1 Perspektywy funkcjonowania regionalnych przewozów kolejowych w Polsce dr Marcin Wołek Katedra Rynku Transportowego Uniwersytet Gdański [email protected] Zakopane, 23.10.2013 Katedra Rynku Transportowego

2 Struktura prezentacji Znaczenie regionalnych przewozów kolejowych dla rynku Dotychczasowa formuła funkcjonowania Wyzwania Podsumowanie dr Marcin Wołek, Katedra Rynku Transportowego, Uniwersytet Gdański, [email protected]@wp.pl

3 Znaczenie regionalnych przewozów kolejowych dla rynku największy segment kolejowych przewozów pasażerskich; obejmuje de facto dwa segmenty, tzn. przewozy aglomeracyjne i stricte „regionalne”, różniące się poziomem popytu, zachowaniami i preferencjami pasażerów, m. in. odnośnie do integracji z transportem miejskim (przewozy aglomeracyjne); Różne perspektywy rozwoju dla przewozów aglomeracyjnych i regionalnych. Segmenty rynku kolejowych przewozów pasażerskich wg Masterplanu dla kolei do roku 2030

4 Znaczenie przewozów regionalnych na przykładzie DB Ponad połowa przychodów w przewozach pasażerskich pochodzi z segmentu Regio; 1840 mln pasażerów w 2012 roku; Przychód na pasażera w segmencie Regio: 4,84 EUR. Struktura przychodów DB na rynku kolejowych przewozów pasażerskich w 2012 r. Źródło: DB Facts and Figures 2012, Berlin 2013

5 Dotychczasowa formuła funkcjonowania Usamorządowienie podaży transportu kolejowego; System finansowania i kontraktowanie; Integracja; Infrastruktura linii pozamagistralnych.

6 Usamorządowienie podaży transportu kolejowego Kilka możliwych dróg usamorządowienia (m.in. stworzenie „własnego operatora”, przejęcie udziałów); Usamorządowienie jako etap pośredni czy finalny? Praktyczne efekty usamorządowienia Przewozów Regionalnych – czy było warto? Usamorządowienie jako proces monopolizacji rynków regionalnych – zagrożenie dla efektywności; Pomimo nazwy, proces usamorządowienia nie może być zakończony pozytywnie bez zaangażowania Ministerstwa Transportu oraz Ministerstwa Finansów;

7 System finansowania W roku 2011 samorządy województw przeznaczyły na transport kolejowy blisko 2 mld ZŁP, pochodzące z dotacji oraz środków własnych; Wydatki inwestycyjne pomimo pewnego spadku w roku 2012 będą wciąż wysokie w okresie 2014-2020; Dotychczas powszechne są kontrakty netto; Niestabilny system dochodów samorządów województw oparty na CIT, podatny na wahania koniunktury gospodarczej. Struktura wydatków samorządów województw na transport kolejowy w roku 2011 Źródło: M. Wołek: Wydatki samorządów terytorialnych na transport kolejowy w 2011 r. „Technika Transportu Szynowego” 2012 nr 10

8 Wyzwania Stabilizacja systemu dochodów samorządu województwa, która umożliwi zawieranie kontraktów długoterminowych oraz kontraktów brutto z zachętami; Tworzenie „pool’i taborowych”, zmniejszających bariery wejścia na rynek dla potencjalnych operatorów (przykładowo współwłaścicielami TRANSITIO AB, szwedzkiego pool’u taborowego jest 18 samorządów bądź ich jednostek odpowiedzialnych za organizowanie transportu zbiorowego) wymaga wsparcia budżetu centralnego; Perspektywy funkcjonowania spółki Przewozy Regionalne; Integracja międzygałęziowa (zarówno z transportem miejskim oraz regionalną komunikacją autobusową).

9 Podsumowanie pomimo znacznych wydatków samorządów województw na transport kolejowy trudno mówić o wysokiej jakości i odrodzeniu tego segmentu rynku; istnieje ryzyko powstania w Polsce kolei regionalnych „dwóch prędkości”, z których koleje aglomeracyjne będą stanowić kręgosłup systemów transportowych na obszarach metropolitalnych, a przewozy regionalne staną się marginesem rynku kolejowych przewozów pasażerskich; ustawa o transporcie publicznym nie zapewnia wystarczającego wsparcia dla procesu integracji taryfowo-biletowej w transporcie pasażerskim.