1 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze Ocena jakości powietrza we Wrocławiu Wyniki badania ilościowego zrealizowanego przez Centrum Praw Obywatelskich i Badań nad Demokracją Maj 2016

2 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze S PIS TREŚCI Informacje o badaniu 3 Ocena jakości powietrza 4 Działania na rzecz poprawy jakości powietrza10 Postrzeganie przyczyn oraz dostęp do informacji na temat zanieczyszczenia powietrza 16 Zmiany świadomości społecznej i postaw wrocławian w okresie 2014 - 2016 23

3 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze I NFORMACJE O BADANIU  Termin realizacja badania Badania zrealizowane zostały w dniach od 20 do 26 kwietnia 2016 r.  Technika realizacja badania Badania wykonano techniką wywiadu telefonicznego CATI.  Próba badawcza Badania wykonano na próbie 500 dorosłych mieszkańców Wrocławia. Jako operat losowania posłużyły bazy telefoniczne zawierające numery stacjonarne i komórkowe. W skład próby weszły kobiety i mężczyźni w różnych przedziałach wiekowych, dobrani tak, aby dobrze odzwierciedlić realną populację mieszkańców Wrocławia. W wywiadach wzięli udział mieszkańcy wszystkich dzielnic Wrocławia, w tym też osoby mieszkające w różnych typach zabudowy (stare kamienice, bloki z lat 60. — 90., osiedla willowe, nowe osiedla).  Narzędzie badawcze Do badań wykorzystano kwestionariusz wywiadu o wysokim stopniu standaryzacji, składający się z 21 pytań zamkniętych.

4 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze OCENA JAKOŚCI POWIETRZA

5 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze O CENA JAKOŚCI POWIETRZA W SEZONIE GRZEWCZYM Jak Pan(i) ocenia jakość powietrza we Wrocławiu w sezonie grzewczym, czyli w okresie jesiennym i zimowym kiedy większość budynków jest ogrzewana? Czy według Pana(i) opinii jest ona... Podstawa N=500 Ponad połowa mieszkańców Wrocławia negatywnie ocenia jakość powietrza w mieście w sezonie grzewczym. Ocena negatywna 57% Ocena negatywna 57% o Zdaniem większości wrocławian jakość powietrza we Wrocławiu w sezonie grzewczym jest zła (złą i raczej złą ocenę powietrza wystawia w sumie 57,4% respondentów). Odmiennego zdania jest 33,2% mieszkańców Wrocławia. Ok. 10% nie ma zdania na ten temat. o Jest to zdecydowane pogorszenie ocen wrocławskiego powietrza wobec danych uzyskanych w sondażu w 2014 r. — ocenę negatywną wystawiało wówczas 40% respondentów, a 57% oceniało pozytywnie jakość wrocławskiego powietrza w sezonie grzewczym.

6 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze OCENA JAKOŚCI POWIETRZA JAKO PROBLEM OSOBISTY Podstawa N=500 o Dla 41% wrocławian jakość powietrza do dość poważny, a dla 21% bardzo poważny problem w kategoriach osobistego zmartwienia dla respondenta i jego rodziny. Tylko co trzecia badana osoba (31%) uważa, że wrocławskie powietrze nie stanowi dla niego osobistego problemu. o Uzyskane wyniki świadczą również o zmianie świadomości wobec danych z 2014 r. — wtedy zanieczyszczone powietrze było problemem dla 56% (wzrost w ciągu dwóch lat o 6%), zaś 44% uznawało, że to nie jest dla nich problem (dziś spadek wobec tamtego pomiaru wynosi 13%). W jakim stopniu zanieczyszczenie powietrza w sezonie grzewczym we Wrocławiu postrzega Pan(i) w kategoriach osobistego problemu dla Pana(i) i Pana(i) rodziny? Czy jest to według Pana(i)... Zanie-czyszczenie Powietrze jako problem osobisty 62% 62% Zanie-czyszczenie Powietrze jako problem osobisty 62% 62%

