1 Opracował: Michał KaliskiEmocje, uczucia i afekt Opracował: Michał Kaliski

2 Spis treści 1. Emocje 2. Uczucia 3. Afekt

3 Spis treści 1. Emocje 2. Uczucia 3. Afekt

4 Emocje 6 emocji podstawowych (Ekman, 1972)- Ekman po 30 latach badań kultur podał listę emocji uniwersalnych wyrażanych głównie mimiką twarzy i gestami Gniew Zaskoczenie Niesmak Strach Szczęście Smutek

5 Emocje 6 emocji podstawowych Mikroekspresje twarzy (Duchenne, XIX w.)- nie da się podrobić szczerego uśmiechu, gdyż m. okrężny oka (orbicularis oculi muscle) nie podlega działaniu woli

6 Emocje Neuronalne korelaty emocji podstawowychUkład limbiczny: (struktury korowe + podkorowe) kora zakrętu obręczy kora śród- i około-węchowa wzgórze podwzgórze hipokamp sklepienie ciało suteczkowate jądra migdałowate

7 Emocje

8 Emocje Emocje jako obwody przetrwania:Rethinking emotional brain (Le Doux, 2012) -> obwody emocjonalne, oraz odpowiadające im funkcje u zwierząt występują także u ludzi -> główną funkcją emocji jest przetrwanie osobnika -> stąd połączenia z obwodami odpowiedzialnymi za: - obronę organizmu, - dystrybucję energii i składników odżywczych, - bilans wodny organizmu, - termoregulację - reprodukcję

9 Emocje Emocje jako obwody przetrwania:Rethinking emotional brain (Le Doux, 2012) -> połączenie systemu emocjonalnego z systemami: sensorycznym kognitywnym modulującym pamięciowym motywacyjnym => zachowania instrumentalne (celowe)

10 Emocje Emocje jako obwody przetrwania: -> skutki działania emocji:Rethinking emotional brain (Le Doux, 2012) -> skutki działania emocji: odpowiedzi AUN odpowiedzi hormonalne generowanie zachowań wrodzonych generowanie zachowań instrumentalnych (poprzez powiązanie z układem motywacyjnym)

11

12 Spis treści 1. Emocje 2. Uczucia 3. Afekt

13 Uczucia - stanowią świadomą interpretację emocji- powstają w wyniku skojarzenia stanu emocjonalnego z obrazami umysłowymi (obraz ciała właściwego + obraz czegoś innego) - wyrażają ustosunkowanie człowieka do elementów otaczającej go rzeczywistości

14 Uczucia Ta sama emocja, będąca reakcją organizmu na bodźce – może zostać zinterpretowana jako różne uczucia w zależności od sytuacji. Przykładowo zespół reakcji organizmu związany ze wzrostem poziomu adrenaliny, przyspieszonym tętnem i odpowiednim pobudzeniem układu nerwowego może być interpretowany (uświadamiany) jako strach, lęk, obawa lub panika w zależności od nasilenia emocji oraz rozpoznania wywołujących ją bodźców

15 Istnieje wiele rodzajów uczuć i mogą być one mieszanką różnych emocji podstawowych

16 Uczucia Nerwowy mechanizm przeżywania uczuć uwzględnia:neuronową reprezentację stanu ciała aktywność stref konwergencji (poczucie związku przyczynowo-skutkowego) reprezentację świata zew. (modyfikowaną przez reprezentacje ciała wchodzącego w interakcje z otoczeniem)

17 Spis treści 1. Emocje 2. Uczucia 3. Afekt

18 Afekt Afekt jest chwilową, pozytywną lub negatywną reakcją organizmu (wegetatywną, mięśniową, doznaniową) na jakąś zmianę w otoczeniu lub w samym podmiocie Za sprawą procesów neurohormonalnych powoduje on tendencję do/od spostrzeganego lub pomyślanego obiektu, zbliżanie/oddalanie i bywa odczuwany jako przyjemność/przykrość

19 Afekt Afekt ma charakter zmysłowo-ruchowy, i jak wszelkie procesy automatyczne aktywizowany jest w całości, w odpowiedzi na warunki spustowe Choć relatywnie słaby, może wiązać się z pobudzeniem o różnej sile Afekt zostaje wzbudzony, zanim nastąpi poznawcze opracowanie sytuacji, zanim włączy się świadoma kontrola

20 Afekt Dwa mechanizmy aktywacyjne układu siatkowego:Aktywacja toniczna zależy od systemu noradrenergicznego i wiąże się z afektem negatywnym, odczuwana jest jako napięcie Aktywacja fazowa zależy od systemu dopaminergicznego i łączy się z afektem pozytywnym, odczuwana jest jako energia

21 Afekt Neuronalne podstawy afektu:długotrwałe projekcje dopaminergiczne, sięgające struktur korowych, należy wiązać z nastrojem lub emocją afekt trwa krótko, a zatem angażuje przede wszystkim starsze struktury mózgowia

22

23 bibliografia J. Le Doux, Rethinking the emotional brain, Neuron 73, Feb. 23, 2012, p A. Kolańczyk, Serce w rozumie. Afektywne podstawy orientacji w otoczeniu, GWP, Gdańsk 2004 A. Damasio, Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2011