1 Opis przymiotnika i przysłówka w Słowosieci Marek Maziarz *, Maciej Piasecki*, Stanisław Szpakowicz #, Justyna Wieczorek *, Michał Kaliński * * Katedra Inteligencji Obliczeniowej Politechnika Wrocławska, Wrocław, Polska # School of Electrical Engineering and Computer Science University of Ottawa, Ottawa, Ontario, Canada Politechnika Wrocławska

2 Plan prezentacji Politechnika Wrocławska

3 1.Przymiotnik i przysłówek w WordNecie princetońskim 2.Przymiotnik w Słowosieci 3.Przysłówek w Słowosieci 4.Wnioski Plan prezentacji Politechnika Wrocławska

4 Przymiotniki i przysłówki w WordNecie Politechnika Wrocławska

5 WordNet 3.1 rzeczowniki przede wszystkim przysłówków jest mało przymiotnik drugi na podium Politechnika Wrocławska

6 Słowosieć 3.0 podobna sytuacja w Słowosieci Politechnika Wrocławska

7 struktura gronowa (similarity) WordNet - przymiotnik antonimia scala grona Politechnika Wrocławska

8 Słowosieć - przymiotnik struktura hierarchiczna (hiponimia) antonimia ważnym dodatkiem inne relacje też ważne Politechnika Wrocławska

9 WordNet - przysłówek izolowane synsety przymiotnik jako baza derywacyjna przymiotnik jako baza derywacyjna Politechnika Wrocławska

10 WordNet - przysłówek Politechnika Wrocławska hierarchia hiponimiczna przymiotnik jako baza derywacyjna przymiotnik jako baza derywacyjna

11 Gęstość relacji (tylko główne relacje) [relacji na jednostkę leksykalną] PWN 3.1Słowosieć 3.0 rzeczownik czasownik przymiotnik przysłówek emo Politechnika Wrocławska

12 Przymiotnik w Słowosieci Politechnika Wrocławska

13 jasny kolor jest jasny jasność koloru zależy od… bardzo jasny jasny sweter Przymiotniki w Słowosieci 2 typy przymiotników: jakościowe – relacyjne brzegowy * Ten piasek jest brzegowy * brzegowość piasku * bardzo brzegowy piasek brzegowy Politechnika Wrocławska

14 brzegowy -orzecznik -ość postpozycja -bardzo Przymiotniki w Słowosieci 2 typy przymiotników: jakościowe – relacyjne jasny +orzecznik +ość prepozycja +bardzo Politechnika Wrocławska

15 Przymiotniki w Słowosieci 2 typy przymiotników: jakościowe – relacyjne jasny +orzecznik +ość prepozycja +bardzo brzegowy -orzecznik -ość postpozycja -bardzo drewniany +orzecznik -ość prepozycja -bardzo Politechnika Wrocławska

16 Przymiotniki w Słowosieci 3 typy przymiotników: jakościowe – relacyjne - materiałowe Liczba znaczeń leksykalnych Politechnika Wrocławska

17 Przymiotniki w Słowosieci Relacje: synonimia międzyparadygmatyczna: brzegowy  brzeg hiponimia: jasnoczerwony  czerwony wartość cechy: ciężki  ciężar gradacyjność: gorący  ciepły  letni  … określnik: kary  koń, głupi  człowiek rola – subiekt: cieniolubny  lubić stopień wyższy: dobry  lepszy Politechnika Wrocławska

18 Przymiotniki w Słowosieci Politechnika Wrocławska

19 Przysłówek w Słowosieci Politechnika Wrocławska

20 Czy przysłówek jest potrzebny wordnetom? Należy do klasy otwartej leksemów autosemantycznych (wespół z rzeczownikiem, czasownikiem i przymiotnikiem). Nie wszystkie przysłówki da się derywować od przymiotnika. Nie wszystkie przymiotniki tworzą swoje przysłówki. Pomimo tego, że na derywację od przymiotnika do przysłówka patrzy się jak na transpozycję, znaczenia nie pokrywają się w takim samym stopniu, jak w przypadku par czasownik – gerundium czy przymiotnik – rzeczownik na – ość. Przysłówek w Słowosieci Politechnika Wrocławska

21 Przysłówek w Słowosieci System relacji leksykalno-semantycznych w obrębie przysłówka stanowi kopię systemu relacji synsetów dla przymiotnika jakościowego. Relacje synsetów: – hiponimia: gorączkowo 1 → nerwowo 1, – wartość cechy: intensywnie 2 → intensywność 1, – gradacyjność: brązowawo 1 → brązowo 2, – synonimia międzyrejestrowa: dziwnie 1 ↔ dziwno 1. Politechnika Wrocławska