7 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze POWIETRZE A OBAWY O ZDROWIE Czy uważa Pan(i), że jakość powietrza we Wrocławiu może w przyszłości mieć negatywne skutki dla zdrowia Pana(i) lub członków Pana(i) rodziny? Podstawa N=500 o Aż 77,4% badanych osób uważa, że jakość powietrza może grozić w przyszłości problemami ze zdrowiem. Odmiennego zdania jest tylko 18,2% wrocławian. Jest to znaczący wzrost (o ponad 12%) świadomości zagrożenia jakości powietrza dla zdrowia ludzi wobec danych uzyskanych w 2014 r. Wówczas refleksja o zanieczyszczonym powietrzu we Wrocławiu w kontekście możliwych problemów zdrowotnych występowała u 65% respondentów, a aż 32% (dziś tylko 18,2%) nie kojarzyło jakości powietrza z własnym lub rodziny zdrowiem. o Można przypuszczać, że komunikaty, wzmianki medialne oraz kampanie ekologiczne na temat problemów i zagrożeń wynikających ze stanu powietrza coraz bardziej przebijają się do świadomości społecznej. Większość mieszkańców Wrocławia zdaje sobie sprawę z faktu, że jakość powietrza we Wrocławiu może mieć w przyszłości negatywne skutki dla zdrowia. Problem dla zdrowia 78% Problem dla zdrowia 78%

8 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze JAKOŚĆ POWIETRZA JAKO PROBLEM PUBLICZNY Podstawa N=500 o Okazuje się, że jakość wrocławskiego powietrza jest większym problemem w kategoriach publicznych niż prywatnych. O ile w kategoriach osobistych jest to zmartwienie dla 62%, o tyle jako problem publiczny wrocławskie powietrze traktuje ponad 70% (dokładnie 70,8%) mieszkańców miasta. Tylko co piąty (20,2%) nie uważa jakości powietrza za problem publiczny. o Przypisaniu jakiemukolwiek zjawisku przez ogół obywateli kategorii „problemu publicznego” oznacza, że opinia społeczna zazwyczaj również oczekuje „publicznego rozwiązania” danej kwestii. Status „problemu publicznego” informuje, że istnieje w społeczności lokalnej świadomość wskazująca, że określonego zjawiska nie da się naprawić tylko i wyłącznie działaniami indywidualnymi na poziomie życia prywatnego, ale konieczne są działania zbiorowe i systemowe we wspólnej sferze publicznej. W jakim stopniu zanieczyszczenie powietrza w sezonie grzewczym we Wrocławiu postrzega Pan(i) w kategoriach społecznego problemu dla Pana(i) i Pana(i) rodziny? Czy jest to według Pana(i)...

9 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze WROCŁAWSKIE POWIETRZE W PORÓWNANIU Z INNYMI MIASTAMI Czy zetknął(ęła) się Pan(i) kiedykolwiek z informacjami na temat problemu zanieczyszczenia powietrza w sezonie grzewczym we Wrocławiu? o Warto się przyjrzeć jak wrocławianie oceniają wrocławskie powietrze w por ó wnaniu z innymi miastami polskimi i europejskimi. Trzeba założyć, że są to oczywiście wyobrażenia lub intuicje respondent ó w, kt ó re niekoniecznie muszą wynikać z realnego por ó wnania powietrza w r ó żnych miastach. o Zdaniem badanych zdecydowanie lepsze powietrze niż we Wrocławiu jest w miastach p ó łnocnej Polski: w Gdańsku (60%) i w Szczecinie (52%). Także Berlin (42,4) i Praga (36,6) wygrywają w opinii badanych z Wrocławiem pod względem jakości powietrza (tab.9). Z listy przedstawionych miast jedynie Krak ó w i Londyn wypadają gorzej niż Wrocław — krakowski smog jest gorszy od wrocławskiego zdaniem 62,2%, a londyńskie powietrze gorzej niż wrocławskie ocenia 33% (choć aż 28% jest odmiennego dania) Jak Pan/i sądzi, czy powietrze we Wrocławiu jest lepsze, gorsze, czy podobne jak w: (odpowiedzi w procentach) LepszeGorszePodobne Gdańsk9,660,03,4 Krak ó w62,211,226,6 Szczecin11,650,238,2 Berlin20,842,436,8 Praga13,436,650,0 Londyn33,028,039,0

10 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze DZIAŁANIA NA RZECZ POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA

11 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze NEGATYWNA OCENA DZIAŁAŃ WŁADZ WROCŁAWIA W SPRAWIE POPRAWY POWIETRZA Czy uważa Pan(i), że władze miasta podejmują wystarczające działania w celu wyeliminowania problemu zanieczyszczenia powietrza w sezonie grzewczym? Podstawa N=500 o Mieszkańcy Wrocławia krytycznie oceniają działania władz miasta w kontekście poprawy jakości powietrza. 57% uważa dotychczasowe działania władz Wrocławia za niewystarczające (tylko 15% jest odmiennego zdania). Najwięcej negatywnych opinii o działaniach władz miasta prezentują osoby z wyższym wykształceniem (62%), mieszkańcy nowych osiedli (66,3%) oraz domów willowych (61%), a także osoby posiadające dzieci (73,5%).

