1 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Rozwijanie kompetencji czytelniczych. Jak sprawić aby dzieci chciały czytać? Przedszkole Samorządowe nr 7 w Piotrkowie Trybunalskim szkolenie rady pedagogicznej Czerwiec, 2017 r. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

2 Mapa nastroju

3 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

4 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.        Jeśli twoje dziecko ma pięć lat, to nauka czytania będzie łatwiejsza, niż gdyby miało sześć. Jeśli ma cztery, łatwiejsza niż gdyby miało pięć, a jeśli ma trzy lata, jeszcze łatwiejsza. Dwanaście miesięcy lub mniej to najlepszy wiek, aby rozpocząć, jeżeli chcesz włożyć najmniej czasu i energii w nauczenie twego dziecka czytania. Glenn Doman Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

5 Kierunek polityki oświatowej państwa na rok szkolny 2016/2017Upowszechnianie czytelnictwa, rozwijanie kompetencji czytelniczych wśród dzieci i młodzieży. Rozwijanie kompetencji informatycznych dzieci i młodzieży w szkołach i placówkach. Kształtowanie postaw. Wychowanie do wartości. Podniesienie jakości kształcenia zawodowego w szkołach ponadgimnazjalnych poprzez angażowanie pracodawców w proces dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy. Przygotowanie do wdrożenia od roku 2017/2018 nowej podstawy programowej. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

6 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.ZALECENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

7 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Kompetencje kluczowe Mianem kompetencji kluczowych Komisja Europejska określiła zbiór wiadomości, umiejętności i postaw niezbędnych z punktu widzenia celowego i aktywnego uczestnictwa jednostki w społeczeństwie. Ustanowiono osiem kompetencji kluczowych: 1) porozumiewanie się w języku ojczystym; 2) porozumiewanie się w językach obcych; 3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne; 4) kompetencje informatyczne; 5) umiejętność uczenia się; 6) kompetencje społeczne i obywatelskie; 7) inicjatywność i przedsiębiorczość; 8) świadomość i ekspresja kulturalna. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

8 Kompetencje kluczowe - definicjaumiejętności postawy wiedza Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

9 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Bez hierarchii… Wszystkie kompetencje kluczowe uważane są za jednakowo ważne, ponieważ każda z nich może przyczynić się do udanego życia we współczesnym społeczeństwie Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

10 Kompetencja a umiejętnośćKompetencja – połączenie trzech atrybutów: wiedzy, umiejętności i postawy. Wyróżniają one daną osobę łatwością sprawnej, skutecznej, odpowiadającej oczekiwaniom jakościowym, realizacji danych zadań. Umiejętność - praktyczna znajomość czegoś, biegłość w czymś. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

11 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Polska szkoła ma zatem przede wszystkim kształcić następujące umiejętności: Czytanie rozumiane jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadzące do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; myślenie matematyczne - umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki tam, gdzie wymagają tego potrzeby codziennego życia oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; myślenie naukowe - umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody lub społeczeństwa komunikowanie się w języku ojczystym i w językach obcych; sprawne posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi, wyszukiwanie i selekcja informacji poznawanie własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; praca zespołowa Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

12 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należą: 1) czytanie – rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne – umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych; 3) myślenie naukowe – umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w języku obcym, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji; 6) umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji; 7) umiejętność pracy zespołowej. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2012 r. poz. 977. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

13 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą: 1) czytanie – umiejętność rozumienia, wykorzystywania i refleksyjnego przetwarzania tekstów, w tym tekstów kultury, prowadząca do osiągnięcia własnych celów, rozwoju osobowego oraz aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństwa; 2) myślenie matematyczne – umiejętność wykorzystania narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz formułowania sądów opartych na rozumowaniu matematycznym; 3) myślenie naukowe – umiejętność wykorzystania wiedzy o charakterze naukowym do identyfikowania i rozwiązywania problemów, a także formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa; 4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i w językach obcych, zarówno w mowie, jak i w piśmie; 5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi; 6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji; 7) umiejętność rozpoznawania własnych potrzeb edukacyjnych oraz uczenia się; 8) umiejętność pracy zespołowej. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, Dz.U. z dnia 30 sierpnia 2012 r. poz. 977. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

14 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Czytanie Umiejętność czytania jest częścią składową ogólnego wykształcenia. Dzięki niej uzupełniamy i zdobywamy nowe wiadomości. Bez niej nie jest możliwe funkcjonowanie w dzisiejszym świecie. Prawidłowe czytanie polega nie tyle na opanowaniu techniki, ile na umiejętności rozumienia sensu czytanego tekstu. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

15 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Czytelnictwo… …jest procesem społecznym, polegającym na zaspokajaniu potrzeb przez przyswojenie sobie przekazywanego w piśmie dorobku myśli i ducha ludzkiego”. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

16 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Czytelnik, to kto…? czytelnik 1. «ten, kto czytuje książki, czasopisma itp.» 2. «ten, kto wypożycza książki z biblioteki» zaangażowany zaangażować 1. zatrudnić kogoś; 2. zaangażować się: wziąć aktywny (głównie emocjonalnie) udział w jakimś działaniu, przedsięwzięciu, pracy, projekcie bardzo czymś zajęty, zainteresowany czymś zaangażowanie postawa osoby, która jest przekonana o słuszności tego, co robi, i wkłada w to wiele wysiłku Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