22 Relacje jednostek leksykalnych: – antonimia: apriorycznie 1 'a priori' ↔ aposteriorycznie 1 'a posteriori', – konwersja: lepiej 1 (niż…) ↔ gorzej 1 (niż…), – synonimia międzyrejestrowa: dziwnie 1 → dziwny 1, – stopień (wyższy, najwyższy): (naj)lepiej 1 → dobrze 1, – derywacyjność: intonacyjnie 1 → intonacja 3. Przysłówek w Słowosieci Politechnika Wrocławska

23 Jeżeli ktoś/coś robi coś X, to robi to Y. Jeżeli ktoś/coś robi coś Y, to niekoniecznie robi to X. Przysłówek w Słowosieci Testy podstawieniowe Politechnika Wrocławska

24 Jeżeli ktoś/coś robi coś gorączkowo 1, to robi to nerwowo 1. Jeżeli ktoś/coś robi coś nerwowo 1, to niekoniecznie robi to gorączkowo 1. Zaakceptować czy odrzucić? Przysłówek w Słowosieci Politechnika Wrocławska

25

26 mądrze 4 (adv) og. `w sposób niełatwy do zrozumienia, skomplikowany, uczony, naukowy, specjalistyczny’ Jakkolwiek mądrze by to nie brzmiało, naukowcy uważają, że emitowane podczas naturalnego, spontanicznego „odwrócenia spinów atomu niezjonizowanego wodoru międzygwiezdnego” fale o długości 21 cm mogą dostarczyć przekaz z innych, odległych planet. Politechnika Wrocławska

27 Wnioski Politechnika Wrocławska

28 Wnioski 1.System relacji w obrębie części przymiotnikowej i przysłówkowej jest hierachiczny (hiponimia/wartość cechy) 2.Struktura przysłówka dziedziczy wiele rozwiązań przymiotników jakościowych. 3.W przypadku przysłówka otrzymaliśmy większą gęstość relacji niż w WordNecie. 4.Dla przymiotnika ta gęstość jest taka sama, ale mamy precyzyjniejsze relacje (hiponimia zam. similarity). Politechnika Wrocławska

29 Work supported by the Polish Ministry of Education and Science, Project CLARIN-PL. Politechnika Wrocławska

30 Dziękujemy za uwagę Politechnika Wrocławska

31 Jak wprowadzaliśmy przysłówki Przysłówek powstał w procesie półautomatycznym. Najpierw wybraliśmy częste przymiotniki jakościowe Słowosieci. Od nich – za pomocą Derywatora – utworzyliśmy przysłówki. I „przetłumaczyliśmy” relacje przymiotnikowe na relacje przysłówkowe. Cały proces in vitro – sprawdziliśmy jakość. Zmiany przepisaliśmy na Słowosieć (in vivo). Każdą jednostkę i każdy lemat potem pieczołowicie poprawialiśmy. Politechnika Wrocławska

32 Lematy przymiotnikowe Lematy przymiotnikowe o znaczeniach jakościowych Derywowane lematy przysłówkowe 27 042 17 042 6 321 Derywator Jak wprowadzaliśmy przysłówki Przysłówkowe jednostki leksykalne 11 40210 190 Przysłówkowe jednostki leksykalne Politechnika Wrocławska Specjalne reguły filtrujące

33 Lematy przymiotnikowe Lematy przymiotnikowe o znaczeniach jakościowych Derywowane lematy przysłówkowe 27 042 17 042 6 321 Derywator Jak wprowadzaliśmy przysłówki Przysłówkowe jednostki leksykalne 11 40210 190 Przysłówkowe jednostki leksykalne P 0 = 53÷84% filtrowanie P I = 76÷99% P II = 65÷96% P I = 76÷99% P II = 65÷96% in vitro Politechnika Wrocławska

34 Lematy przysłówków Jednostki leksykalne przysłówki przymiotniki WordNetu in vivo przymiotniki Jak wprowadzaliśmy przysłówki P III = 75÷83% Politechnika Wrocławska

35 pokrycie 10-100k Pokrycie korpusu przez przysłówki Słowosieci Lematy przysłówkowe o danej frekwencji tylko przysłówki Korpus Słowosieci, 2G tokenów Korpus Słowosieci, 2G tokenów Jak wprowadzaliśmy przysłówki ca 1000 przestarzałych