12 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze KRYTYCZNA OCENA DOSTĘPU DO INFORMACJI O JAKOŚCI POWIETRZA Czy uważa Pan(i), że władze miasta informują rzetelnie mieszkańców o zagrożeniach dla ich zdrowia, związanych z zanieczyszczeniem powietrza? Podstawa N=500 o Jeszcze gorzej oceniany jest dostęp do informacji na temat zagrożeń dla zdrowia związanych z zanieczyszczeniem powietrza — blisko 70% nie zgadza się, ze stwierdzeniem, że „władze miasta informują rzetelnie o zagrożeniach dla ich zdrowia związanych z zanieczyszczeniem powietrza” (odmiennego zdania jest tylko ok. 14% badanych). o Istotnym czynnikiem wpływającym na tworzenie opinii, było wykształcenie — im wyższe, tym gorsze oceny praktyk władz miasta. Jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania, to najbardziej krytyczni byli mieszkańcy nowych osiedli (to najczęściej osoby z większym kapitałem kulturowym i wyższym wykształceniem) oraz mieszkańcy starych kamienic (na co dzień doświadczający najbardziej zanieczyszczonego powietrza).

13 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze WŁADZE MIASTA A GŁOS OPINII SPOŁECZNEJ Czy uważa Pan(i), że władze miasta biorą pod uwagę głos opinii społecznej w sprawie zanieczyszczenia powietrza? Podstawa N=500 o A czy władze miasta biorą pod uwagę głos opinii publicznej? Na tak postawione pytanie blisko 1/3 wrocławian (28%) ma problem z udzieleniem odpowiedzi. Zdaniem prawie połowy mieszkańców Wrocławia (47,6%) władze miasta nie liczą się ze zdaniem opinii publicznej w tej sprawie — odmiennego dania jest co czwarty wrocławian (24,4%). W tej kwestii najwięcej krytyków znajdowało się wśród mieszkańców starych kamienic (54,3), nowych osiedli (54,7%) oraz respondentów posiadających dziecko (60,2%).

14 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze OBYWATELE NA RZECZ CZYSTEGO POWIETRZA Czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) poprzeć działania na rzecz poprawy jakości powietrza we Wrocławiu? Podstawa N=500 o Jeżeli władze miasta nie spełniają oczekiwań wrocławian, to czy sami mieszkańcy są w stanie zaangażować się w obronę czystego powietrza? Na poziomie deklaratywnym aż 88,6% mieszkańców miasta udziela pozytywnej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Zdecydowana większość mieszkańców Wrocławia popiera inicjatywy zmierzające do poprawy jakości powietrza we Wrocławiu. Poparcie dla działań 89%

15 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze OBYWATELE WROCŁAWIA W DZIAŁANIU o Najbardziej zaskakująca jest deklaracja ze strony 36,6% respondentów (ok. 10,6% waha się w tej sprawie, a 52,8% jest przeciwna temu pomysłowi) dobrowolnej opłaty w wysokości 40 zł rocznie od lokalu mieszkalnego na rzecz lepszego powietrza W jakich działaniach był(a)by Pan(i) skłonny/a brać udział [%]?NieTakTrudno powiedzieć Podpisanie petycji95,52,91,6 Udział w demonstracji29,356,214,4 Spotkanie z władzami miasta57,129,613,3 Coroczna opłata w wysokości 40 zł od lokalu na rzecz lepszego powietrza36,652,810,6 Wsparcie dla rozwoju internetowej, obywatelskiej informacji na temat stanu środowiska w mieście74,715,89,5

16 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze POSTRZEGANIE PRZYCZYN ORAZ DOSTĘP DO INFORMACJI NA TEMAT ZANIECZYSZCZENIA POWIETRZA

17 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze WIEDZA O ŹRÓDŁACH ZANIECZYSZCZENIA Który z wymienionych czynników najbardziej Pana/i zdaniem wpływa na zanieczyszczenie powietrza w mieście? (można było wybrać maksymalnie 3) Wyniki w procentach: Wskazanie 1Wskazanie 2Wskazanie 3 Samochody78,20,20,0 Spalanie śmieci w domowych piecach19,272,347,3 Spalanie węgla w domowych piecach1,217,50,0 Przemysł0,89,848,0 Spalanie drewna w kominkach0,60,24,6 Podstawa N=500