17 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Czytelnictwo… Czytelnictwo dzieci i młodzieży to proces bardziej złożony niż czytelnictwo dorosłych. Na podstawowe wskaźniki specyfiki czytelnictwa dzieci i młodzieży składają się przede wszystkim: a) zmienność zainteresowań czytelniczych wynikająca z rozwoju psychicznego b) konieczność łączenia gatunków literackich z poszczególnymi etapami rozwoju dziecka c) rozróżnianie procesu czytelnictwa na: *czytelnictwo wynikające z obowiązku realizacji programu szkolnego *czytelnictwo wynikające z zainteresowań ucznia Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

18 Czytelnik, to ktoś, kto lubi czytać

19 Kulturalny czytelnik Jadwiga Andrzejewska, na podstawie analizy pojęcia kultury czytelniczej jednostki skonstruowała wzorzec kultury czytelniczej ucznia, stwierdzając, że „kulturalny czytelnik: chce czytać, lubi czytać, wie, co czytać, umie czytać z pożytkiem”.

20 Czytelnik to twardziel!Książka czeka na Ciebie codziennie, od godz do 14.00 Superczytelnik bardzo lubi czytać

21 Warunki rozwoju kultury czytelniczejNiezbędnym warunkiem rozwoju kultury czytelniczej jednostki są trzy czynniki: kontakt z książka, opanowanie sztuki czytania odczucie gratyfikacyjnej wartości lektury Zapewnienie dziecku dostępu do książek pobudza chęć nauki czytania, aby móc samodzielnie zaspokajać potrzebę poznawczą. Wzbudzanie pozytywnych emocji poprzez kształtowanie stosunku do książek w dzieciństwie staje się dla człowieka wartością. Pozytywny stosunek do książek oraz posiadane umiejętności wpływają na powstanie motywacji czytelniczych. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

22 Dwa modele czytelnictwaWyróżnia się dwa modele czytelnictwa dzieci i młodzieży – Literaturoznawczy - czytelnik poznaje dzieła wybitne i ważne dla literatury polskiej i światowej. Model ten posiada dobre i złe strony, ponieważ idea obowiązkowego kanonu lektur szkolnych umożliwia orientację młodych ludzi w literackiej klasyce zarówno polskiej jak i obcej. Z drugiej strony zrodzi silną niechęć młodych do książki i czytania. Funkcjonalny - obejmuje przede wszystkim czytanie spontaniczne, dobrowolne, przez nikogo nie narzucone. Dziecko sięga w różnych okresach rozwoju po odmienne lektury, odpowiadające jego potrzebom społecznym, psychicznym. Danuta Świerczyńska-Jelonek Nie należy wychodzić z założenia, że lektura ma większy wpływ od innej książki na edukację czytelniczą. Każdy kontakt z literaturą rozwija osobowość jednostki oraz kształtuje jego różnorodne kompetencje czytelnicze. Błędne jest również myślenie, że należy usunąć z dzieciństwa telewizję, komputer, Internet, zostawiając tylko książkę. Dłuższy okres edukacji zapewnia dłuższe obowiązkowe obcowanie ze światem książek, większe oswojenie z publikacjami różnego typu. W związku z tym czytelnictwo ludzi dorosłych w dużym stopniu zależy od nabytego nawyku czytania literatury w okresie szkolnym. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

23 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Czytelnictwo… Nie możemy zmusić dziecka do kontaktu z książką wbrew jego zamiłowaniom i potrzebom. My zwracamy uwagę na walory wychowawcze literatury, dla dziecka powodem skłaniającym je do czytania będzie zainteresowanie, które budzi literatura oraz przyjemność jaką z niej czerpie. "Czytelnik, nawet najmłodszy nie jest przedmiotem oddziaływania wychowawczego książki. Czytelnik jest podmiotem, który o charakterze swojego przeżycia czytelniczego decyduje i nadaje mu osobisty wymiar”. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

24 Kompetencje czytelnicze1 na 5 osób dorosłych nie posiadła umiejętności czytania i pisania na poziomie niezbędnym do sprawnego funkcjonowania w nowoczesnym społeczeństwie. ? 1 2 3 4 5 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

25 Propozycja zajęć na krótkie spotkania w biblioteceNapiszcie jak najwięcej wyrazów zaczynających na literę K. (2 min.) Napiszcie jak najwięcej wyrazów zaczynających na literę B. (2 min.) Napisz jak najwięcej słów z końcówką –at. (2 min.) Napisz jak najwięcej rymów do słów: okolica, klasówka (2 min.) Co by było, gdyby ludzie nagle utracili zdolność czytania i pisania? Spośród niżej wymienionych wyrazów proszę podać trzy podobne. Jabłko, gruszka, śliwka, książka, ogród. Autobus, samochód, pociąg, schody, ławka. Kot, pies, chomik, słońce, listek, kamyk. Nauczyciel, klasa, uczniowie, kalendarz, czapka. W czym przejawia się podobieństwo? Z jakimi problemami wiąże się fakt posiadania telefonu? Jakie problemy musiałbyś rozwiązać, będąc dyrektorem szkoły, gdyby wszyscy uczniowie musieli dojeżdżać do szkoły rowerami? Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

26 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Skojarzenia Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

27 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Skojarzenia Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

28 Głową rusz i wierszyk złóż!Był raz pogodowy duszek maciupeńki jak okruszek aż pewnego ranka myk! urósł jak po deszczu… Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

