1 ORGANIZACJA I METODY SZKOLEŃ BHPWymagania, ocena stanu faktycznego, odpowiedzialność. Piotr Rogowski
2 Szkolenia BHP w świetle wymagań prawnych
3 Uregulowania prawne X dział Kodeksu Pracy,Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U nr 180 poz ze zm.), Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 28 czerwca 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (t.j. Dz.U poz. 622)
4 Uregulowania prawne cd.Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz.U nr 128 poz. 897), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U nr 109 poz. 704). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U nr 246 poz. 2468) Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U nr 117 poz. 986), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U nr 6 poz. 69)
5 Kto podlega szkoleniomKODEKS PRACY Art. 3041. Obowiązki, o których mowa w art. 211, w zakresie określonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, ciążą również na osobach fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę, a także na osobach prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę lub inny podmiot organizujący pracę. Art. 211. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany: 1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
6 KP Rozdział VIII Art Minister Edukacji Narodowej jest obowiązany zapewnić uwzględnianie problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii w programach nauczania w szkołach, po uzgodnieniu zakresu tej problematyki z Ministrem Pracy i Polityki Socjalnej. Art § 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. § 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. § 3. Szkolenia, o których mowa w § 2, odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy.
7 Art § 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac. § 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy. § 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Art Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres tego szkolenia oraz wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, a także sposób dokumentowania szkolenia.
8 Kto jest uprawniony do przeprowadzania szkoleń bhp ?Na wstępnie warto podkreślić, że pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów głównych specjalistów do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy W myśl paragrafu 4.2 Rozporządzenia Rady Ministrów Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy pracownikami służby bhp mogą być osoby spełniające następujące wymagania kwalifikacyjne:
9 inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca:a) wyższe wykształcenie i co najmniej 2-letni staż zawodowy, b) zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy lub c) średnie wykształcenie i co najmniej 4-letni staż zawodowy starszym inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca: a) wyższe wykształcenie i co najmniej 4-letni staż zawodowy, b) zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż zawodowy lub c) średnie wykształcenie i co najmniej 6-letni staż zawodowy,
10 specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca:a) wyższe wykształcenie o specjalności "bezpieczeństwo i higiena pracy" lub studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, b) wyższe wykształcenie i co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub c) zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 5-letni staż w służbie bhp, głównym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca: a) wyższe wykształcenie o specjalności "bezpieczeństwo i higiena pracy" lub studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 2-letni staż pracy w służbie bhp lub b) wyższe wykształcenie i co najmniej 6-letni staż pracy w służbie bhp.
11 WAŻNE Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli zatrudnia do 10 pracowników albo zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Ponadto pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy, którzy spełniają określone wymagania lub osobie, która była zatrudniona na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy przez okres co najmniej 3 lat.
12 Formy szkoleń instruktaż - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, kurs - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 15 godzin lekcyjnych, składającego się z zajęć teoretycznych i praktycznych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
13 samokształcenie kierowane - rozumie się przez to formę szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców seminarium - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin lekcyjnych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
14 szkolenie wstępne, szkolenie okresowe.Obowiązek szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy określa rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. (Dz. U nr 180, poz z późn. zm.). Za działalność szkoleniową w tym zakresie odpowiedzialni są pracodawcy. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikowi odbycie, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej pracy, szkolenia, w tym przekazanie mu informacji i instrukcji dotyczących zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy. Szkolenie może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy na podstawie przepisów o systemie oświaty. Szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzone są jako: szkolenie wstępne, szkolenie okresowe.
15 Szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje: szkolenie wstępne ogólne (instruktaż ogólny) – dla wszystkich nowo zatrudnionych pracowników, studentów odbywających u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniów szkół zawodowych zatrudnionych w celu praktycznej nauki zawodu. Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bhp lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu. szkolenie wstępne na stanowisku pracy (instruktaż stanowiskowy) przeprowadza się przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenia zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.
16 Szkolenie okresowe odbywają:osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści, pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, pracownicy inżynieryjno-techniczni, pracownicy służby bhp i inne osoby wykonujące zadania tej służby, pracownicy administracyjno-biurowi i inni niewymienieni w pkt. 1-4, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
17 Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w formie instruktażu, nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach robotniczych, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, nie rzadziej niż raz w roku. Szkolenie osób wymienionych w pkt. 1 oraz 3-5 (bez stanowisk robotniczych) powinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 5 lat. Minister właściwy do spraw pracy ustalił ramowe programy szkolenia wstępnego i okresowego dla wszystkich grup podlegających obowiązkowi szkolenia.
