1 OSOBOWOŚĆ JAKO PRZEDMIOT I PODMIOT WYCHOWANIA

2 Instrumentalna strona osobowości Kierunkowa strona osobowościSTRUKTURA OSOBOWOŚCI Instrumentalna strona osobowości Kierunkowa strona osobowości Wiadomości Umiejętności Procesy poznawcze Zainteresowania Pogląd na świat Samoocena Samokształcenie System przekonań, ocen, postaw ...

3 TEORIE ROZWOJU OSOBOWOŚCITEORIA NATYWISTYCZNA /zadatki anatomiczno fizjologiczne/ TEORIA ŚRODOWISKOWA /środowisko/

4 TEORIE WYCHOWANIA INTELEKTUALIZM PEDAGOGICZNY AKTYWIZM PEDAGOGICZNYPrzedmiot wychowania – intelekt Od odpowiedniego ukształtowania rozumowania zależą: uczucia, wola i działanie człowieka Przedmiot wychowania – postępowanie człowieka

5 SOCJALIZACJA Środowisko Wpływ środowiska Środowisko społeczneŚrodowisko wychowawcze Wychowanie Jednostka

6 CZYNNIKI SOCJALIZACYJNERODZINA stanowi podstawową komórkę życia społecznego. Spełnia ona wiele takich funkcji, jak: prokreacyjną, usługowo opiekuńczą, socjalizacyjną, psycho-higieniczną, wychowawczą itp. Istnieją różne modele życia rodzinnego: demokratyczny, liberalny, autokratyczny. GRUPA RÓWIEŚNICZA stanowi ważne środowisko społeczne zapewniające podstawowe potrzeby i aspiracje uczniów. Każdy uczeń należy do grup oficjalnych, np.. w klasie szkolnej czy w rodzinie i nieoficjalnych, np. grup funkcjonujących na zasadzie koleżeństwa i przyjaźni, wspólnych zabaw i gier ZAKŁAD PRACY spełnia dwie funkcje: produkcyjną i wychowawczą. Przedsiębiorstwo jest środowiskiem wychowania naturalnego, przez udział pracowników w zorganizowanym procesie pracy i intencjonalnego przez udział pracowników w różnorodnych formach kształcenia. KLASA jest podstawową jednostką organizacyjną, utworzoną w celu osiągnięcia określonego celu. Skupia uczniów znajdujących się na tym samym lub zbliżonym szczeblu rozwoju. Klasa szkolna w miarę zżywania się w toku zajęć lekcyjnych a zwłaszcza poza nimi przekształca się w grupę społeczną, w której tworzą się określone normy, wzory zachowania oraz pewna struktura stosunków społecznych. ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU wywierają wpływ na socjalizację i wychowanie jednostki. Mogą nie tylko dostarczać wzorców zachowania, ale także wpływać na wzbogacenie motywacji, wzrost poziomu aspiracji i stymulację zainteresowań, szczególnie młodzieży.

7 PROCES WYCHOWANIA Sw Sp1 Sp2 Sw Działania wychowawcze d1 DziałaniaStan wyjściowy osobowości Sp1 Sp2 Stan pośredni Sw Stan finalny osobowości Stan pośredni Działania wychowawcze d1 Działania wychowawcze d2

8 STRUKTURA PROCESU WYCHOWANIASyt 1 - n D 1 - n Osx Cx Syt1-n – sytuacja wychowawcza, Osx – skutek oddziaływań wychowawczych, Cx – projekt osobowości /cel, wzorzec/, D n-1 – doświadczenie życiowe

9 PRZEZ SPORT I WYPOCZYNEKDZIEDZINY WYCHOWANIA jest kształtowaniem tych dyspozycji kierunkowych, które wyznaczają sposób posługiwania się przez jednostkę własnym umysłem i korzystania z własnych możliwości intelektualnych. WYCHOWANIE PRZEZ NAUKĘ jest najlepszym sposobem kształtowania charakteru młodych ludzi. W szkolnictwie zawodowym tę formę wychowania realizuje się na zajęciach praktycznej nauki zawodu w warsztatach szkolnych lub zakładach produkcyjnych podejmujących szkolenie uczniów. WYCHOWANIE PRZEZ PRACĘ jest kształtowaniem wielorakich postaw człowieka przez przeżywanie określonych dziedzin sztuki oraz własną ekspresję artystyczną. WYCHOWANIE PRZEZ SZTUKĘ Przyczynia się z jednej strony do podtrzymywania kondycji fizycznej, a z drugiej strony do kształtowania postaw oraz przekonań społecznych. Nadto wymieniona dziedzina aktywności wdraża jednostkę do konstruktywnego spędzania wolnego czasu. WYCHOWANIE PRZEZ SPORT I WYPOCZYNEK