29 Głową rusz i wierszyk złóż!Ucałował zamieć w czółko Zrobił wiosnę wraz z... Z mgłą wpadł na tęczowe… Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

30 Głową rusz i wierszyk złóż!Zrobił burzę w …. Wody Blaskiem…. Nos osmalił, Przed zachodem dzień pochwalił Rzucił kilka słów na wiatr… Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

31 Narysuj… (mieszkanie Andersenów)" Jedyny mały pokój, który ledwie mieścił warsztat szewski, łóżko i ławę, na której ja spałem, był moim domem dzieciństwa, ale ściany były poobwieszane obrazami, na podróżnym kuferku stały piękne garnuszki, kieliszki i ozdoby, a tam nad warsztatem, przy oknie była półka z książkami i pieśniami. W małej kuchni nad szafką z jedzeniem wisiał regalik zapełniony talerzami, to małe pomieszczenie wydawało mi się duże i bogate...". Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

32 Metody stymulujące zainteresowanie książką (1)1. Opowiadanie oparte o treść książki. Każde opowiadanie zaciekawia dziecko, a połączone z oglądaniem obrazków to już tylko krok do przeczytania książki, aby dokładniej poznać motywy działania bohaterów. 2. Głośne czytanie książek dzieciom przez dorosłych. Do pierwszej grupy osób, które czytają dzieciom książki należą głównie rodzice. Później jest to nauczyciel. Głośne czytanie wywiera istotny wpływ na młodego czytelnika. Łączy się z czymś przyjemnym, wciąga dziecko w niepowtarzalny świat wyobrażeń. 3. Wystawy książek i prac plastycznych dzieci. Kolorowe okładki i estetycznie wykonane prace plastyczne, przyciągają wzrok i zachęcają do zapoznania się z treścią. 4. Inscenizacje. To zachęta do pracy z tekstem, lepszego zrozumienia i odbioru treści książki. 5. Improwizacje. Improwizować można dopiero po przeczytaniu książki, gdyż ważna jest tu dobra znajomość treści. Wszystko tu może mieć charakter umowny, dopuszcza się wiele uproszczeń lub rozwinięć akcji. Wymaga od uczniów dużego zaangażowania. .

33 Metody stymulujące zainteresowanie książką (2)6. Opowiadania twórcze. Polegają na rozwijaniu akcji, komponowaniu innego zakończenia czy początku. Włączyć do niego można śpiew, zabawę lub wykonywanie ilustracji. Stosując tę metodę zachęcamy dziecko do dogłębnego zapoznania się z treścią utworu literackiego. 7. Zabawy twórcze i gry dydaktyczne. Ich inspiracją może być treść książek, dzieci często utożsamiają się z bohaterami zdarzeń. Takie zabawy łatwo przeradzają się w gry. Dzieci chętnie grają w domino literackie, układają i odgadują zagadki, tworzą rebusy, wykreślanki, krzyżówki itp. 8. Komponowanie swobodnych tekstów. W swobodnym tekście, opartym o lekturę, pozwala się uczniom na własną twórczą wypowiedź, może to być opowiadanie treści lektury, opis bohaterów czy zdarzeń, wiersz, a nawet list lub zaproszenie. Najciekawsze prace powinny być nagradzane. W tym wypadku nie należy ograniczać inwencji dzieci. .

34 Metody stymulujące zainteresowanie książką (3)9. Zakładanie dzienniczków lektur. To propozycja na dłuższy okres. Zachęcając dzieci do prowadzenia dzienniczków lektur, robimy to w taki sposób, aby poczuły potrzebę takiej działalności, wynikającej z ich własnej aktywności czytelniczej. Przywołują one w pamięci zdarzenia, podkreślają cechy bohaterów i dają uczniom inne spojrzenie na książkę oraz zachęcają do szerszego z nią kontaktu. 10. Próby prezentacji treści książek przez dzieci. Do prezentowania książek dzieci powinny zgłaszać się samodzielnie. Należy wybierać tylko chętnych i pozwolić im na własny dobór słownictwa i sposobu prezentacji. Może to być piękne recytowanie fragmentu utworu, opowiadanie jednego zdarzenia lub ilustracji, zaproponowanie gry, czy zabawy. W ten sposób chętnych będzie przybywać 11. Tworzenie albumów i książeczek tematycznych. Do albumów i książeczek dzieci mogą wykonywać ilustracje, podpisywać je, pisać komentarz. 12. Tworzenie kącika książki i biblioteczki klasowej. Zawiera on wytwory dzieci. Są to najczęściej: rysunki, swobodne teksty, wiersze, opowiadania twórcze, albumy, itp. .

35 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.A czy pamiętają Panie swoją ulubioną książkę z dzieciństwa? Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

36 Moja ulubiona książka…Autor: Astrid Lindgren Przekład: Irena Wyszomirska Ilustracje: Hanna Czajkowska Książka została napisana w 1947 r. Pierwsze wydanie w Polsce – 1957 r. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

37 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Dlaczego nie czytamy? Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

38 Analiza przyczyn zaistniałego problemu (metoda 3 x dlaczego)Przyczyna problemu Przyczyna problemu Przyczyna problemu Przyczyna przyczyny Przyczyna przyczyny Przyczyna przyczyny Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

