1 POZNAJEMY KATALOG ALFABETYCZNY CZYLI KILKA SŁÓW O KATALOGACH FORMALNYCHOpracowała: Edyta Guznowska – nauczyciel-bibliotekarz Szkoły Podstawowej nr 13 przy ZS-6 w Żorach

2 Zbiory biblioteczne W bibliotekach gromadzone są różnorodne zbiory, między innymi: książki, filmy na kasetach VHS oraz DVD, różne programy multimedialne, czasopisma. Zarówno wielkość, jak i różnorodność zbiorów bibliotecznych, powoduję, że bibliotekarz i czytelnik musi dysponować jakimś narzędziem, które będzie umożliwiało szybkie dotarcie do potrzebnego źródła informacji. Takim aparatem pomocniczym jest katalog biblioteczny.

3 Czym jest katalog? Katalog jest spisem dokumentów, obiektów, które należą do określonego zbioru. Spis ten uporządkowany jest według określonych zasad. na przykład - katalog samochodowy - katalog mody - itp.

4 Czym jest katalog biblioteczny?Katalog biblioteczny jest spisem książek oraz innych zbiorów bibliotecznych, znajdujących się w danej bibliotece. Spis ten jest uszeregowany w określonym porządku i zawiera najważniejsze informacje o poszczególnych zbiorach bibliotecznych, zapisane na kartach katalogowych.

5 Karta katalogowa Karta katalogowa zawiera: opis bibliograficzny dokumentu bibliotecznego, hasło, sygnaturę, nr inwentarzowy i znak klasyfikacji/symbol działu - książki lub innego dokumentu, znajdującego się w bibliotece.

6 Opis bibliograficzny Dla każdego dokumentu w zbiorach bibliotecznych opracowuje się opis, który składa się z danych zaczerpniętych z tego dokumentu. Podstawowe składniki tego opisu to: nazwisko i imię autora lub autorów książki; tytuł i dodatek do tytułu książki; imię i nazwisko tłumacza, ilustratora; kolejność wydania; adres wydawniczy (miejsce, rok wydania i nawa wydawnictwa); ilość stron, map, ilustracji; format książki itp.

7

8 Hasło W katalogach możemy spotkać się z następującymi rodzajami haseł:HASŁO AUTORSKIE – czyli nazwisko i imię autora HASŁO TYTUŁOWE – czyli tytuł Hasło jest tym elementem, zamieszczonym na karcie katalogowej, który brany jest pod uwagę podczas porządkowania kart katalogowych.

9 HASŁO AUTORSKIRE (nazwisko i imię autora)jest podstawowym hasłem w katalogach; tylko w wyjątkowych sytuacjach hasło autorskie jest zastępowane hasłem tytułowym HASŁO TYTUŁOWE (tytuł dzieła) jest stosowane w katalogu tytułowym; jest także stosowane w innych katalogach w wyjątkowych sytuacjach, gdy: autor książki jest nieznany (książka jest napisana anonimowo) autorów książki jest więcej niż 3 książka jest napisana pod redakcją naukową

10 Układ kart katalogowych według hasełKarty katalogowe w katalogu bibliotecznym ułożone są alfabetycznie wg hasła autorskiego lub hasła tytułowego. Podstawowym hasłem w katalogach jest hasło autorskie. W katalogu tytułowym oraz w wyjątkowych przypadkach w katalogu alfabetycznym brane jest pod uwagę hasło tytułowe.

11

12 Sygnatura Sygnatura jest to oznaczenie znaku miejsca książki lub innego dokumentu bibliotecznego, wraz z jego indywidualnym oznaczeniem. Sygnatura pozwala odnaleźć daną książkę (lub inny dokument biblioteczny) na konkretnej półce.

13 Znak klasyfikacji / Symbol działuJest to oznaczenie liczbowe lub literowe, które określa, do jakiego działu należy dana książka (lub inne dzieło biblioteczne). Zatem, po oznaczeniu znaku klasyfikacji lub symbolu działu, możemy zorientować się o czym jest dana książka (czy jest to na przykład książka geograficzna, czy powieść przygodowa itp.)