10 WYCHOWAWCZE FUNKCJE SZTUKISztuka czyni człowieka wrażliwym na piękno Sztuka powoduje wzrastanie człowieka w kulturę oraz czynne w niej uczestnictwo. Sztuka zaspokaja indywidualne potrzeby człowieka Sztuka jest ważnym czynnikiem porozumiewania się ludzi w płaszczyźnie uczuciowej Sztuka jest nosicielem określonych treści, które dzięki niej docierają do ludzi.

11 CELE WYCHOWANIA PRZEZ SPORT I REKREACJĘ FIZYCZNĄCELE POŚREDNIE CELE WŁAŚCIWE Zapewnienie harmonijnego rozwoju fizycznego, zdrowia i tężyzny fizycznej ukształtowanie sprawności ruchowej rozbudzenie zamiłowań i potrzeb związanych z uprawianiem kultury fizycznej kształtowanie i rozwijanie postaw i przekonań ideowo - społecznych wdrażanie zasad współżycia międzyjedno-stkowego. Wdrożenie do racjonalnego trybu życia Przyswojenie nawyków higieny pracy i wypoczynku Rozbudzenie zamilowań dotyczących estetyki kultury fizycznej Kształcenie wrażliwości estetycznej Kształcenie postaw samokontroli, samooceny, dzielności osobistej itp.

12 PROCES KSZTAŁTOWANIA SIĘ KOLEKTYWUOrganizowanie zespołu wokół konstruktywnych celów i zadań. Cele te – konkretne, dostatecznie różnorodne i składające do działania zespołowego – ustalają wspólnie wszyscy wychowankowie, wszyscy też uczestniczą w ich realizacji. Konsolidowanie zespołu wychowawczego przez wspólne działanie. Wychowawca włącza w coraz szerszym zakresie członków zespołu do kierowania zespołem w formie planowania, organizowania, koordynacji, kontroli oraz oceniania jego członków. Dzięki temu dokonuje się stopniowo uspołecznienie działań członków zespołu. Przekazywanie zespołowi zasadniczych funkcji związanych z kierowaniem zespołem. Jest ono możliwe, gdy zespół osiągnął pewną zdolność do: samokontroli i samodyscypliny. Osiągnięcie tego stanu rozwoju zespołu związane jest z pełną samorządnością.

13 PROCES WYCHOWANIA SPOŁECZNO - MORALNEGOWdrażanie wychowanków do moralnego postępowania, rozbudzanie i wzmacnianie pozytywnej motywacji, stosowanie różnych środków zachęty w celu skłonienia wychowanka do podjęcia zalecanego postępowania Rozwijanie i utrwalanie dyspozycji do moralnego postępowania, regularne wzmacnianie pożądanych moralnie zachowań za pomocą nagród, przy jednoczesnym tłumieniu zachowań niepożądanych, stosowanie kar Uświadomienie wychowankom celów i zasad postępowania moralnego, doprowadzenie do zrozumienia przez wychowanków sensu swoich obowiązków oraz potrzeby uczuciowe wprowadzenie ich w sytuacje społeczne Kształtowanie sądów i przekonań moralnych, pobudzanie wychowanków do wyrażania własnych sądów dotychczasowych początkowo konkretnych, a potem bardziej ogólnych problemów Rozwijanie wiedzy wychowanków dotyczącej zachowań moralnych, ukazywanie różnych sposobów rozwiązywania problemów życia społecznego, ukazywanie związków między faktami społecznymi a działaniami ludzkimi

14 FORMY WYCHOWANIA ZE WZGLĘDU NA TREŚĆ DZIAŁALNOŚCI WYCHOWANKÓWZE WZGLĘDU NA SPOSÓB ORGANIZACJI WYCHWANIA działalność poznawczo – naukowa działalność gospodarcza działalność artystyczna i twórcza użytkowanie dóbr materialnych i duchowych działalność techniczna działalność indywidualna działalność zespołowa działalność zbiorowa, a w niej: samorządowa, spółdzielcza, współzawodnictwo, współrealizacja zadania

