1 ORTOREKSJA w adolescencji...nowa jednostka klasyfikacyjna???

2 We współczesnym świecie, mamy do czynienia z gamą różnorodnych patologii, dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza, by rozpocząć działania interwencyjne. Grupą najbardziej narażoną na owe patologie są adolescenci. Jest to czas, w którym przestają być dziećmi, ale nie są określani mianem „dorosły”. Są oni stawiani przed licznymi oczekiwaniami, zmianami, z którymi muszą sobie poradzić, łatwo wówczas o powstanie zaburzeń rozwojowych czy nieprawidłowości w obrębie obrazu siebie i swojego ciała.

3 Wymiary adolescencji Adolescencja(łac. adolescere) oznacza dorastanie, to proces przekształcania dziecka w osobę dorosłą. Adolescencja jako kryzys życiowy. Adolescencja rozumiana jako dorastanie jednego z członków systemu rodzinnego.

4

5 Adolescencja jako kryzys życiowyKryzys życiowy : osobista sytuacja, która zachodzi wtedy kiedy wypróbowane struktury adaptacyjne i obronne nie są już dłużej adekwatne i nie wystarczają aby sprostać nowym wymaganiom, które pochodzą zarówno z wnętrza jak i ze świata zewnętrznego wobec jednostki. Następuje wtedy rozprężenie wraz z co najmniej częściową dezintegracją na poziomie myśli i uczuć.

6 Towarzyszą temu lęk, dylematy, a także często działanie impulsywneTowarzyszą temu lęk, dylematy, a także często działanie impulsywne. Możliwe jest także pojawienie się regresji i powtórne pojawienie się silnych prymitywnych fantazji, sposobów myślenia i odczuwania

7 Adolescencja jako kryzys życiowy i problem całej rodzinyWszyscy członkowie systemu rodzinnego uczestniczą na równi w realizowaniu podstawowego zadania adolescencji – procesu separacji – indywiduacji.

8 Adolescencja – obszar dojrzewania biologicznegoSkok pokwitaniowy oraz kolejne fazy rozwoju psychoseksualnego (poprzez fazę autoerotyczną, homoerotyczną, chaotyczną) aż do dojrzałości, z ustaleniem poczucia przynależności do płci i z następową zdolnością wchodzenia w związane z daną płcią role.

9 Adolescencja – obszar rozwoju psychologicznego (poznawczego)Wielki skok myślowy – umiejętność myślenia abstrakcyjnego idee nie muszą być związane z konkretnymi danymi wzrokowymi, dotykowymi, słuchowymi, aby można było dokonywać na nich operacji logicznych (stadium operacji formalnych wg Piageta).

10 Logiczny umysł adolescenta uwalnia się od świata konkretów i umożliwia myślenie w kategoriach wielu możliwości i punktów spojrzenia w oparciu o szersze ramy czasowe.

11 Adolescencja - obszar społecznyGrupa rówieśnicza z opiniami ma większe znaczenie niż rodzice, nauczyciele, pedagodzy (kryzys autorytetu). Na terenie grupy rówieśniczej młody człowiek zdobywa umiejętność bycia podporządkowanym, a jednocześnie przywódcą. Tu zaczyna się porównywać, sprawdzać i rywalizować

12 Konieczność przystosowania się do zmian fizjologicznychi anatomicznych związanych z pokwitaniem oraz pojawienie się nowych możliwości intelektualnych wymusza u adolescenta dokonanie reorganizacji na poziomie psychicznym.

