1 Opracowała Helena TomaszewskaBarok w Polsce II Gim Opracowała Helena Tomaszewska

2 Barok - epoka w dziejach kultury europejskiej, która w Rzeczpospolitej przypada na okres od połowy XVI do połowy XVIII w. 1. Cechy polskiego baroku: wpływy wschodnie: rosyjskie, tureckie, tatarskie, perskie w wyposażeniu wnętrz, w strojach, obyczajach i zdobnictwie sarmatyzm mesjanizm Sarmatyzm – prąd w kulturze polskiej od końca XVI w. po połowy XVIII w. Opierał się na poglądzie historycznym, wywodzącym pochodzenie polskiej szlachty od starożytnego plemienia Sarmatów. Wierzono, że plemię to podbiło ludność miejscową, z której wzięli swój początek chłopi i mieszczanie. W kulturze sarmackiej przeciwstawiono wzorce narodowe kulturze zachodnioeuropejskiej.

3 2. IDEOLOGIA POLSKIEGO BAROKUMesjanizm – przekonanie, że szlachta polska ma do spełnienia „misję dziejową”, która polega na obronie katolicyzmu. Jest również ostoją wolności w Europie rządzonej przez monarchów absolutnych Rzeczpospolita jest „przedmurzem chrześcijaństwa” - chroni Europę przed naporem islamu i innowierców.

4 3. UPADEK POLSKIEGO SZKOLNICTWAPrzyczyny: zniszczenia wojenne, wyczerpanie gospodarcze kraju po wojnach zmniejszenie zainteresowania Kościoła edukacją Cechy: spadek liczby szkół parafialnych obniżenie poziomu nauczania wzrost liczby szkół średnich – kolegiów prowadzonych przez zakony jezuitów i pijarów Cel kształcenia – wychowanie młodzieży w duchu przywiązania do katolicyzmu i wolności szlacheckich. W Rzeczypospolitej istniały cztery wyższe uczelnie: w Krakowie, Wilnie, w Zamościu i we Lwowie. Uczono w nich filozofii scholastycznej i teologii. Szlachta chcąca się kształcić wyjeżdżała do Włoch, Francji lub do Cesarstwa.

5 4. NAUKA POLSKA DOBY BAROKUJan Heweliusz - astronom: założył w Gdańsku obserwatorium astronomiczne wykonał mapę Księżyca – twórca selenografii – nauki zajmującej się opisem Księżyca Jan Heweliusz Mapa Księżyca Heweliusza

6 4. NAUKA POLSKA DOBY BAROKUKasper Niesiecki – autor „Kroniki Polskiej” - herbarza zawierającego informacje o polskich rodach szlacheckich

7 4. NAUKA POLSKA DOBY BAROKUBenedykt Chmielowski – autor encyklopedii „Nowe Ateny” . Oprócz informacji ciekawych zawierała również wiele przestarzałych. 5. LITERATURA POLSKA DOBY BAROKU Literatura głównie w języku polskim. tworzono również po łacinie. W literaturze pojawiły się makaronizmy. Makaronizowaniem języka nazywamy wprowadzanie do polszczyzny słów łacińskich i używania łacińskich form gramatycznych.

8 5. LITERATURA POLSKA DOBY BAROKUJan Andrzej Morsztyn – pisał poematy dworskie, tłumaczył literaturę obcą na język polski W swoich poematach sławił życie dworskie i miłość. Był magnatem i dworzaninem Jana III Sobieskiego. Jan Andrzej Morsztyn Herb Leliwa

9 5. LITERATURA POLSKA DOBY BAROKUWacław Potocki – autor „Ogrodu fraszek”, „Moralii” – opisał blaski i cienie życia szlachcica ziemianina – autor dzieła „ Transakcja wojny chocimskiej” Jan Chryzostom Pasek – autor „Pamiętników” opisujących barwnie losy żołnierza „potopu szwedzkiego” i innych wojen drugiej połowy XVII w.

10 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKURozwój architektury barokowej w Polsce jest ściśle związany z mecenatem Kościoła katolickiego i kontrreformacją. Kościół jezuitów w Krakowie pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła.

