaburzenia metabolizmu nowotwory (rak żołądka, oskrzela) cukrzyca - przy niezmienionym apetycie nadczynność tarczycy anorexia nervosa

20 Budowa ciała - strukturaOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - struktura Formuła BROCA: dla wzrostu MASA CIAŁA (kg) = WZROST (cm) WSKAŹNIK MASY CIAŁA (BMI): BMI (kg/m2) = MASA CIAŁA (kg) WZROST 2 (m)

21 Wskaźnik masy ciała - BMIOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - struktura Wskaźnik masy ciała - BMI masa ciała [kg] BMI = (wzrost [m]) 2 wzrost Wartości prawidłowe 18,5 < BMI < 25,0 Nadwaga 25,0 < BMI < 30,0 Otyłość 30,0 < BMI < 40,0 masa ciała Otyłość patologiczna BMI  40,0 BMI - body mass index [w kg/m 2 ]

22 Wskaźniki rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w otyłości brzusznejOGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - struktura Wskaźniki rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w otyłości brzusznej OTYŁOŚĆ BRZUSZNA kobiety WHR > 0,9 mężczyźni WHR > 1,0 Obwód w talii kobiety obwód w talii > 85 cm Obwód w biodrach mężczyźni obwód w talii > 98 cm obwód w talii WHR = obwód w biodrach Arch Int Med 1997, 157, 2413 WHR - Waist to Hip Ratio N Eng J Med 1997, 337, 396

23 OGÓLNE BADANIE CHOREGOPalce pałeczkowate

24 OGÓLNE BADANIE CHOREGOSKÓRA Budowa Barwa Ciepłota Inne zmiany

25 SKÓRA - budowa Elastyczność OGÓLNE BADANIE CHOREGO ścieńczenie:proces starzenia się stany wyniszczenia (nowotwory, tbc) stwardnienie: sklerodermia myxodema ichtyosis przerost (akromegalia: na twarzy, rękach i nogach) odma podskórna

26 OGÓLNE BADANIE CHOREGOSKÓRA - budowa Wilgotność nadmierne pocenie się: przy spadku gorączki nadczynność tarczycy omdlenie silny ból towarzyszy tzw. uderzeniom gorąca nerwice polekowe we wstrząsie pokrwotocznym, cholerze, obrzęku płuc zmniejszenie wydzielania potu: wymioty biegunki cukrzyca choroby nerek po atropinie choroby skóry: ichtyosis, sklerodermia, w podeszłym wieku ! silne poty mogą spowodować dużą utratę wody - nawet kilka litrów na dobę

27 OGÓLNE BADANIE CHOREGOSKÓRA - barwa Zależy od ilości hemoglobiny we krwi, od gęstości sieci naczyń, od grubości skóry oraz pigmentacji skóry Bladość niedokrwistość choroby nerek obrzęk śluzakowaty bakteryjne zapalenie wsierdzia wyraz skurczu naczyń krwionośnych skóry: po wymiotach zimno wzruszenia psychiczne Zaczerwienienie czerwienica zatrucie atropiną, CO, pod wpływem alkoholu u gorączkujących erythema fugax pod wpływem słońca

28 OGÓLNE BADANIE CHOREGOSKÓRA - barwa Zależy od ilości hemoglobiny we krwi, od gęstości sieci naczyń, od grubości skóry oraz pigmentacji skóry Zażółcenie icterus carotinosis cutis xanthelasma palpebrarum xanthoma Zbrunatnienie: Melanodermia, hemochromatoza Odbarwienia: Vitiligo, albinismus Przebarwienia: po owrzodzeniach, półpaścu, bliznach, chloasma gravidarum, ephelides, naevi pigmentosi, cutis vagabundorum

29 OGÓLNE BADANIE CHOREGOSKÓRA - ciepłota Podwyższenie ciepłoty - wyraz wzmożonego przepływu krwi zapalenia zakażenia nowotwory zakrzepy żylne Zmniejszenie ucieplenia skóry zator lub zakrzep tętnicy kończyny wstrząs

30 SKÓRA - inne zmiany OGÓLNE BADANIE CHOREGOplamica ( petocje, plamica starcza, plamy wybroczynowe ) krwiak rozszerzenie drobnych żył twarzy pajączki tętniczkowe krążenie oboczne zgorzel skóry żylaki owrzodzenia odleżyny wysypki skórne opryszczka odczyny alergiczne toczeń rumieniowaty tłuszczaki rozstępy świąd skóry blizny skaleczenia, urazy oparzenia pogruźlicze