39 Funkcje książki dydaktyczna wychowawcza kulturalna terapeutyczna

40 Posłuchaj! Książka mówi do Ciebie….Nie sugeruj się okładką, moje wnętrze mimo skromnej szaty zawiera ciekawe treści. Nie odkładaj mnie byle gdzie. Nie jestem wymagająca, ale lubię czyste, przytulne półki lub szafki. Czyste ręce czytelnika są mile widziane, na kartach książki nie musisz zaznaczać swojej obecności lub informować o jadłospisie na cały dzień. Zamiast zaginać rogi używaj zakładki, która pokaże Ci, gdzie skończyłeś czytać. Nie przenoś mnie w siatce z zakupami ani w plecaku ze śniadaniem do szkoły. Zalaną mlekiem lub sokiem książkę trudno wysuszyć, źle wygląda i jeszcze gorzej się czyta. Nie rysuj po mnie długopisem i niczego nie wycinaj, nie jestem zeszytem ćwiczeń. Nie odkładaj mnie  w stanie rozłożonym grzbietem do góry, bo złamiesz mnie i kartki polecą jak jesienne liście. Chroń mnie przed zwierzętami domowymi i małymi dziećmi, bo nie jestem niezniszczalna i nie jestem zabawką. Nie przetrzymuj mnie zbyt długo, bo inni czytelnicy już czekają w kolejce by mnie przeczytać. Po przeczytaniu polecaj mnie znajomym, lubię gościć w wielu domach. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

41 Motywacje czytelniczeKażde działanie człowieka wynika z określonych motywów. Od nich zależy, jaki kierunek działania przyjmie jednostka. W motywacjach czytelniczych bardzo ważną rolę odgrywają wewnętrzne potrzeby człowieka oraz wpływ środowiska. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

42 Czy moi wychowankowie chętnie czytają?Chwila refleksji… Czy motywuję dzieci do czytania? Czy skutecznie zachęcam dzieci do czytania? Czy plan pracy dydaktycznej służy realnemu rozwojowi czytelników? Czy mówię dzieciom dlaczego warto czytać? Czy moi wychowankowie chętnie czytają? ??? Czy znam zainteresowania czytelnicze moich wychowanków? Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

43 „Dlaczego warto czytać– piramida priorytetówOprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

44 Odpoczywam przy czytaniuDlaczego czytam? Poszerzam wiedzę Muszę czytać lekturę Lubię czytać Odpoczywam przy czytaniu Moi rodzice czytają ??? Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

45 Dlaczego warto czytać? ??? Czytanie rozwijaCzytanie wzbogaca słownictwo Czytanie uczy myślenia Czytanie poprawia pamięć Czytanie przenosi w inny świat ??? Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

46 Zachowania czytelniczeZachowania czytelnicze uruchamiane są poprzez dyspozycje motywacyjne takie jak: przekonanie o wartości czytania potrzeba czytania zamiłowanie czytania zainteresowania czytelnicze motywy czytania Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

47 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Inicjacje lekturowe głośne czytanie dzieciom w wieku przedszkolnym bajek i wierszy, z czasem bardziej złożonych powieści przez ich opiekunów (rodzicó, dziadków) silniej angażują się w kolejne etapy socjalizacji czytelniczych swoich dzieci rodzice, którzy sami dużo czytają, posiadają bogate księgozbiory, kupują bądź pożyczają książki wpływ starszego rodzeństwa – podobnie jak rodzice, może ono odgrywać istotną rolę w poszerzaniu zainteresowań uczniów czas przejściowy – rodzice pomagający w czytaniu lektur pierwsze dziecięce lektury Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

48 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

49 Kulturalny czytelnik J. Andrzejewska na podstawie analizy pojęcia kultury czytelniczej jednostki skonstruowała wzorzec kultury czytelniczej ucznia, stwierdzając, że „kulturalny czytelnik: chce czytać, lubi czytać, wie co czytać, umie czytać z pożytkiem”.

50 Wpływ placówki oświatowejWojewódzki Osrodek Doskonalenia Nauczycieli w Piotrkowie Tryb. Wpływ placówki oświatowej Przedszkole/szkoła odgrywają istotną rolę w kształtowaniu kultury czytelniczej. Poprzez przemyślany system kształcenia ma możliwość stworzenia równego startu kulturowego młodzieży z różnych środowisk społecznych. "Dla dzieci wywodzących się z rodzin, w których nie ma zwyczaju czytania książek i w których książka jest nieobecna, instytucją kompensującą jest placówka oświatowa”. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb. Oprac. Jadwiga Szymczyk

51 Według badań naukowych głośne czytanie dziecku…buduje mocną więź między dorosłym i dzieckiem zapewnia emocjonalny rozwój dziecka rozwija język, pamięć i wyobraźnię uczy myślenia, poprawia koncentrację poszerza wiedzę ogólną, rozbudza zainteresowania ułatwia naukę, pomaga odnieść sukces w szkole wzmacnia samouznanie dziecka uczy wartości moralnych rozwija wrażliwość i empatię zapobiega uzależnieniu od telewizji i komputerów chroni przed zagrożeniami ze strony masowej kultury kształtuje na całe życie nawyk czytania i zdobywania wiedzy Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

52 Źródło: www.lustrobiblioteki.pl

53 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Czas dla dziecka Największym darem miłości do Dziecka jest poświęcony Mu czas. C – cierpliwość Z – zaangażowanie A – akceptacja S – szacunek Jeśli masz mało czasu – wykorzystaj go mądrze. Czytaj głośno Dziecku codziennie. Dziecko potrzebuje miłości rodziców. Tylko wówczas czuje się kochane, może zdrowo się rozwijać i osiągnąć pełnię swego potencjału. Jak szlachetna rodzina potrzebuje cierpliwości i pracy. Tylko chwasty krzewią się same. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