11 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUKościół św. Józefa w Klimontowie, Wawrzyniec Senes

12 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUKościół farny w Poznaniu – FARA

13 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUKościół Dominikanów we Lwowie

14 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKU Kościół farny w Poznaniu WNĘTRZE FARY

15 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUBarokowe wyposażenie kościoła Najświętszej Krwi Pana Jezusa w Poznaniu

16 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUWnętrze kościoła św. Piotra i Pawła w Wilnie

17 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUKalwaria – zespól budowli (kaplic) upamiętniających mękę Chrystusa, rozmieszczonych w krajobrazie mającym przypominać jak najbardziej krajobraz jerozolimski Widok na Kalwarię Zebrzydowską

18 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUWidok na Kalwarię Zebrzydowską https://www.visitmalopolska.pl/Strony/kalwaria-zebrzydowska-zespol-architektoniczno-parkowy-216.aspx

19 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUMecenat królewski - rozbudowano zamek królewski w Warszawie, Sala balowa

20 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUMecenat królewski - rozbudowano zamek królewski w Warszawie, wzniesiono pałac w Ujazdowie

21 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUAgrykola i Kanał Piaseczyński w zamku ujazdowskim

22 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUMecenat królewski - Pałac w Wilanowie

23 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUPałac w Wilanowie

24 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUPałac Branickich w Białymstoku

25 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKUPałac Branickich w Białymstoku

26 Plan zamku Krzyżtopór, w świętokrzyskim6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKU Plan zamku Krzyżtopór, w świętokrzyskim

27 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKU Rekonstrukcja

28 6. ARCHITEKTURA POLSKA DOBY BAROKU Dworki szlacheckie

29 7. SZTUKA POLSKA DOBY BAROKUBarokowa figura św. Jana Nepomucena na Starym Rynku w Poznaniu Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Matka Boska z Dzieciątkiem, Muzeum Narodowe we Wrocławiu

30 7. SZTUKA POLSKA DOBY BAROKUPortret trumienny

31 Stanisław Antoni Szczuka w reprezentacyjnym czerwonym kontuszu 8. UBIÓR Kontusz szata wierzchnia, rodzaj płaszcza lub kamizelki, z charakterystycznymi tzw. wylotami, czyli rozciętymi od pachy do łokci rękawami, które albo luźno zwisały, albo, odrzucone do tyłu, odsłaniały żupan. Stanisław Antoni Szczuka w reprezentacyjnym czerwonym kontuszu tradycyjnym sarmackim stroju.

32 Aleksander Benedykt Sobieski w żupanie8. UBIÓR Żupan staropolska męska szata, bardzo długa suknia z rękawami, zapinana na rząd drobnych guzików, często dłuższa od kontusza, w żywych kolorach, z kosztownego materiału. Noszony przez szlachtę od XVII w. Aleksander Benedykt Sobieski w żupanie

33 Pas kontuszowy – długi (od 3 do 4,5 m) 8. UBIÓR Pas kontuszowy – długi (od 3 do 4,5 m) i szeroki (40 cm) pas noszony przez polską szlachtę do kontusza. Wacław Piotr Rzewuski przepasany pasem kontuszowym

34 Delia - element męskiego ubioru szlachty noszony na żupanie. 8. UBIÓR Delia - element męskiego ubioru szlachty noszony na żupanie. Rodzaj płaszcza, w odróżnieniu od kontusza nie przepasywana, czasami noszona jak opończa – rozpięta i jedynie zarzucona na ramiona. Wykonana z wełny lub bardziej luksusowych materiałów, często wykańczana futrem. Jan Zamoyski w delii

35 Ubiór zachodni z końca XVII w.

36 9. IDEOLOGIA SARMACKA Przekonanie, że szlachta pochodzi od legendarnego plemienia Sarmatów. Poczucie odrębności i wyższości szlachty nad pozostałymi stanami. Konserwatyzm i obawa przed wszystkim co obce = ksenofobia Cechy sarmaty: umiłowanie wolności, równość szlachty w ramach stanu, gościnność, wojowniczość, , odwaga, prawość, dbałość o rodzinę, Umiłowanie życia na wsi – życie sielankowe,