13 Zadania rozwojowe adolescentaUkształtowanie dojrzałego, autonomicznego superego: wybiórcza identyfikacja z rodzicielskimi standardami moralnymi oraz standardami wywodzącymi się z relacji z grupą rówieśniczą i innymi autorytetami

14 Adolescent staje się sam dla siebie autorytetem, przyjmuje i akceptuje odpowiedzialność za siebie przy równocześnie wzrastającej niezależności od rodziców. Modyfikacja idealnego obrazu rodzica na bardziej realistyczny obraz „rodziców dość dobrych”

15 Utworzenie bardziej realistycznego i dojrzałego „ideału ja”Znalezienie kompromisu między ciałem realnym a idealnym Poczucie własnej tożsamości płciowej i określenie własnej roli związanej z płcią Wzięcie odpowiedzialności za własne pragnienia seksualne i dokonanie dojrzałego wyboru obiektu seksualnego

16 Zewnętrzne manifestacje adolescencji spowodowane wewnętrznymi konfliktami i zmianami w obrębie struktury psychicznej u adolescentów. Maniakalny, wielkościowy nastrój ( „ jestem tak wielki i wspaniały jak moi rodzice” ) jako zaprzeczenie własnym lękom co do braku kompetencji, bezradności i utraty opiekuńczych rodziców .

17 Zmiana idealizacyjnego stosunku do rodziców na pogardę i krytykę wobec nich i innych dorosłych. Podejmowanie działań podkreślających własną niezależność i testowanie swoich możliwości. Poddanie w wątpliwość spostrzeżeń, przekonań i poglądów otrzymanych od rodziców i innych dorosłych - kształtowanie osobistego sumienia i systemu wartości.

18 Akceptacja przekonań rodziców musi przynajmniej częściowozostać wewnętrznie zniszczona po to, aby młoda osoba mogła wypracować swoje własne wartości

19 Depresyjna reparacyjna troska o rodziców jako próba poradzenia sobie z wyrzutami sumienia za destrukcyjne ataki (w rzeczywistości lub fantazji na rodziców).

20 Poszukiwanie zastępczych obiektów idealizacji i identyfikacji poza rodziną, znajdowanie substytutów modeli do naśladowania i podziwiania . Możliwość uzyskania całościowego, zwyczajnego obrazu rodzica – bezpieczna separacja.

21 Narcyzm młodzieńczy : wycofanie z interakcji społecznych i zainteresowanie się własną osobą (inwestowanie uwagi w siebie i swoje ciało).

22 ZABURZENIA ODŻYWIANIA SIĘ

23 W literaturze „zaburzenia odżywiania się” są „definiowanejako schorzenia, które powstają wówczas, gdy jednostka nadmiernie koncentruje się na jedzeniu. Pożywienie staje się dla niej elementem, któremu podporządkowuje swoje życie, źródłem obsesji, środkiem prowadzącym do patologicznego zaspakajania własnych potrzeb emocjonalnych.

24 Zaburzenia odżywiania się w ICD-10:Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa). Żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa).

25 Postacie atypowe : Przejadanie się związane z innymi czynnikami psychicznymi (Przejadanie się psychogenne ) Wymioty związane z innymi czynnikami psychologicznymi.

26 ORTOREKSJA

27 (Orthorexia nervosa, z gr(Orthorexia nervosa, z gr. ortho – prawidłowy, właściwy; orexis – apetyt, pożądanie) Po raz pierwszy opisał lekarz Steven Bratman w 1997 r. w artykule dla Yoga Journal . Autor jako dziecko sam chorował na alergię, w związku z czym jego rodzina eliminowała z diety produkty mogące negatywnie wpłynąć na stan jego zdrowia.

28 Dr Bratman podczas praktyki lekarskiej spotykał osoby, które podobnie jak on przestrzegały rygorystycznej diety, co utwierdziło go w przekonaniu, że jego fiksacja na punkcie zdrowego żywienia urosła do chorobliwych rozmiarów. Na podstawie autoobserwacji oraz obserwacji swoich pacjentów wyodrębnił i nazwał nową jednostkę chorobową mianem ortorexia nervosa. W 1997 r. napisał i wydał książkę „W szponach zdrowej żywności” Jest definiowana jako patologiczna fiksacja na spożywaniu właściwej i zdrowej żywności .

29 Osoby te unikają spożywania niektórych pokarmów i/lub określonych sposobów obróbki żywności (np. gotowania, smażenia, mrożenia), ponieważ uważają, że są one szkodliwe dla ich zdrowia. Obsesyjnie skupiają się na jakości i sposobie przygotowania posiłków, ściśle przestrzegają zasad dotyczących wyglądu i składu pokarmów. W skrajnych przypadkach wolą głodować niż zjeść artykuł żywnościowy uznawany za niewłaściwy lub niezdrowy.