54 Jak rozbudzać motywacje czytelnicze?Młodzież świadoma jest tego, iż książki poszerzają ich wiedzę, wzbogacają słownictwo, rozwijają wyobraźnię. Wielu uczniów zwraca także uwagę na fakt, że książki pozwalają zapomnieć o kłopotach, pełnią więc rolę terapeutyczną. Zadaniem nauczyciela bibliotekarza jest, więc zastosowanie takich form pracy z książką, które będą atrakcyjne dla młodego odbiorcy i skłonią go do kontaktu z biblioteką: kiermasze książek, prezentacje multimedialne, wystawy, uczniowską listę bestsellerów, wystawy zakupionych nowości, prezentacje montaży poetycko-muzycznych i małych form teatralnych komputeryzację biblioteki można dotrzeć do uczniów, którzy niechętnie odnoszą się do czytania. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

55 Co mamy do zrobienia, by dzieci pokochały czytanie?Wnioski i zalecenia dla dydaktyki polonistycznej: w doborze lektur odwoływać do zainteresowań, oczekiwań uczniów wobec lektury oraz wykształconych nawyków; niechęć do przeczytania zadanego przez nauczyciela tekstu wynika z tego, że oczekuje się od ucznia, iż samodzielnie przełamie trudność związaną z odbiorem; nauczyciel musi zdiagnozować przyczyny uczniowskiej niechęci i oporu; nauczyciel powinien zadbać, by język dzieła był zrozumiały dla uczniów; uczniowie chcą znać powody, dla których warto czytać dany utwór, dlaczego może on być dla nich ważny, interesujący, kształcący. warto wskazywać odniesienia do osobistych doświadczeń uczniów, ich potrzeb, zainteresowań, fascynacji. Oprac. Jadwiga Szymczyk

56 Co mamy do zrobienia, by uczniowie pokochali czytanie?Wnioski i zalecenia dla dydaktyki polonistycznej: na nawyki czytelnicze w bardzo dużym stopniu wpływa rodzina trzeba wzmacniać społeczne akcje promocyjne skierowane w stronę rodziców, a także samej młodzieży warto zachęcać rodziców do budowania domowych księgozbiorów warto, aby w kształtowaniu motywacji do czytania nauczyciel korzystał z nowoczesnych form przekazywania informacji o literaturze oraz udostępniania tekstów, zwłaszcza trzeba zachęcać, żeby korzystał z Internetu warto czytać proste teksty Oprac. Jadwiga Szymczyk

57 Stwórzmy dziecku szansę…czytelnictwo zaczyna się już od kołyski, na długo przed dniem, w którym dziecko zacznie samodzielnie składać litery. nieocenioną rolę w nabywaniu przez nie kompetencji czytelniczych odgrywają rodzice pierwsi przewodnicy po literackim świecie, ale też dobrze opracowane edytorsko, piękne i mądre książki.

58 Aby dzieci lubiły czytać – 5 prawd o nauce czytania1. Musimy promować i chronić możliwość wyboru Nie ma skuteczniejszego sposobu zamordowania w dziecku chęci do czytania, niż mówić mu, co ma czytać. 2. Musimy powstrzymać się od osądzania Nasze spojrzenia, nasze zakupy, rozmowy, komentarze – wszystko to kształtuje tożsamość młodych czytelników. 3. Musimy sami czytać Nauczyciel powinien znać dobrze zarówno swoich uczniów, jak i książki, jeśli chce ich ze sobą związać. Poza tym dzieci wzorują się na nas – dorosłych również w swoim rozwoju czytelniczym. Dzielmy się z uczniami naszym „czytelniczym życiem”. 4. Powinniśmy czytać dla samego czytania Nie dla nagród, punktów, nie dla zaliczenia. Powinniśmy czytać dlatego, że chcemy być lepszymi ludźmi. Powinniśmy czytać, by móc kształtować świat wokół nas. 5. Przestańmy szufladkować uczniów Dziecko nie powinno definiować siebie poprzez poziom zaawansowania w czytaniu. Nie mamy w klasach uczniów „z trudnościami w czytaniu” – są tacy, którzy wciąż rozwijają swoje czytelnicze umiejętności. Nie ma dzieci, które czytają powoli – one czytają skrupulatnie. To nie dzieci są na określonym poziomie czytania, lecz książki. Musimy zmienić język, jakim mówimy o czytaniu dzieci, by nie hamować ich w rozwoju czytelnictwa. Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

59 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Efekt motyla Trzepot skrzydeł motyla w Ohio, może po trzech dniach spowodować burzę w Teksasie Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

60 Jakie powinny być książki:ciekawe uczące racjonalnego myślenia przynoszące rozrywkę na wysokim poziomie przekazujące pozytywne wartości rozwijające dobry smak i poczucie humoru promujące wzorce właściwych postaw i zachowań rozwijające wrażliwość estetyczną kształtujące optymizm, wiarę w siebie, pozytywne nastawienie do świata napisane lub tłumaczone według najlepszych standardów polszczyzny dostosowane do wieku i wrażliwości dzieci

61 Książki, które warto polecić!

62 Astrid Lindgren Emil ze Smalandii Lotta z ulicy AwanturnikówSzkoda tych Svenssonów, że mają takiego urwisa - mawiali sąsiedzi przyglądając się psotom Emila. Ale wiecie co? Byli w błędzie! Po pierwsze Emil nigdy nie psocił na złość. Po drugie - sam Thomas Edison, wynalazca gramofonu i żarówki, uważany był w szkole za nicponia, bo zamiast się uczyć, ciągle coś rozkręcał, konstruował i sprawdzał, jak działa. Emil podobnie - a przy swej nieposkromionej ciekawości ma prawdziwy talent do wpadania w tarapaty. Na szczęście mądrzy rodzice Emila rozumieją, że jest on dobrym dzieckiem i po prostu jak każdy chłopiec musi znaleźć ujście dla swej energii i pomysłów - czasem doprawdy szokujących...