31 SKÓRA OGÓLNE BADANIE CHOREGO

32 SKÓRA Zmiana łagodna Zmiana złośliwa OGÓLNE BADANIE CHOREGOZNAMIĘ DYSPLASTYCZNE MELANOMA MALIGNUM t.powierzchowny BRODAWKA ŁOJOTOKOWA MELANOMA MALIGNUM t.guzkowaty

33 Czerniak złośliwy - melanoma malignumSKÓRA OGÓLNE BADANIE CHOREGO Czerniak złośliwy - melanoma malignum Podejrzane są: - kształt asymetryczny, nieregularny - nierówny rozkład barwy - nierówne brzegi - zmiany w grubości i powierzchni zmiany - wielkość powyżej 6 mm - swędzenie Objawy te można zapamiętać jako: A (asymetria), B (brzegi), C (kolor), D (duży rozmiar) CZERNIAK ZŁOŚLIWY SKÓRY charakterystyka kliniczna Do zmian, na podłożu których może rozwinąć się czerniak, zalicza się znamiona melanocytarne oraz plamy barwnikowe. Znamiona melanocytarne powstają na skutek nieprawidłowości rozwojowych skóry w życiu płodowym, które ujawniają się w różnym okresie życia. Wspólną cechą znamienia i czerniaka, oprócz pochodzenia histologicznego jest to, że zarówno łagodne jak i złośliwe zmiany melanocytarne powstają najczęściej w naskórku i mają tendencję do naciekania w głąb skóry. Diagnostyka - ocena znamion Podejrzane są - kształt asymetryczny, nieregularny - nierówny rozkład barwy - nierówne brzegi - zmiany w grubości i powierzchni zmiany - wielkość powyżej 6 mm - swędzenie Objawy te można zapamietać jako: A (asymetria), B (brzegi), C (kolor), D (duży rozmiar) Postacie kliniczne czerniaka skóry (zobacz także: ) postać powierzchowna (SSM - superficial spreading melanoma) - 70% postać guzowata (NM - nodular melanoma) - 10% - 20% czerniak w plamie soczewicowatej (LMM - lentigo malignant melanoma) - 5% - 10%

34 SKÓRA - zmiany w przewlekłych chorobach wątrobyOGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA - zmiany w przewlekłych chorobach wątroby

35 OGÓLNE BADANIE CHOREGOSKÓRA - guzki dnawe Guzki dnawe ( tophi ) - złogi moczanu sodowego w małżowinie usznej i w innych tkankach są objawem dny przewlekłej. Z guzków mogą się wydobywać masy przypominające wyglądem pastę do zębów

36 WĘZŁY CHŁONNE OGÓLNE BADANIE CHOREGO

37 Szczegółowe badanie głowy i szyi

38 Czaszka Średniowymiarowa Krótkowymiarowa DługowymiarowaSZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Czaszka Średniowymiarowa Krótkowymiarowa Długowymiarowa Duże wymiary: wodogłowie akromegalia choroba Paget’a (osteopathia deformans Paget) Mała czaszka: microcephalia (małogłowie) Kwadratowa – krzywica – u dzieci miękka Exostosis – wyrośla kostne Ubytki, wgłobienia, blizny Bolesność – zmiany okostnej lub kości czaszki Punkty badane przy ucisku: n. V i potylica Zmiany neurologiczne, zapalne

39 Włosy Łysienie: konstytucjonalne choroby tarczycy ciężkie zakażeniaSZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Włosy Łysienie: konstytucjonalne choroby tarczycy ciężkie zakażenia zatrucie talem łojotok (zmieniona skóra) androgenne plackowate skąpe owłosienie u mężczyzn – hipogonadyzm wyłysienie pach – marskość wątroby i niewydolność przysadki mózgowej Hirsutyzm: konstytucjonalny przerost kory nadnerczy hiperplazja i wirylizujące guzy polekowy

40 Twarz SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIFacies hippocratica (abdominitis peritonica, cholera) Risus sardonicus – tężec Twarz maskowata Twarz księżycowata (choroba i zespół Cushinga) Obrzęk twarzy (powiek) – trichinoza, choroby nerek, obrzęk śluzakowaty Facies acromegalica Facies Leontina – nacieki w okolicach czoła (trąd) Sclerodermia – wyraz twarzy nieruchomy, fałdy wygładzone, skóra ścieńczała, mało elastyczna Porażenie n. VII – asymetria Twarz okrągła o skośnych oczach – mongolizm Wytrzeszcz gałek ocznych Ruchy pląsawicze Tiki