18 Kto przeprowadza szkolenia?Jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - rozumie się przez to: placówkę kształcenia ustawicznego, placówkę kształcenia praktycznego, ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego, szkołę ponadgimnazjalną, jednostkę badawczo-rozwojową, szkołę wyższą lub inną placówkę naukową, stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bezpieczeństwem i higieną pracy, osobę prawną lub fizyczną prowadzącą działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
19 Przez jednostkę organizacyjną, o której mowa wyżej rozumie się:a) placówkę kształcenia ustawicznego, placówkę kształcenia praktycznego, ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego, b) szkołę ponadgimnazjalną, jednostkę badawczo-rozwojową, szkołę wyższą lub inną placówkę naukową, d) stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bezpieczeństwem i higieną pracy, osobę prawną lub fizyczną prowadzącą działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli prowadzi działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
20 Dokumentacja szkoleń okresowych:Należy pamiętać o niezbędnych dokumentach bezpośrednio związanych z samym szkoleniem. A mianowicie: Dziennik szkoleń - dostosowany co do grupy szkoleniowej, Protokół z przebiegu egzaminu, Lista obecności, Test – egzamin, Rejestr wydanych zaświadczeń.
21 Rodzaje szkoleń, czas trwania, częstotliwość.Grupa pracowników Szkolenie wstępne (czas trwania) Szkolenie okresowe Instruktaż ogólny stanowiskowy Czas trwania Częstotliwość Osoby będące pracodawcami nie dotyczy minimum 16 godz. pierwsze szkolenie w ciągu 6 m-cy, następne co 5 lat Pracownicy służb BHP minimum 3 godz. minimum 8 godz.1) minimum 32 godz. pierwsze szkolenie w ciągu 12 m-cy, następne co 5 lat Osoby kierujące pracownikami (kierownicy, mistrzowie, brygadziści) Pracownicy Inżynieryjno-techniczni minimum 16 godz. Administracyjno-biurowi minimum 8 godz.¹) albo 2 godz.2) 8 godz.1) pierwsze szkolenie w ciągu 12 m-cy, następne co 6 lat Pracownicy na stanowiskach robotniczych minimum 8 godz. 8 godz. pierwsze szkolenie w ciągu 12 m-cy, następne co 3 lata3) Studenci, uczniowie
22 Organizatorzy szkoleń zapewniają:programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk; programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu – w przypadku prowadzenia takiego szkolenia; wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia;
23 odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej;wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia; właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 3 lutego 2006 r.– Dz. U nr 31, poz. 216).
24 Szkolenie może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
25 Przeprowadzając szkolenie:warto pamiętać o odpowiedniej wizualizacji zagrożeń - im bardziej interaktywne są szkolenia, tym łatwiej dotrzeć do odbiorców (filmy, zdjęcia stref niebezpiecznych itp.), warto również prowadzić dyskusję, wciągać w dyskusję słuchaczy opierając się na ich wiedzy i doświadczeniu, w przypadku osób kierujących pracownikami istotne jest pokazanie i przekazanie praktycznych rozwiązań problemów a nie odsyłać ich do przepisów i pozostawiać samych sobie, pamiętajmy też, aby programy szkoleń oparte były o ocenę ryzyka zawodowego, - w przypadku firm zewnętrznych, warto przekazać przed szkoleniem wszystkie niezbędne informacje (takie jak np. procedury, zarządzenia, instrukcje, ocenę ryzyka zawodowego, karty charakterystyki itp.), aby szkolenie było jak najbardziej praktyczne, dotykające problematyki bhp w zakładzie pracy, którego pracownicy są szkoleni.
26 Cel szkolenia Szkolenie zapewnia uczestnikom:zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi, poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, 3) nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielania pomocy osobie, która uległa wypadkowi.
27 Programy szkolenia, określające szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia, dla poszczególnych grup stanowisk opracowuje pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą - jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie ramowych programów szkolenia określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia w sprawie szkoleń w dziedzinie bhp. Programy szkolenia powinny być dostosowane do rodzajów i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia, a ich realizacja powinna zapewnić osiągnięcie celu szkolenia. Programy szkolenia, na podstawie których były prowadzone aktualne szkolenia pracowników, powinny być przechowywane przez pracodawców.
28 UWAGA !!! Szkolenie osób będących pracodawcami, pracowników służby bhp oraz instruktorów i wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzą jednostki organizacyjne prowadzące działalność ….
29 Dziękuję za uwagę