63 Kamil Giżycki Wielkie czyny Szympansa Bajbuna MądregoSzympans Bajbun Mądry, rozważny i odpowiedzialny dworzanin, świetnie radzi sobie z największymi problemami oraz z najdziwniejszymi nawet zachciankami swego króla, lwa. Nawet gdy sytuacja wydaje się beznadziejna, dzięki inteligencji, doświadczeniu i sprytowi, znajduje sposób, by wybrnąć z ambarasu i nieraz uratuje królestwo zwierząt z opresji. Aż strach pomyśleć, co by się stało, gdyby król jegomość musiał kiedyś sam jeden, bez pomocy swego doradcy, władać swoimi poddanymi. Z opowieści Bolombo - a kto to taki, sprawdźcie we wstępie do książki o pełnych chwały czynach Bajbuna - dowiecie się także, z jakiego powodu słoń nie został królem zwierząt, czemu struś nie lata, skąd się wzięły czarne pręgi na skórze zebry, róg na nosie nosorożca i dlaczego żyrafa ma taką długą szyję. Za sprawą książki Kamila Giżyckiego, podróżnika i obieżyświata, pasjonata Afryki, przeniesiecie się, nie wystawiając nawet nosa z domu, w bezkresne stepy i sawanny afrykańskiego buszu. Książka rekomendowana dla dzieci od lat 6.

64 Erich Kästner 35 maja albo jak Konrad pojechał konno do mórz południowychKiedy człowiek podróżuje, czas płynie inaczej niż zwykle. Ale czasem działa i odwrotna reguła - kiedy czas płynie inaczej, zaczyna się podróż. Na przykład takiego dnia jak 35 maja, bo wtedy, jak pisze Erich Kästner, niemiecki mistrz humoru i autor tej książeczki, "człowiek musi być przygotowany na wszelkie nadzwyczajności". Nie dziwi więc, że mały Konrad i jego stryj Rabarbar ochoczo przystają na propozycję przypadkowo napotkanego, ekscentrycznego konia Negro Kaballo, by w poszukiwaniu tematu do szkolnego wypracowania chłopca wyruszyć na poszukiwanie Mórz Południowych. Panowie śmiało dają nurka w opary absurdu, odwiedzając po drodze Krainę Pasibrzuchów, "Zamek Pod Wielką Przeszłością", dziecięcy świat na opak i mechaniczne miasto Elektropolis. Kto chce wiedzieć więcej jak skończyła się ta niezwykła podróż, powinien bez chwili zwłoki dołączyć do Konrada, jego stryja i Negro Kaballo. Książka rekomendowana dla dzieci od lat 7

65 Anne Cath Vesty 8+2 i ciężarówkaW tej sympatycznej rodzinie panuje nieustanny rozgardiasz. Trudno się dziwić, skoro w jednym pokoju mieszka i bawi się ośmioro dzieci: Maren, Marcin, Marta, Mads, Mona, Milly, Mina i Morciszek. Jeśli do tej gromadki dodamy jeszcze rodziców oraz... ciężarówkę, to poznamy głównych bohaterów książki. Możecie się z niej dowiedzieć jak przerobić mieszkanie na statek, zjednać sobie uciążliwą sąsiadkę, pomóc babci, która przepuściła pieniądze i nie ma za co wrócić do domu, a także jak sobie radzić, gdy wszystko nie układa się tak, jakby się chciało. Nawet jeśli w życiu wesołej rodzinki następują jakieś nagłe zwroty i zmiany, stara, wysłużona ciężarówka, wie jedno - "ludzie pozostaną ci sami i chyba wszystko będzie dobrze". Książka rekomendowana dla dzieci od lat 6

66 Antoni Ferdynand Ossendowski Słoń BiraraSłoń Birara jest ważnym członkiem rodziny małego Amry. Jest silny, wytrwały i doskonale zna pracę w dżungli. Po nagłej śmierci dziadka, który kierował pracą Birary przy wyrębie drzew, dziesięcioletni Amra musiał z dnia na dzień przejąć jego obowiązki kornaka - poganiacza słonia, i jedynego żywiciela rodziny. Mądry Birara wkrótce staje się najlepszym przyjacielem chłopca, jego pomocnikiem i powiernikiem. Dzięki słoniowi Amra nie tylko z powodzeniem utrzymuje swą liczną rodzinę, ale przeżywa mnóstwo przygód, ratuje życie królewicza Nassura i zyskuje szansę na nauki w Londynie. Ta fascynująca i piękna opowieść o wielkiej przyjaźni chłopca z odważnym i pełnym poświęcenia słoniem rozgrywa się w egzotycznych zakątkach Indii. Jej autor, Ferdynand Antonii Ossendowski, wiódł barwne i pełne przygód życie. Był naukowcem, dziennikarzem, żołnierzem, podróżnikiem, a nawet... szpiegiem. "Słoń Birara" to jedna z wielu książek, które w okresie międzywojennym przyniosły pisarzowi rozgłos. Książka rekomendowana dla dzieci od lat 10