15 Metody wpływu osobistego Metody wpływu społecznegoMETODY WYCHOWANIA Metody wpływu osobistego Metody wpływu społecznego modyfikacja celów zespołu kształtowanie nowych norm postępowania przekształcanie struktury wewnętrznej zespołu nadawanie właściwego kierunku kontroli społecznej wysuwanie sugestii perswazja działanie przykładem osobistym wyrażanie aprobaty i dezaprobaty Metody wpływu sytuacyjnego nagradzanie wychowawcze karanie wychowawcze instruowanie organizowanie doświadczeń przydzielanie funkcji i ich ról społecznych Samowychowanie Idealizacja Samopoznanie Samoocena wstępna Działania samorealizacyjne Aspiracje perfekcjonostyczne Samoocena końcowa

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43 SYSTEM DYDAKTYCZNY to całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania – uczenia się, tworząc spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowane realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia Trzy kryteria systemu dydaktycznego: A – RELACJA NAUCZANIA DO UCZENIA SIĘ B – ISTOTA POZNANIA W PROCESIE DYDAKTYCZNYM C – ISTOTA CZŁOWIEKA I JEGO ROLA W UCZENIU SIĘ

44 RELACJA NAUCZANIA DO UCZENIA SIĘproces nauczania u N A. System dydaktyki niemieckiego filozofa i pedagoga J. F. Herbarta / / stanowiący podstawę tzw. szkoły tradycyjnej. proces uczenia się N u B. System dydaktyki progresywistycznej amerykańskiego filozofa i pedagoga J. Deweya / / oraz niemieckiego pedagoga G. Kerschensteinera / / C. czynności proces czynności N u uczenia się nauczania dydaktyczny Proces nauczania uczenia się, z dodaniem, że nauczycielowi wyznacza się rolę organizatora i kierownika procesu uczenia się. Taka sytuacja ma miejsce we współczesnym systemie dydaktycznym, określanym często jako partnerski

45 ISTOTA POZNANIA A/ DYDAKTYKI HERBARTOWSKIEJ – uczenie się ma polegać na kojarzeniu wyobrażeń i pojęć, a zatem rozwijaniu pamięci i wyobraźni, B/ DYDAKTYKI PROGRESYWISTYCZNEJ – uczenie się ma polegać na uruchamianiu myślenia i tym sposobem zdobyta wiedza powinna stanowić instrument w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych, C/ WSPÓŁCZESNEJ DYDAKTYKI – uczenie traktuje jako proces poznawczy, w którym można wyodrębnić – poznanie zmysłowe, poznanie umysłowe /myślenie/ i działanie praktyczne.

46 ISTOTA CZŁOWIEKA a/ system dydaktyki herbartowskiej zasadzał się na spekulatywnej filozofii i indywidualistycznej psychologii, według których za priorytetowe w kształceniu uważano procesy intelektualne i treści humanistyczne, co było konsekwencją przyjętej tezy o człowieku jako istocie duchowej, b/ system dydaktyki progresywistycznej opierał się na filozofii pragmatystycznej, według której należało wychowywać człowieka czynu, człowieka posiadacza – stąd preferowano aktywne uczenie się przez działanie, c/ system dydaktyki współczesnej opierający się na filozofii materializmu dialektycznego i historycznego oraz wskazujący na człowieka jako wartość najwyższą, wobec której wszystkie inne wartości mają znaczenie instrumentalne, stąd też polska dydaktyka wskazuje na dobór różnorodnych treści, metod i środków w procesie dydaktyczno – wychowawczym szkoły.

47 TEORIE DOBORU TREŚCI TEORIA MATERIALIZMU DYDAKTYCZNEGO /encyklopedyzmu/, teza główna: wyposażyć ucznia w duży zasób wiedzy, szczególnie przyrodniczej niezbędnej do zrozumienia innych dziedzin rzeczywistości, TEORIA FORMALIZMULIZMU DYDAKTYCZNEGO, główna teza: wyposażyć ucznia w treść stanowiącą środek pomocy w rozwijaniu zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów, TEORIA UTYLITARYZMU DYDAKTYCZNEGO, teza główna: organizować uczenie się uczniów przede wszystkim poprzez działalność praktyczną, TEORIA MATERIALIZMU FUNKCJONALNEGO w dydaktyce, teza główna: wyeksponować treści o walorach światopoglądowych i ideach przewodnich, np. ideę zależności funkcjonalnych w matematyce czy ideę ewolucji w biologii.