14 Rodzaje katalogów Katalogi formalne (uwzględniają cechy formalne książki, czyli autora i tytuł dokumentu, cechy fizyczne dokumentu – czy jest to książka, czy kaseta wideo, czy płyta DVD itd. W przypadku tych katalogów nie jest uwzględniana treść dokumentu.): - katalog alfabetyczny - katalog tytułowy - inne katalogi (np. katalog ilustrowany, katalog kaset wideo, itp.) Katalogi rzeczowe (uwzględniają treść książki)

15 Katalog alfabetyczny Jest to zbiór kart katalogowych z opisem wszystkich książek, które znajdują się w danej bibliotece. Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła autorskiego (czyli nazwiska i imienia autora) – tylko w wyjątkowych przypadkach wykorzystywane jest tu hasło tytułowe (czyli tytuł książki): 1) książka napisana anonimowo; ) praca napisana pod redakcją; ) praca zbiorowa, gdzie autorów danej książki jest więcej niż 3. Z katalogu alfabetycznego korzystamy, gdy znamy autora książki.

16

17 Katalog tytułowy Jest to zbiór kart katalogowych z opisem książek, które znajdują się w danej bibliotece. Karty katalogowe ułożone są alfabetycznie według hasła tytułowego (czyli tytułu książki). Z katalogu tytułowego korzystamy, gdy znamy tytuł książki lub przynajmniej początkowe wyrazy tytułu.

18 Porównanie katalogu alfabetycznego i katalogu tytułowegoKATALOG ALFABETYCZNY karty katalogowe są ułożone alfabetycznie wg hasła autorskiego (nazwisko i imię autora); korzystamy z niego gdy znamy autora książki; korzystając z katalogu alfabetycznego możemy dowiedzieć się jakie książki danego autora znajdują się w danej bibliotece KATALOG TYTUŁOWY karty katalogowe są ułożone alfabetycznie wg hasła tytułowego (tytuł książki); korzystamy z niego, gdy znamy tytuł książki, ale nie znamy autora danego dzieła

19 Utrwalenie wiadomościPodstawowym źródłem, w którym znajdziemy informacje na temat tego, jakie książki gromadzi dana biblioteka, jest W katalogu znajdują się karty katalogowe, zawierające opis książki, zwany opisem Wszystkie karty katalogowe w katalogu ułożone są Układ kart katalogowych wykorzystuje dwa rodzaje haseł: Hasło (czyli nazwisko i imię autora książki); Hasło (czyli tytuł książki), które stosowane jest w katalogu tytułowym, oraz w sytuacji, gdy książka napisana jest anonimowo, albo napisana pod redakcją naukową lub ma więcej niż 3 autorów. Opis bibliograficzny książki zawiera:

20 Sprawdź się Podstawowym źródłem, w którym znajdziemy informacje na temat tego, jakie książki gromadzi dana biblioteka, jest katalog alfabetyczny. W katalogu znajdują się karty katalogowe zawierające opis książki, zwany opisem bibliograficznym. Wszystkie karty katalogowe w katalogu ułożone są alfabetycznie. Układ kart katalogowych wykorzystuje dwa rodzaje haseł: Hasło autorskie (czyli nazwisko i imię autora książki); Hasło tytułowe (czyli tytuł książki), które stosowane jest w katalogu tytułowym, oraz w sytuacji gdy książka napisana jest anonimowo, albo napisana pod redakcją naukową lub ma więcej niż 3 autorów. Opis bibliograficzny książki zawiera: nazwisko i imię autora książki; tytuł i dodatek do tytułu książki; imię i nazwisko tłumacza, ilustratora; kolejność wydania; miejsce, rok wydania i nawa wydawnictwa; ilość stron, map, ilustracji; format książki.