18 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze WIEDZA O ŹRÓDŁACH ZANIECZYSZCZENIA Czy wie Pan/i gdzie można uzyskać informację na temat aktualnego stanu powietrza we Wrocławiu? Podstawa N=500

19 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze WIEDZA O JAKOŚCI POWIETRZA INFORMACJĄ PUBLICZNĄ! Gdzie powinny być Pana/i zdaniem udostepnione informacje na temat aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza we Wrocławiu? NieTakTrudno powiedzieć Radio12,883,24,0 Telewizja13,479,07,6 Internet3,293,63,2 Prasa lokalna9,286,84,0 Tablice informacyjne na ulicach miasta22,472,65,0

20 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze ZMIANY W SWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ I POSTAWACH WROCŁAWIAN W OKRESIE 2014-2016

21 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze OCENA JAKOŚCI POWIETRZA Jak Pan(i) ocenia jakość powietrza we Wrocławiu w sezonie grzewczym, czyli w okresie jesiennym i zimowym kiedy większość budynków jest ogrzewana? Czy według Pana(i) opinii jest ona... *W latach 2014 i 2015 respondenci mieli do wyboru kategorie „bardzo złą” i „bardzo dobrą” (pozostałe określenia bez zmian) – to mogło wpływać na wypośrodkowanie wyników.

22 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA JAKO PROBLEM OSOBISTY o Powoli, ale systematycznie rosną obawy mieszkańców o skutki zdrowotne powietrza, którym oddychają – w ciągu dwóch lat odsetek zaniepokojonych negatywnymi skutkami zdrowotnymi wzrósł z 65 % do 77,4 %. *W latach 2014 i 2015 respondenci mieli do wyboru kategorie „bardzo poważny problem” i „umiarkowanie poważny problem”.

23 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze WZROST OBAW O WŁASNE ZDROWIE o Zła jakość powietrza traktowana jest w sposób niezmienny jako duży problem dla respondenta i jego rodziny – tutaj nie doszło do znaczących zmian. Zaniepokojenie zanieczyszczeniem powietrza wyraża przez ostatnie dwa lata ok. 60 % wrocławian. *W latach 2014 i 2015 zamiast kategorii „tak” i „nie” były używane określenia „zdecydowanie tak” i „zdecydowanie nie”. Czy uważa Pan(i), że jakość powietrza we Wrocławiu może w przyszłości mieć negatywne skutki dla zdrowia Pana(i) lub członków Pana(i) rodziny?

24 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze NIEWYSTARCZAJĄCE DZIAŁANIA WŁADZ o Spada wciąż odsetek osób uznających za wystarczające działania oficjalnych instytucji odpowiedzialnych za jakość powietrza – z 20 % w 2014 r. do 15 % w 2016 r. W 2016 r. spadła natomiast liczba osób, które twierdzą, iż władze nie podejmują odpowiednich działań – z 66 % w 2014 do 57 % w 2016 r. Czy uważa Pan(i), że władze miasta podejmują wystarczające działania w celu wyeliminowania problemu zanieczyszczenia powietrza w sezonie grzewczym?

25 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze ROSNACE POPARCIE DLA DZIAŁAŃ OBYWATELSKICH NA RZECZ POPRAWY POWIETRZA o Niezmiennie na wysokim poziomie utrzymuje się deklaracja mieszkańców o poparciu działań na rzecz poprawy jakości powietrza – w ciągu dwóch lat odsetek ten wzrósł jeszcze z 81 % do 88,6%. Czy był(a)by Pan(i) skłonny(a) poprzeć działania na rzecz poprawy jakości powietrza we Wrocławiu?

26 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze DOLNOŚLASKI ALARM SMOGOWY IDZIE W GÓRĘ! o W sondażu z 2014 nie pytano respondentów o znajomość kampanii społecznej Dolnośląski Alarm Smogowy. Natomiast w ciągu roku w okresie 2015–2016 odsetek kojarzących tę nazwę wzrósł z 14 % do 28,2%. (ryc. 15). I choć nadal 2/3 mieszkańców Wrocławia nie słyszało o tej obywatelskiej inicjatywie, to można zaobserwować rosnącą popularność akcji na rzecz lepszego powietrza. Czy słyszał/a Pan(i) o społecznej kampanii Dolnośląski Alarm Smogowy? *Brak danych za 2014 rok

27 Percepcja jakości powietrza wśród mieszkańców Wrocławia i ocena dostępu do informacji w tym obszarze Dziękuję za uwagę!