67 Florence i Richard Atwater Pan Popper i jego pingwinyKiedy nasze najskrytsze marzenia wreszcie się spełniają, może to mieć dla nas najbardziej zadziwiające i niespodziewane skutki. Nie inaczej jest w przypadku Pana Poppera, malarza pokojowego z maleńkiej osady "Cicha Woda", który od lat marzy o wyprawie na Antarktykę. I zanim się obejrzy, w jego domostwie pojawia się Pingwin. Kapitan Cook, bo o nim mowa, jest najbardziej zwariowanym i najbardziej pociesznym ze swojego gatunku. Właściciel eleganckiego fraka wprowadza do domu Pana Poppera totalny chaos: mieszka w lodówce i zjeżdża z upodobaniem na brzuchu po schodach. Po pokoju stołowym, który zmienia się w lodowisko, można poruszać się wyłącznie na łyżwach, w piwnicy zaś Pan Popper urządza kąpielisko. Jednak dopiero wówczas, gdy do Kapitana Cooka wprowadza się wybranka jego serca, a zaraz potem pojawia się dziesięć pingwinków, rodzina Pana Poppera wpada w prawdziwe tarapaty. Zabawna książka Richarda i Florence Atwater została uhonorowana w Stanach Zjednoczonych prestiżową nagrodą Newberry Honor Book. Książka rekomendowana dla dzieci od lat 5.

68 Ludwik Jerzy - Kern Ferdynand WspaniałyKiedy na kanapie wyleguje się zwykły pies, przychodzą mu do głowy bardzo zwykłe myśli. "Dlaczego ta pchła nie daje mi spokoju?" albo "Ciekawe kiedy wyprowadzą mnie na spacer?". Kiedy jednak na kanapie leży ktoś taki jak Ferdynand, jego myśli są niezwykłe i odważne. "A gdyby tak stanąć na własnych nogach? Tylko dwóch? Pójść tam, gdzie nikt nie zawoła: Do nogi!". Niemożliwe, powiecie? Nie dla Ferdynanda! Więc wstaje i... najpierw niepewnie schodzi po schodach, potem coraz śmielej przemierza ulice, aż w końcu zamawia u krawca garnitur. I wtedy okazuje się, że to, co na początku wydawało się niewykonalne, jest całkiem proste. Podniebna przejażdżka windą hotelową? Proszę bardzo! Złoty medal na wystawie? Dlaczego nie? Bo tak to już jest, że gdy odważymy się mieć marzenia, przydarza nam się coś niezwykłego, stajemy się wspaniali i żyje nam się o wiele przyjemniej, nawet jeśli... Zresztą przekonajcie się sami, czytając tę zabawną książkę Ludwika Jerzego Kerna, która została przetłumaczona na wiele języków, a także doczekała się ekranizacji i adaptacji teatralnych. Książka rekomendowana dla dzieci od lat 6

69 Grey Owl Przygody Sajo i małych bobrówZasiądziemy obok płonącego ogniska w zadymionym, indiańskim wigwamie - zapowiada autor książki Grey Owl, Brytyjczyk, barwna postać, Indianin z wyboru. - Usłyszycie opowieść o dawno minionej przeszłości. Nie będzie to jednak historia o walecznych czerwonoskórych wojownikach, w pióropuszach, z tomahawkami w ręku, lecz przejmująca opowieść o wielkiej przyjaźni dwojga indiańskich dzieci z uroczymi, małymi bobrami. Ale i w niej nie zabraknie niezwykłych przygód, chwil grozy, dowodów poświęcenia i bezprzykładnej odwagi. Wielkie Pióro, traper z plemienia Ojibway, przynosi swojej córce Sajo dwa małe bobry, którym ocalił życie. Nie przypuszczał wówczas, że głębokie przywiązanie do ulubieńców zawiedzie dziewczynkę i jej brata z głębi dziewiczej kanadyjskiej puszczy do miasta białych ludzi, narażając po drodze na wielkie niebezpieczeństwa, ale także pozwalając im zaznać ludzkiej dobroci i szlachetności. Grey Owl, Szara Sowa, barwnie i wzruszająco opowiada o przyjaźni ludzi i zwierząt oraz o bogatej naturze, którą coraz bardziej niszczy nasza cywilizacja. Książka rekomendowana dla dzieci od lat 8

70 Wanda Markowska, Anna Milska Baśnie z dalekich wysp i lądówJeden z najsłynniejszych psychologów dziecięcych, Bruno Bettelheim, napisał kiedyś o baśniach, że są cudowne i pożyteczne. I właśnie takie są baśnie zebrane w tym tomie. Cóż może być bowiem bardziej cudownego dla małego, ale i dorosłego czytelnika niż magiczne opowieści z egzotycznych krain Ziemi? Posłuchajcie tylko tych nazw: Madagaskar, Celebes, Tunis, Jawa, Haiti, Sulu, Wietnam... Wsłuchajcie się uważnie: ze stron tej książki płyną odgłosy dżungli, słychać szum fal ciepłych mórz, gwar wschodnich targowisk... Niezwykłe krajobrazy, kultury, mówiące zwierzęta, czarownicy, maharadżowie, biedacy - a wszystko to zaklęte w zadziwiające historie, które oszałamiają i zaciekawiają magią i przygodami, ale przynoszą też doświadczenia pokoleń dalekich ludów i mądrość najgłębszą, tę, która będzie darem na resztę życia. Uczą wiary w dobro i sprawiedliwość, w miłość i przyjaźń. Dają dziecku - na początku jego drogi życiowej - ładunek optymizmu: nawet jeżeli dzisiaj jesteś bezdomny, bezradny i ubogi, jutro - kto wie? Może będziesz brał ślub z córką radży, tak jak Seruga z dalekiej wyspy Jawa... Cudowne i pożyteczne! Książka rekomendowana dla dzieci od lat 5.

71 Bajki wierszem polskich autorówBajki wierszem Wiera Badalska, Jan Brzechwa, Hanna Januszewska, Julian Tuwim, Lucyna Krzemieniecka, Roman Pisarski, Zofia Rogoszówna, Igor Sikirycki, Anna Świrszczyńska, Oleg Usenko, Danuta Wawiłow Bajki wierszem napisane! Cóż może być lepszego do głośnego, rodzinnego czytania?! A już szczególnie TE bajki! Skrzące się humorem, ujmujące pięknem języka, bajki, które pozostają w pamięci na całe życie, także po to, by kiedyś, kiedyś czytać je własnym dzieciom.... Znajdziecie tu same niezwykle historie, stworzone przez najlepszych polskich poetów baśni, m.in. Jana Brzechwę, Zofię Rogoszównę, Annę Świrszczyńską, Juliana Tuwima: o straszliwym Korsarzu Palemonie (którego może wcale nie było?), o Dzieciach Pana Majstra (które łatają dziury w spodniach liśćmi z kapusty i buszują w ogrodzie wróżki), o Tygrysie (który chyba był, ale za to wyglądał zupełnie inaczej), o Panu Maluśkiewiczu (który chciał zobaczyć wieloryba). Są to magiczne opowieści, które zachwycają i bawią, pozostawiając jednocześnie w darze lekkość i precyzję języka rozbudzoną wyobraźnię, wyczucie piękna i umiejętność odróżniania dobra od zła. Książka rekomendowana dla dzieci od lat 5.

72 Vaclav Ćtvrtek Podróże furmana Szejtroczka O gajowym Chrobotku i jeleniu WietrznikuW mieście Jiczynie mieszkał sobie niby zwykły furman - Szejtroczek. Ale widział kto, żeby furman miał konia, który był kiedyś... sumem? Szejtroczka obdarował tak wyjątkowym prezentem wodnik Czesałek. To tylko początek przygód wesołego furmana. Posłuchajcie koniecznie tej i innych po raz pierwszy publikowanych w Polsce opowieści z życia Szejtroczka i jego wyjątkowego konia, Bułeczki! Spotkacie w nich olbrzymy i rusałki, a nawet tajemniczego Ognistego Luda. O gajowym Chrobotku i jeleniu Wietrzniku Czy wiecie, co to jest trzydziestak szóstak? Nie? Poznajcie więc wspaniałego jelenia Wietrznika, którego rozłożyste rogi mają właśnie 36 odgałęzień, i jego zacnego przyjaciela i opiekuna: gajowego Chrobotka. W ich lesie żyje wiele stworzeń: lisica Miotełka, niedźwiedź Gromobur, zając Szastaj, dzik Karabuchta, no i wodnik o dziwnym, skądinąd, imieniu Barbara! W lesie mieszka także piękna Józefa, która bardzo lubi gajowego Chrobotka... Na pewno jednak nie lubi go paskudny, bogaty pan Krępak i jego pies Herszcik! Książka rekomendowana dla dzieci od lat 4.

73 BOOK PARK-ing czyli szafa z książkami (Nowa Huta)Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

74 BOOK PARK-ing czyli szafa z książkami (Nowa Huta)Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

75 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Odwiedź bibliotekę… Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

76 Dla przypomnienia … Październik - Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych 21 lutego – Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego 27 marca - Międzynarodowy Dzień Teatru 2 kwietnia – Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci 23 kwietnia - Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich 8 maja – Dzień Bibliotekarza i Bibliotek 17 maja - Światowy Dzień Społeczeństwa Informacyjnego 18 maja – Międzynarodowy Dzień Muzeów, pod koniec maja - noc bibliotek

77 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Źródła J. Andrzejewska: Wzorzec kultury czytelniczej ucznia jako program edukacji czytelniczej. "Biblioteka w szkole" 1995 nr 5 J. Dunin: Pismo zmienia świat. Czytanie, lektura, czytelnictwo. Warszawa W. Goriszowski: Książka a wychowanie. Katowice J. Papuzińska: Czytanie domowe. Warszawa J. Papuzińska: Inicjacje literackie. Problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Warszawa D. Świerczyńska-Jelonek: Wybory czytelnicze dzieci i młodzieży. "Poradnik bibliotekarza" 2002 nr 4 Materiały z konferencji „Kultura czytelnicza młodego pokolenia” 2016 https://pixabay.com/pl/photos/?orientation=&image_type=&cat=&colors=&q=biblioteka&order=popular&pagi=5 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.

78 Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.Dziękuję za uwagę Oprac. Jadwiga Szymczyk WODN Piotrków Tryb.