30 Ortoreksja nie w każdym przypadku osiąga poziom patologiczny.Ortoreksja zaczyna się wtedy, gdy dieta staje się ucieczką od życia

31

32 W PRZYPADKU WYSTĘPOWANIA ORTOREKSJInie jest ważna sama ilość spożywanych produktów, lecz ich jakość i skład nie kładzie się nacisku na masę ciała ale na rytuały związane z posiłkami sztywne nawyki żywieniowe silny związek samooceny z odżywianiem

33 celebracja posiłków dotyka ludzi skupionych na sobie, perfekcjonistów ograniczenia w spożywaniu określonych produktów dają poczucie władzy nad ciałem i zdrowiem 9. rygorystyczne zasady, unikanie restauracji, stołówek

34 ZAGROŻENIA Zaburzenie funkcjonowania społecznego i niedożywieniezaburzenia ze strony poszczególnych układów: spadek koncentracji, upośledzenie pamięci, anemia osteoporoza, spadek odporności, zaburzenia pracy jelit, zatrzymanie cykli menstruacyjnych

35

36 Wg Bratmana ortoreksja:wiąże się z iluzorycznym poczuciem bezpieczeństwa (możliwość zapobiegania chorobom) pragnieniem całkowitej kontroli nad życiem (eliminacja nieprzewidywalności) „ukrytym konformizmem” (teoria związana z odżywianiem w nieświadomy sposób pozwala na osiągnięcie kulturowo przyjętego wzorca pięknego ciała) poszukiwaniem duchowości i tożsamości pragnieniem ascetyzmu (desire for self-deprivation).

37 Ortoreksja nie jest jednostką uwzględnioną w obowiązujących klasyfikacjach chorób i zaburzeń psychicznych (ICD-10, DSM-IV, DSM-5). Pomimo rosnącego zainteresowania zjawiskiem na świecie, brak również jednoznacznej definicji oraz powszechnie akceptowalnych, ujednoliconych kryteriów diagnostycznych.

38 Lorenzo Maria Donini wraz z zespołem z Rzymskiego Uniwersytetu „Sapienza” podjął pierwszą próbę empirycznego ustalenia kryteriów diagnostycznych ortoreksji .

39 W oparciu o wyniki badań zaproponował, aby diagnoza opierała się na:Stwierdzeniu cech osobowości obsesyjno-kompulsyjnej Występowaniu przesadnego przywiązania do zdrowego sposobu odżywiania (ang. health fanatic eating habits), Stałym, nie przejściowym charakterze zaburzenia Wykazaniu, że zachowania związane z odżywianiem mają negatywny wpływ na jakość życia jednostki

40 „Bądźmy rozsądni i dbajmy o zdrowie, ale nie kosztem własnego zdrowia."

41 BEATA WIDERA-BRZÓSKA

42 LITERATURA M. Kowalczuk, Pedagogiczna diagnoza i profilaktyka zaburzeń odżywiania się u młodzieży szkolnej, Impuls, Kraków 2008 K. Widera, Tendencje do zaburzeń odżywiania u młodych kobiet – Uniwersytet Opolski 2012 Edyta Kędra, Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów, Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy, 2011 Anna Dittfeld, Aneta Koszowska, Katarzyna Fizia, Katarzyna Ziora, Ortoreksja – nowe zaburzenie odżywiania, Katedra i Klinika Pediatrii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu Śląskiego Uniwersytetu Medycznegow Katowicach, 2013 Małgorzta Janas – Kozik - Kierownik Oddziału Klinicznego Psychiatrii i Psychoterapii Wieku Rozwojowego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Sosnowiec ; Katedra Psychiatrii i Psychoterapii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Katowice Odrębości w psychiatrii dzieci i młodziezy, wykład podczas Konferencji dot.Narodowego Programu Zdrowia Psychicznego, 2013