1 Organizacja i Architektura KomputerówWykład nr 6: Struktura procesora Piotr Bilski

2 Zadania procesora: Pobieranie rozkazów Interpretacja rozkazówPobieranie danych Przetwarzanie danych Zapis danych Stąd wymaganie posiadania rejestrów

3 Wewnętrzna struktura procesoraALU Znacznik stanu Rejestry Przesuwnik Ukł. dop. Układy arytmetyczne i logiczne Jednostka sterująca

4 Schemat blokowy procesora Pentium 3

5 Schemat blokowy rdzenia P6 (Pentium Pro) – 1995 r.„przód” procesora rdzeń układ kończenia rozkazu

6 Rodzaje rejestrów Widzialne dla użytkownika (adresowe, danych itp.)Niewidzialne dla użytkownika (sterowania, stanu) Rozgraniczenie takie jest umowne (patrz licznik rozkazów)!

7 Rejestry widzialne dla użytkownikaOgólnego przeznaczenia – robocze (GPR – general purpose registers) Danych Adresów (wskaźnik segmentu, stosu, rejestr indeksowy) Kodów warunkowych (znaczniki stanu, flagi) – tylko do odczytu!

8 Rejestry sterowania i stanuPodstawowe: Licznik programu (PC) Rejestr rozkazu (IR) Rejestr adresowy pamięci (MAR) Rejestr buforowy pamięci (MBR) Słowo stanu programu (PSW) Rejestr wektora przerwania Wskaźnik tablicy stron

9 Słowo stanu programu S Z P R O I N INNE 0 3 4 15 S – bit znaku S Z P R O I N INNE S – bit znaku Z – bit dla wyniku operacji równego zero P – bit przeniesienia R – bit wyniku porównania logicznego O – bit przepełnienia I – zezwolenie na wykonanie przerwania N – tryb nadzorcy

10 Organizacja rejestrów w procesorze Motorola MC68000Rejestry danych i adresowe 32-bitowe Specjalizacja: 8 rejestrów danych (D0-D7) i 9 adresowych (dwa używane wymiennie w trybie użytkownika i nadzorcy) Magistrala sterująca 24-bitowa, magistrala danych 16-bitowa Wskaźnik stosu (SP) jest rejestrem A7 Rejestr stanu (SR)16-bitowy (inaczej CCR) Licznik rozkazów (PC) 32-bitowy Rozkazy przechowywane pod adresami parzystymi

11 Organizacja rejestrów w procesorze Intel 8086Rejestry danych i adresowe 16-bitowe Rejestry danych/ogólnego przeznaczenia (AX, BX, CX, DX) Rejestry wskaźników i indeksowe (SP, BP, SI, DI) Rejestry segmentowe (CS, DS, SS, ES) Wskaźnik rozkazu Wskaźnik stanu

12 Organizacja rejestrów w procesorze Intel 8086 (c.d.)AX BX CX DX Akumulator SP BP SI DI Wskaźnik stosu Bazowy Wskaźnik bazy Zliczający Indeks źródła Danych Indeks m. przes

13 Organizacja rejestrów w procesorze Intel 386 - PentiumRejestry danych i adresowe 32-bitowe Osiem rejestrów ogólnego przeznaczenia (EAX, EBX, ECX, EDX, ESP, EBP, ESI, EDI) Dla zachowania zgodności wstecznej mniejsza połowa rejestrów pełni rolę rejestrów 16-bitowych Rejestr znaczników 32-bitowy Wskaźnik rozkazu 32-bitowy

14 Rejestry zmiennopozycyjne procesora PentiumOsiem rejestrów numerycznych (80-bitowych) 16-bitowy rejestr sterowania 16-bitowy rejestr stanu 16-bitowe słowo wyróżników 48-bitowy wskaźnik rozkazu 48-bitowy wskaźnik danych

15 Rejestr EFLAGS TF – znacznik pułapki31 21 15 ID VIP VIF AC VM RF NT IOF OF DF IF TF SF ZF AF PF CF TF – znacznik pułapki IF – znacznik zezwolenia przerwania DF – znacznik kierunku IOPL – znacznik uprzywilejowania wejścia/wyjścia RF – znacznik wznowienia AC – kontrola wyrównania ID – znacznik identyfikacji

16 Organizacja rejestrów w procesorze Athlon 64Zgodność z architekturą x86-64 (40-bitowa fizyczna przestrzeń adresowa, 48-bitowa wirtualna przestrzeń adresowa) Rejestr danych i adresowe 64-bitowe 8 rejestrów ogólnego przeznaczenia (RAX, RBX, RCX, RDX, RBP, RSI, RDI, RSP), działają w trybie zgodności 32-bitowej Opteron posiada dodatkowych 8 rejestrów ogólnego przeznaczenia (R8-R15) 16 rejestrów SSE (XMM0-XMM15) 8 rejestrów zmiennoprzecinkowych x87 80-bitowych

17 Organizacja rejestrów w procesorze PowerPC32 rejestry ogólnego przeznaczenia (64-bitowe) + rejestr wyjątku (XER) 32 rejestry dla jednostki zmiennopozycyjnej (64-bitowe) + rejestr stanu i sterowania (FPSCR) Rejestry jednostki przetwarzania rozgałęzień: 32-bitowy rejestr warunku, 64-bitowe rejestry powiązania i zliczania

18 Obliczenie adresu rozkazuCykl rozkazu Adresowanie pośrednie Pobranie argumentu Obliczenie adresu arg. Pobranie rozkazu Wiele argumentów Wiele wyników Dekodo-wanie rozkazu Operacja na danych Obliczenie adresu rozkazu Obliczenie adresu arg. Zapisanie argumentu Brak przerwań Powrót do danych Rozkaz wykonany, pobierz następny Sprawdzenie przerwań Adresowanie pośrednie Obsługa przerwań

19 Potok Problem: przy wykonywaniu cyklu rozkazowego przetwarzany jest tylko jeden rozkaz Rozwiązanie: podział cyklu na mniejsze fragmenty Warunek: konieczne są momenty, gdy nie ma odwołania do pamięci głównej! Cykl Cykl Cykl 3

20 Przykład potoku - pralnia3 godziny / cykl – 9 godzin całość PR SU PA PR SU PA PR SU PA CYKL CYKL CYKL 3 3 godziny / cykl – 5 godzin całość !! PR SU PA PR SU PA PR SU PA

21 Pobieranie z wyprzedzeniemRozkaz Rozkaz Wynik Pobranie rozkazu Wykonanie Nowy adres Oczekiwanie Oczekiwanie Rozkaz Rozkaz Wynik Pobranie rozkazu Wykonanie Odrzucenie UWAGA: przyspieszenie nie jest dwukrotne, bo dostęp do pamięci trwa dłużej, niż wykonanie rozkazu

22 Podstawowy podział cyklu rozkazu:Pobranie rozkazu (FI) Dekodowanie rozkazu (DI) Obliczanie argumentów (CO) Pobranie argumentów (FO) Wykonanie rozkazu (EI) Zapisanie argumentu (WO) I1 I2 I3 I4 FI DI CO FO EI WO FI DI CO FO EI WO FI DI CO FO EI WO FI DI CO FO EI WO

23 Rozgałęzienie a potoki I1 I2 I3 I4 I5 I6 I21 I22 FI DI CO FO EI WO FI DI CO FO EI WO FI DI CO FO FI DI CO FI DI FI FI DI CO FO EI WO FI DI CO FO EI WO

24 Algorytm realizacji potoku

25 Problemy z przetwarzaniem potokowymRóżne etapy potoku nie zajmują tej samej ilości czasu Przenoszenie danych między buforami może znacząco wydłużyć trwanie potoku Zależność rejestrów i pamięci od optymalizacji potoku może być minimalizowana dużym nakładem kosztów

26 Wydajność przetwarzania potokowegoCzas trwania cyklu: Czas potrzebny na wykonanie wszystkich rozkazów: Współczynnik przyspieszenia potoku rozkazów:

27 Ilustracja wydajności przetwarzania potokowego

28 Potoki współczesnych procesorówPentium 3 – 10 etapów Athlon – 10 etapów dla ALU, 15 etapów dla FPU Pentium M – 12 etapów Athlon 64/ 64 X2 – 12 etapów dla ALU, 17 etapów dla FPU Pentium 4 Northwood – 20 etapów (hiperpotok!!) Pentium 4 Prescott – 31 etapów Core2Duo – 14 etapów

29 Obsługa rozgałęzień Zwielokrotnienie strumieniaPobieranie docelowego rozkazu z wyprzedzeniem (prefetch) Bufor pętli Przewidywanie rozgałęzienia Opóźnione rozgałęzienie

30 Zwielokrotnione strumienieOba rozkazy, które mogą być przetwarzane w wyniku wykonania rozgałęzienia są ładowane do dwóch strumieni Problemem jest dostęp do pamięci dla obu instrukcji

31 Pobieranie docelowego rozkazu z wyprzedzeniemGdy rozpoznana zostanie instrukcja rozgałęzienia, następuje pobranie rozkazu, który jest rozkazem docelowym. Jest on przechowywany do czasu wykonania rozgałęzienia

32 Bufor pętli Tworzony jest bufor w pamięci do przechowywania następujących po sobie rozkazów Jest on szczególnie przydatny w instrukcjach rozgałęzień warunkowych i pętli

33 Przewidywanie rozgałęzień warunkowychStatyczne Przewidywanie nigdy nie następującego rozgałęzienia (Sun SPARC, MIPS) Przewidywanie zawsze następującego rozgałęzienia Przewidywanie na podstawie kodu operacji Dynamiczne Przełącznik nastąpiło/nie nastąpiło Tablica historii rozgałęzień

34 Przewidywanie statyczneNajprostsze, używane jako metoda ostatniej szansy (fallback method), np. w procesorze Motorola MPC7450 Pentium 4 umożliwiał wstawienie do kodu sugestii, czy przewidywanie statyczne powinno wskazywać na skok, czy nie (tzw. prediction hint)

35 Rozwiązania dynamiczne przewidywania rozgałęzień warunkowychPrzechowuje się historię rozkazów rozgałęzienia warunkowego Jest ona reprezentowana przez bity przechowywane w pamięci podręcznej Każdy rozkaz otrzymuje własne bity historii Drugie rozwiązanie to tablica przechowująca informacje o wyniku rozkazu rozgałęzienia warunkowego

36 Przewidywanie przy pomocy bitów historii

37 Tablica historii rozgałęzieńAdres rozkazu rozgałęzienia Bity historii Rozkaz docelowy

38 Lokalna predykcja rozgałęzieńWymaga osobnego bufora historii dla każdej instrukcji, chociaż tablica historii może być wspólna dla poszczególnych typów rozkazów Procesory Pentium MMX, Pentium 2 i 3 mają układy lokalnego przewidywania z 4 bitami historii oraz tablicą historii z 16 pozycjami dla każdego typu rozkazu Skuteczność lokalnej predykcji zmierzono na poziomie 97 %

39 Globalna predykcja rozgałęzieńPrzechowywana jest współdzielona historia wszystkich rozkazów rozgałęzień Pozwala wziąć pod uwagę zależności między różnymi rozkazami rozgałęzień Rozwiązanie rzadko tak dobre, jak predykcja lokalna Rozwiązanie hybrydowe: współdzielony układ predykcji globalnej i tablica historii (procesory AMD, Pentium M, Core, Core 2)

40 Jednostka przewidywania rozgałęzieńUkład w procesorze odpowiedzialny za przewidywa-nie wszystkich zaburzeń w sekwencyjnym wykona-niu programu Powiązana jest często z pamięcią podręczną mikrooperacji W Pentium 4 bufor dla przewidywania rozgałęzień ma 4096 pozycji, w Pentium 3 – tylko 512. Dzięki temu miał mieć o 33 procent lepszy współczynnik trafień

41 Lokalizacja jednostki przewidywania rozgałęzień