1 Pan Młody i Hetman SCENA 11 HETMAN Piekielna mnie dziś gospoda: diabły moją piją krew; szarpają mi pierś, plecyska, psy zjawiska, łby ogniska; szarpają, sięgają trzew! PAN MŁODY Wojewoda! Wojewoda!

2 panie Branecki Franciszek Ksawery Branicki lub Branecki (ok. 1730–1819), Franciszek Ksawery Branicki lub Branecki (ok. 1730–1819), hetman wielki koronny, hetman wielki koronny, współtwórca konfederacji targowickiej wraz z Sewerynem Rzewuskim i Szczęsnym Potockim; współtwórca konfederacji targowickiej wraz z Sewerynem Rzewuskim i Szczęsnym Potockim; podczas powstania kościuszkowskiego zaocznie skazany na śmierć jako sprzedawczyk i zdrajca narodu. podczas powstania kościuszkowskiego zaocznie skazany na śmierć jako sprzedawczyk i zdrajca narodu.

3 Zaczarowane koło W baśni dramatycznej L. Rydla Zaczarowane koło Wojewoda, jedna z głównych postaci, zapisawszy duszę diabłu dla zdobycia buławy hetmańskiej, na koniec musi mu ją oddać. W baśni dramatycznej L. Rydla Zaczarowane koło Wojewoda, jedna z głównych postaci, zapisawszy duszę diabłu dla zdobycia buławy hetmańskiej, na koniec musi mu ją oddać. Stąd analogia między Hetmanem a Wojewodą. Stąd analogia między Hetmanem a Wojewodą.

4 Jan Matejko Rejtan

5 Jan Matejko Konstytucja 3 maja 1791 roku

6 Franciszek Ksawery Branicki w mundurze rosyjskim CHÓR Hej, panie, panie Branecki, nie żałuj grosika, nie żałuj, pocałuj się z nami, pocałuj, nie żałuj dukacika, nie żałuj, daj że go nam z tej kieski! HETMAN Ha, szatańce, sztab moskieski, znajcie pana, bierzcie złoto, nie stoję ja pan o złoto; CHÓR nie żałujta, hetmanie, kieski, braliśta pieniążek moskieski, hej, hetmanie, hetmanie Branecki!! HETMAN Bierzcie złoto, pali złoto. CHÓR Pali pieniążek moskieski?

7 Wina CHÓR Złoty pan, weselny pan, Pójdźże w tan, dalej w tan: na Weselu hula Śmierć, garniec pereł, złota ćwierć, zaprzedałeś Czortu kraj.

8 Kara HETMAN Piekielna mnie dziś gospoda: diabły moją piją krew; szarpają mi pierś, plecyska, psy zjawiska, łby ogniska; szarpają, sięgają trzew!

9 Obraz wystylizowany na wzór Widma (Doktora) z Dziadów cz. III (z epilogu). WIDMO Ach, widzisz, jak we łbie ten dukat mię pali, Jak srebro stopione dłoń piecze. […] Ach, wylej mi z ręki żar srebrny i złoty, I dukat ten wyłup mi z głowy. Ty nie chcesz! ha, kruszec przelewać ja muszę Aż kiedyś ten dzieci pożerca Wyzionie łakomą, bezdenną swą duszę, Ten kruszec mu wleję do serca. […] Ach, kiedyż przez niego ten kruszec przesieję! Ach, czekać tak długo! — goreję! goreję!

10 Czepiłeś się chamskiej dziewki?! HETMAN bierz ty, ile złota zostało, patrz, oto niecki, diabli mi to kazali nieść; co noc tak świeżych nasypią, a sztabowi, czerńcy przeklęci, krzyczą za mną: panie Branecki, nie żałuj; — krew moją chlipią — — Masz! PAN MŁODY Hetmaniłeś ty, hetmanie, chocia byłeś łotr, i sam król był tobie kmotr; przewodziłeś, przewodziłeś, a my dzisiaj w psiej niewoli: nie hetmany, strzęp, łachmany, gruz; […] przecz już nic nas nie ocali, ani król, ani ból, ani żale, ni płakanie, hej, hetmanie, hej, hetmanie HETMAN Czepiłeś się chamskiej dziewki?! Polska to wszystko hołota, tylko im złota; trza było do bękartów Carycy iść smalić cholewki: byłać ta we mnie cnota. Asan mi tu Polski nie żałuj, jesteś szlachcic, to się z nami pocałuj, jesteś wolny!

11 Weselny pan CHÓR Złoty pan, weselny pan, Pójdźże w tan, dalej w tan: na Weselu hula Śmierć, garniec pereł, złota ćwierć, zaprzedałeś Czortu kraj.

12 Dziad i Upiór SCENA 15 UPIÓR Przyjacielu, przyjacielu… DZIAD Kto! ty we krwi! precz, piekielny! UPIÓR Ja weselny, ja weselny, dajcie, bracie, kubeł wody: ręce myć, gębo myć, chce mi się tu na Weselu żyć, hulać, pić. DZIAD Precz, przeklęty, precz, przeklęty.

13 suknie prać — nie będzie znać DZIAD Krew na sukniach, krew na włosach… UPIÓR Jeno ty nie przeklinaj usty, boś brat — drzyj! ja Szela!! Przyszedłem tu do Wesela, bo byłem ich ojcom kat, a dzisiaj ja jestem swat!! Umyje się, wystroje się. Dajcie, bracie, kubeł wody: ręce myć, gębę myć, suknie prać — nie będzie znać; chce mi się tu na Weselu żyć, hulać, pić — jeno ta plama na czole… DZIADCholera!UPIÓR Zaraza, grób.