41 Twarz - zabarwienie SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Facies rubra:czerwienica rumieńce mitralne niekiedy NT alkoholizm erythema solare Bladość skóry twarzy: anemia choroby nerek -zespół nerczycowy obrzęk śluzowaty zapalenia wsierdzia zapaść wysypka piegi (ephelides) ostudy (chloasma gravidarum) znamiona (naevi pigmentosi, haemangioma) odbarwienia skóry: vitiligo - choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego i choroby autoimmunologiczne xantosis Xantehelasma – żółte kępki na powiekach (odkładanie się w skórze cholesterolu)

42 SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIOko

43 Gałki oczne SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIWytrzeszcz gałek ocznych (exophtalmus) choroba Graves-Basedowa zaawansowana krótowzroczność oxycephalia zakrzep zatoki jamistej wolooka Atena Wytrzeszcz tętniący: exophtalmus pulsans – występuje w przetoce pomiędzy a. carotis interna i sinus cavernosus Jednostronny wytrzeszcz: guz oczodołu tętniak ropowica krwiak czodołu żebro szyjne Endophtalmus: zanik tkanki zagałkowej Zespół Hornera: endophtalmus, miosis, ptosis Porażenie splotu szyjnego (guzy szczytu płuca, guzy śródpiersia, tętniak aorty) Miękkie gałki oczne: odwodnienie, śpiączka cukrzycowa Twarde: jaskra

44 Powieki SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Ptosis : - porażenie n III,- zwężenie szpary powiekowej – porażenie n. współczulnego - miastenia gravis - porażenie n. VII niedomykalność powieki (zajęcze oko) - objaw Dalrymple’a - nadmierne uniesienie powieki górnej Zmiany powiek: Ectropion Entropion- Stany zapalne powiek

45 Oko SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Spojówki: zabarwienie, wilgotnośćTwardówki: zabarwienie białe, żółte, niebieskie Rogówka: blizny pozapalne, aureus senilis, Choroba Wilsona - odruch rogówkowy Rozszerzenie źrenic (mydrasis) Zwężenie źrenic (miosis) Nierówność źrenic (anisocoria) Widzenie: Hemianopsia, diplopia Objawy oczne: odruch źrenic na światło, na akomodację Objaw Graefego, Kochera, Moebiusa , Stelwaga

46 SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIZATRUCIE ENDO- LUB EGZOGENNE Źrenice reaktywne Gałki oczne skierowane na wprost Odruch oczno-głowowy (OCR) zachowany ZATRUCIE NARKOTYKAMI lub KRWOTOK DO MOSTU Źrenice szpilkowate zatrucie - OCR zachowany krwotok - OCR nieobecny, tetraplegia USZKODZENIE PNIA MÓZGU (krwotok, zawał, ucisk) Jednostronne zbaczanie gałek ocznych (poziome lub pionowe) zatrucie - OCR zachowany KRWOTOK lub ZAWAŁ MÓZGU (IL) lub ZAWAŁ MOSTU (CL) Skojarzone, poziome zbaczanie gałek ocznych PROCES ROZPIERAJĄCY NADNAMIOTOWY Jednostronne rozszerzenie źrenicy (krwiak, zawał z obrzękiem mózgu) z wklinowaniem z. hipokampa i uciskiem n.III USZKODZENIE ŚRÓDMÓZGOWIA Źrenice sztywne Ułożenie obustronne pośrodkowe (krwotok, zawał, ucisk)

47 OBJAWY OCZNE SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIZATRUCIE ENDO- LUB EGZOGENNE ZATRUCIE NARKOTYKAMI KRWOTOK DO MOSTU USZKODZENIE PNIA MÓZGU KRWOTOK lub ZAWAŁ MÓZGU - po tej samej stronie ZAWAŁ MOSTU - po stronie przeciwnej PROCES ROZPIERAJĄCY NADNAMIOTOWY USZKODZENIE ŚRÓDMÓZGOWIA

48 POLE WIDZENIA SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI

49 SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYINOS Polipy nosa spowodowały prawie całkowitą niedrożność nosa i utratę powonienia u chorej na astmę aspirynową. Rzadko się stwierdza tak znaczne powiększenie nosa. Polipy mogą występować w nosie, którego zewnętrzny wygląd pozostaje nie zmieniony.

50 SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIUszy

51 Szyja Ruchomość czynna i biernaSZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Szyja Ruchomość czynna i bierna Tarczyca: wole miąższowe i guzkowe – badanie palpacyjne, osłuchiwanie Węzły chłonne Żyły szyjne – objaw wątrobowo-szyjny (Plesch Pastera ) Tętnice szyjne oglądanie i osłuchiwanie

52 SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIBadanie tarczycy

53 SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYIBadanie tarczycy

54 Węzły chłonne obszaru szyiSZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Węzły chłonne obszaru szyi

55 SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI